การปลูกมะละกอ

ƒ´¥§»ƒ£²§²ƒ¯ทเ่ี ขยี นขน้ึ น้ี เพื่อเปนคูมือสําหรับประชาชนทั่วไป จะไดปลูก และดแู ลรกั ษาใหไ ดผ ลผลติ ทม่ี คี ณุ ภาพดี ความดขี องหนงั สอื เลม น้ี ขอยกใหแ กค รู อาจารย และผูมีพระคุณของขาพเจา ขอ ผดิ พลาดใดๆ ทม่ี ขี า พเจา ขอนอ มรบั ไวแ ตเ พยี งผเู ดยี ว ฉลองชยั แบบประเสรฐิ

ฉลองชัย แบบประเสรฐิ £²§²ƒ¯นอกจากใชบ รโิ ภคเปน อาหารในชวี ติ ประจําวนั แลว ผลมะละกอดิบ ผล มะละกอสุก และสว นของยางยงั ใชเ ปน ประโยชนท างดา นอตุ สาหกรรมไดอ กี หลายๆ ดา น เชน เนอ้ื มะละกอดบิ สามารถนําไปทํามะละกอเช่อื ม แชอ ม่ิ ดองเคม็ หรอื ใชใ นโรงงานปลา กระปอง ผลมะละกอสุกสามารถใชทําน้ําผลไม ผลิตซอส ผลไมกระปอง แยมลกู กวาด และ มะละกอผง เปลือกมะละกอใชทําเปน อาหารสตั ว หรอื สผี สมอาหาร ยางมะละกอใชใน โรงงานผลิตเบียร ผลติ น้ําปลา อาหารกระปอ ง อตุ สาหกรรมเคมี และเครอ่ื งสําอางค เปน ตน โครงการผลติ เมลด็ พนั ธแุ ละปรบั ปรงุ พนั ธมุ ะละกอสถานวี จิ ยั ปากชอ ง

มะละกอ เปนผลไมที่นิยมรับประทานผลสุกทั้งในประเทศและตางประเทศ แตใ น ตา งประเทศนน้ั นยิ มมะละกอพนั ธทุ ม่ี ผี ลขนาดเลก็ มนี ้ําหนักตอผลไมเกิน 600 กรัม แต มะละกอของไทยยงั มปี รมิ าณการผลติ เพอ่ื การสง ออกโดยตรงมนี อ ย และพันธุที่ปลูกสวนมาก เปน พนั ธทุ ม่ี ผี ลขนาดใหญ จึงไมเหมาะสําหรบั สง ตลาดตา งประเทศ สถานีวิจัยปากชองได ผลติ มะละกอสายพนั ธบุ รสิ ุทธป์ิ ากชอ ง 1 ซง่ึ มผี ลขนาดเลก็ ตรงตามความตอ งการของตลาด ยโุ รป มีรสหวาน 12-14 องศาบริกส น้าํ หนักผล 350 กรัม เปนพันธุที่เหมาะสําหรบั สง เสริมใหป ลูกเปน การคาพันธหุ นึ่ง นอกจากคณุ สมบตั ขิ องผลดงั กลา วแลว มะละกอพันธุนี้จะ มีลักษณะใบมี 7 แฉกใหญ ใบกวาง 50-60 ซม. ยาว 45-50 ซม. กานใบสีเขียวปนมวง ยาว 70-75 ซม. ระยะเวลาปลูกประมาณ 8 เดอื น ก็จะเริ่มเก็บเกี่ยวผลไดใหผลผลิต 30- 35 กโิ ลกรมั ตอ ตน ในระยะ 18 เดอื น และคอ นขา งทนตอ โรคใบดา ง แปลงปลกู มะละกอพนั ธปุ ากชอ ง 1 ทส่ี ถานวี จิ ยั ปากชอ ง ลกั ษณะภายในของผลมะละกอพนั ธปุ ากชอ ง การผลิตมะละกอ ใหไ ดผ ลผลติ ทด่ี มี คี ณุ ภาพจะตอ งเรม่ิ ปฏบิ ตั กิ ารตง้ั แตก ารเตรยี ม ตน กลา การเตรยี มแปลงปลกู การปลูก และการดแู ลรกั ษา ตลอดจนการเกบ็ เกย่ี วผล ดงั น้ี

มะละกอไมเ หมาะทจ่ี ะหยอดเมลด็ ลงแปลงปลกู โดยตรง เนอ่ื งจากเสยี คา ใชจ า ยใน การดแู ลรกั ษาในขน้ั แรกมาก เพราะพื้นที่กวางขวางและตนกลาที่งอกใหมๆ ตองการเอาใจ ใสด แู ลอยา งใกลช ดิ ดงั นน้ั การเตรยี มตน กลา มะละกอใหแ ขง็ แรงกอ นแลว จงึ ยา ยปลกู ลง แปลงปลูก จงึ เปน วธิ ที เ่ี หมาะสมกวา การหยอดเมลด็ ลงแปลงปลกู โดยตรง การเตรยี มตน กลา มะละกออาจใชว ธิ ีตา ง ๆ ได 2 แบบ คอื 1. เพาะเมล็ดลงถุง 2. เพาะเมล็ดลงแปลงเพาะ แลวยายลงถุง โรงเรือนเพาะตนกลา 1. การเพาะเมล็ดลงถุง การเพาะเมลด็ ลงถงุ โดยตรงนน้ั เปนวิธีที่สะดวก เตรียมดนิ ผสมท่ีจะใชเ พาะเมลด็ ใหรวนโปรง โดยผสมดนิ 3 สวน ปยุ คอก 1 สวน และอนิ ทรยี ว ตั ถุ 1 สวน คลกุ เคลา ใหเ ขา กัน ปยุ คอกนน้ั ควรเปน ปยุ คอกเกา ทส่ี ลายตวั แลว และไมรอน สว นอนิ ทรยี ว ตั ถอุ าจเปน เศษ

