การทำนาในสภาพฝนแล้งหรือฝนทิ้งช่วง

การทํานา ในสภาพฝนแลงหรือฝนทงิ้ ชว ง เรยี บเรยี งโดย : กมลศักดิ์ เกศวยุธ ชาญพทิ ยา ฉมิ พาลี หนว ยงาน : กลมุ ขา ว กองสงเสริมพืชไรนา ผลติ และเผยแพรโ ดย : กรมสง เสรมิ การเกษตร 1. ขอ เทจ็ จรงิ 2. ปญ หา 3. คําแนะนําสาํ หรบั เกษตรกร 4. วิธีการแกไ ขปญ หา 5. การปลูกขาวโดยการหวา นขา วแหง หรอื หวา นสํารวย 6. สรุป 1. ขอ เทจ็ จรงิ สภาพการทํานาปใ นเขตลมุ น้ําเจาพระยาสวนใหญอาศัยนํ้าฝน เพ่ือใชในการทํานาหวา นและ การปก ดําสําหรบั การใชน ้ําชลประทานกเ็ พยี งเพอ่ื การเสรมิ ใหม ปี รมิ าณน้ําพอเพียง เม่ือยามทม่ี ปี รมิ าณ น้ําฝนไมพอเพียงเทานั้น อยา งไรกด็ ี หากมฝี นตกปกตติ ามฤดกู าลการใชน ้ําชลประทานกไ็ มม คี วามจํา เปน 2. ปญ หา ตามท่ีไดเ กดิ ภาวะแหง แลง ตดิ ตอ กนั เปน เวลานานในเขตลมุ น้ําเจาพระยา มผี ลทําใหป รมิ าณน้ํา ในอา งเกบ็ น้ําเขือ่ นภมู พิ ลและสิรกิ ิตต์ิในป 2535 อยใู นระดบั ต่ําสดุ เปน ประวตั กิ ารณ ไมส ามารถระบาย น้าํ เสรมิ เพื่อการทํานาปใ นเขตลมุ น้ําเจา พระยาไดเปนปกติ กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยกรม

ชลประทานจงึ ไดป ระกาศใหเ กษตรกรซง่ึ อยใู นเขตลมุ น้ําเจาพระยา เลอ่ื นการทํานาปใ นเดอื นสงิ หาคม เปนเหตุใหเ กษตรกรตอ งชะลอการลงมอื ปลกู ขา ว 3. คําแนะนําสําหรบั เกษตรกร 1. เลื่อนการทํานาปอ อกไปจนกวา จะเรม่ิ มฝี นตกชกุ คอื ประมาณตน เดอื นสงิ หาคม 2. ในชว งสปั ดาหแ รกของเดอื นสงิ หาคม ถา มปี รมิ าณน้ําพอที่จะตกกลาได แนะนําใหทาํ นาดํา หรือหากมนี ้ํามากพอกใ็ ชว ธิ หี วา นน้ําตมไดเ พอ่ื ลดขน้ั ตอนและชว งระยะเวลาการทํานา 3. ถา หากถงึ กลางเดอื นสงิ หาคม ปรมิ าณน้ําในทุงยังไมเพียงพอที่จะตกกลา แนะนําใหทาํ การ หวานขา วแหงหรอื หวา นสํารวย 4. กรณที ต่ี อ งการใชน ้ําเพื่อชวยเหลือการทํานาปใ นชว งฝนทง้ิ ชว ง ก็จะใหมีการใชนํ้าจากแหลง น้ําหรือคูคลองท่ีอยูใตพื้นท่ีเขื่อนเก็บกักนํ้า โดยทางราชการจะสนับสนุนเคร่ืองสูบน้ําเพื่อชวยเหลือ เกษตรกร 5. สําหรบั พน้ื ทด่ี อนทเ่ี สย่ี งตอ การขาดแคลนน้ําในการทํานา ขอใหเ กษตรกรงดการปลกู ขา วและ หันมาปลูกพืชอายุสั้น เชน ถว่ั และพืชผักตาง ๆ แทน 4. วธิ กี ารแกไ ขปญ หา โดยสภาพทั่วไป ฝนจะตกชกุ ในชว งเดอื นสงิ หาคมทกุ ป หากในพน้ื ทน่ี ามนี ้ํามากพอเพียงก็ขอให เกษตรกรทําการตกกลา เพื่อจะไดทําการปก ดําหรือทํานาหวา นน้ําตม ถาเกิดสภาพฝนทิ้งชวงเปนระยะ เวลายาวนานไปถงึ ชว งเดอื นสงิ หาคม หากเกษตรกรไดต กกลา ไวต ง้ั แตช ว งปลายเดอื นกรกฎาคม อายุ กลา จะแกแ ละยา งปลอ งแลว ในการปก ดําใหใชจํานวนตน ตอ จบั ใหม ากขน้ึ และปก ดําใหถี่ เพราะกลา เหลานี้จะแตกกอนอย หรือใชวิธีการปลูกขาวโดยการหวานขาวแหง เพอ่ื ลดขน้ั ตอนในการตกกลา และไม ชะงักในการเจรญิ เตบิ โตเกบ็ เกย่ี วไดท นั ฤดกู าล 5. การปลูกขา วโดยการหวา นขา วแหง หรอื หวา นสํารวย การปลกู ขาวโดยการหวานขา วแหง หรอื หวา นสํารวย การปลกู โดยใชเมลด็ แหงทย่ี ังไมไดเ พาะ ใหง อก ทําไดด งั น้ี 1. ทาํ การไถดะตากดินไวเพื่อทําลายวัชพืช จึงทําการไถแปรยอ ยดนิ ใหม ขี นาดพอเหมาะ แลว ปรับดินใหเ รยี บสม่ําเสมอ ไดร ะดบั แลว จงึ หวา นเมลด็ ขา วแหง 2. การหวา น ใชเ มลด็ พนั ธขุ า วทไ่ี ดเ ตรยี มไวห วา นไรล ะ 15 กก. แลว คราดกลบ 3. เมล็ดพันธขุ า วควรใชเ มลด็ พนั ธขุ า วทไ่ี มไ วแสงปลกู หากใชขาวไวแสงเวลาจะไมทนั ไดผลผลิต ตา่ํ

4. การใสป ุย ขา วทป่ี ลกู ในชว งฝนแลง เปน การปลกู ขา วลา ชา กวา ฤดกู าลมาก จงึ มคี วามจําเปน ท่ีจะตอ งใสป ยุ ชว ยเรง ใหต น ขา วมกี ารเจรญิ เตบิ โตไดเ ตม็ ท่ี จึงจะทําใหไ ดผ ลผลติ สงู ใกลเ คยี งกบั การทํา นาดําตามฤดกู าลปกติ การใสป ยุ ครง้ั ท่ี 1 ในพื้นที่ดินเหนียวใหใสปุยสูตร 16-20-0, 18-22-0 หรือ 20-20-0 สตู รใดสตู รหนง่ึ ใน อัตราไรล ะ 25 กก. ในดนิ ทรายใหใ สป ยุ สตู ร 16-16-8 ในอตั ราไร ละ 25 กก. โดยใสปุยหลังจากขาว งอกแลว 5-6 วัน การใสปุยคร้ังท่ี 2 ใหใ สป ยุ หลงั จากขา วงอกแลว 40-45 วัน โดยใชป ุยแอมโมเนียมซลั เฟต หรือ แอมโมเนยี ม คลอไรด ไรล ะ 25-30 กก. หรือ ปุยยูเรีย ไรล ะ 10-15 กก. ในการใสป ยุ ควรจะคํานงึ ถงึ วา ดนิ จะตอ ง เปยกแฉะหรอื มนี ้ําขงั ไมค วรเกนิ 20 เซนตเิ มตร ถา หากดนิ แหง หรอื ระดบั น้ํามากกวา น้ี ใหเ ลอ่ื นการ ใสป ุย ออกไป มิฉะนั้นจะทําใหการใชปุยไมมีประสิทธิภาพเกิดการสูญเสียปุย ทาํ ใหต น ขา วไดร บั ปยุ ไม พอเพยี ง ผลผลติ จะต่ํา การดแู ลรกั ษา - ควรปรบั ปรงุ คนั นาใหด ี อดุ รรู ว่ั ของน้ํา - หมน่ั ตรวจดนู าอยา งสม่ําเสมอ หากพบศัตรูขาวใหรีบกําจัด - ถาหากพบวา ขา วขน้ึ ไมส ม่ําเสมอ ควรถอนตน ขา วทแ่ี ตกกอไปซอ มแซม 6. สรปุ ในที่ฝนแลงหรือฝนทิ้งชวงเปนประจํา ใหเ ปลย่ี นวธิ ปี ลกู ขา ว จากการปกดํามาปลกู โดยการหวา น ขาวแหง ไมค วรรอใหฝ นตก ไดน ้ําพอเพยี งในการตากกลา และปก ดํา เพราะจะลว งเขา มาในฤดกู าลมาก ทําใหขาวที่ปกดําไมเ ทา ไรกจ็ ะตง้ั ทองและออกดอก ทําใหไดผ ลผลติ ต่ําอยา งไรกต็ าม หากฝนลา มาจนถงึ ปลายเดือนสิงหาคมชนตนกันยายนจะทําการหวานแหงก็จะไมคอยไดผล เพราะฤดกู าลลา มากฝนจะ หมดควรงดการปลกู ขา ว หันไปปลูกพืชอายุสั้นแทน เชน ถั่วและพืชผักตาง ๆ จดั ทาํ เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ สโ ดย สํานักสงเสริมและฝกอบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร