ก า ร ป ลู ก แ ต ง ก ว า โดย เฉลมิ เกยี รติ โภคาวัฒนา ภสั รา ชวประดษิ ฐ กลุมพืชผัก กองสง เสรมิ พชื สวน กรมสง เสรมิ การเกษตร, 2539 กระทรวงเกษตรและสหกรณ จดั ทําโฮมเพจโดย : สํานกั บรกิ ารคอมพวิ เตอร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร จัดทําเอกสารเผยแพรโ ดย : สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร สารบัญเนื้อหา บทนํา ………………….. (2) แมลงศตั รแู ตงกวา ……………………. (8) ถ่ินกําเนดิ ของแตงกวา ……………………. (2) โรคแตง ……………………. (10) ลักษณะทางพฤกษศาสตร …….……. (3) การเกบ็ เกย่ี ว ……………………. (12) การจาํ แนกแตงกวา ……………………. (4) บรรณานุกรม ……………………. (12) สภาพแวดลอ มในการปลกู แตงกวา (5)
การปลกู แตงกวา 2 บทนํา แตงกวา เปนพืชตระกูลเดียวกันกับแตงโม ฟกทอง บวบ มะระ น้าํ เตา ซง่ึ มกี ารปลกู กนั อยางแพรหลายทั่วทุกภาคของประเทศ มอี ายตุ ง้ั แตป ลกู จนถงึ เกบ็ เกย่ี วสน้ั โดยใชเวลาเพียง 30-45 วัน หลังจากปลกู เมอ่ื เปรียบเทียบรายไดจากการปลกู แตงกวากับพืชอื่นๆ หลายชนิดแลว แตงกวาเปน พชื หนึ่งที่สามารถทํารายไดดีทีเดียว สําหรบั ในแงข องผบู รโิ ภคแลว แตงกวาทส่ี ามารถนําไปปรงุ อาหารได มากมายหลายชนิด เชน การนําไปแกงจืด ผัด จม้ิ น้ําพริก หรอื อาจแปรรปู เปน แตงกวาดอง จะเห็นไดวา แตงกวาเปนพชื ทเ่ี ขา มามีบทบาทตอการคาทง้ั ในและตางประเทศ แตงกวามีถิ่นกาํ เนดิ ในประเทศอนิ เดยี มกี ารบนั ทกึ ประวตั กิ ารปลกู มากกวา 3,000 ป และมี การปลกู ในประเทศแถบทะเลเมดิเตอรเ รเนยี นเมอ่ื กอ น2,000 ป โดยนําผา นเอเซียกลางและตอนเหนอื ของทวีปแอฟริกาในศตวรรษที่ 6 ไดนําไปปลูกในประเทศจีนโดยสันนิษฐานวาไดนําเขาประเทศจีน สองทาง คอื เสนทางสายไหม โดยผา นประเทศในเอเซียตะวนั ออกไปภาคเหนอื ของประเทศจนี สว นอกี เสน ทางโดยผา นประเทศในเอเซียตะวนั ออกเฉยี งใตไ ดแ ก พมา ไทย ลาว ไปสทู างภาคใตข องประเทศจนี ในตวรรษที่ 9-14 ไดน ําไปปลูกในทวีปยุโรปและไดรับการพัฒนาพันธุตนศตวรรษที่ 19 ไดร บั การ พัฒนาพันธใุ หเ หมาะสมตอ การปลกู ไดใ นโรงเรอื น ศตวรรษที่ 15-16 ไดน ําไปปลกู ในทวปี อเมรกิ า กลางและอเมริกาเหนอื และไดร บั การพฒั นาพนั ธอุ ยา งมากในประเทศสหรฐั อเมรกิ าตง้ั แตต น ศตวรรษที่ 19 ปจจุบันแตงกวาเปนผักที่นิยมบริโภคทั่วโลก ทั้งในสภาพการบริโภคสดและแปรรูป
