การผลิตมะม่วงคุณภาพเพื่อการส่งออก

4) โรคและแมลงศตั รูมะมวง โรคท่สี ำคญั ในระยะมะมว งแทงชอ ดอกและตดิ ผล คือ โรคแอนแทรคโนส (anthracnose) เกิดจากเชื้อรา Collectotrichum gloeosporioides เชือ้ ราจะเขา ทำลายต้ังแตเริ่มแทงชอ ดอก ถา เปน มากจะทำใหดอก รว งหมดท้ังชอ ได โรคราแปง (powdery mildew) เชอ้ื ราจะเขาทำลายชอดอกมะมวง ตรงผิวชนั้ นอกของดอกและผลออน ทำใหส วนที่ถูกทำลายแหงเหีย่ วและรวงไป มะมวง ตดิ ผลนอ ยหรือไมตดิ ผลเลย สำหรบั แมลงทส่ี ำคัญในระยะมะมว งแทงชอ ดอกถึงผลแก คือ เพลี้ยไฟ (thrip) แมลงวนั ผลไม (fruit fly) หนอนเจาะยอดมะมวง (mango tip borer) และหนอนผเี สอ้ื กัดกินดอก (flower-eating caterpillar) แมลงศัตรเู หลา น้ี ทำใหมะมว งไมต ิดผล แมว า สภาพแวดลอมจะเหมาะสมในการติดผล หากพบการ ระบาดของโรคและแมลงใหพ น สารเคมีตามความจำเปน 5) ระดบั ฮอรโมนภายในตน การออกดอกของไมผ ลยืนตนหลายชนิดถูกควบคมุ โดยฮอรโมนทีพ่ ืชสรา งข้ึน โดยเฉพาะจิบเบอเรลลนิ (gibberellins) จะไปยับยง้ั การออกดอกโดยตรงหรืออาจมีผลทางออ ม โดยมผี ลตอระยะเวลาของการแตกตา ดอกทอ่ี าจชาหรือเรว็ ข้ึนดว ย จากการศกึ ษาทผี่ า นมา พบวา การใชส ารแพคโคบิวทราโซล จะยับยั้งการสังเคราะหจิบเบอเรลลินภายในพืชและไดถูกนำมาใชในการบังคับและ ควบคุมการออกดอกในไมผล ปจ จุบนั สารแพกโคลบวิ ทราโซลจะใชในการควบคุม การออกดอกของมะมว งนอกฤดู นอกจากน้ี พบวา ออกซนิ (auxin) และไซโตไคนนิ (cytokinin) เปน ปจจัยสำคัญทีค่ วบคมุ การออกดอกของไมผล โดยเฉพาะไซโตไคนนิ ในทอลำเลียงน้ำของมะมวงจะสูงในระยะที่ตาดอกเริ่มมีการพัฒนาไปจนสูงที่สุดในระยะ ทมี่ ีการบานของดอกทงั้ หมด จากสมมตุ ฐิ านท่เี ชอ่ื วาไซโตไคนินมสี วนเกย่ี วของกับ การออกดอก ทำใหมกี ารนำเอาสารสังเคราะหไซโตไคนิน มาทดสอบกบั พชื ชนิด ตางๆ ในมะมวงไดใ ชไซโตไคนินสงั เคราะหค อื thidiazuron ระหวางทม่ี ีสภาพอากาศ เย็นและมสี ภาพอากาศอบอนุ พบวา มีการแตกกิง่ ดอกจำนวนมาก อีกทัง้ การพนสาร fulmet ซึ่งเปนสารไซโตไคนนิ ชนดิ หน่ึง ความเขมขน 20 40 และ 60 ppm ใหกับ มะมว งพนั ธุนำ้ ดอกไมในชวงดอกบาน ทำใหมะมวงมกี ารติดผลดขี ึ้น การใชบราซิโน สเตยี รอยด อตั รา 0.05 มลิ ลกิ รมั /ลติ ร ทำใหเรณขู องมะมวงพนั ธุโ ชคอนันตแ ละ พนั ธนุ ้ำดอกไมเบอร 4 งอกสูงขึน้ การพน BA ความเขมขน 50 ppm ใหกับมะมว ง น้ำดอกไมทะวายในระยะดอกเรม่ิ บานและระยะดอกบาน 50 % มีการติดผลสูงสุด 1.94 % 44 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพ่อื การสง ออก

6) การตัดแตง ก่ิงและควบคมุ ทรงพมุ มะมว งมีการพัฒนาของตาดอกข้นึ จากตายอด หรือตาขา งที่อยูใกลของก่ิงเจริญปลายพมุ ตน ขณะที่บรเิ วณก่ิงภายในทรงพุม ซ่งึ ไมได รบั แสงอยางทว่ั ถงึ จะไมม กี ารสรา งตาดอก ลกั ษณะการออกดอกดงั กลาวจะเกี่ยวของ กบั ปจจยั แสงแดดทม่ี ีบทบาทกระตุน การเกดิ ดอก การตัดแตง กิง่ จงึ เปน ขนั้ ตอนท่ี เกษตรกรควรปฏิบตั ิทกุ ป เพอ่ื ใหม กี ารแตกกง่ิ ใหม ชวงเวลาการตดั แตง ก่งิ ท่ีแตกตา ง กันมผี ลตอการออกดอกติดผล 7) สภาพแวดลอม มีผลตอการควบคุมการออกดอกติดผล ไดแก อุณหภูมิ ความชน้ื สมั พทั ธ ความเร็วของลม แสงแดด และปริมาณน้ำฝน โดยอณุ หภมู ิ ตำ่ สุดนอ ยกวา 18-20 องศาเซลเซียส ชอ ดอกจะมีจำนวนดอกสมบรู ณเพศต่ำ และ ถาอุณหภูมิที่ต่ำเกินไปจะจำกัดการทำงานของแมลงที่เปนพาหะในการผสมเกสร สำหรับความชื้นสัมพัทธที่สูงหรือต่ำเกินไปจะมีผลตอการแตกของอับละอองเกสร และมีผลตอการระบาดของโรคดวย ปริมาณนำ้ ฝน หากฝนมากในชว งท่มี ะมวงออก ดอกและผสมเกสรจะทำใหการแตกของอับละอองเกสรลดลง การผสมเกสรต่ำรวมทง้ั การระบาดของโรคทำใหก ารตดิ ผลตำ่ หรือไมตดิ ผลเลย และจากผลของปจจยั ทม่ี ตี อ การติดผลของมะมวง สามารถสรุปไดด งั ภาพท่ี 17 ปจ จัยทมี่ ีผลตอ การติดผลและคุณภาพของผลมะมวง สัดสวนเพศดอก สภาพแวดลอ ม การผสมเกสร - อณุ หภมู ิ ควบคมุ ทั้งการออกดอกและการติดผล พาหะในการผสม Temp<18-20 Cํ จำนวนดอกสมบูรณเ พศต่ำ ความสมบรู ณต น /การใหนำ้ และธาตอุ าหาร - ความชื้นสัมพัทธ -สงู หรอื ตำ่ เกินไปมีผลตอการแตกของ การเปลย่ี นแปลงของระดบั ฮอรโ มนในตน อบั ละอองเกสร โรคและแมลงศัตรมู ะมวง -ต่ำกานเกษรตวั เมยี เหยี่ วแหง เปนอปุ สรรค ตอ การงอกและการเจริญของหลอดละอองเกสร - ลม มปี ระโยชนต อการชวยผสมเกสร - แสงแดด กงิ่ ทไี่ มไ ดรบั แสงมกั จะตดิ ผลนอยกวา ก่งิ ทไ่ี ดร ับแสง - ฝน ฝนชุกชวงออกดอกและผสมเกสร ทำใหการแตก ของอับละอองเกสรลดลง การผสมเกสรเกดิ นอ ย - ความชืน้ ในดิน ไมเหมาะสม สาเหตทุ ำใหผ ลรวง ภาพท่ี 17 ปจจยั ทม่ี ผี ลตอ การติดผลและคุณภาพของผลมะมว ง 45 การผลิตมะมวงคุณภาพเพื่อการสงออก

ดังนั้นจะเห็นไดวาการผลิตมะมวงในปจจุบันเกษตรกรประสบปญหาในหลายๆ ดา น เกษตรกรผูผลติ จำเปนตองปรับตัวและนำเทคโนโลยกี ารผลิตมาชว ยแกไ ขปญหา และพฒั นาตอ ยอดโดยทำการเกษตรแบบแมนยำเพอ่ื ลดความเสยี หายตางๆ ที่จะเกิดขึ้น กับผลผลิตและคณุ ภาพของผลผลิต รวมท้ังควรตดิ ตามขา วการพยากรณอากาศ และ นำขอมลู น้นั มาใชในการจดั การแปลงเพื่อเตรยี มพรอมในการแกไขปญหา 46 การผลติ มะมวงคณุ ภาพเพื่อการสงออก

การผลติ มะมว งคณุ ภาพเพ่อื การสง ออก 47

48 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพื่อการสงออก

ศัตรกูพาืชรขจอดั งกมาระมว ง การผลติ มะมวงคณุ ภาพเพอ่ื การสง ออก 49

50 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพื่อการสงออก

บทท่ี 5 การจดั การศัตรพู ืชของมะมว ง โรคและแมลงเปนปญ หาสำคัญทีส่ ุดในการผลิตมะมวงใหไดคณุ ภาพ การที่ ประเทศไทยตง้ั อยูในเขตรอนชืน้ จึงมปี ญหาโรคและแมลงแพรก ระจายตลอดเวลา และในทกุ ระยะการพฒั นาการของพืช ตัง้ แตการแตกใบออน การออกดอก การติดผล ชว งการพัฒนาการของผลกอนการเกบ็ เก่ยี ว และหลังการเก็บเกี่ยว จนถึงตลาด ผบู ริโภคปลายทาง โรคที่สำคัญและการปองกนั กำจดั 1. โรคแอนแทรคโนส เปน ไดท กุ สวนของพชื ทงั้ ตนกลา ใบ ดอก และผล (ภาพท่ี 18) อาการท่ใี บจะเปนแผลจุดสีนำ้ ตาล รูปรางไมแ นน อน อาการรุนแรงทำใหใบแหง เห่ียวหรือบิดเบยี้ วเสยี รปู ทรง หรอื ทำใหยอดออนเหย่ี วดำ ถาเกดิ ทชี่ อ ดอกทำให ดอกแหง มสี ดี ำ กา นชอดอกมีสนี ้ำตาล ถาเกิดท่ีผลออนจะเปน จดุ เลก็ ๆ สีน้ำตาลดำ และถาผลแก/สกุ จุดดำจะขยายใหญขึ้น การปองกันกำจัด เมื่อเริ่มแตกใบออน แทงชอ-ติดผลออน พนสารฯ เชน คารเบนดาซิม 50 % WP อัตรา 20 กรัม/น้ำ 20 ลิตร หรอื โพรคลอราซ 50 % WP อัตรา 20-30 กรัม/นำ้ 20 ลิตร หรอื แมนโคเซบ 80 % WP อตั รา 50 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร หรือคอปเปอร- ออกซคี ลอไรด 85 % WP อัตรา 30-50 กรมั /นำ้ 20 ลิตร หรือ อะซอกซสี โตรบนิ 25 % W/V SC อตั รา 5-10 มิลลิลิตร/นำ้ 20 ลิตร หรอื ไดฟโนโคนาโซล 25 % W/V EC อัตรา 10 มิลลิลิตร/น้ำ 20 ลิตร หรือ เฮกซะโคนาโซล 5 % W/V SC อัตรา 10-20 มิลลลิ ติ ร/น้ำ 20 ลติ ร พน หา งกัน 7-10 วนั 2. โรคราแปง ทำลายใบออ น กา นชอ ดอก และดอก (ภาพที่ 19) ระบาดในชวง ฤดูหนาว สำรวจพบผงสีขาวขึ้นปกคลุมกานดอกและใบออน ทำใหใบออนและ ชอ ดอกหลุดรว ง การปอ งกันกำจดั ตดั กิ่งและใบทเ่ี ปนโรคทำลายโดยเผาหรอื ฝงดิน พน สารไดโนแคป 19.5 % WP อตั รา 15-20 กรมั /นำ้ 20 ลติ ร หรือ ไตรอะดมิ ิฟอน 25 % WP อัตรา 15 กรมั /นำ้ 20 ลติ ร หรอื กำมะถันผงละลายนำ้ อตั รา 50 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร พน 2-3 ครง้ั ระยะดอก ตดิ ผลออ น การผลติ มะมวงคุณภาพเพื่อการสงออก 51

