Blood Cells_clone

Blood Cells เซลลเ์ มด็ เลอื ด จดั ทำโดย นำยคงศกั ด์ิ จกั รณรงค์ ชน้ั ม.4/14 เลขท่ี 40 ทป่ี รกึ ษำ ....

บทความนา ร่างกายของคนเราจะดารงอยู่ไดก้ ด็ ว้ ยอากาศสาหรบั หายใจ อาหารและ น้า สาหรบั การดารงอยู่ของชีวติ แต่ความจรงิ แลว้ นอกเหนือจากปจั จยั เหลา่ น้ีท่เี ป็นสว่ นประกอบหลกั แลว้ รา่ งกายของเรายงั จะตอ้ งมีเจา้ สง่ิ น้ีอยู่ ในร่างกายของเราดว้ ย ถงึ จะทาใหก้ ารดารงอยู่ของชีวติ เป็นไปอยา่ ง สมบูรณ์ท่สี ุด นนั่ กค็ อื ระบบเลอื ด ร่างกายจะตอ้ งอาศยั ระบบการ หมนุ เวยี นของเลอื ด มาเป็นตวั หลอ่ เล้ยี งอวยั วะทกุ สว่ นของร่างกาย

เกลด็ เลอื ด[1] เกลด็ เลอื ด (องั กฤษ: platelet หรอื thrombocyte, เซลลล์ ม่ิ เลอื ด) เป็นสว่ นประกอบของเลอื ดซง่ึ มหี นำ้ ทท่ี ำใหเ้ลอื ดหยุด ร่วมกบั ปจั จยั เลอื ดจบั ลม่ิ (coagulation factors) โดย เกำะกลมุ่ และจบั ลม่ิ กำรบำดเจบ็ ของหลอดเลอื ด เกลด็ เลอื ดไมม่ นี วิ เคลยี ส ของเซลล์ เป็นส่วนหน่งึ ของไซโทพลำซมึ ทม่ี ำจำกเมกำคำรโิ อไซต์ (megakaryocyte)[2] ของไขกระดูก แลว้ เขำ้ สูร่ ะบบ ไหลเวยี น เกลด็ เลอื ดทย่ี งั ไมป่ ลกุ ฤทธ์มิ โี ครงสรำ้ งคลำ้ ยจำนนูนสองขำ้ ง (ทรงเลนส)์ เสน้ ผ่ำนศูนยก์ ลำงมำกสุด 2-3 ไมโครเมตร เกลด็ เลอื ดพบ เฉพำะในสตั วเ์ ล้ยี งลูกดว้ ยนม สว่ นสตั วอ์ น่ื เกลด็ เลอื ดไหลเวยี นเป็นเซลล์ นวิ เคลยี สเดย่ี ว เมอ่ื ทำกำรยอ้ มแลว้ เกลด็ เลอื ดปรำกฏเป็นจดุ สมี ว่ งเขม้ ประมำณ 20% ของเสน้ ผำ่ นศูนยก์ ลำงเมด็ เลอื ดแดง ใชพ้ จิ ำรณำขนำด รูปทรง จำนวนและ กำรเกำะกลมุ่ ของเกลด็ เลอื ด สดั สว่ นของเกลด็ เลอื ดต่อเมด็ เลอื ดแดงใน ผูใ้ หญ่สุขภำพดอี ยู่ระหวำ่ ง 1:10 ถงึ 1:20

เกลด็ เลอื ด[2] หนำ้ ทห่ี ลกั ของเกลด็ เลอื ด คือ กำรมสี ว่ นในกำรหำ้ มเลอื ด ซ่งึ เป็น กระบวนกำรหยุดกำรตกเลอื ด ณ จดุ ทเ่ี น้อื เยอ่ื บโุ พรงฉีกขำด พวกมนั จะมำ รวมกนั ตรงนน้ั และจะอดุ รูรวั่ ถำ้ รอยฉีกขำดนน้ั ไมใ่ หญ่เกนิ ไป ภำวะเกลด็ เลอื ดนอ้ ยเกดิ จำกมกี ำรผลติ เกลด็ เลอื ดลดลงหรอื มกี ำรทำลำย มำกข้นึ ภำวะเกลด็ เลอื ดมำกอำจเป็นแต่กำเนิด แบบปฏกิ ริ ยิ ำ (ต่อไซโท ไคน)์ หรอื เน่อื งจำกกำรผลติ ทไ่ี มม่ กี ำรควบคมุ อำจเป็นโรคเน้ืองอกไมอโิ ล โปรลเิ ฟอเรตฟี (myeloprolerative neoplasm) อย่ำงหน่งึ หรอื เน้อื งอกของมยั อลี อยดอ์ น่ื บำงอยำ่ ง นอกจำกน้ี ยงั มภี ำวะ เกลด็ เลอื ดทำหนำ้ ทผ่ี ดิ ปกติ (thrombocytopathy)

เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง[1] เมด็ เลอื ดแดง (องั กฤษ: red blood cell , Erythrocyte : มำจำกภำษำกรกี โดย erythros แปลวำ่ \"สแี ดง\" kytos แปลวำ่ \"สว่ นเวำ้ \" และ cyte แปลวำ่ \"เซลล\"์ ) มี หนำ้ ทใ่ี นกำรสง่ ถำ่ ยออกซเิ จนไปเล้ยี งเซลลต์ ่ำง ๆ ทวั่ ร่ำงกำย เมด็ เลอื ดแดงมขี นำดประมำณ 6-8 ไมครอน มลี กั ษณะค่อนขำ้ งกลม เวำ้ บรเิ วณกลำงคลำ้ ยโดนทั ไมม่ นี ิวเคลยี ส มสี แี ดง เน่อื งจำกภำยในมสี ำร ฮโี มโกลบนิ โดยในกระแสเลอื ดคนปกตจิ ะพบเมด็ เลอื ดแดงทเ่ี จรญิ เตบิ โต เตม็ ท่ี (Mature red cell) มเี พยี งไมเ่ กนิ 2% ทส่ี ำมำรถพบเมด็ เลอื ดแดงตวั อ่อน (Reticulocyte) ได้

เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง[2]เมด็ เลอื ดแดงของมนุษย์ โดยปกตแิ ลว้ เมด็ เลอื ดแดงของมนุษยน์ น้ั จะมขี นำดเสน้ ผ่ำนศูนยก์ ลำง ประมำณ 6-8 ไมโครเมตร ซง่ึ มขี นำดเลก็ กวำ่ เซลลอ์ น่ื ๆ ของมนุษยม์ ำก เมด็ เลอื ดแดงทวั่ ๆ ไปของมนุษยจ์ ะมโี มเลกลุ ฮโี มโกลบนิ อยู่ประมำณ 270 ลำ้ นโมเลกลุ แต่ละโมเลกลุ มหี มฮู่ มี อยู่สห่ี มู่ มนุษยท์ เ่ี จรญิ เตบิ โตเตม็ ทแ่ี ลว้ จะมเี มด็ เลอื ดแดงอยู่ในร่ำงกำยประมำณ 20-30 ลำ้ นลำ้ นเซลล์ ผูห้ ญงิ จะมเี มด็ เลอื ดแดงประมำณ 4-5 ลำ้ นเซลลต์ ่อ ไมโครลติ ร (ลูกบำศกม์ ลิ ลเิ มตร) ผูช้ ำยจะมเี มด็ เลอื ดแดงประมำณ 5-6 ลำ้ นเซลลต์ ่อไมโครลติ ร และคนทอ่ี ำศยั อยู่ในเขตทม่ี คี วำมเขม้ ขน้ ของ ออกซเิ จนตำ่ เช่น ในทส่ี ูง กอ็ ำจมปี รมิ ำณเมด็ เลอื ดแดงมำกกวำ่ น้ีได้ เมด็ เลอื ดแดงเป็นเมด็ เลอื ดทพ่ี บมำกกวำ่ เมด็ เลอื ดชนดิ อน่ื ๆ มำก นนั่ คอื ใน หน่งึ ไมโครลติ รของเลอื ดมนุษย์ จะมเี มด็ เลอื ดขำวอยู่เพยี งประมำณ 4,000-11,000 เซลล์ และมเี กลด็ เลอื ดอยู่ประมำณ 150,000-400,000 เซลล์ เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทงั้ หมดในร่ำงกำยมธี ำตเุ หลก็ อยู่ประมำณ 3.5 กรมั ซง่ึ มำกกวำ่ ปรมิ ำณธำตเุ หลก็ ในเน้ือเยอ่ื อน่ื ถงึ กวำ่ หำ้ เท่ำ

เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง[3]วงจรชีวติ กระบวนกำรกำรสรำ้ งเมด็ เลอื ดแดงเรยี กวำ่ erythropoiesis โดยท่ี เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงจะถกู สรำ้ งข้นึ ตลอดเวลำในไขกระดูกดว้ ยอตั รำประมำณ 2 ลำ้ นเซลลต์ ่อวนิ ำที (ในระยะตวั อ่อน ตบั จะเป็นแหลง่ สรำ้ งเมด็ เลอื ดแดงท่ี สำคญั ) กระบวนกำรน้สี ำมำรถถกู กระตนุ้ ไดโ้ ดยฮอรโ์ มน erythropoietin (EPO) ซง่ึ ถกู สรำ้ งข้นึ โดยไต ฮอรโ์ มนน้ีถกู ใชเ้ป็นสำรกระตนุ้ ในกำรแขง่ ขนั กฬี ำ เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงตวั อ่อนท่กี ำลงั จะออก จำกไขกระดูกและเพง่ิ ออกจำกไขกระดูกใหมจ่ ะถกู เรยี กวำ่ reticulocyte ซง่ึ มอี ยู่ประมำณ 1% ของเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงในระบบ เลอื ดทวั่ ร่ำงกำย เมด็ เลอื ดแดงเจรญิ มำจำกเซลลต์ น้ กำเนดิ (stem cells) เป็น reticulocyte และเจรญิ เตม็ ทเ่ี ป็นเซลลเ์ มด็ เลอื ด แดงใชเ้วลำประมำณเจด็ วนั และจะมอี ำยอุ ยู่ประมำณหน่งึ รอ้ ยยส่ี บิ วนั เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงทห่ี มดอำยุแลว้ จะมรี ูปร่ำงกลมและจะถกู กนิ โดย phagocytes เมอ่ื ถกู ย่อยแลว้ สำรทเ่ี คยประกอบเป็นเซลลเ์ มด็ เลอื ดแดงกจ็ ะถกู ปลอ่ ยออกมำในเลอื ด แหลง่ สำคญั ในกำรทำลำยเมด็ เลอื ดแดง อยู่ทม่ี ำ้ ม ส่วน heme ทเ่ี ป็นสว่ นประกอบของฮโี มโกลบนิ จะถกู ขบั ออกเป็น bilirubin ในทส่ี ุด

เซลลเ์ มด็ เลอื ดขาว เมด็ เลอื ดขำว (องั กฤษ: White blood cells - leukocytes) เป็นเซลลข์ องระบบภมู คิ มุ้ กนั ซง่ึ คอยป้องกนั ร่ำงกำยจำกทง้ั เช้อื ก่อโรคและสำรแปลกปลอมต่ำงๆ เมด็ เลอื ดขำวมหี ลำย ชนิด ทงั้ หมดเจรญิ มำจำก pluripotent cell ในไขกระดูกท่ี ช่อื วำ่ hematopoietic stem cell เซลลเ์ มด็ เลอื ด ขำวเป็นเซลลท์ พ่ี บไดท้ วั่ ไปในร่ำงกำย รวมไปถงึ ในเลอื ดและในระบบ นำ้ เหลอื ง จำนวนของเซลลเ์ มด็ เลอื ดขำวในเลอื ดมกั ใชเ้ป็นขอ้ บง่ ช้ขี องโรคและกำร ดำเนินไปของโรค โดยปกตแิ ลว้ ในเลอื ดหน่ึงลติ รจะมเี ซลลเ์ มด็ เลอื ดขำวอยู่ ประมำณ 4×109 ถงึ 11×109 เซลล์ รวมเป็นเซลลป์ ระมำณ 1% ในเลอื ด ของคนปกติ ในบำงสภำวะ เช่น ลูคเี มยี (มะเรง็ เมด็ เลอื ดขำว) จำนวนของ เซลลเ์ มด็ เลอื ดขำวจะมปี รมิ ำณไดม้ ำกกวำ่ ปกติ หรอื ในภำวะ leukopenia จำนวนของเซลลเ์ มด็ เลอื ดขำวกจ็ ะนอ้ ยกวำ่ ปกติ คณุ สมบตั ทิ ำงกำยภำพของเซลลเ์ มด็ เลอื ดขำว เช่น ปรมิ ำตร conductivity และ granularity อำจเปลย่ี นแปลงไป ระหวำ่ งกำรกระตนุ้ เซลล์ กำรเจรญิ ของเซลล์ หรอื กำรมเี ซลลม์ ะเร็งเมด็ เลอื ดขำว

สรุป “เลอื ด” เป็นของเหลว ประกอบไปดว้ ย นำ้ เลอื ด เกลด็ เลอื ด เซลลเ์ มด็ เลอื ดแดง เซลลเ์ มด็ เลอื ดขำว ร่ำงกำยของเรำจะมเี ลอื ดอยู่ประมำณ 5 ลติ ร ถำ้ คดิ เทยี บกบั นำ้ หนกั ตวั กจ็ ะเทำ่ กบั รอ้ ยละ 7-8 ของนำ้ หนกั ตวั “หวั ใจ” เป็นอวยั วะทส่ี ำคญั ทส่ี ุดในระบบไหลเวยี นของเลอื ด ทำหนำ้ ทส่ี ูบฉีดเลอื ด ไปหลอ่ เล้ยี งร่ำงกำยของเรำ เหน็ หรอื ไมว่ ำ่ หวั ใจของคนเรำนนั้ รบั บทหนกั และทำงำนหนกั ในกำรส่งเลอื ดใหก้ บั ร่ำงกำย ทงั้ วนั ทงั้ คนื ตลอด 24 ชวั่ โมง ฉะนน้ั กำรปฏบิ ตั ทิ ด่ี กี บั หวั ใจของเรำกค็ อื กำรไดน้ อนหลบั พกั ผอ่ น อย่ำงเพยี งพอ เพรำะเวลำทเ่ี รำนอนหลบั หวั ใจจะทำงำนในจงั หวะท่ผี อ่ น คลำยลง ระบบไหลเวยี นเลอื ด จะมหี นำ้ ทน่ี ำสำรต่ำงๆ ไปส่งทวั่ ร่ำงกำย เช่น สำรอำหำร กำ๊ ซต่ำงๆ เกลอื แร่ ฮอรโ์ มน และรบั ของเสยี สง่ ออกนอกร่ำงกำย โดยกำรลำเลยี งไปตำมเสน้ เลอื ด ภำยในเลอื ดจะประกอบไปดว้ ยของเหลว เรยี กวำ่ “พลำสมำ” ทำหนำ้ ทล่ี ำเลยี งเกลอื แร่ ฮอรโ์ มน แอนติบอดี สำรอำหำรต่ำงๆ ไปยงั เซลลต์ ่ำงๆ ของร่ำงกำย และรบั ของเสยี งจำกเซลล์ ไหลกลบั ไปตำมท่อนำ้ เหลอื ง ส่วนเลอื ดทเ่ี ป็นของแขง็ เรยี กว่ำเกลด็ เลอื ด ทกุ ครงั้ ทเ่ี กดิ บำดแผลข้นึ เกลด็ เลอื ดก็จะหลงั่ สำรเคมชี ่ือไฟบรนิ ออกมำ ทำ หนำ้ ทช่ี ่วยใหเ้ลอื ดแขง็ ตวั เมอ่ื เกดิ บำดแผล