การปลกู แตงกวา 3 แตงกวามีจํานวนโครโมโซม 2n = 14 เปน พชื ผสมขา มตามธรรมชาตโิ ดยอาศยั ลม และ แมลง แตพบอัตราการผสมตวั เอง 1-47 เปอรเ ซน็ ต โดยธรรมชาตมิ ดี อกเพศผแู ละดอกเพศเมยี แยกดอกแต อยูภายในตน เดยี วกนั เปนพืชฤดูเดียว เถาเลอ้ื ยหรอื ขน้ึ คา ง ระบบรากเปน ระบบรากแกว (tap root system) รากแขนงเปน จํานวนมาก รากสามารถแผท าง ดานกวา งและหยง่ั ลงไดล กึ ถงึ 1 เมตร ลําตน เปน เถาเลอ้ื ยเปน เหลย่ี ม มขี นขน้ึ ปกคลมุ ทว่ั ไป มขี อ ยาว 10-20 ซม. มอื เกาะเกดิ ออกมา ตามขอโดยสวนปลายของมอื เกาะไมม กี ารแตกแขนงเปน หลายเสน ใบมกี า นใบยาว 5-15 ซม. ใบหยาบ มีขนใบมีมุมใบ 3-5 มมุ ปลายใบแหลม ใบใหญแบบ palmate มเี สน ใบ 5-7 เสน ดอกเพศเมยี เปน ดอกเด่ียวเกดิ จากบรเิ วณมมุ ใบหรอื ขอ มกี ลบี เลย้ี งสเี ขยี ว 5 กลบี กลบี ดอกสเี หลอื ง 5 กลบี รงั ไขม ี ลักษณะกลมยาว 2-5 ซม. มปี มุ นนู ของหนามและขนชดั เจนสว นของยอดเกสรตวั เมยี มี 2-5 แฉก สวนดอกเพศผูอาจเปนดอกเดี่ยวหรือเปนชอ มกี ลบี เลย้ี งและกลบี ดอกเหมอื นดอกเพศเมยี ละอองเกสร ตัวผู 3 อัน และมกี า นชเู กสรสน้ั ๆดอกเพศเมยี และดอกเพศผบู านในตอนเชา และพรอ มรับการผสมเกสร ดอกจะหบุ ตอนบา ยภายในวนั เดียวกัน เถาแตง ลกั ษณะใบ ลักษณะดอกตวั ผู ลักษณะดอกตวั เมยี การเกิดดอกตวั เมยี นน้ั ขน้ึ อยกู บั ชว งแสงและอณุ หภมู กิ ลา ว คอื จะเกดิ ดอกตวั เมยี มากกวา ดอกตัวผู ในสภาพชว งแสงสน้ั และมอี ณุ หภมู กิ ลางคนื ต่ํา ซง่ึ ตรงกบั ฤดหู นาวของเมอื งไทย
การปลกู แตงกวา 4 ผลของแตงกวามีลักษณะกลมยาวทรงกระบอก ความยาวผลระหวา ง 5-40 ซม. มีไสภายในผล และในปจจุบันพันธุการคาในตางประเทศมีการปรับปรุงพันธุที่สามารถตดิ ผลได โดยไมไดรับการผสม เกสร (parthenocarpic type) โดยภายในผลไมมไี ส เนอ้ื กรอบ และนํ้าหนักตอ ผลสูงนิยมทั้งบรโิ ภค ผลสดแปรรปู สผี ลมสี ขี าว เขยี วออ น เขยี ว และเขยี วเขมดํา สหี นามสขี าว แดง น้าํ ตาล และดํา ลักษณะการเกดิ ผล แตงกวาสามารถจําแนกไดต ามประโยชนก ารใชส อยดงั น้ี 1. พนั ธสุ ําหรบั รบั ประทานสด เปนพันธุที่มีเนื้อบางและไสใหญ สเี ปลอื กเปน สเี ขยี วออ น ผล มีน้ํามากเปนพนั ธทุ ่มี ีทงั้ ผลเล็กและผลใหญ เมอ่ื ผลยงั ออ นอยจู ะมหี นามเตม็ ไปหมด แตเ มอ่ื โตเตม็ ท่ี หนามจะหลดุ ออกเอง พันธุ รบั ประทานสดนไ้ี มเ หมาะกบั การนําไปดอง แตงกวารบั ประทานสดแบง ตามขนาดของผลนน้ั แบง ไดเปน 1.1 แตงผลยาว (long cucumber) ที่รูจักกันในช่ือของแตงรา น ซึ่งมีความยาวผลอยา ง นอย 15 ซม. และมคี วามกวา งผลมากกวา 2.5 ซม. สวนใหญ จะมเี นอ้ื หนาไสแ คบ กรณีทเ่ี ปน พนั ธุ ของไทยน้ัน จะมสี ผี ลสเี ขยี วแกต รงสว น ใกลข ว้ั ผลประมาณ 1/3 ของผลทเ่ี หลอื มจี ดุ ประสเี ขยี วออ นหรอื