ภาพท่ี 18 โรคแอนแทรคโนสทีเ่ กิดท่ตี นกลา ใบ ชอดอก ผลออ นและผลแก 52 การผลติ มะมวงคณุ ภาพเพือ่ การสงออก

ภาพท่ี 19 ใบออ นและชอ ดอกทถี่ กู ทำลายโดยราแปง 3. โรคราดำ โรคนีเ้ กิดจากแมลงปากดูด เชน เพลย้ี จกั จั่น เพล้ยี หอยเปนสาเหตุสำคญั โดยแมลงจะดูดกินน้ำเลี้ยงแลวถายมูลออกมาเปนสารคลายน้ำหวานคลุมสวนของพืช ทำใหเ ชอ้ื ราดำทมี่ ีอยูในอากาศเจริญเตบิ โตปกคลมุ ใบ ชอดอกและผล (ภาพที่ 20) การปอ งกนั กำจดั ใชส ารปอ งกนั กำจดั แมลง เชน สารแลมปด าไซฮาโลทรนิ 2.5 % อซี ี อตั รา 10 มลิ ลิลิตร หรือ คารบาริล 85 % WP อัตรา 60 กรมั /น้ำ 20 ลติ ร และควรตัดแตง กิ่งในทรงพุมใหโปรง เพอื่ ไมใหเปนทอี่ าศัยและวางไขข องแมลง และ พนน้ำบอยคร้งั เพอื่ ชะลางคราบราดำ ภาพท่ี 20 โรคราดำเจรญิ บนใบ ชอ ดอกและผล ท่ีมีสารขับถายจากเพลยี้ จกั จัน่ มะมวง การผลิตมะมวงคณุ ภาพเพอื่ การสง ออก 53

แมลงศตั รทู สี่ ำคัญและการปอ งกนั กำจัด 1. เพลี้ยไฟ ตวั ออนดดู กินน้ำเลี้ยงจากสวนของใบออ น ชอดอก และผลออ น ผลออน ทีถ่ ูกทำลายผวิ จะเปน แผลแหง เปน สะเก็ดสนี ้ำตาล (ภาพที่ 21) ทำใหผลไมไดมาตรฐาน ไมสามารถสงออกได สภาพทเ่ี หมาะในการแพรระบาด คอื ฝนแลง ฝนทิง้ ชว ง การปองกนั กำจดั สารเคมีทใี่ ช เชน สารแลมปด าไซฮาโลทริน 2.5 % EC อัตรา 10 มิลลิลติ ร/นำ้ 20 ลติ รหรือสารเฟนโพรพาทรนิ 10 % EC อตั รา 30 มิลลลิ ติ ร /นำ้ 20 ลิตร จำนวน 1-2 คร้งั ภาพท่ี 21 ผลออ นปกติและผลที่ถูกทำลายโดยเพล้ยี ไฟ 2. เพลยี้ จกั จั่นมะมว ง ตวั ออ นและตวั แก (ภาพที่ 22) ดูดกนิ น้ำเลย้ี งจากชอ ดอกแลว ถายมูลออกมาทำใหร าดำเจริญเติบโต ปกคลมุ ท้งั ใบ ชอดอก และผล สงผลให มะมว งติดผลนอยหรอื ไมตดิ ผล การปองกนั กำจดั น้ำพน ลางชอดอกและใบในชวงเชา และพนสารแลมปดาไซ ฮาโลทรนิ 2.5 % EC อัตรา 10 มิลลลิ ติ ร หรอื คารบาริล 85 % WP อตั รา 60 กรมั หรอื อิมิดาโคลพรดิ 10 % SL อัตรา 10 มลิ ลลิ ิตร/นำ้ 20 ลิตร กอ นออกดอก 1 คร้ัง และเมอื่ แทงชอ ดอก 1 ครง้ั 54 การผลิตมะมวงคุณภาพเพอ่ื การสงออก

ภาพท่ี 22 เพลี้ยจกั จน่ั มะมว ง 3. เพลย้ี แปง ดูดกนิ นำ้ เลย้ี งท่ีกิง่ ใบ และผล (ภาพที่ 23) เพลี้ยแปงมีมดเปนพาหะ พาไปปลอ ยตามสว นตางๆ การปอ งกันกำจดั พน สารคารบารลิ 80 % WP อัตรา 50 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร แลวใชผ า ชบุ นำ้ มันเครอ่ื งใชแลว ผกู รอบตน หรอื พนสารมาลาไธออน 83 % EC อัตรา 30 มลิ ลลิ ติ ร/นำ้ 20 ลติ ร ภาพท่ี 23 เพลีย้ แปงทำลายผลมะมว ง 55 การผลิตมะมวงคุณภาพเพ่อื การสงออก

