พระราโชวาท และพระราชดำรัส ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

14 ç...ข้าพเจ้าเช◊่อว่าท่านท้ังหลายทราบดีว่าความเปìนบัณ±ิตจะแสวงหาจาก การเล่าเรียนวิทยาการช้ันสูงทางวัตถุเพียงอย่างเดียวไม่ ได้ หากแต่จะต้องศึกษา และปØิบัติทางจิตใจเพ่◊อให้เกิดความ©ลาดรอบรู้ อย่างแท้จริงด้วย ผู้สำคัญตนว่า มีความ©ลาดสามารถเปìนผู้เลิศอยู่เสมอน้ันมักพาตัวไปไม่รอด เพราะความสำคัญตน เช่นน้ันจะปîดบังโอกาสที่จะขวนขวายหร◊อได้มา´่ึงปíญญาท่ีสูงขึ้นไป ตัวอย่างจริง ก็มีปรากØในประวัติการณ์ของโลกมาแล้วมากมาย ผู้ท่ีมีปíญญาความสามารถและอำนาจ ตอ้ งพา่ ยแพล้ ม่ จมไป เพราะเหตนุ ี้ ตามทข่ี า้ พเจา้ ทราบมาบา้ ง แมน้ กั ปราชญข์ องตะวนั ตก ´่ึงมีช◊่อเสียงเกียรติคุณเปìนท่ียกย่อง อย่างสูง ก็ยังสรรเสริญความสงบเสง่ียมถ่อมตัว และสอนว่าความสงบเสง่ียมถ่อมตัวน้ันเปìนเหตุหร◊อเปìนทางนำความรอบรู้ความ©ลาด มาสู่ตน บางท่านถึงกับสอนว่า ถ้าบุคคลไม่หม่ันพิจารณาตนเองไว้เสมอแล้ว จะพาตัว ใหต้ ลอดรอดΩòíงไปได้ไมส่ ำเรจ็ เพราะเหตุดังกล่าวน้ี จึงใคร่ขอให้ท่านท่ี ได้ช◊่อว่าบัณ±ิต ได้ΩñกΩนตนเอง ให้เปìนบัณ±ิตท่ีแท้จริงให้ ได้ จักได้ร่วมม◊อร่วมใจกันใช้ความเปìนบัณ±ิตน้ัน รักษา และนำพาชาติบ้านเม◊องให้รอดพ้นภยันตรายไปสู่ความผาสุก ความเจริญก้าวหน้า อนั ม่นั คงได้...é æ√–√“‚™«“∑„πæ∏‘ ’æ√–√“™∑“πª√‘≠≠“∫—µ√·°ºà â Ÿ ”‡√®Á °“√»÷°…“ ®“°¡À“«‘∑¬“≈¬— »√’π§√‘π∑√«‚‘ √≤ ≥ ¡À“«‘∑¬“≈—¬»√’π§√π‘ ∑√«‘‚√≤ ª√– “π¡‘µ√ «—π∑Ë’ ÚÙ ¡π’ “§¡ æ.». ÚıÒ¯

15 ç...การให้ความเมตตาปราณี ความปรารถนาดีต่าง Ê อันเปìนความรู้สึก ทางด้านจิตใจหร◊อเปìนนามธรรมนั้น ย่อมเหน◊อกว่าการให้เปìนหยูกยาข้าวปลาอาหาร และสง่ิ ตา่ ง Ê ´ง่ึ เปนì วตั ถอุ นั เปนì รปู ธรรมมากมายนกั ดงั นนั้ ในการรกั ษาพยาบาลผปู้ วÉ ยเจบ็ จงึ ตอ้ งถอ◊ เอาความเมตตากรณุ าและความหว่ งใย ความปรารถนาทจ่ี ะใหเ้ ขามชี วี ติ อยรู่ อด ให้หายปÉวยไข้ได้กลับมีความสุขน้ัน เปìนสิ่งสำคัญ การให้หยูกยา ข้าวน้ำ แม้เปìนปíจจัย สำคัญมาก ก็ยังเปìนรองกว่า เพราะอยู่ที่วิธีให้ คนไข้น้ัน แม้ได้อาหารได้ยา แต่ถ้า ขาดความรักความเห็นใจของผู้ดูแลรักษาก็อาจหมดกำลังใจ หมดอาลัยในชีวิตได้ง่ายท่ีสุด ข้อน้ีมีตัวอย่างมาแล้วมาก เช่นเม◊่อไม่นานมาน้ี มีคนไข้รายหนึ่งได้รับบาดเจ็บจากการ จู่โจมของผู้ก่อการร้าย อาการสาหัสมาก เข้าขั้นอันตรายถึงชีวิต เม◊่อถูกบาดเจ็บใหม่ Ê เข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลท้องถ่ินทุรกันดาร ได้รับความเมตตาเอาใจใส่ดูแล ค◊อได้รับ การรักษาทางจิตใจอย่างดีมาก ทำให้รอดชีวิตได้อย่างมหัศจรรย์ และบัดน้ีเข้าใจว่า พ้นอันตรายแล้ว ท่านทั้งหลายจึงควรคิดถึงการ çให้é ทางจิตใจเปìนสำคัญ พร้อมทั้ง ระลึกว่าการปÉวยอยู่ ในโรงพยาบาลเก่าล้าสมัยที่มีอุปกรณ์หยูกยาเพียงเล็กน้อย แต่มีผู้รักษาพยาบาลที่มีน้ำใจอันสมบูรณ์ บางทีจะดีกว่าท่ีจะอยู่ในโรงพยาบาลอันโอ่โถง ทันสมัยแต่แห้งแล้งน้ำใจเปนì ก่ายกอง...é æ√–√“™¥”√ — ∑æ’Ë √–√“™∑“π„πæ∏‘ ‡’ ª¥î °“√ª√–™¡ÿ 欓∫“≈·Àßà ™“µ‘ §√—Èß∑’Ë ı ·≈–©≈Õߪ ï µ√’ “°≈√–À«“à ߪ√–‡∑» ≥ ÀÕª√–™ÿ¡®ÿÓ≈ß°√≥å¡À“«‘∑¬“≈¬— «π— ∑Ë’ Ú˜ µ≈ÿ “§¡ æ.». ÚıÒ¯

16 ç...ความจริงที่ข้าพเจ้ามีกำลังใจและกำลังกายที่จะปØิบัติหน้าท่ีรับใช้บ้านเม◊อง กเ็ นอ่◊ งดว้ ยเหตนุ กึ ถงึ คำของพอ่ ทส่ี อนมาตงั้ แตเ่ ลก็ Ê และกเ็ มอ่◊ แตง่ งาน พระบาทสมเดจ็ พระเจ้าอยู่หัวก็ทรงสอนตลอดมาว่า แผ่นดินน้ีมีคุณ มีบุญคุณแก่ชีวิตของพวกเรา มากมายนัก เพราะ©ะน้ันชีวิตท่ีเกิดมาน้ีอย่าได้ว่างเปล่า จงตอบแทนให้รู้สึกตัวเสมอว่า เปนì หน้บี ุญคณุ ... é ç ....พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและข้าพเจ้ารู้สึกว่าทำงานเท่าไรก็ยังไม่คุ้ม ยังไม่สมกับที่บรรพบุรุษของเผ่าไทยทั้งหลายผู้มีพระคุณ ผู้ที่ได้ปกปÑองยึดผ◊นแผ่นดินนี้ ได้มาตลอด แล้วดูตามประวัติศาสตร์แล้ว ท่านทั้งหลายได้ประสบความทุกข์ยากอย่าง มากมาย แต่ท่านทั้งหลายก็แน่วแน่ในปณิธานท่ีจะทำนุบำรุงผ◊นแผ่นดินน้ี ไว้ให้เปìน แผ่นดินที่ร่มเย็น เปìนแผ่นดินท่ีทุกคนมีอิสรเสรีท่ีจะมีความเช◊่อถ◊อในศาสนาใดก็ได้ มีความสงบสุขอยู่ในศาสนาของตนโดยท่ีไม่มีการข่มเหงรังแกบีบคั้น อันนี้เปìนลักษณะ ประเสริ∞ของบรรพบุรุษของไทยทั้งหลาย ´ึ่งข้าพเจ้าอยากขอให้ทุกท่านนำคำพูด ของข้าพเจ้าไปคิดดูให้ดี แล้วก็จะเห็นว่าข้าพเจ้าน้ันไม่ได้ดีวิเศษอะไรเลย เพียงแต่ว่า เมอ่◊ นึกถงึ พระคุณอย่างนี้แล้วก็ต้องยงิ่ พยายามทีจ่ ะทำให้สุดความสามารถ...é æ√–√“™¥”√—  æ√–√“™∑“π·°à§≥–∫§ÿ §≈µ“à ß Ê ∑ˇ’ ¢â“‡ΩÑ“œ ∂«“¬æ√–æ√™¬— ¡ß§≈ ‡π◊ËÕß„π‚Õ°“ «π— ‡©≈¡‘ æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ÿ ¥‘ “≈¬—  «π®µ‘ √≈¥“ «—π∑Ë’ ÒÚ  ß‘ À“§¡ æ.». ÚıÚÚ

17 ç...บ้านเม◊องของเราจะทำนุบำรุงให้เจริญรุ่งเร◊องเพียงเท่าท่ีตาเห็นภายนอกนั้น ไมพ่ อ ตอ้ งให้เจริญทงั้ ขา้ งนอกและข้างในไปพรอ้ ม Ê กัน ตามสถิตขิ า่ วของหนังส◊อพมิ พ์ ต่างประเทศ ยังมีประเทศอ่◊น Ê ที่ยากจนกว่าประเทศไทยเราอีกมาก ข่าวการอดอยาก ของประเทศอ◊่นÊ ควรจะทำให้เราได้คิด และพิจารณาช่วยกันสร้างสังคมข้ึนมาใหม่ ให้เจริญพร้อมกัน ทั้งด้านวัตถุและคุณงามความดี ´่ึงเร่◊องน้ีเราจะใช้เงินทุ่ม แต่เพยี งอยา่ งเดยี วไม่ได้ ทุกคนต้องทุ่ม çน้ำใจé เขา้ ไปด้วย...é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π·°§à ≥–∫ÿ§§≈µ“à ßÊ ∑’ˇ¢â“‡ΩÑ“œ ∂«“¬æ√–æ√™¬— ¡ß§≈ ‡πË◊Õß„π‚Õ°“ «π— ‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ÿ ¥‘ “≈¬—  «π®µ‘ √≈¥“ «—π∑Ë’ Ò  ß‘ À“§¡ æ.». ÚıÚ˜

18 ç...เมอ่◊ ยงั เลก็ Ê อยู่ ขา้ พเจ้าเคยเสียใจมากท่คี ุณแม่ไมม่ เี สอ◊้ ผ้าสวย Ê ให้ใสเ่ ลย เส้◊อผ้าท่ี ใส่เล่นในบ้านก็รับช่วงจากพ่ีชายสองคน และได้เห็นแม่น่ังเย็บจักร เย็บชดุ นกั เรยี นใหแ้ กข่ า้ พเจา้ และน้องสาว ไดเ้ หน็ พอ่ ของขา้ พเจ้าไปไหน Ê ก็ขึ้นแตร่ ถราง ข้าพเจ้าก็บ่นกับพ่ีน้องว่า แหม เบ◊่อจังเห็นพ่อต้องว่ิงข้ึนรถราง ท่านพ่อก็จะสอน มาตลอดว่า çลูก ความยากจนไม่ได้เปìนส่ิงท่ีน่าละอาย ความชั่วช้าคดโกงน่ันแหละ เปìนสิ่งที่น่ารังเกียจ น่าละอายอย่างยิ่งé ข้าพเจ้าเองก็เดินจากบ้านท่ีเทเวศร์´่ึงไกลมาก ไปโรงเรยี นเ´นต์øรัง´สี ´าเวียร์ นาน Ê ทีจะไดข้ ึ้นรถรางเม◊่อΩนตก...é æ√–√“™¥”√— æ√–√“™∑“π·°à§≥–∫ÿ§§≈µà“ß Ê ∑‡Ë’ ¢â“‡ΩÑ“œ ∂«“¬æ√–æ√™¬— ¡ß§≈ ‡πÕ◊Ë ß„π‚Õ°“ «—π‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ ÿ ‘¥“≈—¬  «π®µ‘ √≈¥“ «π— ∑’Ë ÒÒ  ‘ßÀ“§¡ æ.». ÚıÙ˜

19 ç...ทุกครั้งที่ภัยธรรมชาติเกิดขึ้น คนไทยท้ังหลายก็จะรวมตัวมาช่วยเหล◊อกัน อย่างน่าสรรเสริญ เช่น การเกิดคล่◊นยักษ์สึนามิท่ีภาคใต้Ωòíงทะเลอันดามันที่ข้าพเจ้า ได้กล่าวไปแล้วว่าทำให้ช่◊อเสียงคนไทยกระ©่อนไปทั่วโลก หอมหวนไปทั่วโลก ว่าเปìนคน ท่ีน่ารัก กล้าหาญ แม้ตัวเองจะได้รับภัยพิบัติสูงก็ตาม ยังมีความปรารถนาดี หวังดี ช่วยคนต่างชาติ ...é æ√–√“™¥”√ — „π«‚√°“ ∑Ë∑’ √ßæ√–°√ÿ≥“‚ª√¥‡°≈â“œ „Àâ§≥–≈Ÿ°‡ ◊Õ™“«∫â“π  ¡“™°‘ ‰∑¬Õ“ “ªÑÕß°π— ™“µ‘  ¡“™‘°Õ“ “ªÕÑ ß°π— µπ‡Õß  ¡“™‘°°ÕßÀππÿ ‡æ◊ËÕ§«“¡¡Ëπ— §ß¢Õß™“µ‘  ¡“™‘°√“…Æ√Õ“ “ ¡§— √æ‘∑°— …åªÉ“ ·≈– ¡“™‘°√“…Æ√Õ“ “√°— …“À¡Ÿà∫â“π ‡¢â“‡ΩÑ“œ ≥ »“≈“¥ ÿ ¥‘ “≈—¬  «π®µ‘ √≈¥“ «π— ∑’Ë ÚÛ ‡¡…“¬π æ.». ÚıÙ¯

20 ç...ไม่ว่าประเทศของเราจะเผชิญภาวะเศรษ∞กิจอย่างไร หร◊อต้องเผชิญ อุปสรรคหนักหนาสาหัสสากรรจ์เพียงไหน ขอให้คนไทยรวมกำลังใจท่ีจะช่วยกันΩÉาøíนไป เพ◊่อความมั่นคงของแผ่นดินไทย เพ่◊อความผาสุกของราษฎรไทยด้วยกัน คนไทยด้วยกัน เราก็ชาติเดยี วกนั เปรยี บเสมอ◊ นอยู่ในเรอ◊ ลำเดยี วกนั ถา้ ตา่ งคนต่างพายไปคนละทางเรอ◊ ก็ไม่ไปถึงไหน เร◊อชาติอ◊่นเขาก็แ´งหน้าเรากันไป แต่ถ้าเราช่วยกันพายไปในทิศทาง เดยี วกัน เรอ◊ ของประเทศไทยก็จะแล่น©วิ เพราะΩีม◊อของคนไทยไมเ่ ปนì รองใครเลย...é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π·°§à ≥–∫§ÿ §≈µ“à ß Ê ∑’ˇ¢“â ‡ΩÑ“œ ∂«“¬æ√–æ√™—¬¡ß§≈ ‡πË◊Õß„π‚Õ°“ «π— ‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ ÿ ‘¥“≈—¬  «π®‘µ√≈¥“ «—π∑’Ë ÒÒ  ß‘ À“§¡ æ.». Úıı

ดา นการอนรุ ักษธ รรมชาติ



23 ç...ทรัพยากรธรรมชาติในพ้◊นพิภพนี้มีอยู่จำกัด ในขณะท่ีประชากรของโลกน้ัน เพมิ่ จำนวนข้ึนมาก รวดเร็ว และคนทงั้ หลายก็คดิ อยากจะประกอบกจิ การตา่ ง Ê มากขน้ึ ทำให้ทรัพยากรธรรมชาติหลายอย่างเกิดขาดแคลน ท้ังน้ีไม่ได้เปìนเ©พาะประเทศนั้น ประเทศน้ี แตเ่ ปนì วกิ ฤตกาลทวั่ โลกทกี่ ำลงั เปนì อยู่ ทำใหก้ ารดำรงชวี ติ ยากลำบากขน้ึ ทกุ วนั ภาวะเช่นนีก้ ็มิใชจ่ ะเปìนภาวะทเี่ กดิ ขึน้ ชัว่ คราว ç...หากแตจ่ ะตอ้ งเปนì ไปโดยตลอดและจะทวี ความรนุ แรงขนึ้ ตอ่ ไป...é แตถ่ า้ ทกุ ΩาÉ ย เห็นใจกัน มีความรอบรแู้ ละเข้าใจว่าเวลาน้ีท่วั โลกเกิดความยากเขญ็ เพราะภาวะการเงิน ปòíนปÉวนส่ันสะเท◊อน เพราะขาดแคลนทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ Ê หลายอย่าง แล้วพยายามที่จะอะลุ้มอล่วยกัน ไม่เห็นแต่ประโยชน์ตัวข้างเดียว ต่างΩÉายต่างต้ังใจ ที่จะค้ำจุน´่ึงกันและกัน ช่วยเหล◊อกันคนละไม้คนละม◊อ พอที่จะอยู่ร่วมกัน ได้อยา่ งสะดวกสบาย...é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π„πæ‘∏’æ√–√“™∑“π‡¢¡Á ∑Ë’√–≈°÷ ·°ºà âŸ∫√®‘ “§‚≈Àµ‘ „À â ¿“°“™“¥‰∑¬ ª√–®”ªï ÚıÒ˜ §√ßÈ— ∑Ë’ Ù ≥ Õ“§“√„À¡à  «πÕ¡— æ√ «—π∑’Ë ˜ µ≈ÿ “§¡ æ.». ÚıÒ¯

24 ç ...ถ้าเราสามารถร่วมกันจัดระบบได้ดี คนกับปÉาก็คงจะอยู่ร่วมกันได้โดย ไม่ต้องทำลาย´่ึงกันและกัน และแผ่นดินท่ีเส◊่อมโทรมผ◊นน้ีก็จะกลับค◊นมาเปìนประโยชน์ มหาศาลแก่พวกเรา ขา้ พเจา้ ขอชแ้ี จงวา่ เพราะเหตุใดเราจึงควรรักษาปาÉ มใิ ช่เพยี งเพ่◊อเปìนทอี่ ยูอ่ าศัย ของสัตว์ปÉาเท่านั้น แต่เหตุผลที่สำคัญที่สุดก็ค◊อแหล่งน้ำ และพวกเราควรจะรู้คุณ ของแผ่นดิน เราเรียกแผ่นดินน้ีว่าแผ่นดินแม่ ก็เพราะแผ่นดินน้ีเปìนที่เกิดและเล้ียงดู คนไทยมากวา่ ๗๐๐ ปี ควรทเี่ ราทง้ั หลายจะบำรงุ รกั ษาแผน่ ดนิ ใหค้ งความอดุ มสมบรู ณ์ไว้ ถ้าเรามัวแต่ตักตวงผลประโยชน์จากผ◊นดิน เช่นเอาแต่ตัดไม้ขายจนปÉาสูญส้ินไป ใช้ยาฆ่าแมลงและฆ่าวัชพ◊ชจนดินเสียหมด หร◊อท้ิงของเสียส่ิงปØิกูลลงในแม่น้ำลำคลอง โดยไม่ห่วงใยแผ่นดินเลย หากเราทำทารุณกรรมต่อแผ่นดินโดยไร้ความสำนึกถึงบุญคุณ เช่นน้ี สักวันหน่ึงแผ่นดินแม่คงตายจากเราไป โดยไม่มีวันหวนกลับค◊นมา คงเหล◊อไว้ ´ึ่งแผ่นดินท่ีแห้งแล้งส้ินสภาพจากการเปìนดินท่ีเราจะทำการเพาะปลูกได้ คงจะมีแต่ ΩุÉนøงุÑ ตลบไปหมด เสม◊อนแผน่ ดนิ ท่ีไรว้ ิญญาณ ไร้ความหมายใด Ê ตอ่ ชีวิตบนผ◊นโลก ขณะนเี้ รายังมีเวลาและโอกาสทีจ่ ะøôนó øูรกั ษาแผน่ ดินแม่ ปาÉ ไม้ เปìนเคร่อ◊ งบำรุง ทีด่ ขี องแผน่ ดิน ประเทศไทยนัน้ อย่ปู ลายเขตมรสมุ เม◊อ่ ลมพัดเอาไอนำ้ จากทะเลขึน้ มาได้ กระทบกับความชุ่มช◊้นจากปÉาไม้ ไอน้ำก็จะกล่ันตัวเปìนหยาดΩน ตกลงมาให้เราได้อาศัย น้ำจ◊ดไว้ด◊่มใช้ รากของต้นไม้ยังช่วย´ับน้ำไว้ใต้ดิน แม้กระท่ัง´ึม´าบลงไปเปìนน้ำบาดาล ท่านทราบหร◊อไม่ว่า ผิวดินในปÉาน้ัน มี´ากใบไม้และกิ่งไม้ทับถมกันเปìนชั้นหน้าดิน ที่หนาถึงครึ่งเมตร มีความสามารถอุ้มน้ำได้มากกว่าผิวดินธรรมดา ๕ ถึง ๗ เท่า ถ้าΩนตกหนักไม่เกิน ๒¯๐ มิลลิเมตรต่อชั่วโมง ดินในปÉาจะดูด´ับน้ำไว้ได้หมด แต่ถ้า Ωนตกบนผิวดินธรรมดาเพียง ๖๐ ถึง ¯๐ มิลลิเมตรเท่านั้น น้ำก็จะไหลบ่าแล้ว ´่ึงเปìนสาเหตุให้เกิดอุทกภัยข้ึนคร้ังแล้วคร้ังเล่า อย่างที่พวกเราก็เคยทราบกันดี และ ประชาชนทีพ่ ดู กันว่าΩนøาÑ ไมต่ กตอ้ งตามฤดูกาลนน้ั ความจรงิ เปìนΩีมอ◊ มนุษยน์ นั่ เอง

25 เพราะ©ะน้ัน ถ้าเราจะให้สภาพธรรมชาติกลับค◊นมาเหม◊อนเดิม มีแม่น้ำลำธาร มีน้ำจ◊ด ´่ึงเปìนส่ิงสำคัญที่สุดต่อชีวิตมนุษย์และการพัฒนาประเทศชาติ พวกเราต้องเข้าใจ และชว่ ยกนั รักษาปาÉ เพ◊อ่ เราจะไดม้ อี นาคต และความหวงั รว่ มกนั ข้าพเจ้าอาจจะได้ทำหน้าท่ีเพ่◊อประชาชนมาแล้วหลายอย่าง แต่ถ้าข้าพเจ้า ไม่สามารถทำให้ประชาชนตระหนักถึงคุณค่าของการรักษาปÉาว่า ปÉาน่ีได้ช่วยพิทักษ์น้ำ และเกบ็ น้ำไว้ในดินเพ่อ◊ เรา ก็เหม◊อนกับขา้ พเจา้ ทำหนา้ ที่ยังไม่สมบูรณ์...é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π·°§à ≥–∫§ÿ §≈µ“à ß Ê ∑‡Ë’ ¢“â ‡Ω“Ñ œ ∂«“¬æ√–™¬— ¡ß§≈ ‡π◊ËÕß„π‚Õ°“ «π— ‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ÿ ‘¥“≈¬—  «π®µ‘ √≈¥“ «π— ∑Ë’ ÒÒ  ß‘ À“§¡ æ.». ÚıÛı

26 ç...คนไทยทุกคนตระหนักในความสำคัญของปÉาไม้ว่ามีประโยชน์นานาประการ นอกเหน◊อจากจะช่วยขจัดอากาศท่ีเปìนพิษ เปìนที่อยู่อาศัยของสรรพสัตว์ และเปìนคลัง แห่งยารักษาโรคหลายพันหลายหม่◊นชนิดที่เราได้ใช้กันอยู่ ตลอดจนท่ีกำลังรอการค้นคว้า วิจัยอีกเปìนจำนวนมากแล้ว เรายังทราบดีว่า ปÉาไม้ทรงคุณค่ามหาศาลในการผลิตน้ำ ให้แก่เรา น้ำ´่ึงเปìนความจำเปìนต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ รวมไปถึงการเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และการพัฒนาต่าง Ê ของชาติ เราจึงมีการรณรงค์ให้ปลูกปÉาและ ปลูกต้นไม้ตามสถานที่ท่ัวไปอย่างขันแข็ง เพ่◊อทะนุบำรุงสภาพแวดล้อมอันจะส่งผลดี ไปถงึ ชาวโลกท้งั มวลตอ่ ไปด้วย...é æ√–√“™¥”√ — „πæ‘∏‡’ ª¥î °“√ª√–™ÿ¡§√—Èß∑Ë’ Úˆ ¢Õß ¿“ µ√’√–À«“à ߪ√–‡∑» ≥ »πŸ ¬«å —≤π∏√√¡·Ààߪ√–‡∑»‰∑¬ °√ßÿ ‡∑æ¡À“π§√ «π— ∑’Ë ÚÙ °—𬓬π æ.». ÚıÛÙ

27 ç...มีเร่◊องสำคัญอย่างหน่ึงที่ประชาชนชาวไทยร่วมกันทำเพ◊่อเปìนของขวัญให้ ข้าพเจ้า ค◊อการปลูกปÉา หลังจากที่ข้าพเจ้าได้เรียกร้องให้ประชาชนเห็นความสำคัญของ ปาÉ ไม้ ตอ่ เนอ่◊ งกนั มาเปìนสิบ Ê ปี บัดนี้เปìนที่น่าช่◊นใจมากว่า ประชาชนก็เข้าใจ ข้าพเจ้า พยายามอ่านหนังส◊อต่างประเทศอยู่ตลอดเวลา ก็ได้ทราบว่าปíญหาต่อไปของชาวโลก ´ึ่งข้าพเจ้าคิดว่าเปìนปíญหาใหญ่ที่จะมาเห็นเขาว่าประมาณอีก ๑๕ ปี น้ำจ◊ดที่พวกเรา รบั ประทานกนั นจี่ ะเปนì ของทห่ี ายากมาก ทำใหข้ า้ พเจา้ เมอ◊่ อา่ นทราบแลว้ กเ็ กดิ ความรอ้ นใจวา่ บา้ นเราน้ีไมม่ แี หล่งนำ้ ใหญ่ Ê มีแตป่ Éา ถ้าเผ◊่อคนไทยไมท่ ราบวา่ ปÉาไมค้ อ◊ อะไร ปÉาไม้ก็คอ◊ ทส่ี ะสมนำ้ ไว้ใตด้ นิ นเ่ี อง ทฤ่ี ดΩู นแทนทน่ี ำ้ Ωนจะไหลหลากลงไปทท่ี ะเล ถา้ มปี าÉ ปาÉ เหลา่ นนั้ ต้นไม้ ใหญ่ Ê เหล่านั้นจะดูดน้ำไว้ ใต้ดิน ใต้ต้นของเขา ไว้เปìนจำนวนมาก และ ตามก่ิงก้านทั้งหลายจะดูดไว้ เรียกว่าเปìนแหล่งน้ำที่ดี แล้วออกมาเปìนลำธารน้อยใหญ่ อนั นีท้ อี่ ยากใหร้ าษฎรทงั้ หลายเขา้ ใจ ไม่ใช่ไปนึกแตว่ ่ามีปาÉ ไม้สกั ไม้อะไรต่าง Ê สำหรบั ตัดไปคา้ ขายอย่างเดยี ว มนั มปี ระโยชนอ์ ยา่ งอน◊่ ดว้ ยทเ่ี ราน่าจะคำนงึ ถึง... ç...ถกู ละสมยั นเี้ ขาเอานำ้ ทะเลมากลนั่ เปนì นำ้ จด◊ ได้ แตว่ า่ คา่ ทำน่ี แพงเหลอ◊ หลาย แล้วประเทศเราก็ไม่ใช่ว่าเปìนประเทศที่ร่ำรวยอะไรมาก ถ้าถึงขนาดต้องเอาน้ำทะเล มากลน่ั เพอ่◊ เลยี้ งประชากรน่ี กน็ กึ วา่ ไมค่ อ่ ยดนี ะ เพราะ©ะนนั้ ทำไมเราจงึ ไมร่ จู้ กั เกบ็ ปาÉ ไม้ ´่ึงเปìนแหล่งที่สะสมน้ำไว้ให้ดี อย่าพากันไปตัดคนละหนุบคนละหนับ ความจริงปÉาไม้นี่ ก็เปìนผลประโยชน์ของคนไทยท้ังชาติ ไม่มีสิทธ์ิที่ΩÉายหน่ึงΩÉายใดจะแอบเข้าไปตัดแล้ว ก็ทำการค้าแต่ลำพัง แล้วต่อไปถ้าประเทศไทยขาดน้ำจะทำอย่างไร เพราะเราก็ไม่ใช่ ประเทศรำ่ รวย... ...ก็ขอให้พวกเราช่วยกันดูแลรักษาปÉา อย่าไปนึกว่าไม้สักแพงอย่างโน้น ไม้อะไร ตอ่ อะไร คดิ เปนì เงินเปìนทอง นึกถึงน้ำ ถา้ เราขาดนำ้ จด◊ นี่เราจะแย่ ทงั้ อุตสาหกรรมก็ไป ไม่ไหว ท้งั ชวี ติ ทว่ั Ê ไปของคนไทยกแ็ ย่ ถา้ เราตอ้ ง´◊้อนำ้ จากประเทศตา่ ง Ê มันก็จะแพง มาก เปìนภาระใหญแ่ ละหนกั ของประเทศชาติอีก...é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π·°à§≥–∫§ÿ §≈µ“à ß Ê ∑‡Ë’ ¢“â ‡Ω“Ñ œ ∂«“¬æ√–æ√™¬— ¡ß§≈ ‡πÕ◊Ë ß„π‚Õ°“ «π— ‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ÿ ‘¥“≈¬—  «π®‘µ√≈¥“ «π— ∑’Ë ÒÒ  ß‘ À“§¡ æ.». ÚııÒ



ดา นการอนรุ กั ษส ืบทอดศลิ ปวฒั นธรรม



31 ç...ข้าพเจ้าน้ันภูมิใจเสมอมาว่า คนไทยมีสายเล◊อดของช่างΩีม◊ออยู่ทุกคน ไม่ว่า จะเปìนชาวไร่ ชาวนา หร◊อมอี าชีพใด อย่สู ารทศิ ใด คนไทยมีความละเอยี ดออ่ นและ©บั ไว ต่อการรับศิลปะทุกชนิด ขอเพียงแต่ให้เขามีโอกาสได้เรียนรู้และΩñกΩน เขาก็จะแสดง ความสามารถออกมาให้เหน็ ได้... é æ√–√“™¥”√— æ√–√“™∑“π·°à§≥–∫§ÿ §≈µà“ß Ê ∑ˇ’ ¢â“‡Ω“Ñ œ ∂«“¬æ√–æ√™—¬¡ß§≈ ‡πË◊Õß„π‚Õ°“ «—π‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ÿ ‘¥“≈¬—  «π®‘µ√≈¥“ «—π∑’Ë ÒÚ  ‘ßÀ“§¡ æ.». ÚıÛÚ

32 ç...ทุกครั้งที่เม◊องไทยเกิดน้ำท่วมหร◊อเกิดภัยพิบัติอย่างไรก็ตาม ข้าพเจ้า ได้ตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงนำของพระราชทานไปช่วยเหล◊อราษฎร มักจะเปìนเคร◊่องอุปโภคบริโภค แล้วก็รับสั่งกับข้าพเจ้าว่า การช่วยเหล◊อแบบน้ี เปìนการช่วยเหล◊อเ©พาะหน้า´ึ่งไม่สำคัญ ช่วยเขาไม่ได้จริง Ê ไม่เพียงพอ ทรงคิดว่า ทำอย่างไรจึงจะช่วยเหล◊อชาวบ้านเปìนระยะยาว ค◊อทำให้เขามีหวังท่ีจะอยู่ดีกินดีข้ึน ลูกหลานได้เข้าโรงเรียน ได้เรียนหนังส◊อ ´ึ่งเร่◊องนี้รั∞บาลได้พยายามส่งเสริมอยู่แล้ว โดยเพิม่ โรงเรียนขึน้ อย่างสมำ่ เสมอ แต่ชาวนาชาวไร่บอกว่า เขาส่งให้ลูกไปเรียนหนังส◊อ ไปเข้าโรงเรียนไม่ ได้ เพราะต้องอาศัยลูกเปìนกำลังช่วยกันทำมาหากิน ดังนั้น จะพบเด็กท่ีอยู่ในวัยเรียน แล้วไม่ได้เรียนหนังสอ◊ อกี มาก ส่วนมากก็ได้จบ ป.๔ ´ึง่ ก็น่าเปนì ห่วง ด้วยเหตุน้ัน ข้าพเจ้าจึงเร่ิมคิดหาอาชีพเสริมให้แก่ครอบครัวชาวนา ชาวไร่ และ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็ทรงหาแหล่งน้ำให้การทำไร่ทำนาของเขาเปìนผลต่อ ประเทศชาติบ้านเม◊อง ทรงพระดำเนินไปดูตามไร่ของเขาต่าง Ê ทรงคิดว่าน่ีเปìนการ ใหก้ ำลังใจและท่ที รงให้ข้าพเจา้ ดแู ลพวกครอบครัวก็เลยเปìนท่เี กดิ ของมลู นธิ ศิ ลิ ปาชพี ...é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π·°§à ≥–∫§ÿ §≈µ“à ß Ê ∑’‡Ë ¢“â ‡ΩÑ“œ ∂«“¬æ√–æ√™¬— ¡ß§≈ ‡πÕË◊ ß„π‚Õ°“ «π— ‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ÿ ‘¥“≈¬—  «π®µ‘ √≈¥“ «—π∑Ë’ ÒÒ  ‘ßÀ“§¡ æ.». ÚıÛÙ

33 ç...มลู นธิ ศิ ิลปาชีพน้ี ต้ังขึน้ มากเ็ พอ◊่ ชว่ ยเหลอ◊ คนยากคนจน โดยเ©พาะครอบครัว ชาวนา เพราะพระบาทสมเด็จพระเจา้ อยู่หัวรบั ส่ังเสมอว่า เม◊องไทยนีป่ ระเสริ∞นัก และ เราไม่รู้สึกกัน ในการท่ีประเทศไทยสามารถผลิตข้าว ผลิตอาหารเล้ียงตัวได้ ทำให้ เกิดภาวะท่ีม่ันคงภายในประเทศขนึ้ มาก แต่เราเคยเสีย เราไมท่ ันรูส้ ึก ทนี ี้ชาวนาทยี่ ากจน ข้าพเจ้าดีใจที่ทรงมอบหมายให้ข้าพเจ้าดูแลครอบครัวของชาวนา จึงได้เกิดมูลนิธิ ศิลปาชพี ขึ้น...é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π·°§à ≥–∫ÿ§§≈µ“à ß Ê ∑ˇ’ ¢â“‡ΩÑ“œ ∂«“¬æ√–æ√™¬— ¡ß§≈ ‡πË◊Õß„π‚Õ°“ «—π‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ÿ ‘¥“≈¬—  «π®µ‘ √≈¥“ «π— ∑’Ë ÒÒ  ‘ßÀ“§¡ æ.». ÚıÛÙ

34 ç...ความจริงข้าพเจ้าบังเอิญไปเห็นเข้า ราษฎรท่ีมาเΩÑาแสนยากจน ที่อีสาน ยากจนเหล◊อเกิน เห็นผ้า´่ินท่ีเขาใส่ แลบออกมาจาก´ิ่นตัวใหม่หน่อยที่เขาใส่มารับ ข้าพเจ้า เห็นผ้า´ิ่นข้างใน สวยเหล◊อเกิน เปìนลายเก่าโบราณ ข้าพเจ้าก็เลยขอเขาว่า เรยี กเขามากระ´บิ ตวั ตอ่ ตวั วา่ นล่ี ายนี้ อยา่ งทแี่ ม่ใสอ่ ยนู่ ่ี ขา้ งในน่ี ทอใหพ้ ระราชนิ ีได้ไหม ประชาชนเขาก็ตอบว่า เอาไปทำไมกัน ถ้า©ันทอ ทอให้ได้ แต่เอาไปทำไม ผ้าอย่างนี้ คนใช้ในกรงุ เทพœ เท่าน้ันที่ใส่กนั ไม่มีใครใสห่ รอก ขา้ พเจา้ กบ็ อก สญั ญา ©ันสัญญาวา่ ถ้าแม่ทั้งหลายทอให้©ัน ©ันจะใส่ จะใส่ไปงานไปการ จะใส่ให้เปìนที่ประจักษ์ว่า มัดหม่ี ของชาวอสี านสวยสดุ ขดี อยา่ งไร เขากบ็ อก เอา้ งนั้ ตกลง ถา้ แมน้ วา่ ทา่ นยอมวา่ จะ´อ◊้ ของเขา เขาก็ตกลง เขาบอกไม่งั้นเขาทอ ปูÉย่าตายายสอนเขามา เขาทอแล้วไปขายในท้องตลาด โดนเถ้าแก่กดราคาเสยี จน พูดแล้วกร็ ้องไห้ จนกระทง่ั ไม่ทราบจะนั่งทอ อดหลบั อดนอน ตลอดค◊นไปทำไม เขาก็เลยตั้งใจว่า ทิ้งเลยศิลปะน้ี และข้าพเจ้าก็บอกรับรองถ้าเผ่◊อทอ ใหพ้ ระราชนิ ี พระราชนิ ีใส่ ข้าพเจ้าก็ได้ทำตามคำมัน่ สัญญาแล้ว และไปที่ประเทศตา่ ง Ê ในโลก ก็ได้ใสม่ ดั หมต่ี ลอดเวลา มชี า่ งมชี อ◊่ เสยี งของΩรง่ั เศส ของอติ าลี เปนì ผทู้ อ่ี อกแบบ เพราะให้ข้าพเจ้าออกแบบเอง ก็ไม่ทราบว่าใจคอของคนต่างประเทศ เขาจะคิดช◊่นชม หร◊ออยาก´้อ◊ ใช้ไดอ้ ยา่ งไร ก็เลยใหช้ า่ งΩร่ังเศส กบั ชา่ งอิตาเลยี นมาออกแบบ แล้วใส่ไป ต่างประเทศ ก็ปรากØว่าเดÎียวน้ี ข้าพเจ้าไม่ได้เห็นด้วยตาตนเอง เดีÎยวนี้มีผ้ามัดหม่ีวางที่ ตู้กระจกท่ปี ารสี เพ◊่อโฆษณาถงึ ผา้ มดั หม่นี .ี้ ..é æ√–√“™¥”√ — æ√–√“™∑“π·°à§≥–∫§ÿ §≈µà“ß Ê ∑‡Ë’ ¢“â ‡Ω“Ñ œ ∂«“¬æ√–æ√™¬— ¡ß§≈ ‡πÕ◊Ë ß„π‚Õ°“ «—π‡©≈¡‘ æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ ÿ ¥‘ “≈—¬  «π®‘µ√≈¥“ «—π∑Ë’ ÒÒ  ‘ßÀ“§¡ æ.». Úıı

35 ç...การแสดงโขนครั้งนี้ ไม่ใช่จะประสบความสำเร็จเพียงได้เผยแพร่ศิลปะ การแสดงช้ันสูงของไทยเท่าน้ัน แต่ยังเกิดสิ่งที่มีคุณค่าเพิ่มข้ึนมาอีก ค◊อพวกเราได้สร้าง ช่างΩีม◊อรุ่นใหม่ที่เข้าใจถ่องแท้ถึงศิลปะการสร้างเคร่◊องตกแต่งกายโขน และได้เห็น ความผกู พันอย่างใกลช้ ดิ แบบสงั คมไทยสมัยโบราณ ลกู หลานจูงมอ◊ พอ่ แม่ ปÉู ย่า ตา ยาย คนแก่ในบา้ นไปดูโขนคร้ังน.้ี .é æ√–√“™¥”√— æ√–√“™∑“π·°à§≥–∫ÿ§§≈µ“à ß Ê ∑‡Ë’ ¢â“‡ΩÑ“œ ∂«“¬æ√–æ√™—¬¡ß§≈ „π‚Õ°“ «π— ‡©≈‘¡æ√–™π¡æ√√…“ ≥ »“≈“¥ ÿ ¥‘ “≈¬—  «π®‘µ√≈¥“ «—π∑’Ë ÒÒ  ‘ßÀ“§¡ æ.». ÚııÚ