ขาวและ เสนสขี าวเปน แถบเลก็ ๆ ตลอดความยาวไปถงึ ปลายผล สว นพนั ธขุ องตา งประเทศนน้ั จะมสี ี เขยี วเขม สม่ําเสมอทง้ั ผล 1.2 แตงผลสน้ั (short cucumber) ที่รูจักกันในชอื่ ของแตงกวา ซง่ึ มคี วามยาวผล 8-12 ซม. และมีความกวา งผลมากกวา 2.5 ซม. สว นใหญจ ะมเี นอ้ื นอ ยไสก วา ง 2. พนั ธอุ ตุ สาหกรรม เปนพันธุที่มีเนื้อหนา ไสเ ลก็ บางพนั ธกุ ไ็ มม ไี สเ ลย เปลอื กสเี ขยี วเขม เมอ่ื นําไปดองจะคงรปู รา งไดด ี ไมคอยเหี่ยวยน แตงกวาพนั ธนุ ม้ี กั จะเปน ลกู ผสม ผลมกั มรี ปู รา งผอมยาว ซึ่ง แบงตามขนาดไดด งั น้ี
การปลกู แตงกวา 5 2.1 แตงผลยาว (long cucumber) เปนแตงชนิดที่ใชทําแตงดองของญป่ี นุ และจนี ซง่ึ จะตอ งมี ความยาวผล 20-30 ซม. และมคี วามกวา งผล 2-3 ซม. มเี นอ้ื หนาไสแ คบผวิ สเี ขยี วเขม ตลอดความยาว ของผล มกั ใชด องโดยมกี ารใชน ้ําปรงุ รสดว ยสว นผสมของซอี ว้ิ 2.2 แตงผลส้ัน (short cucumber) เปนแตงชนิดที่ใชทําแตงดองของสหรฐั อเมรกิ าและยโุ รป ซง่ึ มี ความยาว 8-12 ซม. และมคี วามกวา งผล 1.0-5.1 ซม. โดยทว่ั ไปจะมอี ตั ราสว นความยาวตอ ความ กวาง (L/D ratio) มคี า อยรู ะหวา ง 2.8-3.1 มเี นอ้ื หนาและแนน ไสแคบ ผวิ สเี ขยี วเขม ตลอดความยาว ของผล มักใชดองทง้ั ผล ผา ตามความยาวและหน่ั เปน ชน้ิ ๆ ตามความกวา งของผลมกั ดองโดยมกี ารใชน ้ํา ปรุงรสดว ยสว นผสมของซอี ว้ิ ลักษณะผลแตงกวาพนั ธตุ างๆ แตงกวาสําหรบั ดอง แตงกวาพนั ธผุ ลสน้ั แตงกวาพนั ธผุ ลยาว อุณหภูมิที่เหมาะสมตอ การงอกของเมลด็ ระหวา ง 25-30 องศาเซลเซยี ส สามารถเจรญิ เตบิ โต ไดผลดรี ะหวา งอณุ หภมู ิ 20-30 องศาเซลเซยี ส อณุ หภมู กิ ลางวนั 22-28 องศาเซลเซยี ส แตงกวา จะชะงักการเจริญเติบโต สําหรับอณุ หภมู ทิ เ่ี หมาะสมกับการผสมเกสรนั้นอยูระหวาง 17-25 องศา เซลเซียส
การปลกู แตงกวา 6 แตงกวาเปนพืชที่ไมตองการนํ้ามากแตขาดน้ําไมได โครงสรางของดินที่ปลูกแตงกวาควรมี ลักษณะเปน ดนิ รว นปนทราย มกี ารระบายน้ําดี ควรมคี วามเปน กรด ดา ง (pH) อยูระหวาง 5.5-6.5 ใน สภาพดินทเ่ี ปน ดนิ ทรายจดั หรือเหนียวจัด จําเปน ตอ งปรบั ปรงุ บํารงุ ดนิ กอ นการปลกู โดยใชปุยอินทรีย เชน ปุยคอก หรอื ปยุ หมกั ทส่ี ลายตวั แลว และสภาพความเปน กรดดา งนน้ั ควรจะวิเคราะหหาคาความ ตองการปูนกอ นทจ่ี ะใชป นู ขาวเพอ่ื ใหม กี ารใชใ นปรมิ าณทเ่ี หมาะสม การเตรยี มดนิ กอนการปลกู แตงกวา ทาํ การไถพรวนดนิ ตากไวป ระมาณ 7-10 วันเพื่อ ทําลายวัชพืช และศตั รพู ชื บางชนดิ ทอ่ี ยใู นดนิ จากนั้นจึงไถพรวนเก็บเอาเศษวัชพืชออกแลวเตรียม