["cho s\u1ef1 s\u1ed1ng c\u00f2n c\u1ee7a nh\u1eefng th\u1ebf h\u1ec7 t\u01b0\u01a1ng lai. Ch\u00fang ta c\u1ea7n ph\u1ea3i t\u00ecm ra th\u1ee9 g\u00ec \u0111\u00f3 thay th\u1ebf \u0111\u01b0\u1ee3c cho d\u1ea7u v\u00e0 c\u00e1c s\u1ea3n ph\u1ea9m t\u1eeb d\u1ea7u m\u00e0 ch\u00fang ta \u0111ang ph\u1ea3i ph\u1ee5 thu\u1ed9c v\u00e0o. M\u1ed9t s\u1ef1 thay th\u1ebf kh\u1ea3 thi \u0111\u00e3 thu h\u00fat s\u1ef1 ch\u00fa \u00fd c\u1ee7a t\u00f4i l\u00e0 c\u00e2y gai d\u1ea7u. Thi\u00ean nhi\u00ean cung c\u1ea5p m\u1ecdi th\u1ee9 cho ch\u00fang ta theo nh\u1eefng c\u00e1ch r\u1ea5t tuy\u1ec7t v\u1eddi, do \u0111\u00f3, tr\u01b0\u1edbc h\u1ebft ch\u00fang ta n\u00ean nh\u00ecn v\u00e0o t\u1ef1 nhi\u00ean \u0111\u1ec3 t\u00ecm gi\u1ea3i ph\u00e1p cho nh\u1eefng kh\u00f3 kh\u0103n c\u1ee7a m\u00ecnh. C\u00e2y d\u1ea7u gai (hemp) c\u00f3 th\u1ec3 cung c\u1ea5p r\u1ea5t nhi\u1ec1u th\u1ee9 m\u00e0 lo\u00e0i ng\u01b0\u1eddi c\u1ea7n c\u00f3 \u0111\u1ec3 t\u1ed3n t\u1ea1i tr\u00ean h\u00e0nh tinh n\u00e0y. Gi\u1ea5y, v\u1ea3i v\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed c\u1ea3 nh\u1ef1a \u0111\u1ec1u c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ea3n xu\u1ea5t t\u1eeb th\u00e2n c\u00e2y n\u00e0y. M\u1ed9t hecta c\u00e2y d\u1ea7u gai c\u00f3 th\u1ec3 cho g\u1ea5p b\u1ed1n l\u1ea7n l\u01b0\u1ee3ng gi\u1ea5y t\u1eeb m\u1ed9t hecta c\u00e2y th\u00e2n g\u1ed7. V\u1ea3i l\u00e0m t\u1eeb th\u00e2n c\u00e2y d\u1ea7u gai m\u1ec1m m\u1ea1i v\u1edbi da h\u01a1n r\u1ea5t nhi\u1ec1u l\u1ea7n so v\u1edbi v\u1ea3i b\u00f4ng t\u1ea9m \u0111\u1ea7y h\u00f3a ch\u1ea5t, \u0111\u00f3 l\u00e0 ch\u01b0a k\u1ec3 \u0111\u1ebfn vi\u1ec7c c\u00e2y d\u1ea7u gai cho n\u0103ng su\u1ea5t cao h\u01a1n b\u00f4ng t\u1eeb ba t\u1edbi b\u1ed1n l\u1ea7n. T\u1eeb h\u1ea1t v\u00e0 th\u00e2n c\u00e2y d\u1ea7u gai, c\u00f3 th\u1ec3 thu \u0111\u01b0\u1ee3c nguy\u00ean li\u1ec7u diesel, methanol v\u00e0 ethanol m\u00e0 kh\u00f4ng sinh ra ph\u1ee5 ph\u1ea9m kh\u00ed sunfur c\u00f3 th\u1ec3 g\u00e2y n\u00ean m\u01b0a axit v\u00e0 \u00f4 nhi\u1ec5m kh\u00f4ng kh\u00ed. C\u00f4ng ty Ford Motor th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n t\u1ea1o ra m\u1ed9t lo\u1ea1i xe \u00f4 t\u00f4 c\u00f3 th\u00e2n b\u1eb1ng nh\u1ef1a l\u00e0m t\u1eeb c\u00e2y d\u1ea7u gai v\u00e0 ch\u1ea1y b\u1eb1ng nhi\u00ean li\u1ec7u d\u1ea7u gai. D\u1ea7u gai c\u00f2n c\u00f3 th\u1ec3 tr\u1edf th\u00e0nh ngu\u1ed3n dinh d\u01b0\u1ee1ng l\u00fd t\u01b0\u1edfng cho lo\u00e0i ng\u01b0\u1eddi. Qu\u1ea3 c\u1ee7a c\u00e2u d\u1ea7u gai cung c\u1ea5p l\u01b0\u1ee3ng protein t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng v\u1edbi \u0111\u1eadu n\u00e0nh v\u00e0 l\u1ea1i d\u1ec5 ti\u00eau h\u00f3a. N\u00f3 c\u00f2n c\u00f3 ch\u1ee9a c\u00e1c axit amin v\u00e0 axit b\u00e9o c\u1ea7n thi\u1ebft. H\u1ea1t c\u00e2y d\u1ea7u gai c\u00f2n c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c d\u00f9ng \u0111\u1ec3 t\u1ea1o ra d\u1ea7u t\u1ed1t cho s\u1ee9c kh\u1ecfe. H\u1ecfa ma nh\u00e2n (huo ma ren) l\u00e0 t\u00ean ti\u1ebfng Trung c\u1ee7a n\u00f3 v\u00e0 n\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1eed d\u1ee5ng r\u1ed9ng r\u00e3i nh\u01b0 m\u1ed9t lo\u1ea1i th\u1ea3o d\u01b0\u1ee3c. C\u00f4ng d\u1ee5ng y h\u1ecdc c\u1ee7a n\u00f3 th\u00ec nhi\u1ec1u v\u00f4 k\u1ec3. C\u00e1c s\u1ea3n ph\u1ea9m ph\u00e1i sinh c\u00f3 th\u1ec3 k\u1ec3 \u0111\u1ebfn l\u00e0 thu\u1ed1c kh\u00e1ng sinh, thu\u1ed1c ch\u1ed1ng suy nh\u01b0\u1ee3c, thu\u1ed1c gi\u1ea3m \u0111au v\u00e0 thu\u1ed1c ch\u1eefa \u0111au \u0111\u1ea7u. C\u00e1c b\u00e1o c\u00e1o c\u0169ng cho th\u1ea5y c\u00e1c k\u1ebft qu\u1ea3 quan tr\u1ecdng trong vi\u1ec7c \u0111i\u1ec1u tr\u1ecb ung th\u01b0, AIDS, th\u1ea5p kh\u1edbp v\u00e0 m\u1ea9n da. D\u1ea7u gai c\u00f2n c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c d\u00f9ng l\u00e0m d\u1ea7u g\u1ed9i v\u00e0 m\u1ef9 ph\u1ea9m do \u0111\u1eb7c t\u00ednh d\u01b0\u1ee1ng \u1ea9m c\u1ee7a n\u00f3. M\u1ed9t \u0111\u1eb7c \u0111i\u1ec3m kh\u00e1c khi\u1ebfn d\u1ea7u gai tr\u1edf n\u00ean h\u1ea5p d\u1eabn l\u00e0 kh\u1ea3 n\u0103ng ph\u00e1t tri\u1ec3n nhanh ch\u00f3ng c\u1ee7a n\u00f3. Trong 110 ng\u00e0y, c\u00e2y s\u1ebd \u0111\u1ea1t t\u1edbi \u0111\u1ed9 cao hai ho\u1eb7c ba m\u00e9t, \u0111i\u1ec1u n\u00e0y cho ph\u00e9p ng\u01b0\u1eddi ta thu ho\u1ea1ch v\u00e0i v\u1ee5 trong m\u1ed9t m\u00f9a. \u1ede Nh\u1eadt, ng\u01b0\u1eddi ta \u0111\u1ed3n r\u1eb1ng ninja s\u1eed d\u1ee5ng c\u00e2y d\u1ea7u gai \u0111\u1ec3 c\u1ea3i thi\u1ec7n c\u00e1c k\u1ef9 n\u0103ng nh\u1ea3y c\u1ee7a m\u00ecnh. Khi c\u00e2y b\u1eaft \u0111\u1ea7u ph\u00e1t tri\u1ec3n, h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 d\u1ec5 d\u00e0ng nh\u1ea3y qua n\u00f3, nh\u01b0ng khi n\u00f3 cao l\u00ean m\u1ed7i ng\u00e0y, mu\u1ed1n ho\u00e0n th\u00e0nh b\u00e0i luy\u1ec7n t\u1eadp ph\u1ea3i \u0111\u00f2i h\u1ecfi ng\u00e0y c\u00e0ng nhi\u1ec1u n\u1ed7 l\u1ef1c v\u00e0 k\u1ef9 n\u0103ng h\u01a1n n\u1eefa. Khi c\u00e2y d\u1ea7u gai ph\u00e1t tri\u1ec3n, n\u00f3 chuy\u1ec3n h\u00f3a kh\u00ed cacbonic th\u00e0nh kh\u00ed oxy v\u1edbi t\u1ed1c \u0111\u1ed9 cao h\u01a1n so v\u1edbi h\u1ea7u h\u1ebft t\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng lo\u1ea1i th\u1ef1c v\u1eadt kh\u00e1c. L\u01b0\u1ee3ng kh\u00ed cacbon do c\u00e2y d\u1ea7u gai h\u1ea5p th\u1ee5 nhi\u1ec1u h\u01a1n g\u1ea5p ba t\u1edbi b\u1ed1n l\u1ea7n so v\u1edbi c\u00e1c lo\u1ea1i c\u00e2y r\u1ee5ng l\u00e1. T\u1eeb kh\u00eda c\u1ea1nh hado, d\u1ea7u gai t\u1ed1t cho m\u00f4i tr\u01b0\u1eddng v\u00ec n\u00f3 ph\u00e1t ra hado t\u00edch c\u1ef1c. Th\u1ef1c t\u1ebf, t\u1ed1c \u0111\u1ed9 rung \u0111\u1ed9ng cao c\u1ee7a d\u1ea7u gai l\u00e0 \u0111i\u1ec1u khi\u1ebfn n\u00f3 l\u1edbn nhanh \u0111\u1ebfn v\u1eady. N\u00f3 ch\u00ednh l\u00e0 m\u00f3n qu\u00e0 c\u1ee7a t\u1ef1 nhi\u00ean c\u00f3 th\u1ec3 gi\u1ea3i c\u1ee9u ch\u00fang ta khi ch\u00fang ta c\u1ea7n \u0111\u1ebfn. D\u1ea7u gai \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111an k\u1ebft trong t\u1ea5m v\u1ea3i l\u1ecbch s\u1eed n\u01b0\u1edbc M\u1ef9. Ng\u01b0\u1eddi ta k\u1ec3 r\u1eb1ng n\u1ebfu kh\u00f4ng c\u00f3 d\u1ea7u","gai \u0111\u1ec3 l\u00e0m th\u1eebng v\u00e0 bu\u1ed3m, Columbus ch\u1eb3ng bao gi\u1edd c\u00f3 th\u1ec3 ho\u00e0n th\u00e0nh chuy\u1ebfn \u0111i xuy\u00ean \u0111\u1ea1i d\u01b0\u01a1ng c\u1ee7a m\u00ecnh. Ngay c\u1ea3 b\u1ea3n Tuy\u00ean ng\u00f4n \u0110\u1ed9c l\u1eadp c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc M\u1ef9 c\u0169ng \u0111\u01b0\u1ee3c vi\u1ebft tr\u00ean gi\u1ea5y d\u1ea7u gai. B\u1ea1n th\u1eadm ch\u00ed c\u00f2n c\u00f3 th\u1ec3 t\u00ecm th\u1ea5y c\u00e2y d\u1ea7u gai \u0111\u01b0\u1ee3c tr\u1ed3ng tr\u00ean trang tr\u1ea1i c\u1ee7a George Washington. Kh\u00f4ng may, c\u00f3 nh\u1eefng nh\u1eadn th\u1ee9c sai l\u1ea7m v\u1ec1 c\u00e2u d\u1ea7u gai v\u00ec n\u00f3 c\u00f3 quan h\u1ec7 v\u1edbi c\u00e2y c\u1ea7n sa (marijuana hay cannabis) \u2013 lo\u1ea1i c\u00e2y phi ph\u00e1p \u1edf nhi\u1ec1u n\u01a1i tr\u00ean th\u1ebf gi\u1edbi. M\u1eb7c d\u00f9 v\u1eady, trong nh\u1eefng n\u0103m g\u1ea7n \u0111\u00e2y, c\u01a1 s\u1edf cho vi\u1ec7c s\u1eed d\u1ee5ng c\u00e2y d\u1ea7u gai \u0111ang c\u00f3 nh\u1eefng d\u1ea5u hi\u1ec7u ph\u1ee5c h\u1ed3i. Th\u00e1ng B\u1ea3y n\u0103m 2001, chi\u1ebfc xe d\u1ea7u gai (Hemp Car) \u2013 chi\u1ebfc xe d\u00f9ng nhi\u00ean li\u1ec7u sinh h\u1ecdc v\u1eadn h\u00e0nh b\u1eb1ng d\u1ea7u t\u1eeb h\u1ea1t c\u00e2y d\u1ea7u gai \u2013 \u0111\u00e3 r\u1eddi Washington D.C v\u00e0 b\u1eaft \u0111\u1ea7u chuy\u1ebfn h\u00e0nh tr\u00ecnh d\u1ecdc n\u01b0\u1edbc M\u1ef9 nh\u1eb1m qu\u1ea3ng b\u00e1 