หญา สบั แกลบหรอื ถา นหรอื เปลอื กถว่ั กไ็ ด แลว แตจ ะหาอะไรไดใ นทอ งถน่ิ นําดนิ ทผ่ี สมแลว ใสถุงขนาด 5 x 8 นว้ิ ทเ่ี จาะรรู ะบายนํ้าเรยี บรอ ยแลว ประมาณ 4 รู ตั้งเรียงไวกลางแจงใน บริเวณที่สามารถใหนํ้าไดอ ยา งสม่ําเสมอทุกวัน หลงั จากนน้ั ฝง เมลด็ มะละกอลงไปใตด นิ ให ลึกประมาณครงึ่ เซนติเมตร ถุงละ 3 เมลด็ รดน้ําใหช มุ ทกุ เชา เยน็ เมลด็ จะเรมิ่ งอกภายใน 10-14 วัน หลงั ปลกู เมื่อตนมะละกอมีใบจริง 2-3 ใบ ใหเ ลอื กกลา ตน ทแ่ี ขง็ แรงเอาไว ถอนตน ทอ่ี อ นแอออก ในการเพาะเมลด็ นี้ ควรฉดี พน ยาปอ งกนั กําจัดราพวกแมนโคเซบผสมยาปองกัน แมลงประเภทโมโนโครโตฟอสและยาจับใบฉีดคร้ังแรกเมื่อตนกลาเริ่มงอกและหลังจากนั้น ฉดี ทกุ ๆ 10 วัน จนกวา จะยา ยกลา ลงแปลงปลกู ซึ่งจะสามารถยายกลาปลูกเมื่อเพาะเมล็ด ได 45-60 วัน ถอนแยกตน กลา ในถงุ ใหเ หลอื ตน ทแ่ี ขง็ แรงเพยี งตน เดยี ว หลงั จากถอนแยกตน กลา เหลอื ตน เดยี วแลว อาจสามารถเรง ใหต น กลา เจรญิ เตบิ โต ไดเ รว็ ขน้ึ โดยใหป ยุ สตู ร 21-21-21 ทม่ี ธี าตอุ าหารรองผสมอยดู ว ย โดยใชป ยุ อตั รา 2 ชอ น แกงตอ น้ํา 20 ลติ ร และผสมยาจับใบฉีดพนทุกๆ 7 วัน

2. การเพาะเมล็ดลงแปลงเพาะหรือกะบะเพาะแลวยายลงถุง เตรียมแปลงเพาะกวางประมาณ 1 เมตร ยาวประมาณ 3-5 เมตร ใหค วามยาว แปลงอยใู นแนวทศิ เหนอื ใต ยอ ยดนิ ใหล ะเอยี ดและผสมปยุ คอกประมาณตารางเมตรละ 2 กโิ ลกรมั คลกุ เคลา ปยุ คอกกบั ดนิ ทย่ี อ ยแลว ใหเ ขา กนั แลวยกเปนรูปแปลงสูงจากระดับดิน เดมิ 15 ซม. แลว ใชไ มข ดี ทํารอ งแถว ตามความกวางของแปลงลึกประมาณ 1 ซม. ใหแถว หางกัน 25 ซม. จากนั้นโรยเมลด็ มะละกอลงในรอ งแถวใหห า งกันพอประมาณ จนตลอด แปลง หลงั จากนน้ั จงึ รดน้ําใหช มุ ผสมดว ยยาฆา แมลงเพอ่ื กนั มดคาบเมลด็ ไป อาจใชเซฟวิน 85 หรอื S-85 ก็ได และรดน้ําใหช มุ ทกุ วนั เชา -เยน็ -เมอ่ื ตน กลา มใี บจรงิ ได 2-3 ใบ หรอื ประมาณ 21-25 วัน หลงั จากเพาะใหย า ยกลา ลงถงุ พลาสตกิ ขนาด 5 x 8 นว้ิ ถุงละ 1 ตน ตั้งเรียงไวในที่รมมีแสง 50% ฉดี ยาพน ปอ งกนั โรคแมลง และใหป ุย เชนเดียวกับการเพาะ เมลด็ ลงถงุ โดยตรง แปลงเพาะเมลด็ การเพาะเมลด็ ลงกะบะพลาสตกิ กป็ ฏบิ ัตคิ ลายๆกนั โดยเอากระดาษหนงั สอื พิมพรองกนตะกราพลาสติก แลว ใสด นิ ผสมเชน เดยี วกบั ทเ่ี ตรยี มสําหรบั เพาะในถงุ ลงไป เกลย่ี ผวิ หนา ดนิ ใหเ รยี บ ทาํ รองแถวเพาะหางกันประมาณ 10 ซม. แลว นําเมล็ดมะละกอ หยอดลงไป รดน้ําซง่ึ ผสมยากนั มดใหช มุ รดน้ําใหช มุ ทกุ วนั เชา -เยน็ เมื่อกลามีใบจริงแลวจึง ยา ยลงถงุ ตอ ไป และเมอ่ื ตน กลา ในถงุ แขง็ แรงดแี ลว จึงนําไปปลูกได ระยะเวลาต้งั แตเ พาะ เมลด็ จนถงึ ยา ยกลา ลงปลกู ในแปลงไดใ ชเ วลาประมาณ 45-60 วัน ระยะเวลาทีเ่ หมาะสมท่ี สดุ สําหรับการเพาะกลามะละกออยูในชวงกลางเดือน มกราคม สามารถยา ยกลา ปลกู ไดใ น