แปลงขนาดกวาง 1-1.2 เมตร โดยมคี วามยาวตามลกั ษณะของพน้ื ทแ่ี ลว จงึ ใสป ยุ อนิ ทรยี ล งไป ปรบั โครงสรางของดนิ ใหเ หมาะสมกบั การเจรญิ เตบิ โตของแตงกวา การเตรยี มหลมุ ปลกู นน้ั ควรกําหนด ระยะระหวางตน ประมาณ 60-80 เซนตเิ มตร ระหวา งแถวประมาณ 1 เมตร สาํ หรบั การใสป ยุ เคมรี อง พื้นนั้นอาจใชสูตร 15-15-15 ในอตั รา 30-50 กโิ ลกรมั ตอ ไร ในบางแหลง อาจใชพ ลาสตกิ คลมุ ดนิ เพ่ือรักษาความชน้ื ในดนิ ปอ งกนั ความงอกของวชั พชื และพลาสตกิ บางชนดิ สามารถทจ่ี ะไลแ มลง ไมใหเขามาทาํ ลายแตงกวาได การเตรยี มพนั ธุ ขั้นตอนการเตรียมพันธุ นบั วา เปน ขน้ั ตอนทส่ี ําคญั ในการปลกู แตงกวา ซึ่งพอ แบง ไดด งั น้ี 1. การคัดเลือกเมล็ดพันธุแตงกวา ควรคัดเลือกเมล็ดพันธุ ที่มีความสมบูรณ ซื้อจากรานคาใหเลือกซื้อจากรานท่ี เชื่อถือ มกี ารบรรจหุ บี หอ เมลด็ ทส่ี ามารถปอ งกนั ความชน้ื หรืออากาศ จากภายนอกเขาไปได ลกั ษณะเมลด็ แตง กวาควรมีการคลุกสารเคมี เพื่อปองกันศัตรูพืชที่อาจติด มากับเมล็ด และกอนใชเมล็ดทุกคร้ังควรทําการทดสอบ ความงอกกอ น
การปลกู แตงกวา 7 2. การเตรยี มดนิ เพาะกลา อัตราสว นดนิ : ปุย คอก 3:1 และใสป ยุ เคมสี ตู ร 12-24-12 อตั รา 0.5 กิโลกรัม ตอ ตน กลา 1 ไร คลกุ ใหเ ขา กนั แลว บรรจลุ งในถงุ พลาสตกิ ขนาด 6x10 เซนตเิ มตร เพื่อ เตรยี มสําหรบั หยอดเมลด็ แตงกวาตอ ไป 3. ทาํ การบม เมลด็ โดยนําเมลด็ บรรจถุ งุ พลาสตกิ ทเ่ี จาะรพู รนุ แชใ นสารละลายเคมปี อ งกนั และ กาํ จัดศัตรูพืช เชน แคปเทน ออโธไซดผ สมอตั รา 5 กรมั ตอ น้ํา 1 ลติ ร แชเ มลด็ นาน 30 นาที เพื่อ ทาํ ลายเชอ้ื ราทผ่ี วิ เมลด็ จากนน้ั นํามาแชน ้ํา 4 ชั่วโมง แลว จงึ บม ในผา ชบุ น้ําหมาดๆ ซง่ึ บรรจอุ ยใู นถงุ พลาสตกิ รดั ปากถงุ ใหแ นน บมในสภาพอุณหภูมิหองนาน 24 ชั่วโมง หลงั จากรากงอกยาว 0.5 เซนตเิ มตร จึงนําไปเพาะตอไป 4. การหยอดเมลด็ ลงถงุ นําเมลด็ ทไ่ี ดบ ม ไวห ยอดลงแตล ะถงุ จํานวนถงุ ละ 1 เมลด็ แลว ใชด ิน ผสมหยอดกลบบางประมาณ 1 เซนตเิ มตร การดแู ลรกั ษากลา หลังจากหยอดเมลด็ แลว ใหน ้ําทันที โดยวิธกี ารฉีดพน ใหเปนฝอยละเอียดท่ี สุดเทาที่จะทําไดป รมิ าณน้ําทใ่ี หน น้ั ไมค วรใหป รมิ าณทม่ี ากเกนิ ไป ในชว งฤดรู อ นควรจะใหว นั ละ 1 ครง้ั ท้ังน้ีใหตรวจดคู วามชน้ื กอ นการใหน ้ําทุกครั้ง ถงุ เพาะกลา นค้ี วรเกบ็ ไวใ นทแ่ี ดดไมจ ดั หรอื มกี ารใชว สั ดุ กันแสงไมใหมากระทบตนกลา มากเกนิ เกินไป เมอ่ื แตงกวาเรม่ิ งอกใหห มน่ั ตรวจดคู วามผดิ ปกตขิ อง ตนกลาเปนระยะๆ หากมกี ารระบาดของแมลงหรอื โรคพชื ตอ งรบี กําจัดโดยเร็ว และเมอ่ื ตน กลา มใี บจรงิ ประมาณ 3-4 ใบ จะอยูในระยะพรอมที่จะยายปลูก การปลกู วิธีการปลูกแตงกวานน้ั พบวา มกี ารปลกู ทง้ั วธิ กี ารหยอดเมลด็ โดยตรงและเพาะกลา กอนแลวยายปลูก การหยอดเมลด็ โดยตรงนน้ั อาจจะมคี วามสะดวกในการปลกู แตม ขี อ เสยี คอื สน้ิ เปลอื ง เมล็ด หากใชเมลด็ พนั ธลุ กู ผสมซง่ึ มรี าคาแพงแลว จะเกดิ ความสญู เสยี เปลา และเปน การเพม่ิ ตน ทนุ การ ผลิต รวมท้ังวิธกี ารหยอดเมลด็ นจ้ี ําเปน ทจ่ี ะตอ งดแู ลระยะเรม่ิ งอกในพน้ื ทก่ี วา ง ดงั นน้ั การใชว ธิ กี ารเพาะ กลากอน จงึ มขี อ ดหี ลายประการ อาทิเชน ประหยดั เมลด็ พนั ธุ ดแู ลรกั ษางา ย ตน กลา มคี วามสม่ําเสมอ ประหยดั คา แรงงานในระยะกลา เปน ตน สาํ หรบั การยา ยกลา ปลกู นน้ั ใหดําเนนิ การตามกระบวนการเพาะกลา ตามทก่ี ลา วแลว และเตรียม หลุมปลูกตามระยะท่กี ําหนด จากนน้ั นําตน กลา ยา ยปลกู ลงในหลมุ ตามระยะระหวา งตน และระหวา ง แถวตามที่ไดกําหนดไว โดยการฉกี ถงุ พลาสตกิ ทใ่ี ชเ พาะกลา ออกแลว ยา ยลงในหลมุ ปลกู ชวงเวลาที่จะ ยายกลาน้ันควรยายชวงประมาณเวลา 17.00 น. จะทําใหป ฏบิ ตั งิ านในไรน าไดส ะดวกและตน กลา สามารถปรบั ตวั เขา กบั สภาพแวดลอ มไดด ยี ง่ิ ขน้ึ หลังใสป ยุ พรวนดนิ กลบ
การปลกู แตงกวา 8 การใหน้ํา หลังจากยา ยกลา ปลกู แลว ตอ งใหน ้ําทันที ระบบการใหน ้ํานน้ั อาจจะแตกตา งกนั ขน้ึ อยูกับสภาพพื้นที่ แตระบบที่เหมาะสมกับแตงกวา คอื การใหน ้ําตามรอ ง เพราะวาจะไมทําใหล ําตน และ ใบไมชื้น ลดการลกุ ลามของโรคพชื ทางใบ ชว งเวลาการใหน ้ําในระยะแรกควรให 2-3 วนั ตอ ครง้ั และ เม่ือตน แตงกวา เรม่ิ เจรญิ เตบิ โตแลว จงึ ปรบั ชว งเวลาการใหน ้ําใหนานขน้ึ ขอ ควรคํานงึ สําหรบั การใหน ํ้า น้ันคือ ตองกระจายในพื้นที่สมํ่าเสมอตลอดแปลง และตรวจดคู วามชน้ื ในดนิ ไมใ หส งู เกนิ ไปจนกลายเปน แฉะ เพราะจะทําใหร ากเนา ได การใสป ยุ การใสป ยุ ในแตงกวานน้ั อาจแบง เปน ระยะตา ง ๆ ดงั น้ี 1. ระยะเตรยี มดนิ ใสปุยอินทรีย เชน ปยุ คอก หรือปุยหมัก อตั รา 1-2 ตนั ตอ ไร และใสป ยุ สูตร 15-15-15 หรือ 12-24-12 อตั ราประมาณ 20-30 กโิ ลกรมั ตอ ไร 2. หลงั ยา ยปลกู ประมาณ 7 วัน ใสปุยที่มีไนโตรเจน เชน ยูเรีย หรือ แอมโมเนยี ซัลเฟต ในอตั รา ประมาณ 20 กโิ ลกรมั ตอ ไร 3. ระยะแตงกวาออกดอก ซง่ึ จะใชร ะยะเวลาประมาณ 25 วัน หลังจากยายกลา ใสปยุ สูตร 15- 15-15 หรือ 12-24-12 อตั รา ประมาณ 20-30 กโิ ลกรมั ตอ ไร การปลกู โดยไมใ ชค า ง การปลกู โดยใชค า ง ในแตงกวานน้ั มศี ตั รทู ท่ี ําลายแตงกวาแบง ได คอื แมลงศตั รแู ตง แตงกวานน้ั เปน พืชผกั ชนดิ หนึง่ ท่มี ี แมลงศตั รเู ขา ทําลายมาก และที่พบบอยและ ทาํ ความเสียหายกับแตงกวามากไดแก 1. เพลย้ี ไฟ (Thrips : Haplothrips floricola) ลกั ษณะ เปนแมลงขนาดเล็ก ตวั สนี ้ําตาลออ นถงึ น้ําตาลแก พบตามยอดใบออ น ดอกและผลออ น การทําลาย ดูดน้ําเลย้ี งทใ่ี บ ดอกออ น และยอดออ น ทําใหใบมว นหงิกงอ รปู รา งผดิ ปกตเิ ปน กระจุก มีสีสลบั เขยี วเปน ทาง ระบาดมากในชว งทม่ี อี ากาศแหง แลง ฝนทง้ิ ชว ง นบั เปน แมลงทเ่ี ปน ปญ หา สาํ คญั ทส่ี ดุ ในการปลกู แตงกวา
การปลกู แตงกวา 9 ลักษณะการทําลายของเพลย้ี ไฟ การปอ งกนั กําจดั ใหน้ําเพม่ิ ความชน้ื ในแปลงปลกู โดยใหนํ้าเปน ฝอยตอนเชา และตอนเยน็ จะ ชวยลดปญหาของเพลี้ยไฟได ใชสารฆาแมลง คอื สารคารโ บฟรู าน ไดแก ฟรู าดาน 3 จี หรือ คูราแทร 3 จี 1 ชอ นชาตอ หลมุ ใสพรอมกบั การหยอดเมลด็ จะปอ งกนั ไดป ระมาณ 2 สัปดาห กรณที เ่ี รม่ิ มกี ารระบาดใหใ ชส ารฆา แมลง ไดแก พอสซเมซูโรล แลนเนท ไดคารโซล ออลคอล อะ โซดริน โตกุไทออน หรือทามารอน เปน ตน 2. เพลย้ี ออ น (Alphids: Aphids gossypii) ลกั ษณะ เปน แมลงขนาดเลก็ ลําตวั คลา ยผลฝรง่ั มที อ เลก็ ๆ ยน่ื ยาวออกไปทางสว นทา ยของลําตวั 2 ทอน เปน แมลงปากดดู ตวั ออ นสเี ขยี ว ตัวแกสีดําและมปี ก การทําลาย ดูดน้ําเลย้ี งทใ่ี บและยอดออ น ทาํ ใหใ บมว น ตนแคระแกร็น และยงั เปน พาหนะนําไว รัสดวย มักระบาดมากในชว งอากาศรอ นและแหง ซง่ึ เปน ตอนทพ่ี ชื ขาดน้ํา โดยมมี ดเปน ตวั นําหรอื การ บินยายที่ของตัวแก การปอ งกนั กําจดั ใชสารเคมปี อ งกนั กําจดั แมลงเชน เดยี วกบั การปอ งกนั กําจัดเพลี้ยไฟ 3. ไรแดง (Red spider mites: Tetranychus spp.) ลกั ษณะ ไมไดเปน แมลงแตเ ปน สตั วท ม่ี ขี า 8 ขา มขี นาดเลก็ มาก มองเหน็ เปน จดุ สแี ดง การทําลาย ดูดน้ําเลยี้ งทีใ่ บและหยอดออนทําใหใ บเปน จดุ ดา งมสี ซี ดี โดยจะอยูใตใบเขาทําลาย รวมกับเพลี้ยไฟ และเพลย้ี ออ น มกั ระบาดมากในชว งอากาศรอ นและแหง ซง่ึ เปน ตอนทพ่ี ชื ขาดน้ํา การปอ งกนั กําจดั ใชส ารเคมกี ําจัดไร ไดแก เคลเทน ไตรไทออน หรือ โอไมท เปน ตน 4. เตา แตงแดง (Red cucurbit beetle: Aulacophora simills) และเตา แตงดํา (Black cucurbit beetle: A. frontalis)