cho l\u1ee3i \u00edch c\u1ee7a c\u00e2y d\u1ea7u gai v\u1edbi vai tr\u00f2 l\u00e0 ngu\u1ed3n nhi\u00ean li\u1ec7u m\u1edbi. \u1ede Nh\u1eadt B\u1ea3n c\u0169ng v\u1eady, m\u1ed9t chi\u1ebfc xe d\u1ea7u gai c\u0169ng \u0111i xuy\u00ean qu\u1ed1c gia n\u0103m 2002. M\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e0n \u00f4ng t\u00ean l\u00e0 Yahsunao Nakayama \u0111\u00e3 coi vi\u1ec7c qu\u1ea3ng b\u00e1 c\u00f4ng d\u1ee5ng c\u1ee7a d\u1ea7u gai l\u00e0 s\u1ee9 m\u1ec7nh c\u1ee7a \u0111\u1eddi m\u00ecnh. \u00d4ng n\u00f3i r\u1eb1ng trong m\u1eaft \u00f4ng, c\u00e2u d\u1ea7u gai \u0111\u00f3ng vai tr\u00f2 thi\u1ebft y\u1ebfu v\u1edbi s\u1ef1 t\u1ed3n vong c\u1ee7a nh\u00e2n lo\u1ea1i. Khi c\u00f2n \u1edf tu\u1ed5i thi\u1ebfu ni\u00ean, c\u1eadu b\u00e9 Nakayama su\u00fdt ch\u1ebft \u0111u\u1ed1i v\u00e0 c\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t tr\u1ea3i nghi\u1ec7m c\u1eadn t\u1eed. C\u1eadu th\u1ea5y m\u00ecnh \u0111\u01b0\u1ee3c bao b\u1ecdc trong \u00e1nh s\u00e1ng c\u1ee7a m\u1ed9t th\u1ebf gi\u1edbi kh\u00e1c. C\u1eadu \u0111\u00e3 tr\u00f4ng th\u1ea5y m\u1ed9t lo\u00e0i th\u1ef1c v\u1eadt v\u1edbi nh\u1eefng chi\u1ebfc l\u00e1 xinh \u0111\u1eb9p v\u00e0 c\u1ea3m nh\u1eadn m\u1ed9t c\u1ea3m gi\u00e1c an l\u00e0nh tuy\u1ec7t v\u1eddi t\u1ecfa ra t\u1eeb n\u00f3. Khi c\u1eadu t\u1ec9nh l\u1ea1i, tr\u1ea3i nghi\u1ec7m \u0111\u00f3 \u0111\u00e3 khi\u1ebfn c\u1eadu suy ngh\u0129 ng\u1eabm v\u1ec1 m\u1ee5c \u0111\u00edch c\u1ee7a cu\u1ed9c \u0111\u1eddi m\u00ecnh. Nhi\u1ec1u n\u0103m \u0111\u00e3 tr\u00f4i qua k\u1ec3 t\u1eeb khi c\u1eadu b\u00e9 Nakayama g\u1eb7p g\u1ee1 c\u00e1i c\u00e2y m\u00e0 c\u1eadu \u0111\u00e3 th\u1ea5y trong tr\u1ea3i nghi\u1ec7m c\u1eadn t\u1eed c\u1ee7a m\u00ecnh. \u00d4ng tuy\u1ec7t \u0111\u1ed1i tin t\u01b0\u1edfng r\u1eb1ng \u0111\u00e2y ch\u00ednh l\u00e0 lo\u00e0i c\u00e2y s\u1ebd gi\u00fap \u00f4ng hi\u1ec3u \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u k\u1ef3 b\u00ed c\u1ee7a cu\u1ed9c s\u1ed1ng v\u00e0 v\u0169 tr\u1ee5. Lo\u1ea1i c\u00e2y \u0111\u00f3 t\u1ea5t nhi\u00ean ch\u00ednh l\u00e0 c\u00e2y d\u1ea7u gai v\u00e0 t\u1eeb \u0111\u00f3, Nakayama \u0111\u00e3 bi\u1ebfn vi\u1ec7c nghi\u00ean c\u1ee9u c\u00e2y d\u1ea7u gai th\u00e0nh c\u00f4ng tr\u00ecnh c\u1ee7a c\u1ea3 \u0111\u1eddi m\u00ecnh. Phi\u00ean b\u1ea3n xe d\u1ea7u gai c\u1ee7a Nh\u1eadt xu\u1ea5t ph\u00e1t t\u1eeb m\u1ed9t th\u00e0nh ph\u1ed1 nh\u1ecf \u1edf c\u1ef1c b\u1eafc Nh\u1eadt B\u1ea3n, h\u01b0\u1edbng t\u1edbi \u0111\u00edch \u0111\u1ebfn l\u00e0 \u0111\u1ec1n th\u1edd Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o Heitate \u1edf Qu\u1eadn Kumamoto. Thay cho v\u1ecb tr\u00ed c\u1ee7a x\u0103ng trong \u0111\u1ed9ng c\u01a1 diesel l\u00e0 d\u1ea7u c\u1ee7a c\u00e2y d\u1ea7u gai. Lo\u1ea1i nhi\u00ean li\u1ec7u sinh h\u1ecdc n\u00e0y kh\u00f4ng ph\u00e1t th\u1ea3i kh\u00ed l\u01b0u hu\u1ef3nh \u0111i\u00f4x\u00edt v\u00e0 ch\u1ec9 th\u1ea3i m\u1ed9t ph\u1ea7n ba l\u01b0\u1ee3ng kh\u00f3i \u0111\u1ed9c so v\u1edbi nhi\u00ean li\u1ec7u t\u1eeb d\u1ea7u m\u1ecf. Trong su\u1ed1t cu\u1ed9c h\u00e0nh tr\u00ecnh c\u1ee7a m\u00ecnh, Nakayama \u0111\u00e3 gh\u00e9 th\u0103m nhi\u1ec1u n\u01a1i c\u00f3 li\u00ean quan t\u1edbi c\u00e2y d\u1ea7u gai, bao g\u1ed3m c\u1ea3 con \u0111\u01b0\u1eddng d\u1ea7u gai c\u1ee7a Nh\u1eadt \u2013 con \u0111\u01b0\u1eddng n\u00e0y \u0111\u00e3 \u0111\u00f3ng vai tr\u00f2 m\u1ea1ng l\u01b0\u1edbi k\u1ebft n\u1ed1i c\u1ee7a m\u1ed9t x\u00e3 h\u1ed9i t\u1ef1 cung t\u1ef1 c\u1ea5p c\u1ed5 \u0111\u1ea1i. Th\u1eddi xa x\u01b0a \u1edf Nh\u1eadt, c\u00f3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u tuy\u1ebfn \u0111\u01b0\u1eddng giao th\u01b0\u01a1ng li\u00ean k\u1ebft c\u1ea3 \u0111\u1ea5t n\u01b0\u1edbc. C\u00f9ng v\u1edbi nh\u1eefng con \u0111\u01b0\u1eddng c\u1ee7a mu\u1ed1i, \u0111\u01b0\u1eddng, l\u1ee5a v\u00e0 nh\u1eefng s\u1ea3n ph\u1ea9m kh\u00e1c, c\u00f2n c\u00f3 c\u1ea3 nh\u1eefng con \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1ec3 v\u1eadn chuy\u1ec3n d\u1ea7u gai. N\u1ebfu l\u00e1i xe tr\u00ean con \u0111\u01b0\u1eddng d\u1ea7u gai, b\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 th\u1ea5y d\u1ea5u v\u1ebft c\u1ee7a m\u1ed9t x\u00e3 h\u1ed9i d\u01b0 d\u1ea3 c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi Nh\u1eadt c\u1ed5 \u2013 x\u00e3 h\u1ed9i d\u1ef1a tr\u00ean t\u00edn ng\u01b0\u1ee1ng th\u1edd M\u1eb7t tr\u1eddi.","Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o (Shinto) v\u00e0 c\u00e2y d\u1ea7u gai Tr\u00ean cu\u1ed9c h\u00e0nh tr\u00ecnh d\u00e0i xuy\u00ean Nh\u1eadt B\u1ea3n, chi\u1ebfc xe d\u1ea7u gai \u0111\u00e3 d\u1eebng ch\u00e2n \u1edf r\u1ea5t nhi\u1ec1u \u0111\u1ec1n th\u1edd Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o c\u1ee7a Nh\u1eadt, n\u01a1i d\u1ea7u gai gi\u1eef m\u1ed9t v\u1ecb tr\u00ed \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t quan tr\u1ecdng. \u0110\u00edch \u0111\u1ebfn cu\u1ed1i c\u00f9ng c\u1ee7a h\u1ecd l\u00e0 \u0111\u1ec1n Heitate \u2013 \u0111\u01b0\u1ee3c cho l\u00e0 ng\u00f4i \u0111\u1ec1n c\u1ed5 nh\u1ea5t \u1edf Nh\u1eadt; ngay c\u1ea3 c\u00e1i t\u00ean c\u1ee7a n\u00f3 c\u0169ng xu\u1ea5t ph\u00e1t t\u1eeb m\u1ed9t t\u1eeb ti\u1ebfng Nh\u1eadt \u0111\u1ec3 ch\u1ec9 c\u00e2u d\u1ea7u gai. T\u1eeb th\u1eddi c\u1ed5 \u0111\u1ea1i, d\u1ea7u gai \u0111\u00e3 \u0111\u00f3ng vai tr\u00f2 quan tr\u1ecdng trong c\u1ea3 \u0111\u1ee9c tin v\u00e0 vi\u1ec7c th\u1ef1c h\u00e0nh Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o. N\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c cho l\u00e0 c\u00f3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u quy\u1ec1n n\u0103ng, bao g\u1ed3m s\u1ee9c m\u1ea1nh g\u1ed9t r\u1eeda v\u00e0 xua \u0111u\u1ed5i nh\u1eefng linh h\u1ed3n t\u00e0 \u00e1c. T\u00f4i ng\u1edd r\u1eb1ng m\u1ed9t l\u00fd do khi\u1ebfn ng\u01b0\u1eddi c\u1ed5 x\u01b0a s\u00f9ng b\u00e1i c\u00e2y d\u1ea7u gai \u0111\u1ebfn v\u1eady l\u00e0 v\u00ec t\u1ed1c \u0111\u1ed9 ph\u00e1t tri\u1ec3n c\u1ef1c nhanh \u2013 ch\u1ee9ng t\u1ecf t\u1ed1c \u0111\u1ed9 rung \u0111\u1ed9ng cao \u2013 c\u1ee7a n\u00f3. C\u00f4ng d\u1ee5ng c\u1ee7a c\u00e2y d\u1ea7u gai trong c\u00e1c \u0111\u1ec1n th\u1edd bao g\u1ed3m nh\u1eefng s\u1ee3i th\u1eebng b\u1ec7n quanh c\u00e1c c\u00e2y thi\u00eang v\u00e0 th\u1eebng bu\u1ed9c chu\u00f4ng d\u00f9ng \u0111\u1ec3 \u0111\u00e1nh th\u1ee9c c\u00e1c v\u1ecb th\u1ea7n t\u1ea1i c\u1eeda \u0111\u1ec1n. \u1ede \u0111\u1ec1n Ise, ng\u00f4i \u0111\u1ec1n thi\u00eang nh\u1ea5t trong t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c ng\u00f4i \u0111\u1ec1n Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o, c\u00e2y d\u1ea7u gai c\u1ed5 \u0111\u01b0\u1ee3c b\u1ea3o t\u1ed3n c\u00f9ng chi\u1ebfc g\u01b0\u01a1ng thi\u00eang v\u1edbi t\u01b0 c\u00e1ch l\u00e0 v\u1eadt t\u01b0\u1ee3ng tr\u01b0ng cho c\u01a1 th\u1ec3 c\u1ee7a Th\u00e1i d\u01b0\u01a1ng N\u1eef th\u1ea7n Amaterasu (Thi\u00ean Chi\u1ebfu) \u2013 v\u1ecb n\u1eef th\u1ea7n khai sinh ra Nh\u1eadt B\u1ea3n. M\u1ed9t l\u00e1 b\u00f9a thi\u00eang Amaterasu c\u00f3 li\u00ean quan \u0111\u1ebfn ng\u00f4i \u0111\u1ec1n d\u1ea7u gai, v\u00e0 n\u0103m n\u00e0o c\u0169ng c\u00f3 c\u00e1c nghi l\u1ec5 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ed5 ch\u1ee9c theo \u201cl\u1ecbch d\u1ea7u gai\u201d. T\u00edn ng\u01b0\u1ee1ng Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o c\u1ee7a Nh\u1eadt c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c mi\u00eau t\u1ea3 nh\u01b0 t\u00edn ng\u01b0\u1ee1ng c\u1ee7a s\u1ef1 rung \u0111\u1ed9ng. N\u00f3 kh\u00f4ng c\u00f3 ng\u01b0\u1eddi s\u00e1ng l\u1eadp, kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c b\u00e0i gi\u1ea3ng, kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c ghi ch\u00e9p thi\u00eang li\u00eang v\u00e0 kh\u00f4ng c\u00f3 c\u00e1c nghi l\u1ec5 hay c\u00e1c t\u1eadp t\u1ee5c v\u1edbi m\u1ee5c \u0111\u00edch l\u00e0m th\u1ee9c t\u1ec9nh hay t\u00e1i sinh. T\u01b0 t\u01b0\u1edfng Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o ch\u1ee7 y\u1ebfu nh\u1eb1m n\u00e2ng cao t\u1ed1c \u0111\u1ed9 rung \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ec3 tr\u1ee5c xu\u1ea5t nh\u1eefng th\u1ebf l\u1ef1c \u0111en t\u1ed1i, t\u1eeb \u0111\u00f3 t\u1ea1o ra nh\u1eefng kho\u1ea3ng kh\u00f4ng th\u1ea7n th\u00e1nh. T\u01b0\u01a1ng truy\u1ec1n r\u1eb1ng v\u1ecb tr\u00ed c\u1ee7a c\u00e1c ng\u00f4i \u0111\u1ec1n c\u1ed5 \u0111\u01b0\u1ee3c l\u1ef1a ch\u1ecdn \u1edf nh\u1eefng n\u01a1i c\u00f3 b\u1ea3n ch\u1ea5t nguy\u00ean s\u01a1 v\u00e0 ph\u00e1t ra t\u1ea7ng n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng cao. Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o kh\u00f4ng tuy\u00ean b\u1ed1 m\u1ed9t v\u1ecb s\u00e1ng l\u1eadp hay m\u1ed9t v\u1ecb th\u1ea7n. C\u00e1c ng\u1ecdn n\u00fai, nh\u1eefng d\u00f2ng s\u00f4ng, \u0111\u1ea1i d\u01b0\u01a1ng, mu\u00f4n th\u00fa, c\u00e2y c\u1ed1i v\u00e0 nh\u1eefng b\u00f4ng hoa \u0111\u1ec1u l\u00e0 c\u00e1c v\u1ecb th\u1ea7n v\u00e0 c\u00f9ng v\u1edbi con ng\u01b0\u1eddi, t\u1ea5t c\u1ea3 l\u00e0 th\u00e0nh ph\u1ea7n c\u1ee7a m\u1ed9t v\u0169 tr\u1ee5 duy nh\u1ea5t, th\u1ed1ng nh\u1ea5t. Tinh th\u1ea7n c\u1ee7a t\u01b0 t\u01b0\u1edfng Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o l\u00e0 s\u1ef1 h\u00f2a h\u1ee3p. Trong t\u1ef1 nhi\u00ean, kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec l\u00e0 th\u1ea5p k\u00e9m v\u00e0 c\u0169ng kh\u00f4ng c\u00f3 g\u00ec l\u00e0 cao qu\u00fd. T\u1ea5t c\u1ea3 \u0111\u1ec1u \u0111\u01b0\u1ee3c trao cho m\u1ed9t vai tr\u00f2, tr\u00e1ch nhi\u1ec7m v\u00e0 m\u1ed9t ph\u1ea7n c\u1ee7a v\u0169 tr\u1ee5 s\u1ebd mang h\u1ebft b\u1ea3n th\u00e2n m\u00ecnh ph\u1ee5ng s\u1ef1 cho t\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng ph\u1ea7n kh\u00e1c. C\u00f3 l\u1ebd thi\u00ean nhi\u00ean phong ph\u00fa v\u00e0 t\u01b0\u01a1i \u0111\u1eb9p c\u1ee7a Nh\u1eadt B\u1ea3n c\u00f3 li\u00ean h\u1ec7 v\u1edbi s\u1ef1 xu\u1ea5t hi\u1ec7n c\u1ee7a m\u1ed9t kh\u00e1i ni\u1ec7m nh\u01b0 th\u1ebf. V\u1edbi v\u1ebb \u0111\u1eb9p, m\u00e0u s\u1eafc, \u00e2m thanh v\u00e0 c\u1ea3nh quan c\u1ee7a b\u1ed1n m\u00f9a kh\u00e1c nhau, ng\u01b0\u1eddi Nh\u1eadt tr\u1edf n\u00ean nh\u1ea1y c\u1ea3m v\u1edbi thi\u00ean nhi\u00ean quanh h\u1ecd, khi\u1ebfn h\u1ecd c\u00f3 th\u1ec3 nh\u00ecn th\u1ea5y r\u1ea5t nhi\u1ec1u c\u00e1c v\u1ecb th\u1ea7n trong t\u1ef1 nhi\u00ean v\u00e0 d\u1eabn t\u1edbi vi\u1ec7c h\u00ecnh th\u00e0nh n\u00ean m\u1ed9t n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a t\u1eadp trung v\u00e0o s\u1ef1 tr\u00f9 ph\u00fa v\u00e0 thi\u00eang li\u00eang c\u1ee7a nh\u1eefng rung \u0111\u1ed9ng. Khi l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n ch\u1ea1m \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1edbi n\u01b0\u1edbc Nh\u1eefng l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u1ee7a Th\u1ea7n \u0111\u1ea1o \u0111\u01b0\u1ee3c g\u1ecdi l\u00e0 norito h\u01b0\u1edbng t\u1edbi m\u1ee5c \u0111\u00edch t\u1ea1o n\u00ean s\u1ef1 rung \u0111\u1ed9ng \u2013 \u0111i\u1ec1u s\u1ebd k\u1ebft n\u1ed1i ch\u00fang ta v\u1edbi th\u00e1nh th\u1ea7n. \u1ede tr\u00ean t\u00f4i \u0111\u00e3 vi\u1ebft r\u1eb1ng hado t\u1eeb m\u1ed9t lo\u1ea1i","gi\u1ecdng nh\u1ea5t \u0111\u1ecbnh c\u00f3 th\u1ec3 c\u00f3 t\u00e1c \u0111\u1ed9ng t\u1edbi l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n xin \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1eefa l\u00e0nh. T\u00f4i \u0111\u00e3 c\u00f3 nhi\u1ec1u kinh nghi\u1ec7m v\u1edbi vi\u1ec7c \u0111\u01b0a l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n v\u00e0o n\u01b0\u1edbc c\u00f9ng ng\u01b0\u1eddi d\u00e2n \u0111\u1ecba ph\u01b0\u01a1ng \u1edf nh\u1eefng n\u01a1i nh\u01b0 h\u1ed3 Biwa (h\u1ed3 l\u1edbn nh\u1ea5t \u1edf Nh\u1eadt); Lucerne, Th\u1ee5y S\u0129; tr\u00ean b\u1edd h\u1ed3 Zurich; \u1edf Bahamas v\u00e0 tr\u00ean nh\u1eefng v\u00f9ng kh\u00e1c c\u1ee7a th\u1ebf gi\u1edbi. Trong m\u1ed7i tr\u01b0\u1eddng h\u1ee3p \u0111\u1ec1u c\u00f3 s\u1ef1 kh\u00e1c bi\u1ec7t r\u00f5 r\u1ec7t gi\u1eefa c\u00e1c tinh th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c h\u00ecnh th\u00e0nh t\u1eeb n\u01b0\u1edbc l\u1ea5y tr\u01b0\u1edbc v\u00e0 sau khi c\u1ea7u nguy\u1ec7n, v\u00e0 c\u00e1c tinh th\u1ec3 sau lu\u00f4n lu\u00f4n \u0111\u1eb9p v\u00e0 tuy\u1ec7t v\u1eddi. Nh\u1eefng l\u1eddi xu\u1ea5t ph\u00e1t t\u1eeb tr\u00e1i tim tr\u00e0n \u0111\u1ea7y nh\u1eefng l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n \u1edf d\u1ea1ng hado v\u00e0 \u0111i\u1ec1u n\u00e0y d\u1eabn t\u1edbi m\u1ed9t th\u1ebf gi\u1edbi m\u1edbi c\u00f2n \u0111\u01b0\u1ee3c ki\u1ebfn t\u1ea1o. Th\u1ebf gi\u1edbi c\u1ee7a b\u1ea1n d\u1ea7n kh\u00e1c \u0111i khi m\u1ecdi th\u1ee9 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u1ea1o ra theo m\u1ed9t c\u00e1ch ho\u00e0n to\u00e0n m\u1edbi. L\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u1ee7a \u0111\u1ea1o Shinto kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n t\u1edbi \u0110\u1ea5ng ch\u1ec9 c\u00f3 M\u1ed9t v\u00e0 Duy nh\u1ea5t m\u00e0 l\u00e0 l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n t\u1edbi v\u00f4 s\u1ed1 nh\u1eefng t\u1ea1o v\u1eadt thi\u00eang li\u00eang. Nh\u1eefng t\u1ea1o v\u1eadt thi\u00eang li\u00eang \u1edf \u0111\u00e2y c\u00f3 \u00fd ngh\u0129a g\u00ec? T\u1eeb kh\u00eda c\u1ea1nh hado, \u0111i\u1ec1u n\u00e0y c\u00f3 th\u1ec3 h\u00ecnh th\u00e0nh n\u00ean m\u1ed9t \u00fd t\u01b0\u1edfng. C\u00e2n nh\u1eafc \u0111\u1ebfn th\u1ef1c t\u1ebf l\u00e0 c\u00f3 nhi\u1ec1u \u00e2m thanh c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c tai c\u1ee7a con ng\u01b0\u1eddi ti\u1ebfp nh\u1eadn v\u00e0 nh\u1eefng \u00e2m thanh kh\u00e1c th\u00ec kh\u00f4ng. \u00c2m thanh cao nh\u1ea5t m\u00e0 con ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 th\u1ec3 nghe \u0111\u01b0\u1ee3c l\u00e0 kho\u1ea3ng 20 kHz(2), nh\u01b0ng ch\u1eafc ch\u1eafn l\u00e0 c\u00f3 nh\u1eefng \u00e2m thanh \u1edf d\u1ea3i t\u1ea7n s\u1ed1 cao h\u01a1n nh\u01b0 th\u1ebf v\u00e0 ch\u00fang ta g\u1ecdi m\u1ee9c \u0111\u1ed9 \u00e2m thanh n\u00e0y l\u00e0 s\u00f3ng si\u00eau \u00e2m. Kh\u00e1i ni\u1ec7m t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c \u00e1p d\u1ee5ng cho \u00e1nh s\u00e1ng. Quang ph\u1ed5 \u00e1nh s\u00e1ng m\u00e0 m\u1eaft ng\u01b0\u1eddi nh\u00ecn th\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00f3 s\u00f3ng \u0111i\u1ec7n t\u1eeb trong kho\u1ea3ng t\u1eeb 380 \u0111\u1ebfn 780 nm(3), v\u00e0 b\u1ea5t c\u1ee9 th\u1ee9 g\u00ec n\u1eb1m ngo\u00e0i ph\u1ea1m vi n\u00e0y \u0111\u1ec1u kh\u00f4ng nh\u00ecn th\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c. Nh\u01b0ng c\u00e1c s\u00f3ng \u0111i\u1ec7n t\u1eeb tr\u00ean 780 mn th\u00ec c\u00f3 t\u1ed3n t\u1ea1i. Nguy\u00ean l\u00fd n\u00e0y \u00e1p d\u1ee5ng \u0111\u01b0\u1ee3c cho t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c gi\u00e1c quan c\u1ee7a ch\u00fang ta \u2013 ho\u1eb7c c\u00f3 l\u1ebd ch\u00fang ta n\u00ean n\u00f3i r\u1eb1ng nh\u1eefng \u0111i\u1ec1u ta c\u00f3 th\u1ec3 c\u1ea3m nh\u1eadn b\u1eb1ng c\u00e1c gi\u00e1c quan ch\u1ec9 l\u00e0 m\u1ed9t ph\u1ea7n nh\u1ecf b\u00e9 c\u1ee7a th\u1ebf gi\u1edbi n\u00e0y. Con d\u01a1i s\u1eed d\u1ee5ng s\u00f3ng si\u00eau \u00e2m m\u00e0 tai ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng th\u1ec3 nghe \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1ec3 tr\u00e1nh \u0111\u00e2m v\u00e0o v\u00e1ch hang. M\u1ed9t con ch\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 ph\u00e2n bi\u1ec7t \u0111\u01b0\u1ee3c c\u00e1c m\u00f9i m\u00e0 ch\u00fang ta kh\u00f4ng th\u1ec3. Nhi\u1ec1u lo\u00e0i \u0111\u1ed9ng v\u1eadt c\u00f3 nh\u1eefng kh\u1ea3 n\u0103ng g\u1ea7n nh\u01b0 si\u00eau nhi\u00ean. Xem x\u00e9t nh\u1eefng th\u1ef1c t\u1ebf n\u00e0y, s\u1ebd ch\u1eb3ng qu\u00e1 kh\u00f3 kh\u0103n \u0111\u1ec3 tr\u00ed \u00f3c nh\u1eadn th\u1ee9c \u0111\u01b0\u1ee3c r\u1eb1ng c\u00f3 nhi\u1ec1u ki\u1ec3u \u00fd th\u1ee9c v\u00e0 d\u1ea1ng s\u1ed1ng v\u01b0\u1ee3t qu\u00e1 kh\u1ea3 n\u0103ng nh\u1eadn bi\u1ebft gi\u1edbi h\u1ea1n c\u1ee7a ch\u00fang ta. C\u00f3 l\u1ebd c\u0169ng kh\u00f4ng qu\u00e1 l\u1ea1 l\u00f9ng \u0111\u1ec3 tin v\u00e0o s\u1ef1 t\u1ed3n t\u1ea1i c\u1ee7a \u00fd th\u1ee9c \u1edf t\u1ea7n s\u1ed1 cao v\u00e0 d\u1ea1ng \u00fd th\u1ee9c n\u00e0y kh\u00f4ng c\u00f3 c\u01a1 th\u1ec3 gi\u1ed1ng nh\u01b0 ch\u00fang ta. N\u1ebfu qu\u1ea3 th\u1eadt c\u00f3 m\u1ed9t th\u1ef1c th\u1ec3 nh\u01b0 v\u1eady, t\u00f4i ng\u1edd r\u1eb1ng n\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 t\u1ed3n t\u1ea1i trong m\u1ed9t v\u0169 tr\u1ee5 song song v\u1edbi th\u1ebf gi\u1edbi c\u1ee7a ch\u00fang ta. Khi m\u1ed9t rung \u0111\u1ed9ng \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u00e2n \u0111\u00f4i, n\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 t\u1ea1o ra m\u1ed9t b\u1ed9 \u00e2m thanh cao h\u01a1n m\u1ed9t qu\u00e3ng t\u00e1m. V\u00e0 v\u1edbi m\u1ed7i l\u1ea7n nh\u00e2n \u0111\u00f4i, qu\u00e3ng t\u00e1m l\u1ea1i l\u00ean cao h\u01a1n v\u00e0 cao h\u01a1n cho t\u1edbi khi ch\u00fang ta ch\u1ea1m t\u1edbi b\u1ed9 \u00e2m thanh cao \u0111\u1ebfn n\u1ed7i tai ng\u01b0\u1eddi kh\u00f4ng nghe \u0111\u01b0\u1ee3c. Theo c\u00f9ng c\u00e1ch \u0111\u00f3, g\u1ea1ch \u0111\u00e1, c\u1ecf c\u00e2y, \u0111\u1ed9ng v\u1eadt v\u00e0 con ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u rung \u0111\u1ed9ng \u1edf t\u1ed1c \u0111\u1ed9 ri\u00eang v\u00e0 \u1edf c\u00e1c qu\u00e3ng t\u00e1m, ch\u00fang ta c\u00f9ng \u0111\u1ed3ng \u0111i\u1ec7u, v\u00ec th\u1ebf c\u0169ng kh\u00f4ng qu\u00e1 kh\u00f3 \u0111\u1ec3 gi\u1ea3 \u0111\u1ecbnh v\u1ec1 s\u1ef1 t\u1ed3n t\u1ea1i c\u1ee7a m\u1ed9t t\u1ea7n s\u1ed1 t\u01b0\u01a1ng \u0111\u01b0\u01a1ng \u1edf nh\u1eefng qu\u00e3ng t\u00e1m n\u1eb1m ngo\u00e0i ph\u1ea1m vi c\u1ea3m nh\u1eadn c\u1ee7a ch\u00fang ta. Trong gi\u1edbi h\u1ea1n c\u1ee7a gi\u1ea3 thuy\u1ebft n\u00e0y, c\u00f3 l\u1ebd khi \u0111\u00f3 ch\u00fang ta c\u00f3 th\u1ec3 \u0111i \u0111\u1ebfn k\u1ebft lu\u1eadn v\u1ec1 s\u1ef1 mi\u00eau t\u1ea3 nh\u1eefng v\u1ecb th\u1ea7n c\u1ee7a t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c t\u1ea1o v\u1eadt. C\u00f3 l\u1ebd ta c\u00f3 th\u1ec3 h\u00ecnh th\u00e0nh m\u1ed9t m\u1ed1i li\u00ean h\u1ec7 gi\u1eefa b\u1ea3n th\u00e2n m\u00ecnh v\u00e0 m\u1ed9t d\u1ea1ng t\u1ed3n t\u1ea1i cao h\u01a1n. Ph\u01b0\u01a1ng ph\u00e1p m\u00e0 t\u00f4i n\u00f3i t\u1edbi, t\u1ea5t nhi\u00ean, l\u00e0","c\u1ea7u nguy\u1ec7n. \u00dd th\u1ee9c th\u00f4ng th\u01b0\u1eddng c\u1ee7a ch\u00fang ta Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi m\u00e0 c\u00e1 nh\u00e2n t\u00f4i quen bi\u1ebft th\u00ec ch\u01b0a c\u00f3 ai t\u1eebng \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ea5y g\u01b0\u01a1ng m\u1eb7t c\u1ee7a m\u1ed9t v\u1ecb th\u1ea7n, d\u00f9 t\u00f4i bi\u1ebft r\u1eb1ng c\u00f3 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi n\u00f3i h\u1ecd \u0111\u00e3 t\u1eebng tr\u1ea3i qua kinh nghi\u1ec7m n\u00e0y. T\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng g\u00ec ta c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m l\u00e0 thu th\u1eadp b\u1eb1ng ch\u1ee9ng v\u00e0 xem x\u00e9t n\u00f3. B\u1eb1ng c\u00e1ch xem x\u00e9t b\u1eb1ng ch\u1ee9ng d\u1ef1a tr\u00ean c\u00e1c nguy\u00ean l\u00fd hado, t\u00f4i tin r\u1eb1ng ho\u00e0n to\u00e0n c\u00f3 th\u1ec3 c\u00f3 nh\u1eefng b\u01b0\u1edbc ti\u1ebfn quan tr\u1ecdng trong l\u0129nh v\u1ef1c n\u00e0y. N\u1ebfu b\u1ea1n t\u00ecm hi\u1ec3u k\u1ef9 b\u1ea5t c\u1ee9 n\u1ec1n v\u0103n h\u00f3a n\u00e0o \u2013 c\u1ed5 \u0111\u1ea1i hay hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i, b\u1ea1n c\u0169ng s\u1ebd th\u1ea5y r\u1eb1ng b\u1eb1ng c\u00e1ch n\u00e0o \u0111\u00f3 m\u00e0 m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ec1u \u0111i t\u1edbi m\u1ed9t kh\u00e1i ni\u1ec7m v\u1ec1 th\u1ea7n linh. C\u00e1c k\u1ef9 s\u01b0 v\u1ec1 gien di truy\u1ec1n, c\u00e1c nh\u00e0 v\u1eadt l\u00fd h\u1ecdc v\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 khoa h\u1ecdc kh\u00e1c \u2013 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 ch\u1ea1m t\u1edbi ng\u01b0\u1ee1ng gi\u1edbi h\u1ea1n trong l\u0129nh v\u1ef1c c\u1ee7a m\u00ecnh \u2013 \u0111\u1ec1u tr\u1edf n\u00ean m\u00ea m\u1ea9n tr\u01b0\u1edbc v\u1ebb tr\u00e1ng l\u1ec7 v\u00e0 tr\u1eadt t\u1ef1 c\u1ee7a t\u1ef1 nhi\u00ean v\u00e0 do \u0111\u00f3, d\u1ea7n d\u1ea7n tin v\u00e0o m\u1ed9t b\u00e0n tay v\u00f4 h\u00ecnh th\u1ef1c hi\u1ec7n c\u00f4ng cu\u1ed9c s\u00e1ng t\u1ea1o. Ch\u00ednh c\u00e1c tinh th\u1ec3 n\u01b0\u1edbc \u0111\u00e3 ch\u1ec9 cho t\u00f4i con \u0111\u01b0\u1eddng \u0111\u1ebfn v\u1edbi nh\u1eadn th\u1ee9c n\u00e0y. M\u1ed9t c\u00e1ch r\u1ea5t th\u1ef1c t\u1ebf, n\u01b0\u1edbc ch\u1ec9 cho t\u00f4i l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u00f3 th\u1ec3 thay \u0111\u1ed5i th\u1ebf gi\u1edbi nh\u01b0 th\u1ebf n\u00e0o. Kh\u00f4ng c\u00f3 m\u1ed9t t\u00f4n gi\u00e1o c\u1ee5 th\u1ec3 n\u00e0o t\u1eebng \u0111\u1ed9c chi\u1ebfm \u0111\u01b0\u1ee3c nh\u1eefng \u0111\u1eb7c quy\u1ec1n \u0111\u1ed1i v\u1edbi s\u1ee9c m\u1ea1nh c\u1ee7a l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n. B\u1ea5t k\u1ec3 b\u1ea1n l\u00e0 ai, ch\u00fang ta \u0111\u1ec1u c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng t\u1eadn d\u1ee5ng \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ee9c m\u1ea1nh \u0111\u00e1ng kinh ng\u1ea1c v\u00e0 tuy\u1ec7t v\u1eddi n\u00e0y. M\u1ed9t khi nh\u1eadn th\u1ee9c \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111i\u1ec1u n\u00e0y, trong b\u1ea1n s\u1ebd ng\u1eadp tr\u00e0n mong mu\u1ed1n gi\u00fap nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi kh\u00e1c c\u0169ng nh\u1eadn ra n\u00f3. Ng\u00e0y c\u00e0ng c\u00f3 nhi\u1ec1u ng\u01b0\u1eddi h\u00f2a m\u00ecnh v\u00e0o v\u1edbi nh\u1eadn th\u1ee9c n\u00e0y, v\u00e0 \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 c\u00f3 th\u1ec3 t\u1ea1o n\u00ean m\u1ed9t t\u01b0\u01a1ng lai tuy\u1ec7t v\u1eddi h\u01a1n cho nh\u00e2n lo\u1ea1i. Trong c\u00e1c b\u00e0i thuy\u1ebft tr\u00ecnh c\u1ee7a m\u00ecnh, t\u00f4i c\u00f3 n\u00f3i r\u1eb1ng t\u00f4i c\u00f3 m\u1ed9t c\u00e1ch l\u00fd gi\u1ea3i kh\u00e1c cho thuy\u1ebft t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed1i c\u1ee7a Einstein, thuy\u1ebft n\u00e0y \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ec3 hi\u1ec7n qua c\u00f4ng th\u1ee9c E=mc2; v\u1edbi c th\u1ec3 hi\u1ec7n \u00fd th\u1ee9c (consciousness); m th\u1ec3 hi\u1ec7n kh\u1ed1i l\u01b0\u1ee3ng (s\u1ed1 l\u01b0\u1ee3ng ng\u01b0\u1eddi); v\u00e0 khi s\u1ed1 ng\u01b0\u1eddi t\u00ecm th\u1ea5y \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ef1 t\u1ec9nh th\u1ee9c v\u1edbi mong mu\u1ed1n bi\u1ebfn th\u1ebf gi\u1edbi th\u00e0nh m\u1ed9t n\u01a1i t\u1ed1t \u0111\u1eb9p h\u01a1n t\u0103ng l\u00ean, k\u1ebft qu\u1ea3 s\u1ebd l\u00e0 