ราวกลางเดอื นมนี าคมและจะเรม่ิ เกบ็ ผลไดต ง้ั แตเ ดอื นตลุ าคมเปน ตน ไป ซึ่งจะมีผลไมชนิด อน่ื ๆ ในทอ งตลาดออกนอ ยทําใหจ ําหนา ยไดร าคาสงู £²§²ƒ¯ เปน ไมผ ลทช่ี อบดนิ รว นปนดนิ ทราย ดนิ เหนยี วปนดนิ รว น หรอื ดนิ รว นท่ี มีการระบายน้ําดี มอี นิ ทรยี ว ตั ถมุ าก ไมชอบนํ้าขัง และควรมหี นา ดนิ ลกึ ไมน อ ยกวา 1 เมตร ชวงระดับความเปนกรด-ดา ง (pH) ทเ่ี หมาะสมคอื 5.5-7 มะละกอไมท นดนิ เกลอื และไม ทนลม แหลง ปลกู จงึ ควรหลกี เลย่ี งบรเิ วณทม่ี ลี มแรง ถา หลกี เลย่ี งในการเลอื กพน้ื ทท่ี ม่ี ลี มแรง ไมไดควรทําแนวไมก นั ลมโดยรอบดว ย มะละกอจะเจรญิ เตบิ โตไดด ี ถา ไดร บั แสงแดดเตม็ ท่ี มะละกอมีกานใบยาวและกลุม ใบจะมีมากที่ยอด จึงไมควรปลูกมะละกอใหชิดกันเกินไป จะทําใหไมสะดวกในการปองกัน กําจดั ศตั รขู องมะละกอ ระยะปลูกที่เหมาะสมคือ 4 x 3 เมตร หรอื 3 x 3 เมตร หรอื 2.5 x 3 เมตร แหลง ปลูกมะละกอควรอยใู กลเ มอื งหรอื มีทางคมนาคมสะดวก เนื่องจากผิวมะละกอบาง ทาํ ใหเ กิด การชอกช้ําในการขนสง ไดง า ยกวา ผลไมช นดิ อน่ื ๆ 1. ไถพื้นที่ปราบวัชพืช 2 ครง้ั ๆ แรกดว ยไถ 3 ผาน หรอื 4 ผาน ครง้ั ท่ี 2 ใหย อ ย ดนิ ใหเ ลก็ ดว ยผาน 7 2. วัดระยะแปลงปลูกตามความตอ งการ ควรปก หลกั เลก็ ๆ หา งจากหลกั หลมุ ปลกู อกี 2 หลั โดยปก ใหห า งขา งละ 50 เซนตเิ มตร หลกั หลมุ ปลกู

3. ขดุ หลมุ ปลกู เปน รปู สเ่ี หลย่ี มใหข อบหลมุ หา งจากหลกั กลางประมาณ 25 ซม. และขดุ ลกึ 50 ซม. เอาดนิ ขน้ึ ไวบ นปากหลมุ อยา ใหโ ดนหลกั เลก็ ทง้ั 2 ซึ่งจะเปนหลักบังคับ ระยะปลูก หลกั กลาง 4. ใสปุยคอกเกา ๆ ประมาณ 1 พลว่ั หรอื ครง่ึ บงุ กล๋ี งบนดนิ ทข่ี ดุ ขน้ึ มา และใสร อ ก ฟอสเฟตลงไปอีก 100 กรัม ถาไมมีรอ กฟอสเฟตใหใชปยุ สูตร 15-15-15 ใสแ ทนจํานวน 20 กรัม หรือประมาณ 2 ชอ นแกงตอ หลมุ คลกุ เคลา ดนิ กบั ปยุ ใหเ ขา กนั ดี แลว ใชจ อบกลบ ดนิ ลงหลมุ ใหเ สมอปากหลมุ ใสปุยสูตร 15-15-15 : 20 กรมั หรือ รอกฟอสเฟต : 100 กรมั 5. กอ นปลกู หาไมไผยาวประมาณ 1 เมตร ทาํ เครอ่ื งหมายทต่ี ําแหนง 0.00, 0.50 เมตร และ 1 เมตร เปน เครอ่ื งหมายตน ปลกู เพือ่ ใหแถวปลกู ตรงกนั ทกุ ดาน

ปกตแิ นะนําใหเกษตรกรเพาะกลา ในชว งกลางหรอื ปลายเดอื นมกราคม ซึ่งจะ สามารถยา ยตน กลา ลงปลกู ไดป ระมาณกลางเดอื นมนี าคม และจะเกบ็ เกย่ี วผลไดต ง้ั แตเ ดอื น ตลุ าคมเปน ตน ไป ซึ่งจะเปนชวงที่มีผลไมประเภทอื่น ๆ ในทอ งตลอดออกนอ ยทําใหมะละกอ มรี าคาสงู ถงึ แมวา เกษตรกรชาวสวนที่ปลกู โดยอาศยั น้ําฝนกจ็ ะมผี ลผลติ ออกขายไดย าวนาน แตถาเพาะเมล็ดชาหรือยายปลูกชาจะทําใหช ว งทม่ี ะละกอออกดอกตดิ ผลตรงกบั ชว งแลง ตอ ง ใหน ้ําชลประทานมาก จะเสยี คา ใชจ า ยเพม่ิ ขน้ึ มาก การเก็บเกย่ี วผลผลติ ในชว งท่ไี ดราคาสงู จะไดน อยกวา ใหน ําตน กลา เรยี งกระจายไวต ามหลมุ ตา ง ๆ หลมุ ละหนง่ึ ถงุ หลงั จากนน้ั กรดี ถงุ พลาสตกิ ออก เอาตน กลา วางใหต รงตําแหนง ระยะปลกู กลางหลมุ กลบดนิ ใหแ นน โดย เฉพาะรอบ ๆ โคนตน เพอ่ื ใหร ากจบั ดนิ ใหมไ ดเ รว็ ตน จะตรงกันทุกแถวแลวรดนํ้าใหช มุ

เตรยี มตน กลา ไวบ รเิ วณหลมุ ปลกู ตนกลาที่สมบูรณแข็งแรง ซง่ึ ยา ยลงแปลง ปลกู เรยี บรอ ยแลว ถาเกษตรกรปลูกมะละกอชวงตนฤดูฝน จะชว ยประหยดั ทนุ และแรงงานในการให น้ํา โดยเฉพาะในชวงปลูกใหม ๆ จะตอ งใหน ้ํากับตน กลามะละกอจนตั้งตัวได โดยรดน้ํา 2-3 วนั ตอ ครง้ั และทส่ี ําคญั คอื ชว งทม่ี ะละกอออกดอกตดิ ผลเปน ชว งทต่ี อ งการน้ํามาก การขาด น้ําจะทําใหด อกรว ง ผลรวง ผลไมสมบูรณ การใหน ้ํากบั ตน มะละกออยา งสมํ่าเสมอ จึงทํา ใหมะละกอมีผลผลิตสูง โดยเฉพาะมะละกอทป่ี ลกู ในทด่ี อน หรอื ในเขตจงั หวดั ในแถบภาค ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื แปลงปลกู มะละกอ ตนมะละกอกําลงั เจรญิ เตบิ โต

ปุยมะละกอที่เตรียมไวสําหรบั รองกน หลมุ นน้ั ยังไมพอเพียงสําหรับการเจริญเติบโต และใหผ ลผลติ จึงตองมีการใหปุยเสริมเพิ่มขึ้น เพือ่ ใหมะละกอมกี ารเจรญิ เตบิ โตเตม็ ท่ี มี ลําตน ทส่ี มบรู ณแ ขง็ แรง การใสป ยุ อนิ ทรยี จ ะใสห ลงั จากปลกู แลว 2-3 เดอื น โดยแบงใส 3- 4 ครง้ั ในระยะ 1 ป ตลอดชว งฤดฝู น แบงใสครั้งละประมาณ 5 กโิ ลกรมั ตอ ตน ปยุ วทิ ยาศาสตร อาจใชปยุ ทางใบสตู ร 21-21-21 ชนดิ ทม่ี อี าหารธาตรุ องฉดี พน ทกุ 14 วนั ตอ ครง้ั หลงั ยา ยปลกู เพอ่ื ใหต น กลา แขง็ แรง โดยใชใ นอตั รา 2 ชอ นแกง ตอ น้ํา 20 ลติ ร ขณะเดยี วกนั กอ็ าจใชป ยุ ทางดนิ สตู ร 15-15-15 อตั ราตน ละ 50 กรัมหลังจาก ยา ยปลกู 1 เดอื น และใสท กุ เดอื นจนถงึ เดอื นท่ี 3 หลงั ยา ยปลกู จะใสเ พม่ิ เปน ตน ละ 100 กรมั ทกุ เดอื น เมอ่ื มะละกอตดิ ผลแลว จะใสป ยุ สตู ร 15-15-15 ในอตั รา 100 กรัม ผสม กับยูเรีย อตั รา 50 กรมั ตอ ตน วธิ กี ารใหป ยุ วทิ ยาศาสตรท างดนิ ใหใ สป ยุ หวา นทางดนิ พรวนกลบแลวรดนํ้าตาม อยา ใสป ยุ กลบโคนตน ในระยะที่ปลูกมะละกอใหมๆ เกษตรกรสามารถปลูกพืชแซมรวมกับมะละกอในชอง วางระหวางแถว ระหวางตน เมอ่ื มวี ชั พชื ขน้ึ การดายหญา พชื แซมควรดายหญา มะละกอไป ดว ย แตก ารดายหญา ดว ยจอบควรระวงั คมจอบสบั ตน หรอื รากมะละกอ จะทําใหตนมะละกอ

ชะงักการเจริญเติบโต หรอื ทําใหเ กดิ โรครากเนา ได ทางทด่ี คี วรใชเ ศษหญา แหง คลมุ โคนตน ใหห นา ๆ จะทําใหไ มม เี มลด็ หญา งอกใหม มะละกอเปน พชื ทม่ี ดี อก 3 ชนดิ อยคู นละตน คอื ตนตัวผู จะมีดอกตัวผูลวนเปนจํานวนมากอยบู นกา นชอ ยาวทแ่ี ตกแขนง ถาพบควร ตัดทิ้งเพราะไมใหผล หรือใหผลไดก็ไมสามารถจําหนา ยไดค มุ คา เทา ตน ตวั เมยี หรอื ตน สมบูรณเพศ ลกั ษณะดอกเพศผไู มใ หผ ล ตนตัวเมีย จะมแี ตด อกเพศเมยี เทา นน้ั ดอกจะออกจากสว นมมุ ดา นใบตดิ ลําตน เปน ดอกเดย่ี วหรอื ดอกชอ รังไขมีรูปรางปอม ใหผ ลคอ นขา งกลม ชองวางในผลมีมากจึงไม คอ ยนยิ มเชน กนั ลกั ษณะดอกเพศเมยี ทใ่ี หผ ลคอ นขา งกลม

ลกั ษณะการตดิ ผลของมะละกอพนั ธปุ ากชอ ง 1 ดอกเพศเมยี ใหผ ลคอ นขา งกลม ตน สมบรู ณเ พศ จะมชี อ ดอกตดิ กนั เปน กลมุ ตนสมบูรณเพศจะมีดอกสมบูรณเพศ และดอกตวั ผอู ยใู นชอ ดอกเดยี วกนั และดอกสมบูรณเพศจะมี 3 ชนดิ ตามตําแหนง ของเกสร ตวั ผู ดอกสมบรู ณเ พศชนดิ ธรรมดา (Elongata) ทําใหผลมีรูปรางทรงกระบอกสวย เปน ท่ี นยิ มของตลาด ผลทเ่ี กดิ จากดอกสมบรู ณเ พศทด่ี อกตวั ผตู ดิ อยกู บั รงั ไข (Intermediate) ทาํ ใหผ ลบดิ เบี้ยว และดอกสมบรู ณเ พศทท่ี ําใหผ ลเปน พลลู กึ (Pantandria) ผลจากดอกสมบูรณ เพศสองชนดิ หลงั น้ี ไมเ ปน ทต่ี อ งการของตลาด เกษตรกรผูปลูก ตอ งหมน่ั คอยตรวจดแู ละปลดิ ออกตง้ั แตผ ลยงั เลก็ ๆ นอกจากนน้ั แมว า มดี อกสมบรู ณเ พศชนดิ ธรรมดา แตถ า ชอ ดอกแตกแขนงและตดิ ผลดก ผลจะเบียดกัน มาก ทําใหผ ลเลก็ ได จงึ ขอแนะนําใหเ ดด็ ผลเลก็ ทอ่ี ยทู แ่ี ขนงขา งออก ใหเ อาไวแ ตผ ลทป่ี ลาย ชอ ดอกจงึ จะไดผลใหญส มํ่าเสมอกนั ทง้ั ตน ถา ทําทั้งสวนจะทําใหม ขี นาดผลเกนิ มาตรฐาน จะ สามารถขายงา ยและปอ งกนั การโคน ลม ไดอ กี ดว ย

ลกั ษณะดอกสมบรู ณเ พศชนดิ ธรรมดา ใหผ ลมรี ปู รา งทรงกระบอกสวย ลกั ษณะดอกสมบรู ณเ พศทด่ี อกตวั ผตู ดิ อยกู บั รงั ไขใ หผ ลมรี ปู รา งบิดเบย้ี ว ลกั ษณะดอกสมบรู ณเ พศทใ่ี หผ ลเปน รอ งลกึ

เพลี้ยไฟ เพลย้ี ไฟเปน แมลงขนาดเลก็ มาก มี 6 ขา มลี ําตัวแคบยาว สีเหลืองซีด เมอ่ื โตเตม็ ท่ี มีปกยาวบนหลังจึงบิดไดและปลิวไปตามลมไดดวย มักพบระบาดในชวงปลายฤดูฝนถึงตน ฤดแู ลง อาการที่พบใตผิวใบจะแหงเหี่ยว โดยเฉพาะเสนกลางใบหรอื ขอบใบแหงเปน สนี ํ้าตาล ถาเปนกับผลทําใหผ ลกรา นเปน สนี ้ําตาล ในฤดูฝนจะไมคอยพบ ถาพบอาจใชนํ้าฉดี พนแรง ๆ ใหห ลน ไป หรือใชย าฆาแมลงพวกไดเมชโซเอท หรอื โมโนโครดตฟอส ฉดี พน 2-3 ครง้ั ทกุ 5-7 วัน ไรแดง เปน สตั วข นาดเลก็ มี 8 ขา จะทําใหผิวใบจะไมเขียวปกติเกิดเปนฝาดา ง ถา ดใู กลๆ จะพบตวั ไรสีคล้ําๆ อยเู ปน จํานวนมาก เดินกระจายไมวองไว หรอื อาจเหน็ คราบไรสขี าว กระจายอยูทั่วไป แมลงศตั รธู รรมชาตคิ อื ดว ยเตา เลก็ ตวั ดําลําตัวรี ตวั ออ นดว งเตา กก็ นิ ไรได ดี ลักษณะของใบมะละกอที่ถูกไรแดงทําลาย ถามีไรระบาดมากใหใชยากําจดั ไรพวกไดโดโฟล เชน เคอเรน ไดโคล ฯลฯ ในอตั รา 30-40 ซีซี ผสมนํ้า 20 ลติ ร ฉดี พน แมลงวนั ทอง แมลงวนั ทองเปน แมลงทท่ี ําลายผลไมห ลายชนดิ โดยจะวางไขท ี่ผลขณะแก ทําให หนอนทฟ่ี ก เปน ตวั ทําลายเนอ้ื ของผลเสยี หาย เมอ่ื อยบู นตน หรอื ในขณะบม ผล

แมลงวนั ทองจะระบาดในชว งเดอื นมนี าคมถงึ เดอื นพฤศจกิ ายน ซ่ึงเปนชว งทด่ี ินช้นื ตวั เตม็ วยั จะขน้ึ จากดนิ มาผสมพนั ธกุ นั และวางไขไ ดห ลายจดิ ชว งทท่ี ําความเสยี หายใหก บั เกษตรกรมากทส่ี ดุ คอื ระยะทเ่ี ปน ตวั หนอน มักจะพบในมะละกอสุกทําใหผ บู รโิ ภคเสยี ความ รูสึกในการรับประทาน การปอ งกนั ทางปองกันคือ เก็บผลมีสีเหลืองที่ผิว 5% ของพื้นที่ผิวผล ไมป ลอ ยใหส กุ คาตน รว มกบั การใชม าลาไธออนฉดี พน ทําลายตวั เตม็ วยั และลอ ตวั ผดู ว ยเมธธลิ ยจู นี อล ผสมยาฆา แมลงพวกมาลาไธออน อตั รา 1:1 หรอื หอ ผลดว ยกระดาษหนงั สอื พมิ พ หรอื เกบ็ ผลทเ่ี นา เสีย เนอ่ื งจากแมลงและโรคออกจากแปลงปลกู ฝง ดนิ ลกึ ๆ หรือเผาไฟ เพลย้ี ออ น เพลย้ี ออ น เปน แมลงดดู ทส่ี ําคญั ชนดิ หนง่ึ ในมะละกอ สนั นษิ ฐานกนั วา เปน ตวั ถา ย ทอดโรคใบดา งเหลอื งทเ่ี กดิ จากเชอ้ื ไวรสั ซึ่งโรคนี้พบวากําลังเปนกับมะละกอในแหลงผลิต ทางภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื และภาคกลาง ผลมะละกอถกู โรคและแมลงทําลาย โรคใบดางของมะละกอ อาการทเ่ี กดิ กบั ตน กลา มะละกอจะแสดงอาการใบดา งผดิ ปกติ ใบมขี นาดเลก็ ลง สี ซดี ตอ มาใบรว งและทําใหตน ตาย สําหรบั ตน ทโ่ี ตแลว จะแสดงอาการโดยใบยอดเหลอื งซดี ใบมขี นาดเลก็ ลง กานใบ สั้น ใบดา งสเี หลอื งสลบั เขยี ว สว นตน หรอื กา นใบจะพบจดุ หรอื ขดี สเี ขม มะละกอจะใหผลผลิต นอ ยหรอื ไมไ ดผ ลเลย

สาเหตเุ กดิ จากเชอ้ื ปาปายารงิ สปอทไวรสั ถา พบวา เปน โรคตอ งโคน ทง้ิ และไมน ํา มีดท่ีมีเช้ือไปตัดตนดีเพราะจะทําใหเช้ือแพรกระจายไปไดและฉีดพนยาปองกันเพลี้ยออน หรอื เพลย้ี อน่ื ๆ บางชนิด เชน เพลี้ยไกฟา ไมใ หม าดดู กนิ น้ําเลย้ี งจากตน มะละกอทป่ี กติ นอก จากนอ้ี าจใชพ นั ธตุ า นทานปลกู กไ็ ด อาการใบดา งของมะละกอทถ่ี กู เชอ้ื ไวรสั อาการลําตน ของมะละกอทถ่ี กู เชอ้ื ไวรสั เขา ทําลาย เขา ทําลาย โรคราแปง ลกั ษณะอาการ อาการปรากฏบนใบและบนผลทีม่ ีสเี ขยี ว เกดิ คราบฝนุ ของเชอ้ื ราเปน ขยุ สขี าวๆ คลา ยแปง ทบ่ี นใบ กานใบ และผล ใบออ นทถ่ี กู ทําลายจะรวงหรือใบเสียรูป ยอดชะงกั การ เจรญิ เตบิ โต ผลออ นมากๆ ถาเปนโรคผลจะรวง แตถาเปนกับผลโตผลจะไมรวงยังเจริญเติบ โตได แตผิวจะกราน และขรุขระไมนาดู สว นทก่ี า นนน้ั มสี เี ทาจาง ๆ แผลจะมขี อบเขตไมแ น นอน สาเหตขุ องโรคและการแพรร ะบาด โรคนม้ี สี าเหตเุ กดิ จากเชอ้ื รา Oidium sp. โดยเชอ้ื ราจะสรา งสปอรป ลวิ ไปตามลม แพรระบาดไปไดไกล ๆ โรคนม้ี กั จะเกดิ ในปลายฤดฝู นหรอื ตน ฤดหู นาว

การปอ งกนั กําจัด ควรพนดวยสารปองกันกําจดั โรครา เชน เบโนมีล 10 กรมั ตอ น้ํา 20 ลติ ร หรือได โนแคพ 20 กรมั ตอ น้ํา 30 ลติ ร โรคโคนเนา ลกั ษณะอาการ อาการของโรคพบทง้ั ทร่ี าก และโคนลําตน อาการเนา ทโ่ี คนตน จะเนา บรเิ วณระดบั ดนิ แผลจะลกุ ลามมากขน้ึ และจะปรากฏอาการที่ใบทําใหใ บเหย่ี วและเหลอื ง ยนื ตน ตาย หรอื ลม ไดง า ยทส่ี ดุ เพราะเมอ่ื โคนลําตน เนา กห็ มายถงึ ภายในเนอ้ื เยอ่ื จะเนา เละหมด ไมมี สว นแขง็ แรงทจ่ี ะทรงตวั อยไู ด สาเหตขุ องโรคและการแพรร ะบาด โรคโคนเนา เกดิ จากเชอ้ื Phytophthora plamivora พบเปนมากในฤดูฝน เชอ้ื ราเปน พวกเชอ้ื ราในดนิ เมื่อมะละกอเจริญเติบโต เชือ้ ราน้ีจะแพรระบาดไดรวดเรว็ เมอ่ื มคี วามชน้ื สูงโดยสปอรจะไหลไปกับนํ้าเขาทําลายตน อน่ื การปอ งกนั และกําจัด ถา หากมนี ้ําทว มขงั ชน้ื แฉะจะเปน สาเหตใุ หเ กดิ โรคนไ้ี ดง า ย การจัดระบบปลูกใหมี การระบายน้ําที่ดีจึงเปนสิ่งจําเปน ฉะนน้ั เมอ่ื ปรากฏอาการของโรคควรถอน ขดุ ทําลาย ถา ตรวจพบวา โรคนเ้ี รม่ิ เขา ทําลายกค็ วรรดดว ยสารเคมี เชน เมธาแลคซลี 20 กรมั ตอ น้ํา 20 ลติ ร ฟอสเอท็ ธลิ อลมู นิ ม่ั 40 กรมั ตอ น้ํา 20 ลติ ร โรคแอนแทรคโนส ลกั ษณะอาการ อาการทผ่ี ลออ นจะเกดิ จดุ และเนา เสยี หาย สว นทผ่ี ลแกจ ะเกดิ จดุ แผลสนี ้ําตาลลกุ ลามเปนวงกลม เมือ่ ผลใกลส ุกมีความหวานมากขนึ้ และเนอ้ื เรม่ิ นม่ิ อาการของโรคจะยง่ิ ลกุ ลามรวดเรว็ และเปน รนุ แรง ลกั ษณะอาการทเ่ี หน็ ไดช ดั คอื แผลกลมนมุ และเปนวงซอน ๆ กัน เปน ไดท ง้ั บนตน และในระหวา งบม ตลอดจนในชว งวางขายในตลาด

แอนแทรคโนสทําลายผลมะละกอ สาเหตขุ องโรคและการแพรร ะบาด เกดิ จาก เชอ้ื รา Colletotrichum gloeosporieides (Glomerella cingulata) เชอ้ื รา ชนดิ น้ี ทาํ ลายทง้ั ใบออ นและผล ความสําคญั และพบระบาดเสมออยทู ผ่ี ลสปอรข องเชอ้ื ราดงั กลา วจะแพรร ะบาดไปยงั ผลมะละกอในตน เดยี วกนั และตน อน่ื ๆ ตลอดจนในภาชนะบรรจุ ผลมะละกอไดโดยงาย โดยอาศยั อาการสมั ผสั ตดิ ไปหรอื ลมเปน พาหนะนําเชอ้ื โรคไป การปอ งกนั และกําจัด ถา โรคระบาดในแปลงปลกู ขน้ั รนุ แรงกพ็ น ดว ยสารเคมี เชน เบโนมีล 10 กรมั ตอ น้ํา 20 ลติ ร แมนโคเซป แคปแทน 48 กรมั ตอ น้ํา 20 ลติ ร มะละกอจะมีผลเก็บเกี่ยวไดเมื่ออายุ 7-8 เดอื น และจะใหผ ลแกท ะยอยกนั ไป เรอ่ื ย ๆ มะละกอมอี ายยุ นื ยาวมากนอ ยขน้ึ อยกู บั การดแู ลรกั ษา ยง่ิ อายมุ ากตําแหนงของผล จะอยูสูงขึ้นไปมาก ทําใหไมสะดวกในการเก็บเกี่ยวผล การปลกู มะละกอในบางเขตจงึ นยิ ม เก็บเกี่ยวผลจนอายุประมาณ 11/2- 2 ป จึงปลูกใหม ปกติผลผลิตมะละกอจะได 3-4 ตนั ตอ ไร ถาใชระยะปลูก 4 x 4 เมตร แตถ า ปลกู ใหถ ข่ี น้ึ จะไดผ ลผลติ สงู ขน้ึ มะละกอในภาค ตะวนั ออกเฉยี งเหนอื ไมค อ ยมผี ลในฤดแู ลง เนอ่ื งจากการขาดน้ําชลประทานทําใหด อก และ

ผลออนมะละกอรวง จึงมีความจําเปน มากจะตอ งปลกู ในแหลง ทม่ี นี ้ําชลประทาน เพอ่ื ใหไ ด ผลผลติ สงู และตอ เนอ่ื งยาวนาน เลอื กเกบ็ เกย่ี วผลทผ่ี วิ สสี ม ประมาณ 5 เปอรเ ซนต การเกบ็ เกย่ี วผล ใหใ ชม ดี หรอื กรรไกรตดั ขว้ั ผลมะละกอใหต ดิ ตน แลว ตดั ขว้ั ผล มะละกอทย่ี าวออกภายหลงั หา มใชม อื บดิ ผลเพราะทําใหข ว้ั ช้ํา และเชอ้ื ราสามารถจะเขา ทําลายทางขว้ั ทต่ี ดิ ตน ทําใหต น เนา เสยี หายได เลือกเก็บเกี่ยวผลที่มีผิวสีสมประมาณ 5 เปอร เซนตของพื้นที่ผิวผล ผลทเ่ี กบ็ ควรใสภ าชนะหรอื เขง ทก่ี รกุ ระดาษหลาย ๆ ชน้ั หรอื กลอ ง กระดาษ ระวังไมใหยางเปอนผิว ตดิ ผล วางเขงหรือกลองไวในที่รม เคลอ่ื นยา ยไปทค่ี ดั ขนาด ดว ยความระมัดระวัง เกบ็ เกย่ี วผลมะละกอใสเ ขง ทก่ี รกุ ระสอบ

การปลกู มะละกอใหไ ดผ ล มคี ณุ ภาพของผลดตี อ งมกี ารดแู ลตง้ั แตร ะยะเรม่ิ แรกเมอ่ื กลา มะละกอยงั เลก็ จนกระทง่ั ถงึ ระยะเกบ็ เกย่ี วผล โดยยึดหลกั ดังนี้ 1. ตน กลา ตอ งสมบรู ณแ ขง็ แรง ไมอยูในถุงนานเกินไป 2. หลมุ ปลกู ตอ งมกี ารระบายน้ําดี มอี าหารอุดมสมบรู ณ 3. ใหน ้ําชลประทานอยา งสม่ําเสมอไมใ หข าดน้ําโดยเฉพาะชว งตดิ ผลและผลเจรญิ 4. มีการใหปุยเพิ่ม และมกี ารปอ งกนั แมลงและโรคอยา งตอ เนอ่ื ง 5. มกี ารตรวจดู ทําลายวชั พชื และพชื อาศยั ของโรคแมลง ในบริเวณขางเคียงไมให รบกวน 6. ในระยะทต่ี น มะละกอยงั เลก็ ควรตรวจดตู น โดยเฉพาะใบแกด า นบน และดา น ลางใบวามีไร เพลี้ยไฟ หรอื โรคจดุ เขา ทําลายหรอื ไม 7. ตรวจดวู า มตี น แคระแกรน หรอื ตน ใบดา งยอดดา ง หรือไม ถา พบตน แคระแก รนใหถ อนตน ตรวจดรู าก ถาใบดางใหเผาไฟทําลายทง้ิ 8. เก็บใบและตนใบแหง ออกเผาไฟ 9. นอกจากฉดี พน ยาปอ งกนั กําจดั แมลงทต่ี น และใบแลว ใหร าดยาปอ งกนั กําจัด แมลงทโ่ี คนตน ปอ งกนั มด และฆา เพลย้ี หอยมายงั สว นผลทกุ 2 สปั ดาหต อ ครง้ั 10. เก็บเกี่ยวผลที่ผิวเริ่มมีสีเหลืองประมาณ 5% ของพื้นที่ผิวผล

โกศล เจริญสม. 2521. แมลงศัตรูไมผล. ภาควชิ ากฏี วทิ ยา มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร บางเขน กรุงเทพฯ 167 หนา . สิริกุล วะสี. 2524. การศกึ ษาการถา ยทอดลกั ษณะประจําพนั ธบุ างประการขอมะละกอ สองพนั ธุ. วทิ ยานพิ นธ ปรญิ ญาโท บณั ฑติ วทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร บางเขน กรุงเทพฯ. เอย่ี ม ศลิ ายอ ย. 2530. โรคพชื ไมผ ล. การปองกันกําจัด โครงการตําราชาวบาน มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร บางเขน กรุงเทพฯ หนา 40-42 Purseglove J.W. 1977. Caricaceae Tropical Crops Dicotyledons. Vol. 1 and Vol. 2 Steven Negy and Philip E. Shaw. 1980. Tropical and Subtropical fruits USA. p. 48- 52, 317-340.