การปลกู แตงกวา 10 ลกั ษณะ เปนแมลงปก แข็ง ปก มสี สี ม แดงและสดี ําเขม ตวั มขี นาดเลก็ ยาวประมาณ 0.5-0.8 ซม. อาศัยอยูต ามกอขา วทเ่ี กย่ี วแลว ในนาหรอื ตามกอหญา การทําลาย กัดกินใบตง้ั แตร ะยะใบเลย้ี งจนกระทง่ั ตน โต ทําใหเปน แผลและเปน พาหะของโรค เหี่ยวที่เกิดจากเชื้อแบคทีเรียดวย ตวั เมยี วางไขบ รเิ วณโคนตน ตวั หนอนกดั กนิ ราก การปอ งกนั กําจดั ควรทําลายแหลง ทอ่ี ยอู าศยั ของแมลง รวมทั้งเศษซากแตงหลังการเก็บเกี่ยว ใชส ารเคมฉี ดี พน ไดแก เซฟวิน คารโบนอกซี-85 หรือ ไบดริน หรอื ใชส ารเคมชี นดิ เมด็ เชน ฟู ราดาน 3 จี หรอื ครู าแทร 3 จี ใสห ลมุ ปลกู พรอ มกบั การหยอดเมลด็ จะปอ งกนั เตา แตงไดป ระมาณ 2 สัปดาห 5. หนอนกินใบแตง (Leaf eating caterpilla: Palpita indica) และหนอนไถเปลอื กหรอื หนอน เจาะผล (Fruit boring caterpillar:Helicoverpa armigera) ลกั ษณะ หนอนกัดกินใบแตง มรี ปู รา งเรยี วยาวประมาณ 2 ซม. สเี ขยี วออ น ตรงกลางสนั หลงั มี เสนแถบสีขาวตามยาว 2 เสน หนอนตวั โตเตม็ วยั เปน ผเี สอ้ื ทม่ี ปี ก โปรง ใสตรงกลาง สว นหนอนเจาะผลมี ขนาดใหญกวา ลําตวั ยาวสเี ขยี วออ นถงึ สนี ้ําตาลดํา มรี อยตอ ปลอ งชดั เจน การทําลาย กัดกินใบ ไถเปลอื กเปน แผลและเจาะผลเปน สาเหตใุ หโ รคอน่ื ๆ เขาทาํ ลายตอ ได เชน โรคผลเนา การปอ งกนั กําจดั ใชส ารเคมี เชน อโซดรนิ แลนเนท ทามารอน โตกไุ ทออน บุก หรือ อะโกรนา เปน ตน แตงกวามโี รคทเ่ี ปน ศตั รสู ําคญั ไดแก 1. โรครานํ้าคา ง (Downy mildew) หรือทเ่ี กษตรกรนยิ มเรยี กวา โรคใบลาย เกิดจากเชื้อ Psudoperonospora ลกั ษณะอาการ เร่ิมเปนจดุ สเี หลอื งบนใบ แผลนน้ั จะขยายออกเปน เหลย่ี มในระหวา งเสน ใบ ถาเปน มากๆ แผลลามไปทง้ั ใบทําใหใ บ
การปลกู แตงกวา 11 แหงตาย ในตอนเชา ทม่ี หี มอกน้ําคา งจดั ชว งหลงั ฝนตกตดิ ตอ กนั ทําใหม คี วามชน้ื สงู ในบรเิ วณปลกู จะ พบวาใตใ บตรงตําแหนง ของแผลจะมเี สน ใยสขี าวเกาะเปน กลมุ และมสี ปอรเ ปน ผงสดี ํา การปอ งกนั กําจัด คลุกเมลด็ แตงดว ยสารเคมเี อพรอน หรือ รโิ ดมลิ เอม็ แซดกอ นปลกู หรอื จะนํา เมล็ดมาแชสารเคมที ล่ี ะลายน้ําเจอื จางเปน เวลา 3 ชว่ั โมงกไ็ ด เมอ่ื มโี รคระบาดในแปลงและในชว งนน้ั มี หมอกและน้ําคา งมาก ซง่ึ ควรฉดี Curzate M8, Antrachor สลบั กนั เพอ่ื ปอ งกนั การดอ้ื สารเคมขี องเชอ้ื โรครานํ้าคา โรคใบดา ง 2. โรคใบดา ง (Mosaic) เชอ้ื สาเหตุ Cucumber mosaic virus ลกั ษณะอาการ ใบดางสีเขียวเขม สลบั สเี ขยี วออ นหรอื ดา งเขยี วสลบั เหลอื งเนอ้ื ใบตะปมุ ตะปา มี ลักษณะนนู เปน ระยะๆ ใบหงกิ เสยี รูปราง การปอ งกนั กําจัด ในปจจุบันยงั ไมม กี ารใชส ารเคมหี รอื วธิ กี ารใดๆ ทจ่ี ะลดความเสยี