m\u1ed9t s\u1ef1 b\u00f9ng n\u1ed5 c\u1ee7a E, hay n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng. Trong ph\u1ea7n tr\u01b0\u1edbc c\u1ee7a cu\u1ed1n s\u00e1ch n\u00e0y, t\u00f4i \u0111\u00e3 n\u00f3i v\u1ec1 gi\u00e1o s\u01b0 Hideo Higa \u2013 ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00e3 ph\u00e1t tri\u1ec3n vi sinh v\u1eadt EM \u0111\u1ed9c \u0111\u00e1o. \u00d4ng gi\u1ea3i th\u00edch v\u1edbi t\u00f4i r\u1eb1ng trong th\u1ebf gi\u1edbi vi sinh v\u1eadt, 10% vi sinh v\u1eadt l\u00e0 c\u00f3 h\u1ea1i. Nh\u01b0ng c\u0169ng c\u00f3 10% vi sinh v\u1eadt c\u00f3 l\u1ee3i. \u00d4ng g\u1ecdi 80% c\u00f2n l\u1ea1i l\u00e0 vi sinh v\u1eadt ch\u1edd-r\u1ed3i-xem. Ch\u00fang ch\u1edd cho \u0111\u1ebfn khi c\u00e1c vi sinh v\u1eadt x\u1ea5u ho\u1eb7c t\u1ed1t gh\u00e9 th\u0103m, r\u1ed3i tham gia c\u00f9ng b\u00ean n\u00e0o m\u1ea1nh h\u01a1n. T\u00f4i ph\u00e1t hi\u1ec7n ra r\u1eb1ng \u0111i\u1ec1u t\u01b0\u01a1ng t\u1ef1 c\u0169ng di\u1ec5n ra trong x\u00e3 h\u1ed9i lo\u00e0i ng\u01b0\u1eddi. Trong x\u00e3 h\u1ed9i c\u1ee7a ch\u00fang ta, c\u00f3 nh\u1eefng kho\u1ea3ng 10% c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng v\u00e0 c\u1ea3m th\u1ea5y ti\u1ebfng g\u1ecdi th\u00f4i th\u00fac bi\u1ebfn th\u1ebf gi\u1edbi th\u00e0nh m\u1ed9t n\u01a1i t\u1ed1t \u0111\u1eb9p h\u01a1n. Nh\u01b0ng nhi\u1ec1u trong s\u1ed1 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi n\u00e0y ch\u01b0a nh\u1eadn ra \u0111\u1ecbnh m\u1ec7nh c\u1ee7a m\u00ecnh. T\u00f4i kh\u00e1 ch\u1eafc l\u00e0 c\u00e0ng c\u00f3 nhi\u1ec1u nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi nh\u01b0 v\u1eady \u0111\u01b0\u1ee3c th\u1ee9c t\u1ec9nh v\u00e0 b\u1eaft \u0111\u1ea7u s\u1eed d\u1ee5ng \u00fd th\u1ee9c c\u1ee7a m\u00ecnh \u0111\u1ec3 c\u1ea7u nguy\u1ec7n v\u00e0 h\u00e0nh \u0111\u1ed9ng, ph\u1ea7n \u0111\u00f4ng d\u00e2n s\u1ed1 - kho\u1ea3ng 80% - khi \u0111\u00f3 c\u0169ng s\u1ebd \u0111\u1ee9ng v\u00e0o h\u00e0ng ng\u0169 n\u00e0y.","N\u01b0\u1edbc b\u00ean trong ch\u00fang ta Ch\u00fang ta b\u01b0\u1edbc v\u00e0o th\u1ebf k\u1ef7 XXI \u0111\u00e3 l\u00e2u v\u00e0 m\u00e1u v\u1eabn ti\u1ebfp t\u1ee5c \u0111\u1ed5. Th\u1eadt \u0111au l\u00f2ng khi ch\u1ee9ng ki\u1ebfn m\u00e2u thu\u1eabn gi\u1eefa Palestine v\u00e0 Israel. C\u00f2n bao nhi\u00eau s\u1ef1 s\u1ed1ng s\u1ebd b\u1ecb h\u1ee7y ho\u1ea1i b\u1edfi cu\u1ed9c chi\u1ebfn s\u1eafc t\u1ed9c v\u00e0 chi\u1ebfn tranh t\u00f4n gi\u00e1o n\u1eefa? M\u00e2u thu\u1eabn kh\u1ee7ng khi\u1ebfp n\u00e0y s\u1ebd kh\u00f4ng \u0111i \u0111\u1ebfn h\u1ed3i k\u1ebft, th\u1eadt kh\u00f3 m\u00e0 h\u00ecnh dung ra \u0111\u01b0\u1ee3c m\u1ed9t t\u01b0\u01a1ng lai h\u00f2a b\u00ecnh cho b\u1ea5t c\u1ee9 ai trong ch\u00fang ta. Nh\u01b0ng c\u00f3 v\u1ebb nh\u01b0 s\u1ef1 c\u0103m h\u1eadn v\u00e0 th\u00f9 gh\u00e9t qua bao nhi\u00eau th\u1ebf k\u1ef7 \u0111\u00e3 t\u1eeb t\u1eeb ng\u1ea5m v\u00e0o AND c\u1ee7a c\u1ea3 hai phe. C\u00f3 l\u1ea7n t\u00f4i \u0111\u00e3 ngh\u0129 v\u1ec1 \u0111i\u1ec1u n\u00e0y khi \u0111\u1ed9t nhi\u00ean nh\u1eadn ra m\u1ed1i quan h\u1ec7 gi\u1eefa AND v\u00e0 n\u01b0\u1edbc, AND \u0111\u01b0\u1ee3c c\u1ea5u t\u1ea1o t\u1eeb hai chu\u1ed7i d\u1ea1ng xo\u1eafn \u1ed1c h\u00ecnh th\u00e0nh t\u1eeb li\u00ean k\u1ebft hydro. \u00dd th\u1ee9c c\u1ee7a t\u1ed5 ti\u00ean ch\u00fang ta \u0111\u01b0\u1ee3c truy\u1ec1n l\u1ea1i t\u1eeb \u0111\u1eddi n\u00e0y sang \u0111\u1eddi kh\u00e1c qua m\u00e1u \u2013 th\u1ee9 n\u01b0\u1edbc v\u1eabn tu\u1ea7n ho\u00e0n trong c\u01a1 th\u1ec3 ch\u00fang ta. V\u00e0 n\u01b0\u1edbc ch\u1ea3y trong c\u01a1 th\u1ec3 c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi Do Th\u00e1i v\u00e0o ng\u01b0\u1eddi Palestine \u0111\u1ec1u ch\u1ee7 y\u1ebfu \u0111\u1ebfn t\u1eeb s\u00f4ng Jordan. S\u00f4ng Jordan ch\u1ea3y v\u1ec1 ph\u00eda Nam t\u1eeb ph\u00eda B\u1eafc Palestine v\u00e0 n\u1ed1i bi\u1ec3n h\u1ed3 Galilee v\u1edbi bi\u1ec3n Ch\u1ebft, h\u00ecnh th\u00e0nh n\u00ean bi\u00ean gi\u1edbi ph\u00eda \u0110\u00f4ng c\u1ee7a Palestine. D\u1ecdc theo d\u00f2ng ch\u1ea3y, n\u00f3 mang \u0111\u1ebfn ph\u1ea7n l\u1edbn n\u01b0\u1edbc c\u1ea7n thi\u1ebft \u0111\u1ec3 duy tr\u00ec s\u1ef1 s\u1ed1ng trong v\u00f9ng. S\u1ee9c m\u1ea1nh c\u1ee7a l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u00f3 kh\u1ea3 n\u0103ng v\u01b0\u01a1n t\u1edbi nh\u1eefng kho\u1ea3ng c\u00e1ch r\u1ea5t xa v\u1ec1 kh\u00f4ng gian v\u00e0 th\u1eddi gian. Qua c\u00e1c b\u1ee9c \u1ea3nh v\u1ec1 tinh th\u1ec3 n\u01b0\u1edbc, t\u00f4i \u0111\u00e3 c\u1ed1 g\u1eafng gi\u00fap m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi tr\u00ean kh\u1eafp th\u1ebf gi\u1edbi hi\u1ec3u \u0111\u01b0\u1ee3c s\u1ee9c m\u1ea1nh v\u00e0 s\u1ef1 k\u1ef3 di\u1ec7u c\u1ee7a l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n v\u00e0 t\u00f4i \u0111\u00e3 khuy\u1ebfn kh\u00edch m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi \u1edf kh\u1eafp n\u01a1i c\u1ea7u nguy\u1ec7n v\u00ec h\u00f2a b\u00ecnh th\u1ebf gi\u1edbi. T\u00f4i quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh r\u1eb1ng v\u00e0o m\u1ed9t ng\u00e0y c\u1ee5 th\u1ec3 n\u00e0o \u0111\u00f3, t\u00f4i s\u1ebd \u0111\u1ec1 ngh\u1ecb m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi c\u00f9ng nhau g\u1eedi hado c\u1ee7a h\u00f2a b\u00ecnh v\u00e0 t\u00ecnh y\u00eau t\u1edbi Bi\u1ec3n H\u1ed3 Galilee \u2013 Bi\u1ec3n H\u1ed3 ch\u1ea3y v\u00e0o s\u00f4ng Jordan. Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi u\u1ed1ng n\u01b0\u1edbc t\u1eeb \u0111\u00e2y s\u1ebd nh\u1eadn \u0111\u01b0\u1ee3c hado n\u00e0y v\u00e0 c\u01a1 th\u1ec3 h\u1ecd s\u1ebd tr\u00e0n \u0111\u1ea7y n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng t\u1ed1t \u0111\u1eb9p. B\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 t\u01b0\u1edfng t\u01b0\u1ee3ng \u0111\u01b0\u1ee3c kh\u1ea3 n\u0103ng c\u00f3 h\u00f2a b\u00ecnh \u1edf khu v\u1ef1c kh\u00f4ng? Tr\u01b0\u1edbc khi \u1ea5n \u0111\u1ecbnh ng\u00e0y, t\u00f4i kh\u00e1m ph\u00e1 ra m\u1ed9t \u0111i\u1ec1u kh\u00e1 kinh ng\u1ea1c. M\u1ed9t c\u00e1i t\u00ean kh\u00e1c c\u1ee7a bi\u1ec3n h\u1ed3 Galilee l\u00e0 H\u1ed3 Kinneret, v\u00e0 kinneret, trong ti\u1ebfng Hebrew, c\u00f3 ngh\u0129a l\u00e0 \u0111\u00e0n h\u1ea1c \u2013 h\u00ecnh d\u1ea1ng c\u1ee7a bi\u1ec3n h\u1ed3 Galilee. V\u00e0 h\u00f3a ra l\u00e0 H\u1ed3 Biwa \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1eb7t t\u00ean theo t\u1eeb biwa \u2013 m\u1ed9t d\u1ee5ng c\u1ee5 \u00e2m nh\u1ea1c truy\u1ec1n th\u1ed1ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 \u0111\u00e0n h\u1ea1c \u1edf Nh\u1eadt. Li\u1ec7u \u0111i\u1ec3m t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed3ng n\u00e0y c\u00f3 ph\u1ea3i ch\u1ec9 l\u00e0 m\u1ed9t s\u1ef1 tr\u00f9ng h\u1ee3p kh\u00f4ng? T\u00f4i quy\u1ebft \u0111\u1ecbnh \u1ea5n \u0111\u1ecbnh ng\u00e0y cho bu\u1ed5i c\u1ea7u nguy\u1ec7n \u0111\u1eb7c bi\u1ec7t v\u00e0o ng\u00e0y 25 th\u00e1ng S\u00e1u n\u0103m 2003. Nh\u01b0 \u0111\u00e3 n\u00f3i trong Ch\u01b0\u01a1ng hai, ng\u00e0y n\u00e0y r\u1ea5t quan tr\u1ecdng trong l\u1ecbch 13 th\u00e1ng m\u00e0 ng\u01b0\u1eddi Maya s\u1eed d\u1ee5ng. N\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c g\u1ecdi l\u00e0 \u201cng\u00e0y kh\u00f4ng c\u00f3 th\u1eddi gian\u201d \u2013 m\u1ed9t ng\u00e0y th\u1eeba trong l\u1ecbch Maya. Ngay c\u1ea3 \u1edf th\u1eddi hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i, c\u00f3 l\u1ebd tinh th\u1ea7n c\u1ee7a ng\u00e0y n\u00e0y c\u0169ng \u1ea9n s\u00e2u b\u00ean trong m\u1ed7i ch\u00fang ta. T\u00f4i \u0111\u1ecbnh v\u1eadn \u0111\u1ed9ng \u0111\u1ec3 ng\u00e0y n\u00e0y tr\u1edf th\u00e0nh ng\u00e0y c\u1ea7u nguy\u1ec7n qu\u1ed1c t\u1ebf \u0111\u1ec3 th\u1ec3 hi\u1ec7n t\u00ecnh y\u00eau v\u00e0 l\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n d\u00e0nh cho n\u01b0\u1edbc. M\u1ed9t n\u0103m tr\u01b0\u1edbc ng\u00e0y t\u00f4i \u0111\u1ecbnh ra \u0111\u1ec3 g\u1eedi hado t\u1edbi bi\u1ec3n h\u1ed3 Galilee, t\u00f4i th\u00e0nh l\u1eadp th\u1ee9 m\u00e0 t\u00f4i g\u1ecdi l\u00e0 D\u1ef1 \u00e1n T\u00ecnh y\u00eau v\u00e0 L\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n v\u1edbi N\u01b0\u1edbc. \u0110\u00e2y l\u00e0 m\u1ed9t d\u1ef1 \u00e1n nh\u1eb1m th\u1ed1ng nh\u1ea5t l\u1ea1i linh h\u1ed3n c\u1ee7a m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi tr\u00ean to\u00e0n th\u1ebf gi\u1edbi v\u00e0 t\u0103ng c\u01b0\u1eddng \u00fd th\u1ee9c v\u00e0o ng\u00e0y 25 th\u00e1ng S\u00e1u n\u0103m 2003.","N\u1ed7 l\u1ef1c \u0111\u1ea7u ti\u00ean c\u1ee7a t\u00f4i t\u1eadp trung v\u00e0o vi\u1ec7c m\u1edf r\u1ed9ng ph\u1ea1m vi nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi s\u1eb5n s\u00e0ng tham gia c\u1ea7u nguy\u1ec7n. T\u00f4i \u0111\u1ec1 ngh\u1ecb m\u1ecdi ng\u01b0\u1eddi m\u00e0 t\u00f4i bi\u1ebft l\u00e0m nh\u01b0 sau: V\u00e0o ng\u00e0y 25 m\u1ed7i th\u00e1ng, c\u1ea3 l\u00fac 7 gi\u1edd 25 ph\u00fat s\u00e1ng v\u00e0 7 gi\u1edd 25 ph\u00fat t\u1ed1i, h\u00e3y nh\u00ecn th\u1eb3ng v\u00e0o m\u1ed9t ph\u1ea7n n\u01b0\u1edbc n\u00e0o \u0111\u00f3 v\u00e0 th\u1ec3 hi\u1ec7n t\u00ecnh y\u00eau c\u00f9ng l\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n. B\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 \u1edf kh\u1eafp n\u01a1i, v\u00ed d\u1ee5 nh\u01b0 trong b\u1ebfp hay ph\u00f2ng ng\u1ee7. M\u1ed9t c\u1ed1c n\u01b0\u1edbc c\u0169ng \u0111\u00e3 l\u00e0 \u0111\u1ee7 r\u1ed3i. Nh\u1eb9 nh\u00e0ng n\u00f3i v\u1edbi n\u01b0\u1edbc: \u201cT\u00f4i y\u00eau b\u1ea1n\u201d v\u00e0 \u201cC\u00e1m \u01a1n\u201d. Khi th\u1ef1c hi\u1ec7n \u0111i\u1ec1u n\u00e0y, h\u00e3y h\u00ecnh dung n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng t\u00ecnh y\u00eau v\u00e0 l\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n ch\u1ea3y qua b\u1ea1n v\u00e0o t\u1ea5t c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc tr\u00ean th\u1ebf gi\u1edbi. T\u1ea5t c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc, ngay c\u1ea3 m\u1ed9t c\u1ed1c n\u01b0\u1edbc, \u0111\u1ec1u k\u1ebft n\u1ed1i v\u1edbi to\u00e0n b\u1ed9 n\u01b0\u1edbc c\u00f2n l\u1ea1i \u1edf ph\u1ea7n c\u00f2n l\u1ea1i c\u1ee7a th\u1ebf gi\u1edbi. Hado c\u1ee7a t\u00ecnh y\u00eau v\u00e0 l\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n m\u00e0 b\u1ea1n ph\u00e1t \u0111i s\u1ebd tr\u1edf th\u00e0nh nh\u1eefng d\u00f2ng \u00e1nh v\u00e0ng \u00e1nh b\u1ea1c l\u1ea5p l\u00e1nh trong d\u00f2ng ch\u1ea3y c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc v\u00e0 ti\u1ebfn ra kh\u1eafp th\u1ebf gi\u1edbi, \u0111\u01b0\u1ee3c bao ph\u1ee7 ho\u00e0n to\u00e0n trong \u00e1nh s\u00e1ng. K\u1ebft qu\u1ea3 s\u1ebd l\u00e0 s\u1ef1 ch\u1ee9ng nh\u1eadn cho s\u1ef1 h\u00e0n g\u1eafn v\u00e0 \u0111\u1ed3ng \u0111i\u1ec7u c\u1ee7a h\u00e0nh tinh ch\u00fang ta. N\u01b0\u1edbc mang trong n\u00f3 \u00fd ngh\u0129 c\u1ee7a b\u1ea1n v\u00e0 nh\u1eefng l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u1ee7a b\u1ea1n. V\u00e0 v\u00ec ch\u00ednh b\u1ea3n th\u00e2n b\u1ea1n l\u00e0 n\u01b0\u1edbc, b\u1ea5t k\u1ec3 b\u1ea1n c\u00f3 \u1edf \u0111\u00e2u, nh\u1eefng l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u1ee7a b\u1ea1n c\u0169ng s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c mang t\u1edbi to\u00e0n th\u1ebf gi\u1edbi. V\u1eady n\u00ean, h\u00e3y c\u1ea7u nguy\u1ec7n \u0111i. C\u1ea7u nguy\u1ec7n cho n\u1ea1n nh\u00e2n c\u1ee7a nh\u1eefng cu\u1ed9c chi\u1ebfn tranh v\u00e0 bom m\u00ecn phi ngh\u0129a, cho tr\u1ebb em m\u1ed3 c\u00f4i, cho nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u1ed1m v\u00e0 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi n\u1eb1m li\u1ec7t gi\u01b0\u1eddng. C\u00f3 r\u1ea5t nhi\u1ec1u \u0111i\u1ec1u b\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m t\u1eeb b\u00e2y gi\u1edd tr\u1edf \u0111i, v\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed ngay c\u1ea3 gi\u00e2y ph\u00fat n\u00e0y b\u1ea1n c\u0169ng c\u00f3 th\u1ec3 l\u00e0m \u0111\u01b0\u1ee3c r\u1ea5t nhi\u1ec1u \u0111i\u1ec1u. T\u00f4i nh\u1edb l\u1ea1i gi\u1ea5c m\u01a1 kh\u1ee7ng khi\u1ebfp c\u1ee9 l\u1eb7p \u0111i l\u1eb7p l\u1ea1i ng\u00e0y t\u00f4i c\u00f2n nh\u1ecf. N\u00f3 kh\u00f4ng c\u1ea3nh b\u00e1o t\u00f4i v\u1ec1 \u0111\u1ecbnh m\u1ec7nh ph\u1ea3i ch\u1ee9ng ki\u1ebfn s\u1ef1 l\u1ee5i t\u00e0n v\u00e0 di\u1ec7t vong c\u1ee7a nh\u00e2n lo\u1ea1i. N\u00f3 d\u1ea1y cho t\u00f4i bi\u1ebft v\u1ec1 \u0111i\u1ec1u m\u00ecnh c\u1ea7n l\u00e0m trong \u0111\u1eddi. Nh\u01b0ng n\u00f3 kh\u00f4ng ph\u1ea3i l\u00e0 b\u00e0i h\u1ecdc d\u00e0nh ri\u00eang cho m\u00ecnh t\u00f4i. N\u00f3 d\u00e0nh cho b\u1ea1n v\u00e0 cho t\u1ea5t c\u1ea3 nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u1ecdc cu\u1ed1n s\u00e1ch n\u00e0y. B\u1ea1n s\u1ebd l\u1ea5p \u0111\u1ea7y t\u00e2m h\u1ed3n m\u00ecnh v\u1edbi t\u00ecnh y\u00eau v\u00e0 l\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n. H\u00e3y c\u1ea7u nguy\u1ec7n cho th\u1ebf gi\u1edbi n\u00e0y. H\u00e3y chia s\u1ebb th\u00f4ng \u0111i\u1ec7p c\u1ee7a t\u00ecnh y\u00eau. V\u00e0 h\u00e3y c\u00f9ng nhau tu\u00f4n ch\u1ea3y khi n\u00e0o b\u1ea1n c\u00f2n s\u1ed1ng tr\u00ean cu\u1ed9c \u0111\u1eddi n\u00e0y.","L\u1edcI K\u1ebeT Ch\u00fang ta \u0111ang c\u00f9ng nhau ti\u1ebfn d\u1ea7n \u0111\u1ebfn \u0111o\u1ea1n k\u1ebft trong chuy\u1ebfn h\u00e0nh tr\u00ecnh c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc. B\u1ea1n \u0111\u00e3 kh\u00e1m ph\u00e1 ra \u0111i\u1ec1u g\u00ec tr\u00ean chuy\u1ebfn \u0111i n\u00e0y? N\u01b0\u1edbc c\u00f3 m\u1ed9t \u0111\u1eddi s\u1ed1ng b\u00ed \u1ea9n. N\u00f3 ch\u1ec9 cho ta bi\u1ebft l\u00e0m th\u1ebf n\u00e0o \u0111\u1ec3 t\u00ecm ra h\u1ea1nh ph\u00fac. N\u00f3 ti\u1ebft l\u1ed9 \u00fd ngh\u0129a c\u1ee7a t\u00ecnh y\u00eau d\u00e0nh cho thi\u00ean nhi\u00ean. N\u00f3 ch\u1ec9 cho ch\u00fang ta con \u0111\u01b0\u1eddng m\u00e0 nh\u00e2n lo\u1ea1i ph\u1ea3i \u0111i \u0111\u1ec3 t\u00ecm ra nh\u1eefng c\u00e2u tr\u1ea3 l\u1eddi m\u00e0 ta t\u00ecm ki\u1ebfm. N\u01b0\u1edbc l\u00e0 s\u1ef1 s\u1ed1ng James Lovelock \u2013 m\u1ed9t gi\u00e1o s\u01b0 ng\u00e0nh l\u00fd sinh h\u1ecdc \u2013 \u0111\u00e3 \u0111\u01b0a ra Thuy\u1ebft Gaia, kh\u00e1i ni\u1ec7m cho r\u1eb1ng th\u1ebf gi\u1edbi l\u00e0 m\u1ed9t d\u1ea1ng s\u1ed1ng, m\u1ed9t h\u1ec7 th\u1ed1ng t\u1ef1 \u0111i\u1ec1u ch\u1ec9nh linh ho\u1ea1t. M\u00f4i tr\u01b0\u1eddng tr\u00ean Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t \u0111\u01b0\u1ee3c gi\u1eef \u1edf m\u1ed9t m\u1ee9c \u0111\u1ed9 nh\u1ea5t \u0111\u1ecbnh \u0111\u1ec3 t\u1ea1o \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n cho s\u1ef1 s\u1ed1ng. L\u01b0\u1ee3ng kh\u00ed oxy trong kh\u00ed quy\u1ec3n l\u00fac n\u00e0o c\u0169ng \u1edf m\u1ee9c kho\u1ea3ng 20% d\u00f9 b\u1ea1n c\u00f3 \u1edf \u0111\u00e2u \u0111i ch\u0103ng n\u1eefa. \u0110\u1eddi s\u1ed1ng c\u1ee7a th\u1ef1c v\u1eadt s\u1ea3n sinh ra kh\u00ed oxy qua qu\u00e1 tr\u00ecnh quang h\u1ee3p v\u00e0 \u0111\u1ed9ng v\u1eadt th\u1edf ra kh\u00ed cacbonic. B\u1ea7u kh\u00ed quy\u1ec3n gi\u1eef cho nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 n\u1eb1m trong m\u1ed9t kho\u1ea3ng nh\u1ea5t \u0111\u1ecbnh. Do \u0111\u00f3, m\u1eb7c d\u00f9 c\u00e1c m\u00f9a c\u00f3 thay \u0111\u1ed5i, ch\u00fang ta v\u1eabn gi\u1eef \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00e2n nhi\u1ec7t m\u00ecnh t\u01b0\u01a1ng \u0111\u1ed1i \u1ed5n \u0111\u1ecbnh. Ng\u01b0\u1eddi ta n\u00f3i r\u1eb1ng 3,5 tri\u1ec7u n\u0103m \u0111\u00e3 tr\u00f4i qua t\u1eeb khi s\u1ef1 s\u1ed1ng \u0111\u01b0\u1ee3c sinh ra, v\u00e0 khi M\u1eb7t tr\u1eddi c\u00f3 l\u1ebd ng\u00e0y c\u00e0ng n\u00f3ng l\u00ean, nhi\u1ec7t \u0111\u1ed9 Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t v\u1eabn gi\u1eef trong m\u1ed9t kho\u1ea3ng ph\u00f9 h\u1ee3p cho s\u1ef1 s\u1ed1ng. Th\u1ebf gi\u1edbi v\u1eadn h\u00e0nh theo m\u1ed9t th\u1ebf c\u00e2n b\u1eb1ng ho\u00e0n h\u1ea3o. Qu\u1ea3 th\u1ef1c, h\u00e0nh tinh n\u00e0y gi\u1ed1ng nh\u01b0 m\u1ed9t d\u1ea1ng s\u1ed1ng. V\u00e0 \u0111i\u1ec1u g\u00ec mang l\u1ea1i s\u1ef1 s\u1ed1ng cho h\u00e0nh tinh \u0111\u1ea7y sinh l\u1ef1c n\u00e0y? N\u01b0\u1edbc, t\u1ea5t nhi\u00ean r\u1ed3i. N\u01b0\u1edbc t\u1ea1o \u0111i\u1ec1u ki\u1ec7n cho c\u00e2y c\u1ed1i ph\u00e1t tri\u1ec3n, \u0111\u1ec3 t\u1ea1o ra kh\u00ed oxy v\u00e0 duy tr\u00ec s\u1ef1 s\u1ed1ng. Nh\u01b0ng t\u1ea5t c\u1ea3 ch\u00fang ta \u0111\u1ec1u nh\u1eadn ra r\u1eb1ng s\u1ef1 c\u00e2n b\u1eb1ng c\u1ee7a cu\u1ed9c s\u1ed1ng hi\u1ec7n nay \u0111ang d\u1ea7n tr\u1edf n\u00ean nguy c\u1ea5p h\u01a1n bao gi\u1edd h\u1ebft. Th\u1eadm ch\u00ed ch\u00fang ta c\u00f2n \u0111ang \u0111\u00f9a v\u1edbi s\u1ef1 c\u00e2n b\u1eb1ng c\u1ee7a c\u1ea3 b\u1ea7u kh\u00ed quy\u1ec3n. N\u01b0\u1edbc l\u00e0 c\u00e1i \u0111\u1eb9p Cu\u1ed9c h\u00e0nh tr\u00ecnh d\u00e0i c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc b\u1eaft \u0111\u1ea7u khi n\u00f3 t\u1edbi h\u00e0nh tinh n\u00e0y d\u01b0\u1edbi d\u1ea1ng nh\u1eefng \u0111\u1ee5n \u0111\u00e1 t\u1eeb n\u01a1i xa x\u00f4i trong v\u0169 tr\u1ee5. T\u1eeb \u0111\u00f3 ph\u00e1t sinh ra t\u1ea5t c\u1ea3 h\u00ecnh th\u00e1i \u0111a d\u1ea1ng c\u1ee7a t\u1ef1 nhi\u00ean v\u00e0 s\u1ef1 s\u1ed1ng m\u00e0 hi\u1ec7n nay \u0111\u00e3 bao ph\u1ee7 to\u00e0n b\u1ed9 b\u1ec1 m\u1eb7t h\u00e0nh tinh n\u00e0y. T\u1eeb xu\u1ea5t ph\u00e1t \u0111i\u1ec3m \u0111\u00f3, n\u1ec1n v\u0103n minh nh\u00e2n lo\u1ea1i v\u01b0\u01a1n d\u1eady v\u00e0 cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a m\u1ed7i c\u00e1 nh\u00e2n \u0111\u01b0\u1ee3c h\u00ecnh th\u00e0nh. T\u1eeb n\u01b0\u1edbc t\u1ecfa ra t\u1ea5t c\u1ea3 c\u00e1c v\u1ebb \u0111\u1eb9p: s\u1ef1 h\u00f9ng v\u0129 \u0111\u1ea7y m\u00e0u s\u1eafc c\u1ee7a t\u1ef1 nhi\u00ean, nh\u1eefng c\u00e1nh \u0111\u1ed3ng xanh m\u01b0\u1edbt, nh\u1eefng d\u1ea3i l\u1ee5a m\u01b0a, nh\u1eefng \u0111\u00e1m m\u00e2y nhu\u1ed1m \u0111\u1ea7y \u00e1nh n\u1eafng v\u00e0ng, b\u1ea7u tr\u1eddi tr\u00e0n ng\u1eadp s\u1eafc c\u1ea7u v\u1ed3ng v\u00e0 \u0111\u1ea1i d\u01b0\u01a1ng bao la, c\u00e0ng xu\u1ed1ng s\u00e2u c\u00e0ng xanh th\u1eb3m. Tia s\u00e1ng M\u1eb7t tr\u1eddi nh\u1ea3y m\u00faa tr\u00ean b\u1ec1 m\u1eb7t, ph\u1ea3n chi\u1ebfu nh\u1eefng lo\u00e0i th\u1ef1c v\u1eadt bi\u1ec3n v\u00e0 san h\u00f4 b\u00ean d\u01b0\u1edbi. C\u00e1 \u0111\u1ee7 m\u00e0u s\u1eafc b\u01a1i th\u00e0nh \u0111\u00e0n t\u1ecfa ra r\u1ed3i l\u1ea1i t\u1ee5 v\u1ec1 nh\u01b0 th\u1ec3 m\u1ed9t ph\u00e9p m\u00e0u. \u0110\u00f3 l\u00e0 ngh\u1ec7 thu\u1eadt, m\u1ed9t m\u00e0n tr\u00ecnh di\u1ec5n k\u00ec v\u0129, \u1edf h\u00ecnh th\u00e1i tuy\u1ec7t v\u1eddi nh\u1ea5t.","V\u00e0 r\u1ed3i c\u00f2n c\u00f3 c\u1ea3 nh\u1eefng tinh th\u1ec3 n\u01b0\u1edbc. Gi\u1ed1ng nh\u1eefng vi\u00ean ng\u1ecdc trai tuy\u1ec7t h\u1ea3o nh\u1ea5t, \u0111\u01b0\u1ee3c ch\u1ea1m kh\u1eafc tinh x\u1ea3o d\u01b0\u1edbi b\u00e0n tay t\u1ef1 nhi\u00ean \u2013 g\u1ea7n gi\u1ed1ng nh\u01b0 nh\u1eefng ch\u00f9m \u0111\u00e8n l\u1ed9ng l\u1eaby. C\u00f4ng tr\u00ecnh c\u1ee7a t\u1ef1 nhi\u00ean v\u01b0\u1ee3t xa \u01b0\u1edbc v\u1ecdng c\u1ee7a ng\u01b0\u1eddi ngh\u1ec7 s\u0129 t\u00e0i ba nh\u1ea5t. V\u00e0 \u0111i\u1ec1u tuy\u1ec7t v\u1eddi l\u00e0 \u0111i\u1ec1u \u0111\u00f3 kh\u00f4ng h\u1ec1 l\u00e0 ng\u1eabu nhi\u00ean. T\u1ea5t c\u1ea3 l\u00e0 k\u1ebft qu\u1ea3 c\u1ee7a m\u1ed9t \u00fd \u0111\u1ecbnh d\u1ee9t kho\u00e1t, m\u1ed9t k\u1ebf ho\u1ea1ch t\u1ed5ng th\u1ec3 b\u00ed m\u1eadt. S\u1ef1 ki\u1ebfn t\u1ea1o c\u1ee7a \u0111i\u1ec1u n\u00e0y \u0111\u00f2i h\u1ecfi m\u1ed9t m\u1ee9c \u0111\u1ed9 ch\u1ee7 \u0111\u1ecbnh v\u00e0 qu\u1ea3 quy\u1ebft m\u00e0 ch\u00fang ta kh\u00f4ng th\u1ec3 hi\u1ec3u, c\u00e0ng kh\u00f4ng th\u1ec3 m\u00f4 ph\u1ecfng l\u1ea1i. V\u1eady n\u00ean, ta ph\u1ea3i h\u1ecfi ai? Kazuo Murakami \u2013 gi\u00e1o s\u01b0 danh d\u1ef1 \u1edf \u0110\u1ea1i h\u1ecdc Tsukuba \u1edf Nh\u1eadt \u2013 \u0111\u00e3 d\u00f9ng thu\u1eadt ng\u1eef \u201c\u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 v\u0129 \u0111\u1ea1i\u201d. \u0110\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t th\u1ef1c th\u1ec3 \u0111\u00e3 \u0111\u1eb7t d\u1ea5u \u1ea5n c\u1ee7a m\u00ecnh l\u00ean t\u1eebng t\u1ebf b\u00e0o trong s\u1ed1 x\u1ea5p x\u1ec9 60 ngh\u00ecn t\u1ec9 t\u1ebf b\u00e0o trong c\u01a1 th\u1ec3 ch\u00fang ta, m\u1ed7i t\u1ebf b\u00e0o l\u1ea1i ch\u1ee9a \u0111\u1ee7 th\u00f4ng tin gien l\u1ea5p \u0111\u1ea7y h\u00e0ng ngh\u00ecn cu\u1ed1n s\u00e1ch d\u00e0i h\u00e0ng ngh\u00ecn trang. Ch\u00ednh \u201c\u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 v\u0129 \u0111\u1ea1i\u201d n\u00e0y \u0111\u00e3 mang l\u1ea1i tr\u1eadt t\u1ef1 cho v\u0169 tr\u1ee5 v\u00e0 gi\u1eef cho n\u00f3 v\u1eadn h\u00e0nh theo tr\u1eadt t\u1ef1 \u0111\u00f3. N\u01b0\u1edbc l\u00e0 t\u1ea5m g\u01b0\u01a1ng N\u01b0\u1edbc ph\u1ea3n chi\u1ebfu t\u00e2m h\u1ed3n con ng\u01b0\u1eddi. N\u1ebfu b\u1ea1n n\u00f3i \u201cC\u00e1m \u01a1n\u201d v\u1edbi n\u01b0\u1edbc, \u0111\u00e1p l\u1ea1i, n\u00f3 s\u1ebd ph\u1ea3n chi\u1ebfu l\u1ea1i trong s\u1ef1 h\u00ecnh th\u00e0nh c\u1ee7a nh\u1eefng tinh th\u1ec3 tuy\u1ec7t \u0111\u1eb9p tu\u00f4n tr\u00e0o s\u1ef1 bi\u1ebft \u01a1n. N\u1ebfu tr\u00e1i tim c\u1ee7a nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi s\u1ed1ng tr\u00ean h\u00e0nh tinh n\u00e0y b\u1ecb \u00f4 nhi\u1ec5m Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t c\u0169ng s\u1ebd tr\u1edf th\u00e0nh nh\u01b0 v\u1eady. R\u1ea5t \u00edt n\u01b0\u1edbc tinh khi\u1ebft \u2013 ch\u1ec9 kho\u1ea3ng 3% t\u1ed5ng l\u01b0\u1ee3ng n\u01b0\u1edbc \u2013 c\u00f2n tr\u00ean Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t v\u00e0 l\u01b0\u1ee3ng n\u01b0\u1edbc ph\u00f9 h\u1ee3p \u0111\u1ec3 con ng\u01b0\u1eddi s\u1eed d\u1ee5ng \u0111ang gi\u1ea3m v\u1edbi t\u1ed1c \u0111\u1ed9 \u0111\u00e1ng b\u00e1o \u0111\u1ed9ng. Trong to\u00e0n b\u1ed9 n\u01b0\u1edbc tr\u00ean Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t, l\u01b0\u1ee3ng n\u01b0\u1edbc r\u01a1i t\u1eeb tr\u00ean tr\u1eddi xu\u1ed1ng v\u00e0 ch\u1ea3y v\u00e0o c\u00e1c \u0111\u1ea1i d\u01b0\u01a1ng v\u00f4 c\u00f9ng nh\u1ecf. H\u1ea7u h\u1ebft n\u01b0\u1edbc tr\u00ean Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t l\u00e0 n\u01b0\u1edbc mu\u1ed1i trong c\u00e1c \u0111\u1ea1i d\u01b0\u01a1ng, trong khi h\u1ea7u h\u1ebft n\u01b0\u1edbc u\u1ed1ng \u0111\u01b0\u1ee3c th\u00ec \u0111ang \u0111\u00f3ng b\u0103ng \u1edf c\u00e1c s\u00f4ng b\u0103ng tr\u00ean \u0111\u1ec9nh nh\u1eefng ng\u1ecdn n\u00fai cao nh\u1ea5t. So v\u1edbi t\u1ea5t c\u1ea3 n\u01b0\u1edbc ch\u1ea3y v\u00e0o c\u00e1c \u0111\u1ea1i d\u01b0\u01a1ng, l\u01b0\u1ee3ng n\u01b0\u1edbc d\u00e0nh cho ch\u00fang ta s\u1eed d\u1ee5ng l\u00e0 m\u1ed9t ph\u1ea7n r\u1ea5t nh\u1ecf, kho\u1ea3ng 1\/10.000 t\u1ed5ng l\u01b0\u1ee3ng n\u01b0\u1edbc tr\u00ean \u0111\u1ecba c\u1ea7u. Vi\u1ec5n c\u1ea3nh c\u1ee7a nh\u00e2n lo\u1ea1i c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c xem nh\u01b0 \u0111ang ng\u00e0y c\u00e0ng u \u00e1m. D\u00e2n s\u1ed1 t\u0103ng r\u1ea5t nhanh v\u00e0 th\u1eadm ch\u00ed n\u01b0\u1edbc ng\u1ea7m \u2013 ngu\u1ed3n c\u1ee9u r\u1ed7i cu\u1ed1i c\u00f9ng \u2013 c\u0169ng \u0111ang d\u1ea7n b\u1ecb nhi\u1ec5m b\u1ea9n. S\u1ef1 \u00f4 nhi\u1ec5m c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc c\u0169ng l\u00e0 s\u1ef1 \u00f4 nhi\u1ec5m t\u00e2m h\u1ed3n c\u1ee7a ch\u00ednh ch\u00fang ta, v\u00e0 tr\u1eeb khi thay \u0111\u1ed5i \u00fd th\u1ee9c c\u1ee7a m\u00ecnh, ch\u00fang ta s\u1ebd kh\u00f4ng bao gi\u1edd c\u00f3 th\u1ec3 ph\u1ee5c h\u1ed3i n\u01b0\u1edbc v\u1ec1 d\u1ea1ng tinh kh\u00f4i c\u1ee7a n\u00f3. N\u01b0\u1edbc l\u00e0 l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n N\u01b0\u1edbc t\u1edbi tr\u00e1i nh\u1ea5t nh\u01b0 m\u1ed9t s\u1ef1 \u0111\u00e1p tr\u1ea3 cho nh\u1eefng l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u1ee7a ch\u00fang ta v\u00e0 qu\u00e1 tr\u00ecnh \u0111\u00f3 \u0111\u1ebfn b\u00e2y gi\u1edd v\u1eabn c\u00f2n ti\u1ebfp t\u1ee5c. B\u1ea1n c\u00f3 th\u1ec3 th\u1eafc m\u1eafc, l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n n\u00e0o? L\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n r\u1eb1ng s\u1ef1 s\u1ed1ng s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c sinh ra, h\u00edt th\u1edf v\u00e0 b\u00e1m r\u1ec5. L\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n r\u1eb1ng thi\u00ean nhi\u00ean s\u1ebd tr\u00f9 ph\u00f9, m\u1edf r\u1ed9ng v\u00e0 nu\u00f4i n\u1ea5ng c\u00e1i m\u00e0 con ng\u01b0\u1eddi g\u1ecdi l\u00e0 \u201cchu k\u1ef3 s\u1ed1ng\u201d. L\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n r\u1eb1ng tr\u00ed tu\u1ec7 s\u1ebd xu\u1ea5t hi\u1ec7n v\u00e0 c\u00e1c n\u1ec1n v\u0103n minh s\u1ebd h\u00ecnh th\u00e0nh \u0111\u1ec3 b\u1ea3o v\u1ec7 Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t, \u0111\u1ed3ng th\u1eddi lan t\u1ecfa t\u00ecnh y\u00eau v\u00e0 l\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n.","B\u1ea1n ngh\u0129 v\u00ec sao khi n\u01b0\u1edbc \u0111\u01b0\u1ee3c ti\u1ebfp x\u00fac v\u1edbi c\u00e1c t\u1eeb \u201cT\u00ecnh y\u00eau\u201d v\u00e0 \u201cL\u00f2ng bi\u1ebft \u01a1n\u201d, nh\u1eefng tinh th\u1ec3 long lanh nh\u01b0 th\u1ebf l\u1ea1i h\u00ecnh th\u00e0nh? C\u00e2u tr\u1ea3 l\u1eddi l\u00e0 nh\u1eefng t\u1eeb \u0111\u00f3 l\u00e0 m\u1ed9t d\u1ea1ng c\u1ea7u nguy\u1ec7n. Khi c\u00f3 \u0111i\u1ec1u g\u00ec \u0111\u00f3 \u0111\u1ed3ng thu\u1eadn v\u1edbi nh\u1eefng quy t\u1eafc c\u1ee7a t\u1ef1 nhi\u00ean v\u00e0 t\u01b0\u01a1ng t\u00e1c v\u1edbi n\u01b0\u1edbc, k\u1ebft qu\u1ea3 l\u00e0 nh\u1eefng tinh th\u1ec3 xinh \u0111\u1eb9p s\u1ebd \u0111\u01b0\u1ee3c h\u00ecnh th\u00e0nh. S\u1edf d\u0129 c\u00f3 \u0111i\u1ec1u n\u00e0y l\u00e0 b\u1edfi b\u1ea3n th\u00e2n t\u1ef1 nhi\u00ean l\u00e0 k\u1ebft qu\u1ea3 c\u1ee7a s\u1ef1 c\u1ea7u nguy\u1ec7n. C\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u0169ng l\u00e0 b\u1ea3n ch\u1ea5t th\u1ef1c s\u1ef1 c\u1ee7a nh\u00e2n lo\u1ea1i. C\u1ea7u nguy\u1ec7n \u0111\u00e3 tr\u1edf th\u00e0nh m\u1ed9t y\u1ebfu t\u1ed1 c\u1ea5u th\u00e0nh n\u00ean con ng\u01b0\u1eddi qua th\u1eddi gian. Th\u1eadm ch\u00ed trong th\u1eddi bu\u1ed5i hi\u1ec7n \u0111\u1ea1i ng\u00e0y nay, khi khoa h\u1ecdc th\u1ed1ng tr\u1ecb, ch\u00fang ta v\u1eabn c\u1ea7u nguy\u1ec7n. C\u00f3 tr\u00e1i tim n\u00e0o l\u1ea1i kh\u00f4ng c\u1ea7u kh\u1ea9n khi m\u1ed9t \u0111\u1ee9a tr\u1ebb \u1ed1m gi\u00e0nh gi\u1eadt s\u1ef1 s\u1ed1ng hay khi m\u1ed9t ng\u01b0\u1eddi th\u00e2n y\u00eau \u0111ang \u1edf r\u1ea5t xa? N\u01b0\u1edbc \u0111\u01b0\u1ee3c ban t\u1eb7ng \u0111\u1ec3 tr\u1ea3 l\u1eddi cho l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n c\u1ee7a ch\u00fang ta cho cu\u1ed9c s\u1ed1ng, cho s\u1ef1 ph\u00e1t tri\u1ec3n v\u00e0 v\u00ec v\u1eady, con ng\u01b0\u1eddi c\u00f3 th\u1ec3 nh\u00ecn v\u1ec1 ph\u00eda n\u01b0\u1edbc v\u00e0 c\u1ea7u nguy\u1ec7n. Lo\u00e0i ng\u01b0\u1eddi v\u1ec1 b\u1ea3n ch\u1ea5t ch\u00ednh l\u00e0 c\u00e1c tinh th\u1ec3 n\u01b0\u1edbc h\u00ecnh th\u00e0nh tr\u00ean Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t n\u00e0y. V\u00e0 \u0111\u00f3 l\u00e0 l\u00fd do v\u00ec sao ch\u00fang ta c\u00f3 tr\u00e1ch nhi\u1ec7m b\u1ea3o v\u1ec7 Tr\u00e1i \u0111\u1ea5t b\u1eb1ng c\u00e1ch b\u1ea3o v\u1ec7 n\u01b0\u1edbc. V\u00e0 b\u01b0\u1edbc \u0111\u1ea7u ti\u00ean ch\u00fang ta c\u00f3 th\u1ec3 th\u1ef1c hi\u1ec7n l\u00e0 mang l\u1eddi c\u1ea7u nguy\u1ec7n tr\u1edf l\u1ea1i v\u1edbi cu\u1ed9c s\u1ed1ng c\u1ee7a m\u00ecnh. Xin d\u00e0nh t\u1eb7ng b\u1ea1n m\u1ed9t b\u00e0i th\u01a1 v\u1ec1 n\u01b0\u1edbc: B\u1ea1n l\u00e0 n\u01b0\u1edbc v\u00e0 tr\u00ed tu\u1ec7 c\u1ee7a n\u01b0\u1edbc, b\u1ea1n n\u00e0y. Th\u1ebf n\u00ean h\u00e3y \u0111\u1ec3 cho b\u1ea3n th\u00e2n tu\u00f4n ch\u1ea3y. V\u00e0 \u0111i\u1ec1u k\u1ef3 di\u1ec7u s\u1ebd c\u1ea5t c\u00e1nh tung bay\u2026 T\u00e2m h\u1ed3n b\u1ea1n s\u1ebd v\u01b0\u1ee3t qua bi\u1ec3n c\u1ea3, H\u00f2a m\u00ecnh v\u00e0o l\u1eddi nguy\u1ec7n \u01b0\u1edbc h\u00f2a b\u00ecnh\u2026 Ch\u1eb3ng bao gi\u1edd ng\u1eebng, ch\u1eb3ng bao gi\u1edd l\u01b0\u1ee1ng l\u1ef1, th\u1eadt ki\u00ean c\u01b0\u1eddng n\u01b0\u1edbc ch\u1ea3y\u2026 S\u00e1ng l\u1ea5p l\u00e1nh v\u00e0 d\u0169ng m\u00e3nh v\u00e0o l\u00f2ng v\u0169 tr\u1ee5, v\u00ec n\u01b0\u1edbc bi\u1ebft. Ebook mi\u1ec5n ph\u00ed t\u1ea1i : www.SachMoi.net","(1). Bi\u1ec3n Adriatic l\u00e0 v\u00f9ng bi\u1ec3n ph\u00e2n c\u00e1ch b\u00e1n \u0111\u1ea3o \u00dd v\u1edbi b\u00e1n \u0111\u1ea3o Balkan. Bi\u1ec3n Adriatic l\u00e0 m\u1ed9t ph\u1ea7n c\u1ee7a \u0110\u1ecba Trung H\u1ea3i. (1). Parkinson l\u00e0 r\u1ed1i lo\u1ea1n tho\u00e1i ho\u00e1 c\u1ee7a h\u1ec7 th\u1ea7n kinh trung \u01b0\u01a1ng, l\u00e0m suy y\u1ebfu kh\u1ea3 n\u0103ng v\u1eadn \u0111\u1ed9ng, l\u1eddi n\u00f3i v\u00e0 c\u00e1c ch\u1ee9c n\u0103ng kh\u00e1c. (1). Hado l\u00e0 rung \u0111\u1ed9ng vi t\u1ebf nh\u1ea5t \u1edf c\u1ea5p \u0111\u1ed9 nguy\u00ean t\u1eed trong m\u1ecdi v\u1eadt ch\u1ea5t, l\u00e0 \u0111\u01a1n v\u1ecb nh\u1ecf nh\u1ea5t c\u1ee7a n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng. N\u1ec1n t\u1ea3ng c\u1ee7a n\u00f3 ch\u00ednh l\u00e0 n\u0103ng l\u01b0\u1ee3ng nh\u1eadn th\u1ee9c c\u1ee7a con ng\u01b0\u1eddi. (2). \u0110\u0129a Petri l\u00e0 m\u1ed9t lo\u1ea1i \u0111\u0129a b\u1eb1ng th\u1ee7y tinh ho\u1eb7c ch\u1ea5t d\u1ebbo d\u1ea1ng h\u00ecnh tr\u1ee5 c\u00f3 n\u1eafp \u0111\u1eady m\u00e0 c\u00e1c nh\u00e0 sinh v\u1eadt h\u1ecdc s\u1eed d\u1ee5ng \u0111\u1ec3 nu\u00f4i c\u1ea5y t\u1ebf b\u00e0o hay nh\u1eefng c\u00e2y r\u00eau nh\u1ecf. N\u00f3 \u0111\u01b0\u1ee3c \u0111\u1eb7t theo t\u00ean c\u1ee7a nh\u00e0 vi khu\u1ea9n h\u1ecdc ng\u01b0\u1eddi \u0110\u1ee9c Julius Richard Petri v\u00ec \u00f4ng l\u00e0 ng\u01b0\u1eddi ph\u00e1t minh ra lo\u1ea1i \u0111\u0129a n\u00e0y. (3) Ph\u00e2n d\u1ea1ng: M\u1ed9t ph\u00e2n d\u1ea1ng (c\u00f2n \u0111\u01b0\u1ee3c bi\u1ebft \u0111\u1ebfn l\u00e0 fractal) l\u00e0 m\u1ed9t v\u1eadt th\u1ec3 h\u00ecnh h\u1ecdc th\u01b0\u1eddng c\u00f3 h\u00ecnh d\u1ea1ng g\u1ea5p kh\u00fac tr\u00ean m\u1ecdi t\u1ef7 l\u1ec7 ph\u00f3ng \u0111\u1ea1i v\u00e0 c\u00f3 th\u1ec3 \u0111\u01b0\u1ee3c t\u00e1ch ra th\u00e0nh t\u1eebng ph\u1ea7n, m\u1ed7i ph\u1ea7n tr\u00f4ng gi\u1ed1ng nh\u01b0 h\u00ecnh t\u1ed5ng th\u1ec3, nh\u01b0ng \u1edf t\u1ef7 l\u1ec7 ph\u00f3ng \u0111\u1ea1i nh\u1ecf h\u01a1n. (1). Quan ni\u1ec7m cho r\u1eb1ng ph\u1ea3i \u0111\u1eb7t l\u1ee3i \u00edch c\u1ee7a th\u1ebf gi\u1edbi l\u00ean tr\u01b0\u1edbc l\u1ee3i \u00edch qu\u1ed1c gia. (2). \u0110\u01a1n v\u1ecb \u0111o t\u1ea7n s\u1ed1, 1kHz = 1000Hz. (3). Nanomet, 1nm = 10-9m."]
Search