4. เพล้ยี หอย ดูดกนิ น้ำเลี้ยงทใี่ บ ก่ิง เพลยี้ หอยจะอยรู วมกันเปนกลุม ปลอยน้ำหวาน (honey dew) เกิดเปนราดำปกคลุม (ภาพที่ 24) มีมดเปนพาหะที่ชวยเพิ่มการ ระบาดมากขึ้น การปองกนั กำจดั ปองกนั กำจัดมด โดยพน ไซเพอรเมทริน 25 % EC อัตรา 5 มิลลิลิตร/น้ำ 20 ลิตร หรือใชผาชุบน้ำมันเครื่องใชแลวผูกรอบตน หรือพนสาร มาลาไธออน 83 % EC อัตรา 30 มลิ ลิลติ ร/นำ้ 20 ลติ ร ภาพที่ 24 เพลย้ี หอย 5. ดวงงวงกัดใบมะมว ง (ดว งงวงกรดี ใบมะมว ง) การทำลาย ตวั เตม็ วยั จะกัดเฉพาะ ใบออ นเทา น้นั การกัดจะกดั เปนเสนตรงเหมอื นใชกรรไกรตดั การทำลายเร็วมาก ใชเ วลา 30-45 วนิ าทีในการกัดใบขาด การระบาดอยูใ นชวงมะมว งแตกใบออน 56 การผลิตมะมวงคุณภาพเพ่อื การสงออก

การปอ งกนั กำจัด ทำความสะอาดโคนตน เก็บใบออนทีถ่ ูกดวงกดั รว งตามโคนตน เผาทำลาย ถาพบมากใชสารเคมีพวก คารบาริล 80 % WP อัตรา 50 กรัม/น้ำ 20 ลติ ร คารโบซัลแฟน 20 % EC อตั รา 40 มลิ ลิลติ ร/น้ำ 20 ลติ ร หรอื ไซเปอร เมทรนิ 25 % EC อตั รา 10 มิลลลิ ิตร/นำ้ 20 ลิตร ภาพท่ี 25 ดวงงวงกรดี ใบมะมวง (ท่ีมาภาพ: คุณสราญจติ ไกรฤกษ) การผลิตมะมวงคณุ ภาพเพ่อื การสงออก 57

6. แมลงวนั ผลไม (ภาพท่ี 26) ตวั หนอนเจาะกดั กินภายในผลในระยะผลสกุ แก หรอื ใกลส ุก การปองกันกำจัด รักษาแปลงใหส ะอาด หอผลดว ยถงุ กระดาษเมื่อผลอายุประมาณ 60 วนั พน สารฆา แมลงมาลาไธออน 57 % EC อตั รา 40 มลิ ลิลติ ร/น้ำ 20 ลิตร พนดวยเหยอื่ พิษ ยสี ตโปรตนี 200 มิลลิลติ ร ผสม มาลาไธออน 57 % EC อตั รา 40 มลิ ลลิ ิตร/นำ้ 5 ลิตร พน เปน จดุ ภาพที่ 26 แมลงวนั ผลไม (ทม่ี าภาพ: คณุ สราญจิต ไกรฤกษ) 58 การผลิตมะมวงคณุ ภาพเพอื่ การสง ออก

การผลติ มะมว งคณุ ภาพเพ่อื การสง ออก 59

60 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพื่อการสงออก

การเพิ่มศักยภาพ การผลิตมะมวง เพือ่ การสงออก การผลติ มะมว งคณุ ภาพเพ่อื การสง ออก 61

62 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพื่อการสงออก

บทท่ี 6 การเพ่ิมศักยภาพการผลิตมะมวงเพอื่ การสง ออก ปจจุบันการแขงขันทางการคาของสินคาเกษตรมีมากขึ้นและหลายรูปแบบ ประเทศตางๆ จำเปนตองปรบั ตัวและพฒั นาการผลิตในทกุ ๆ ดาน เพ่อื ใหไดส นิ คา เกษตรที่มีคณุ ภาพ ไดมาตรฐาน เปนทพ่ี งึ พอใจของลกู คา และสามารถแขงขันได ปญหาอุปสรรคของการคาสินคาเกษตร มีหลายรปู แบบ เชน 1) มาตรการจำกัดการนำเขา 2) มาตรการอดุ หนนุ การผลติ ภายในประเทศ 3) มาตรการสุขอนามัยและสุขอนามัยพืช 4) อุปสรรคทางเทคนคิ ตอ การคา และการคมุ ครองพันธพุ ืช ดังน้นั การผลิตสนิ คา เกษตรจำเปน ตองแกไขปญ หาอปุ สรรคตางๆ รวมทัง้ การหาตลาด ควบคูไ ปกบั การเพ่ิมศกั ยภาพการผลติ การพัฒนาชอ งทางการตลาด ใหป ระสบความสำเรจ็ จะตอ งดำเนินในหลายๆ ดานทัง้ 1) การขยายตลาดเดิม 2) การเปด ตลาดใหม โดยจะตอ งมกี ารศึกษาขอ มลู ความตองการของตลาด รวมท้ัง ผลติ สินคาใหต รงตามความตองการ 3) การพัฒนาสินคาใหมๆ เพื่อเพิ่มความหลากหลายและเปนทางเลือกของผูบริโภค 4) การพัฒนาคุณภาพสินคาใหไดมาตรฐานและตรงตามความตองการของผูบริโภค มีการจัดการในหวงโซอุปทานที่เหมาะสม รวมทั้งมีการวิจัยเพื่อแกไขปญหา ที่ตอบสนองความตอ งการของประเทศคคู า ความสำเร็จในการสงออกสนิ คาเกษตร มี 4 ประการ คือ 1) สินคา ตองมีคุณภาพไดม าตรฐาน 2) สินคา ตรงตามความตอ งการของตลาดท้งั คุณภาพ ปรมิ าณและชว งเวลา 3) สินคา มีความปลอดภยั การผลติ เปน มติ รกับสิง่ แวดลอ ม 4) สินคามีราคาเหมาะสม การผลติ มะมว งคณุ ภาพเพ่ือการสงออก 63

จะเห็นไดวา แตล ะประเทศพยายามท่ีจะปรบั ตวั และพฒั นาการผลติ ทั้งระบบ เชน ประเทศจีนมีการพฒั นาการผลติ มะมว งของแตละเมอื งเปนอยางมาก มกี ารบริหาร จดั การตลอดหวงโซการผลติ เชน รฐั บาลเมอื ง Baise มณฑลกวางสี ซึ่งมกี ารปลกู มะมว งมาก และรฐั บาลมกี ารวางแผนงานในการพฒั นาอุตสาหกรรมมะมว งและจัดสรร งบประมาณสนับสนนุ ใหเ กษตรกรปลูกมะมวง รวมท้ังจัดตงั้ หนวยงานสถาบันพฒั นา มะมวงเพื่อถายทอดและแนะนำเทคโนโลยีการผลิตเพื่อเพิ่มศักยภาพการผลิตสูเกษตรกร รวมทงั้ สนับสนนุ ใหบริษทั + สหกรณ + เกษตรกรรายเลก็ ชวยสงเสริมการผลติ การตลาดและสงเสริมการจัดการในโซอุปทานมะมวงเพื่อการสงออกมีความหลากหลาย ของสายพันธุ (ภาพท่ี 27) รวมท้ังมีการจดั งานมะมวงประจำป เพอื่ ประชาสมั พนั ธ งานเทศกาลมะมวง “Mango of Baise” สำหรบั ดานการตลาด มคี วามรว มมือ ระหวางบรษิ ทั สหกรณ และเกษตรกร ในเรื่องมาตรฐานการผลติ การประกนั คุณภาพ และทำการตลาดในแบรนดเดียวกัน มีการสงขายสินคา ทัง้ แบบ off line และ on line ซึ่งทาง on line ไดรับความนิยมอยางมาก เนื่องจากสะดวกและสามารถเลือก สนิ คาผานทางมือถอื ได และการขนสง ของทางจีนมคี วามสะดวก รวดเรว็ สามารถ กระจายสินคาไปยงั เมืองตา งๆ ไดภายในระยะเวลาส้ันๆ ซ่ึงตลาด สินคา on line นี้ เปน สงิ่ ทป่ี ระเทศไทยเราตอ งพยายามพฒั นาและนำมาเปน สว นหนึง่ ของการตลาด ผลไมจ ากเกษตรกรไปสผู บู ริโภค 64 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพือ่ การสง ออก

ภาพท่ี 27 ตลาดขายสง มะมว งท่ี Baise 65 การผลิตมะมวงคุณภาพเพ่อื การสง ออก

ดังนนั้ การผลิตมะมวงเพ่อื การสงออกของประเทศไทย ทกุ ภาคสวนจำเปน ตอ งมี การพัฒนาเพื่อเพิ่มโอกาสในการแขงขัน โดยมีรูปแบบการผลิต (model) ที่มี ประสิทธิภาพ ซง่ึ ผเู กย่ี วของทกุ ฝายตองรวมมือกนั ทง้ั ภาคเกษตรกรผูผ ลิต ผูรวบรวม และผสู ง ออก ภาครฐั ใหการสนบั สนนุ รวมทง้ั รวมศกึ ษาวจิ ยั พัฒนาทัง้ ดา นการพัฒนาพนั ธุ เทคโนโลยกี ารผลติ การพฒั นาคณุ ภาพสนิ คา การเพม่ิ มลู คา สนิ คา การลดตน ทนุ การผลติ การอำนวยความสะดวกในข้นั ตอนการสง ออก การสงเสรมิ ดา นการตลาด รวมทง้ั การสนบั สนุนและสงเสรมิ ใหเ กษตรกรมีการรวมกลุม สรางความเขมแขง็ ของกลุม มีการ วางแผนการผลติ การสนับสนุนใหม กี ารทำสญั ญาซื้อขายลว งหนา รวมทง้ั มีการให ขอ มูลขาวสารอยางทั่วถึงกับผเู กยี่ วขอ งทกุ ฝาย ทง้ั ขอ มูลดา นวชิ าการ เทคโนโลยี การผลิต การเพิ่มคุณภาพผลผลติ การจัดการหลงั การเกบ็ เกีย่ ว รวมทั้งขอมูลดา น การตลาดท้ังภายในและภายนอกประเทศ และสง่ิ สำคัญประการหน่งึ คอื การดำเนนิ งาน ของทุกภาคสวนในหวงโซการผลิตตองมีความจริงใจและความซื่อสัตยตอกัน โดยมีตัวอยางรูปแบบการจัดการในโซอุปทานมะมวงเพื่อการสงออกทั้งปจจัยหลัก และปจ จยั สนบั สนนุ ของผูเกย่ี วของแตละฝา ยดงั แสดงในภาพที่ 28 รปู แบบการจดั การในโซอ ุปทานมะมวงเพอ่ื การสงออก - เขาระบบ GAP ปจจยั หลัก - มกี ารวางแผนการสง ออกท้ังปริมาณ - มีการวางแผนการผลิต ชวงเวลา และตลาด - ใชเทคโนโลยีการผลิตเหมาะสม - มกี ารวางแผนการจดั การในการ - เกบ็ เกี่ยวอายุเหมาะสม คัดบรรจุ - มกี ารจัดการในการเก็บรักษาและ - ปองกนั ผลผลติ สูญเสียจาก การขนสงท่ีดี สามารถรกั ษา - ปอ งกนั ผิวเสียหายใชโฟมตาขาย คณุ ภาพของ ผลิตผล ศตั รพู ืชเก็บเก่ยี วและขนสง - จัดการหลงั เกบ็ เก่ียวและขนสง ดว ยความระมดั ระวงั - การจดบันทึก ดว ยความระมัดระวัง - ปรบั ปรงุ โรงคัดบรรจุใหมี ประสิทธิภาพและปองกนั การ สญู เสียผลิตผลไดด ี มีการแลกเปล่ียนขอมลู ขา วสาร แลกเปลย่ี นความรู เทคโนโลยี มีความเชื่อใจและซอ่ื สตั ยตอกนั ผผู ลติ มีมิตรสมั พันธ ผรู วบรวม มีมิตรสัมพันธ ผสู ง ออก ตอ กนั ตอกัน (เกษตรกร) - มีการรวมกลมุ ปจ จยั สนบั สนนุ - มกี ารติดตอ กบั ผูรวบรวมสมำ่ เสมอ - ทำ contract farming - ตองทราบปรมิ าณผลผลิตทีจ่ ะจัดสง - รฐั สนับสนุนดานตางๆ เชน การรวม - มกี ารประสานตดิ ตออยา งดีระหวาง เกษตรกรและผูสงออก อยางดีเพอ่ื บรหิ ารจัดการดา นการ กลุม การถายทอดเทคโนโลยตี า ง ๆ ตลาดอยางมปี ระสิทธิภาพ การรับรอง GAP การพฒั นาพนั ธุ - การแลกเปลยี่ นขอ มลู ขา วสาร - การลดตน ทนุ - การลดตนทุนการผลิต - การลดตนทุน - รฐั สนบั สนนุ เทคโนโลยหี ลังการเกบ็ เกย่ี ว - รัฐสนบั สนนุ ถายทอดเทคโนโลยี ทเี่ หมาะสมรวมทัง้ การสงเสริมและพฒั นา ตลาดทง้ั ตลาดเดมิ และตลาดใหม หลังการเกบ็ เกี่ยวท่ีเหมาะสม ภาพที่ 28 รูปแบบการจดั การคุณภาพในโซอ ุปทานการผลิตมะมว งเพ่อื การสง ออก 66 การผลติ มะมวงคุณภาพเพอื่ การสง ออก

จากรูปแบบการจัดการคุณภาพในโซอุปทานการผลิตมะมวงเพื่อการสงออก ผูเกี่ยวของในหวงโซอุปทานการผลิตมะมวงจะตองดำเนินการทั้งปจจัยหลักและปจจัย สนบั สนุน เพ่อื เพ่ิมศกั ยภาพการผลติ และการแขงขนั ดงั นี้ ปจจัยหลกั ที่ตอ งดำเนินการ สำหรบั เกษตรกร 1. การเขา สูระบบการผลติ อยา งเหมาะสม (GAP) โดยผลติ ตามแนวทางการผลิต ท่ถี กู ตอ งเพื่อใหไดผ ลผลติ ที่มคี ณุ ภาพและมีความปลอดภยั เปนทีเ่ ช่ือมนั่ ของผบู ริโภค ตลาดปลายทาง 2. การวางแผนการผลติ นับเปน สิง่ จำเปนที่สดุ ในระบบการผลิตทัง้ น้ีเพอื่ ใหสามารถ มีผลผลติ สอดคลอ งกับความตอ งการของตลาด และสามารถนำมาใชใ นการบรหิ าร จัดการทัง้ สินคาและตลาดใหมปี ระสิทธิภาพไดมากทีส่ ุด 3. การใชเ ทคโนโลยกี ารผลติ ท่ีเหมาะสม เพ่อื ใหไ ดผ ลผลติ ทีม่ คี ุณภาพสอดคลอ ง กบั ความตองการของตลาด ผลผลติ มคี วามปลอดภยั ทางอาหาร โดยเฉพาะอยางยงิ่ การใชสารเคมที างการเกษตรตองใชอ ยา งถูกตอ ง ไมใชส ารเคมที ่ปี ระเทศคูค า หา มใช อยา งเดด็ ขาด 4. การเกบ็ เก่ียวทอี่ ายเุ หมาะสม อายเุ ก็บเกี่ยวมีผลตอ คุณภาพของมะมวงเปน อยา งมาก ท้ังดานรสชาติ สผี ิว รวมทั้งอายุการเก็บรักษา ดังนน้ั ตอ งเกบ็ เก่ียวมะมวงท่ี อายุเหมาะสม ไมอ อนหรือแกเ กินไป เพอ่ื ใหไ ดผ ลผลติ ทม่ี ีคณุ ภาพดเี ม่อื ถงึ ตลาดปลายทาง 5. การพฒั นาการจดั การหลงั การเก็บเกยี่ ว นบั เปนสงิ่ จำเปนอยางมากท่เี กษตรกร ตอ งใหความสำคญั ทง้ั การคดั แยกผลผลิตที่ไมไ ดคณุ ภาพ การบรรจุในภาชนะบรรจุ และการขนสงไปใหผูร วบรวมหรอื บริษทั ฯ จะตอ งทำดว ยความระมัดระวัง ปองกัน การสูญเสียที่จะเกิดกบั ผลิตผล 6. การจดบันทกึ นบั เปน ส่ิงจำเปนมากในระบบ GAP ทง้ั นเ้ี พ่ือใหท ราบขอ มูล การจดั การการผลติ และจะเปนขอ มลู สำคัญในระบบการตรวจสอบยอนกลบั จากจุดกำเนิด ของสินคา ซึ่งทกุ สนิ คา จะตอ งพฒั นาไปถึงจดุ นี้ ท้งั นเี้ พื่อความมนั่ ใจของผูบ ริโภค สำหรับผูรวบรวมและหรือผูส งออก 1. การวางแผน การวางแผนถือเปนหัวใจของการดำเนินการธุรกิจใหประสบ ความสำเรจ็ ผูรวบรวมและหรอื ผสู งออกจะตองมีการวางแผนการผลติ (รวบรวม) และ 67 การผลิตมะมวงคุณภาพเพอ่ื การสง ออก

การสง ออก วา จะจดั หาวตั ถุดบิ ท่ไี หน แหลง ใด ใหไ ดท งั้ ปริมาณ คุณภาพและตามชว ง เวลาที่ตอ งการ เพ่อื ใหส ามารถบรหิ ารจัดการทั้งแรงงาน ระยะเวลาและปริมาณ ไดอยางมปี ระสทิ ธิภาพและลดตน ทนุ คา ใชจา ยในการดำเนินการ 2. การจดั การหลงั การเก็บเก่ยี วทีถ่ กู ตอ ง นับเปน ส่งิ สำคัญทีต่ องดำเนินการอยา ง ถูกวธิ ีและระมัดระวงั ความสูญเสยี ตา งๆ ท่ีจะเกิดข้ึนในขบวนการจดั การหลงั การเก็บเก่ยี ว ซึ่งมผี ลตอคณุ ภาพและอายุการเกบ็ รักษาของผลิตผล ความยอมรับของผบู รโิ ภคที่ ตลาดปลายทาง 3. การพฒั นาโรงคดั บรรจุ (ภาพท่ี 29) สิง่ จำเปน ตางๆ ของโรงคัดบรรจตุ องอยูใน สภาพที่เหมาะสมและพรอ มใชง านตลอดเวลา โดยทวั่ ไปถาโรงคัดบรรจุทจ่ี ำเปนตอ ง เก็บรักษาผลผลิตไวกอนขนสงควรจะมีหองเย็นสำหรับเก็บรักษาผลิตผล เพ่อื ชวยลดอุณหภูมิและรกั ษาคุณภาพผลติ ผลกอนการขนสง หรือเปน ระบบ cold chain และทง้ั หวงโซการผลติ ควรมีระบบตรวจสอบยอนกลบั (ภาพท่ี 30) เพอื่ สราง ความมนั่ ใจใหผ บู ริโภค 68 การผลติ มะมว งคุณภาพเพ่อื การสง ออก

Modern Packi house ภาพที่ 29 โรงคัดบรรจทุ ท่ี ันสมัย Fresh Mango Supply Chain Traceability Farmer Grower Exporter Importer Consumer Association - GAP - GSirzaidnigng - GMP, HACCP, ISO - Practice - - Hot water treatment - Bagging - Harvesting (50 c, 3 min) - Vapor heat treatment (47 c, 20min) - Labeling - Transport ภาพที่ 30 หวงโซการผลติ มะมวงเพ่อื การสง ออกทม่ี รี ะบบตรวจสอบยอ นกลับ 69 การผลติ มะมวงคณุ ภาพเพื่อการสง ออก

ปจ จัยสนับสนุนทีค่ วรดำเนนิ การ สำหรบั เกษตรกร 1. การรวมกลุม เกษตรกรผผู ลิตมะมว งในบรเิ วณใกลเคยี งกนั ควรมีการรวมกลมุ การผลติ ทั้งนเ้ี พือ่ ใหการผลติ เปนไปในแนวทางเดียวกัน ผลผลติ ไดค ณุ ภาพสมำ่ เสมอ และเปนการเพมิ่ อำนาจในการตอ รอง 2. การทำสญั ญาซ้ือขายลว งหนา เปนปจ จยั สนบั สนุนอยา งหนึง่ ที่จะชวยใหเ กษตรกร ผูผลิตเกิดความมน่ั ใจในราคาสนิ คา ทจี่ ะได ผรู วบรวม หรือผูสง ออก มีความมน่ั ใจไดว า มสี นิ คาตอบสนองความตองการของตลาดได 3. การเรียนรูและนำเทคโนโลยมี าพัฒนาเพมิ่ ประสทิ ธภิ าพการผลติ โดยภาครฐั ใหการสนับสนนุ ในทุกๆ สว นทเี่ กยี่ วของท้ังการฝก อบรม ถา ยทอดเทคโนโลยีการตรวจ รับรองแปลง รวมถึงการพัฒนาพันธุเพ่ือเพ่ิมทางเลือกใหเกษตรกร 4. การลดตนทุนการผลิต เปนสงิ่ จำเปน เพ่ือเพ่ิมศักยภาพการแขง ขัน ซง่ึ การลด ตนทุนการผลิตสามารถดำเนินการไดหลายแนวทาง ทั้งการใชปุยอยางถูกตองและ เหมาะสม มีการตรวจวิเคราะหดิน และใหปุยตามผลวิเคราะหดินและความตองการของ พชื มกี ารผสมปยุ ใชเอง ทำปุยหมักใชเ อง สวนการใชสารเคมปี องกันกำจดั ศตั รูพชื ตองใช อยา งถูกตองและเหมาะสมท้งั ชนดิ ชว งเวลา อตั ราการใช รวมทัง้ ไมใชส ารเคมีท่ี ประเทศคูคาหา มใชอยางเด็ดขาด ดา นตนทนุ แรงงานตอ งมกี ารวางแผนและใชแ รงงาน อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ มกี ารใชเ ครอ่ื งจกั รกลการเกษตรทเ่ี หมาะสม รวมทง้ั การ ออกแบบ สวน การจดั การทรงพมุ ทเี่ หมาะสมจะชวยลดการใชแ รงงานลงได สำหรับผรู วบรวมและหรือผูสงออก 1. การติดตอประสานงานอยา งดี ในการดำเนินการรวบรวมผลิตผลเพอ่ื การ สง ออกใหไ ดในชวงเวลาทตี่ อ งการและทนั ตามกำหนด ผรู วบรวมและหรอื ผสู ง ออกจะ ตองมขี อมูลของเกษตรกรผูผลติ ดังนั้นการตดิ ตอ สื่อสารและประสานงานกนั ตลอด เวลาจะชวยใหสามารถบริหารจดั การไดอ ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ ซ่งึ ถา มกี ารทำสัญญา ซ้อื ขายลวงหนากบั เกษตรกรดวยแลว จะเกดิ ประสิทธภิ าพเพม่ิ มากข้ึน 2. การแลกเปลีย่ นขอ มลู ขาวสาร นบั เปน ปจ จยั สนับสนุนที่จำเปน ผูรวบรวมและ หรือผูสงออกจะตองแบงปนขอมูลขาวสารทั้งดานเทคโนโลยีและขอมูลดานการตลาด แกเกษตรกรอยางสม่ำเสมอและตอเนื่อง เพื่อใหเกิดการเรียนรูและพัฒนาไป พรอมๆ กัน 70 การผลติ มะมวงคุณภาพเพ่ือการสง ออก

3. การลดตน ทนุ นบั เปนส่ิงจำเปนของทุกภาคสว นในหว งโซอ ุปทานการผลติ ในกรณีของผรู วบรวมหรือผสู งออกกเ็ ชน กัน ซึง่ ตนทุนที่สำคญั ไดแก ตน ทุนดาน แรงงาน และคา ขนสง ดังน้ันการเพิ่มประสทิ ธภิ าพการคัดบรรจจุ ะชวยลดตนทุน ดานแรงงาน การพฒั นาดานโลจิสตกิ สท ีเ่ หมาะสมจะชว ยลดตน ทุนคาขนสง ได 4. การสนบั สนุนดา นเทคโนโลยหี ลังการเกบ็ เกย่ี ว โดยภาครัฐใหก ารสนบั สนนุ การถายทอดเทคโนโลยีดังกลาว รวมทง้ั การสง เสรมิ และพัฒนาการตลาดทง้ั ตลาด เดมิ และตลาดใหม จากปจจัยหลักและปจจัยสนับสนุนของผูเกี่ยวของทุกฝายในโซอุปทานการจัดการ ผลติ มะมว งคณุ ภาพเพือ่ การสงออกตามทก่ี ลาวมาแลวนบั เปน สง่ิ จำเปนทีค่ วรดำเนนิ การ นอกจากนี้ ทกุ ภาคสว นในโซอุปทานดังกลาวจะตอ งมกี ารแลกเปล่ียนขอ มลู ขา วสาร แลกเปล่ยี นความรู พฒั นาเทคโนโลยกี ารผลิตเพื่อเพิ่มประสทิ ธภิ าพการผลิตอยางสมำ่ เสมอ มคี วามเชอ่ื ใจและซ่ือสตั ยตอกันเพอื่ ใหก ารดำเนินการสำเร็จดว ยดี ซึง่ มะมวงถอื เปน ตวั อยา งของสินคาเกษตรทีด่ ี มกี ารพัฒนาการผลติ มกี ารรวมกลมุ มแี ผนการผลิต และการตลาดรว มกันระหวางสมาคมชาวสวนมะมวงไทยและผูประกอบการ ภาครฐั ใหก าร สนับสนนุ แตก ต็ อ งมีการพฒั นาใหเ พ่มิ มากขึน้ ทง้ั ในดา นการผลติ ใหไ ดผลผลิตที่ได มาตรฐานเพ่ิมมากข้ึนและลดตนทุนการผลิต เพ่อื เพิ่มศักยภาพการแขง ขนั ของมะมวง ไทยในตลาดโลก การผลิตมะมวงคุณภาพเพือ่ การสงออก 71

72 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพื่อการสงออก

สถาบันวจิ ยั พืชสวน กรมวชิ าการเกษตร กนั ยายน 2561 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพอ่ื การสง ออก 73

บรรณานกุ รม กรมสงเสริมการเกษตร. 2556. คูมือการผลิตมะมวงแบบมืออาชีพ. กรมสง เสริมการ เกษตร กรุงเทพฯ. 118 น. ชชู าติ วฒั นวรรณ. 2556. การจดั การคณุ ภาพในระบบโซอปุ ทานมะมว งเพอ่ื การสง ออก. วทิ ยานิพนธป รัญญาดษุ ฎีบัณฑติ สาขาเทคโนโลยหี ลังการเกบ็ เกยี่ ว คณะทรัพยากรชีวภาพและเทคโนโลยี มหาวิทยาลยั เทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบรุ ี กรุงเทพฯ. ทวีศกั ด์ิ แสงอุดม. 2559. การพฒั นาของมะมวงในการกา วเขาสูป ระชาคมเศรษฐกจิ อาเซย่ี น. ว.เกษตรกา วหนา. 29(1): น. 30-36. ทวีศกั ด์ิ แสงอดุ ม. 2559. เก็บมาเลา จากการไปดงู านการปลูกมะมวงของสาธารณรัฐประชาชนจนี . ว.เกษตรกาวหนา. 29(1): น. 37-46. ทวศี กั ด์ิ แสงอดุ ม และ วรางคณา มากกำไร. 2560. รายงานการสัมมนามะมว ง นานาชาตคิ ร้งั ท่ี 12 Baise, Guangxi, China วนั ท่ี 10-16 กรกฏาคม 2560. สถาบนั วิจยั พชื สวน กรมวิชาการเกษตร กรุงเทพ. 15 น. ธวัชชัย รตั นช เลศ และ รงุ ทิพย อุดมพนั ธ. 2553. พฒั นามะมวงไทยกา วไกลสู มะมวงโลก. งานประชาสัมพนั ธและบริการวิชาการ คณะเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม. 148 น. มนู โปส มบรู ณ. 2557. การพัฒนาชองทางการตลาดมะมว งจากการเปดประชาคม เศรษฐกิจอาเซียน. ในการประชมุ สัมมนา การพฒั นาชอ งทางการตลาด มะมว งจากการเปด ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน, โรงแรมวงั ธาราเวลเนส รสี อรท อ.เมอื ง จ. ฉะเชงิ เทรา. ราตรี เมนประเสริฐ. 2557. การพัฒนาชอ งทางการตลาดมะมวงจากการเปด ประชาคม เศรษฐกิจอาเซียน. ในการประชุมสมั มนา การพฒั นาชองทางการตลาด มะมวงจากการเปดประชาคม เศรษฐกิจอาเซยี น, โรงแรมวงั ธาราเวลเนส รสี อรท อ.เมือง จ. ฉะเชิงเทรา. 74 การผลิตมะมว งคณุ ภาพเพ่ือการสง ออก