หายเมอ่ื โรคน้ี ระบาด ดังนน้ั วธิ ที ด่ี ที ส่ี ดุ ขณะน้ี คอื การปอ งกนั ไมใ หเ กดิ โรค เชน เลอื กแหลง ปลกู ทป่ี ลอดจากเชอ้ื ไวรัส อาจทําไดโ ดยเลอื กแหลง ปลกู ทไ่ี มเ คยปลกู ผกั ตระกลู แตงมากอ นและทําความสะอาดแปลงปลกู พรอมท้ังบรเิ วณใกลเ คยี งใหส ะอาดไมใ หเ ปน ทอ่ี าศยั ของเชอ้ื และแมลงพาหะ 3. โรคผลเนา (Fruit rot) เชอ้ื สาเหตุ Pythium spp., Rhizoctonia solani, Botrytis cinerea ลกั ษณะอาการ มักเกดิ กบั ผลทส่ี มั ผสั ดนิ และผลที่แมลงกัดหรือเจาะทําใหเกิดแผลกอ นจะพบมาก ในสภาพที่เย็นและชื้น กรณีที่เกิดจากเชื้อพิเที่ยมจะเปนแผลฉํ่าน้าํ เรม่ิ จากสว นปลายผล ถา มคี วามชน้ื สงู จะมีเสนใยฟสู ขี าวขน้ึ คลมุ กรณีที่เกิดจากเชื้อไรซอกโทเนียจะเปนแผลเนาฉํ่าน้าํ บรเิ วณผวิ ของผลทส่ี มั ผสั ดิน แผลจะเปลย่ี นจากสนี ้ําตาลแกแ ละมรี อยฉกี ของแผลดว ย สว นกรณีที่เกิดจากเชื้อโบทรทิ ส่ิ นนั้ บรเิ วณ สวนปลายของผลที่เนา จะมเี ชอ้ื ราขน้ึ คลมุ อยู การปอ งกนั กําจัด ทําลายผลทเ่ี ปน โรค อยา ใหผ ลสมั ผสั ดนิ ปอ งกนั ไมใ หผ ลเกดิ บาดแผล
การปลกู แตงกวา 12 4. โรคราแปง (Powdery mildew) เชอ้ื สาเหตุ Oidium sp. ลกั ษณะอาการ มักเกิดใบลางกอนในระยะที่ผลโตแลว บนใบจะพบราสขี าวคลา ยผงแปง คลมุ อยู เปนหยอ มๆ กระจายทั่วไป เมอ่ื รนุ แรงจะคลมุ เตม็ ผวิ ใบทําใหใ บเปลย่ี นเปน สเี หลอื งแลว แหง ตาย การปอ งกนั กําจัด ใชส ารเคมี เชน เบนเลท เดอโรซาล Diametan หรือ Sumilex ฉีดพนเมื่อพบ การระบาด อายุการเกบ็ เกย่ี วของแตงกวานบั จากวนั ปลกู ประมาณ 30-40 วัน แลวแตพันธุแตงกวาสําหรับ บริโภคสด ควรเลอื กเกบ็ ขณะทผ่ี ลยงั ออ นอยเู นอ้ื แนน กรอบ และสงั เกตไดจ ากมนี วลสขี าวเกาะและยงั มี หนามอยูบาง ถา ผลแกนวลจะจางหาย สผี ลเรม่ิ เปน สเี หลอื ง และไมม หี นาม การเก็บแตงกวาควรทยอย เก็บวันเวนวัน ไมป ลอ ยใหแ กค าตน เพราะจะทําใหผ ลผลติ ทง้ั หมดลดลง โดยปกติจะเก็บเกี่ยวผลผลิตได ประมาณ 1 เดอื น ลักษณะผลพรอ มเกบ็ เกย่ี ว กรมการคา ภายใน. 2531. รายงานการศกึ ษาเรอ่ื งแตงกวา. กองเศรษฐกิจการเกษตร. กรมการคา ภายใน หนา 1-65. กมล เลศิ รตั น. 2536. การผลติ เมลด็ พนั ธผุ กั . กองขยายพันธุพืช. กรมสง เสรมิ การเกษตร หนา 189-213. จานลุ กั ษณ ขนบดี. 2535. การผลติ เมลด็ พนั ธผุ กั . กรุงเทพ: สาํ นกั พมิ พโ อเยนสโตร หนา 102-125. จดั ทาํ เอกสารอิเล็กทรอนิกสโดย : สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร
Search
Read the Text Version
- 1 - 12
Pages: