คู่มือการปรับเปลี่ยนการออกเอกสารภาครัฐให้เป็นรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์

e-Licensing Transformation Playbook คมู่ ือการปรบั เปลี่ยนการออกเอกสารภาครฐั ใหเ้ ปน็ รูปแบบอิเลก็ ทรอนกิ ส์ สำนักงำนพัฒนำธุรกรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency)

คานา การออกเอกสารของภาครัฐในปจั จบุ ันโดยส่วนใหญย่ งั อยูใ่ นรปู แบบกระดาษ ซงึ่ หน่วยงานภาครัฐหลายแห่งได้พยายาม นาเทคโนโลยีดจิ ทิ ลั มาปรับใชเ้ พื่อเปน็ กลไกในการยกระดบั และเพิ่มประสทิ ธภิ าพการใหบ้ ริการรวมถงึ การออกเอกสารในรูปแบบ อเิ ล็กทรอนิกส์ (e-Document) อย่างไรก็ดี ถึงแม้ว่าทผี่ า่ นมาจะมีความพยายามปรบั การบรกิ ารให้เข้าสู่รูปแบบดจิ ทิ ลั แล้ว แต่ยังคง มีขอ้ จากัดในข้ันตอนการออกเอกสารให้เปน็ รูปแบบอิเล็กทรอนกิ ส์ ซ่ึงเกิดจากหลายสาเหตุ เชน่ ข้อจากัดทางดา้ นกฎหมาย ข้อจากัดจากการจดั หางบประมาณ และข้อจากดั ของการพฒั นาระบบการออกเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ เปน็ ต้น ส่งผลใหใ้ นปัจจุบนั หน่วยงานส่วนมากยังคงออกเอกสารในรูปแบบกระดาษ ในการนี้ สานักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนกิ ส์ (สพธอ.) จงึ ได้จัดทา คู่มอื การปรบั เปลย่ี นการออกเอกสาร ภาครฐั ใหเ้ ปน็ รปู แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ขน้ึ มาเพือ่ ใหข้ ้อมลู เกีย่ วกับเอกสารอิเลก็ ทรอนิกสร์ วมถึงเหตุผลและความจาเป็นของการใช้ เอกสารอเิ ล็กทรอนิกส์ พรอ้ มทงั้ ใหข้ ้อเสนอแนะแนวทางในเร่ืองตา่ ง ๆ ประกอบด้วย การขอสนบั สนนุ จากผู้บรหิ าร การเตรียม งบประมาณและการเขยี นโครงการ การจัดหาใบรบั รองอิเล็กทรอนกิ สส์ าหรับลงลายมือช่อื การพัฒนาและใชง้ านระบบออกเอกสาร อิเล็กทรอนิกส์ และการทาให้เกดิ การใชง้ านจรงิ ทง้ั น้ี สพธอ. หวงั เปน็ อยา่ งย่งิ ว่าคมู่ ือฉบบั นจ้ี ะช่วยใหห้ น่วยงานสามารถก้าวเขา้ สู่ การให้บริการในรูปแบบดจิ ทิ ัลอกี หนง่ึ ข้นั ผ่านการออกเอกสารในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ สานักงานพฒั นาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนกิ ส์ มกราคม 2564 สำนกั งำนพัฒนำธุรกรรมทำงอิเลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 2

สารบญั หน้า 2 คานา 3 สารบญั 4 ทาไมต้องปรบั เขา้ สกู่ ารออกเอกสารในรปู แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 4 5 ทาไมหนว่ ยงานภาครัฐจึงต้องจัดทาเอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ 6 ประโยชนข์ องการเปลย่ี นจากกระดาษไปสู่อเิ ลก็ ทรอนิกส์ 8 หน่วยงานจะปรบั ไปสู่การออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ไดอ้ ย่างไร ? 8 ขน้ั ตอนที่ 1 ขอการสนบั สนนุ จากผบู้ รหิ าร 8 1.1 ทาไมถึงตอ้ งไดร้ บั การสนับสนุนจากผู้บริหาร ? 10 1.2 Executive Pitchbook : คูม่ อื เพือ่ ชว่ ยขอการสนับสนนุ จากผบู้ รหิ าร 10 ขนั้ ตอนท่ี 2 เตรยี มของบประมาณและเขียนโครงการ 13 2.1 แนวทางการเขียนโครงการ และขอบเขตของงาน 14 2.2 แหลง่ งบประมาณอ่ืน 14 ข้นั ตอนท่ี 3 จดั หาใบรบั รองอิเล็กทรอนกิ สเ์ พอื่ ลงลายมือชอื่ 16 3.1 ประเภทการลงลายมอื ช่ือทีม่ คี วามน่าเชือ่ ถือ 18 3.2 ข้อแนะนาการเลือกรปู แบบใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 19 3.3 ข้ันตอนการจัดหาใบรับรองอิเลก็ ทรอนิกส์ 20 ขั้นตอนที่ 4 พฒั นาและใชง้ านระบบการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 27 4.1 แนวทางการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกสด์ ว้ ยระบบทหี่ น่วยงานพฒั นาขนึ้ เอง 34 4.2 แนวทางการออกเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ สด์ ว้ ยโปรแกรมสาเรจ็ รปู ขั้นตอนที่ 5 ทาใหเ้ กิดการใชง้ านจรงิ 34 5.1 รปู แบบของการตรวจสอบความน่าเชอื่ ถอื ของเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ 41 43 (ผา่ น PDF Reader / TEDA Web Validation / TEDA Web Validation API) 5.2 รปู แบบที่แนะนาให้หน่วยงานจดั ทาเพ่อื ให้ผู้ใชเ้ อกสารสามารถเปรยี บเทยี บข้อมลู กบั แหลง่ ต้นทาง 44 5.3 แนวทางการเก็บรกั ษาเอกสารอเิ ล็กทรอนิกส์ตลอดช่วงชวี ิตของเอกสาร 45 5.4 แนวทางการบริหารจดั การเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ตลอดช่วงชีวติ ของเอกสาร 46 46 (กรณแี ก้ไข หรอื โอนกรรมสทิ ธิ์ / ตอ่ อาย)ุ 47 5.5 แนวทางการบรหิ ารจดั การเอกสารอเิ ล็กทรอนิกสต์ ลอดช่วงชวี ติ ของเอกสาร (กรณยี กเลกิ ) ขั้นตอนท่ี 6 ปลดล็อกดา้ นกฎหมาย แนวทางการแก้ไขกฎหมาย อ้างองิ สำนักงำนพัฒนำธุรกรรมทำงอิเลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 3

ทำไมตอ้ งปรับเขำ้ สกู่ ำรออกเอกสำรในรูปแบบอิเลก็ ทรอนิกส์ ทาไมหน่วยงานภาครฐั จึงต้องจดั ทาเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ การใหบ้ รกิ ารของหนว่ ยงานภาครฐั โดยมากเกย่ี วขอ้ งกับการออกเอกสารสาคญั หรือหนงั สือรับรองเพอื่ ให้การรับรองแก่ผรู้ ับบรกิ ารทั้ง บุคคลและนิติบุคคลเพื่อวตั ถุประสงค์ตา่ ง ๆ แมว้ า่ ทีผ่ ่านมาจะมีความพยายามปรบั การบรกิ ารให้เขา้ สรู่ ูปแบบดิจทิ ัลแลว้ ก็ตาม แตย่ งั มี ขอ้ จากดั ในขนั้ ตอนการออกเอกสารให้เปน็ อิเลก็ ทรอนิกส์ ซึง่ เกิดจากหลายสาเหตุ ไม่วา่ จะเป็นความไมแ่ น่ใจเก่ยี วกับมาตรฐาน ด้านเทคโนโลยี หรอื อุปสรรคด้านกฎหมาย ทาให้ปจั จบุ นั หนว่ ยงานส่วนมากยังคงออกเอกสารแบบกระดาษ ซงึ่ มีความทา้ ทายหลายดา้ น เช่น • การออกเอกสารมขี น้ั ตอนมาก ใช้เวลานาน และไมค่ ลอ่ งตัว • เอกสารอาจถกู ปลอมแปลง จงึ ตอ้ งตรวจสอบยอ้ นกลบั มาที่หนว่ ยงานผ้อู อก เพือ่ ให้เกิดความเชอ่ื มั่นในการนาไปใช้ • การจดั เกบ็ เอกสารรปู แบบกระดาษมตี น้ ทนุ สงู โดยเฉพาะเอกสารท่ตี ้องเก็บเป็นระยะเวลานาน ดงั น้ัน การออกเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์จงึ ถอื เปน็ สว่ นสาคญั ในการทาใหบ้ ริการของหน่วยงานภาครัฐเป็นรูปแบบอิเล็กทรอนกิ สท์ ส่ี มบรู ณ์ ซ่งึ ความสาคญั ไม่ใช่เพยี งแคก่ ารสรา้ งเอกสาร แต่ตอ้ งครอบคลุมท้ังวัฏจกั รของเอกสาร (Document Lifecycle) ไดแ้ ก่ การจดั ทา การลง ลายมอื ช่ืออิเล็กทรอนกิ ส์ การส่งและการรบั การตรวจสอบ การนาไปใช้งานหรอื ประมวลผลเพอ่ื ใช้งาน การเก็บรักษา ตลอดไปจนถงึ การยกเลกิ เอกสาร วฏั จกั รของเอกสาร 11. การจดั ทา 2. การลงลายมอื ชอื่ อิเลก็ ทรอนกิ ส์ 7. การยกเลิก วฏั จกั รของเอกสาร 3. การส่ง (Document Lifecycle) และการรับ 6. การเก็บรกั ษา 4. การตรวจสอบ 5. การนาไปใช้งานหรอื ประมวลผลเพ่ือใช้งาน สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอิเลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 4

ทำไมตอ้ งปรับเข้ำส่กู ำรออกเอกสำรในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส์ ประโยชนข์ องการเปล่ยี นจากกระดาษไปส่อู ิเล็กทรอนกิ ส์ ลดคา่ ใชจ้ า่ ย เพม่ิ ความนา่ เชอ่ื ถอื แลกเปลย่ี นข้อมลู ได้ หากคานึงถึงค่าใชจ้ ่ายทางตรงและ ปจั จบุ นั องคก์ รระดบั สากล เช่น เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สจ์ ะมี ทางออ้ มในการจดั ทาเอกสารแบบ ISO ได้กาหนดแนวปฏบิ ตั ดิ ้าน การแนบไฟล์ XML ซึ่งเป็น กระดาษ เชน่ จดั ทาเอกสารท่ีมี เทคโนโลยีเก่ียวกับการจัดทา ภาษามาตรฐานทเี่ ครอ่ื ง คุณสมบตั พิ เิ ศษเพ่อื ปอ้ งกัน เอกสารและการลงลายมอื ชื่อ คอมพวิ เตอรส์ ามารถนาไป การปลอมแปลง ค่ารับ-สง่ เอกสาร ซงึ่ เม่อื จัดทาไดต้ ามแนวทางแล้ว ประมวลผลได้ จงึ สามารถ คา่ จัดเก็บรกั ษา ต้นทนุ เวลาของ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกสจ์ ะยากต่อ ใช้แลกเปลย่ี นข้อมลู ระหวา่ ง บคุ ลากร การออกเอกสาร ปลอมแปลงกวา่ เอกสารกระดาษ หนว่ ยงานไดโ้ ดยสะดวก ไมต่ อ้ งรอ แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์มคี า่ ใชจ้ ่าย มาก อกี ทงั้ ยงั ตรวจสอบย้อนกลบั ให้บคุ คลเป็นผูน้ าเข้าข้อมูล ในระยะยาวทตี่ ่ากวา่ ไดด้ ว้ ยตวั ผู้ใชเ้ อกสารเอง สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 5

ทำไมต้องปรับเข้ำสกู่ ำรออกเอกสำรในรูปแบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ หนว่ ยงานจะปรบั ไปสกู่ ารออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ไดอ้ ย่างไร ? ในการสนบั สนุนหน่วยงานภาครฐั ใหป้ รบั สูก่ ารออกเอกสารเปน็ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ไดน้ ้นั ETDA ไดจ้ ดั ทาคาแนะนาโดยแบ่งเป็น 6 ขน้ั ตอนหลกั เพ่ือเขา้ ส่กู ารออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์อย่างเตม็ รปู แบบ ซงึ่ หน่วยงานสามารถศกึ ษาแนวทาง เพ่ือนาไปประยกุ ต์และปฏิบตั ไิ ดต้ ามบรบิ ท ของหน่วยงาน 6 ข้นั ตอนเพ่ือเขา้ สกู่ ารออกเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ สอ์ ยา่ งเตม็ รปู แบบ 1 2 3 ขอการสนบั สนนุ จากผู้บรหิ าร เตแรลยี ะมเขขยี อนงโบคปรรงะกมาารณ จัดหาใเบพรือ่ บั ลรงอลงาอยเิ ลมก็อื ทชอ่ืรอนกิ ส์ ปัจจยั สาคญั ของความสาเรจ็ ในการเปลยี่ นแปลง ในการขบั เคลือ่ นการเปลยี่ นแปลงด้านระบบเทคโนโลย-ี เอกสารอิเล็กทรอนกิ สท์ ี่สมบูรณจ์ าเป็นจะตอ้ งมกี าร กระบวนการในองคก์ ร คือ การสนบั สนนุ จากผบู้ ริหาร สารสนเทศ หลายหน่วยงานจาเปน็ ต้องจัดหาบคุ ลากร ลงลายมอื ชอื่ เพอื่ ให้เกิดความผูกพันระหว่างตัวบุคคล ในสว่ นน้ีได้รวบรวมข้อมูลที่แสดงภาพรวมต้ังแต่ความ ทีม่ ีความเชยี่ วชาญเฉพาะทางเขา้ มาดาเนินการพัฒนา ผ้เู ป็นเจ้าของลายมือช่ือและกบั ข้อความในเอกสารน้นั จาเปน็ ในการเปล่ยี นแปลงมาส่กู ารออกเอกสาร ระบบฯ ซึง่ จาเปน็ จะตอ้ งกาหนดขอบเขตของโครงการ ในสว่ นน้จี ะให้คาแนะนาเกีย่ วกับแนวทางการ อเิ ล็กทรอนิกส์ ประโยชน์ท่หี น่วยงานจะไดร้ ับ ตวั อยา่ ง และจดั เตรยี มงบประมาณรองรบั ในส่วนนีจ้ ะให้ ลงลายมอื ช่อื อเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ่ีมคี วามนา่ เช่อื ถอื ซงึ่ ได้ กรณที ่ปี ระสบความสาเร็จ รวมถงึ สิง่ ทหี่ น่วยงานต้อง ข้อเสนอแนะแนวทางการเขียนโครงการ รวมถงึ การ มาตรฐานตามที่ ETDA กาหนด แนวทางการเลอื ก ดาเนินการเพื่อขบั เคลอื่ นการเปลยี่ นแปลง โดยจัดทา อา้ งอิงประเดน็ เพื่อสนบั สนนุ นอกจากนี้ยังไดจ้ ดั ทา ประเภทของใบรบั รองอเิ ล็กทรอนกิ สท์ ีใ่ ช้ในการ ในรูปแบบ PowerPoint Presentation (Executive เป็นไฟล์ตวั อยา่ งโครงการ (Template) ท่ีหนว่ ยงาน ลงลายมอื ชอ่ื รวมถงึ ข้นั ตอนท่หี น่วยงานต้อง Pitchbook) เพื่อเปน็ ค่มู ือใหก้ บั เจ้าหน้าทหี่ น่วยงาน สามารถดาวน์โหลดไปปรบั ใช้ไดต้ ามโจทยข์ อง ดาเนินการในการจัดหาใบรับรองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ นาไปปรับใช้ไดต้ ามความเหมาะสม หน่วยงาน 4 5 6 การอพอฒั กนเอากแสลาะใรชอง้ เิาลนก็ รทะรบอบนกิ ส์ ทาใหเ้ กดิ การใชง้ านจรงิ ปลดล็อกดา้ นกฎหมาย ในกระบวนการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ของ การสรา้ งความเชอื่ มนั่ ใหก้ บั ผู้ใช้เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ การปรบั ไปสกู่ ารออกเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์อาจมี หนว่ ยงานสามารถดาเนินการไดห้ ลายรูปแบบ ทั้ง นับเปน็ เง่อื นไขสาคญั ทจ่ี ะทาใหเ้ อกสารถกู นาไปใชจ้ รงิ อปุ สรรคในเชงิ กฎหมาย ในส่วนน้ีได้รวบรวมแนวทาง รูปแบบทหี่ นว่ ยงานพัฒนาระบบขน้ึ เอง และรปู แบบที่ใช้ ในส่วนนีจ้ ะให้คาแนะนาเกีย่ วกับเทคนิคทใ่ี ช้สาหรับสร้าง ในการแก้ไขกฎหมายจากหน่วยงานกลางตา่ ง ๆ เช่น โปรแกรมสาเร็จรูป ในสว่ นนจี้ ะให้คาแนะนาเกี่ยวกบั ความเชือ่ ม่ันแกห่ น่วยงานผรู้ ับเอกสาร เชน่ รูปแบบ มติคณะรฐั มนตรี สานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา รปู แบบทสี่ ามารถดาเนนิ การไดผ้ า่ นการเปรียบเทยี บ ของการตรวจสอบความน่าเช่อื ถือของเอกสาร พรอ้ มทงั้ ใหต้ ัวอย่างแนวทางการแกข้ อ้ ความใน ข้อดี-ขอ้ ควรพจิ ารณาของแตล่ ะวธิ ี อกี ทัง้ มีชุด อิเล็กทรอนิกส์ รปู แบบท่ีแนะนาใหห้ น่วยงานจดั ทา กฎหมายเพอ่ื ให้รองรบั กระบวนการการออกเอกสาร โปรแกรมให้หนว่ ยงานได้พิจารณาเลือกนาไปประยุกต์ เพ่อื ให้ผู้ใชเ้ อกสารสามารถเปรียบเทยี บขอ้ มลู กับแหล่ง อเิ ลก็ ทรอนิกสแ์ ละการทาธุรกรรมท่เี กีย่ วข้องใหเ้ ป็น ตามความเหมาะสมกับบรบิ ทของหน่วยงานตนเอง ต้นทาง รวมถึงแนวทางการเก็บรักษา แก้ไข หรอื โอน แบบอเิ ล็กทรอนกิ ส์ กรรมสทิ ธิ์ / ตอ่ อายุ และยกเลิกของเอกสาร เพื่อให้ หนว่ ยงานสามารถบริหารจดั การเอกสารได้ตลอด วงจรชีวติ ของเอกสาร สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 6

ทำไมต้องปรับเขำ้ สกู่ ำรออกเอกสำรในรูปแบบอเิ ล็กทรอนกิ ส์ หนว่ ยงานทา่ นมคี วามพร้อมในการออกเอกสารอิเล็กทรอนิกส์มากแคไ่ หน ? มาทาแบบทดสอบประเมนิ ความพรอ้ มกนั เถอะ เพอ่ื ใหเ้ ราชว่ ยแนะนาหนว่ ยงานทา่ น ได้อยา่ งมปี ระสทิ ธิภาพ เร่มิ ทา Quiz [ อย่รู ะหว่างดาเนนิ การ ] สำนกั งำนพัฒนำธุรกรรมทำงอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 7

ขัน้ ตอนท่ี 1 ขอกำรสนบั สนนุ จำกผู้บรหิ ำร 1.1 ทาไมถึงตอ้ งได้รบั การสนับสนนุ จากผู้บรหิ าร ? ในการปรบั เปลย่ี นไปสูก่ ารออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ เฉกเชน่ เดยี วกับการเปล่ยี นแปลงกระบวนการทางานขององคก์ รใด ๆ ตอ้ งอาศัย ความรว่ มมอื จากทง้ั องค์กร ซ่ึงปจั จยั สาคญั ของความสาเรจ็ คือ การสนบั สนนุ จากผู้บรหิ าร ซึง่ มีบทบาทเปน็ อย่างมากในการวางทิศทาง กาหนดนโยบาย เพื่อใหบ้ ุคลากรในองคก์ รเห็นเปา้ หมายและปฏบิ ัติไปในแนวทางเดียวกนั นอกจากนี้ ผ้บู รหิ ารยังมีบทบาทสาคญั ในการ จดั หาความรว่ มมือระหว่างหน่วยงานทจ่ี าเป็น รวมถึงการตัดสินใจในประเดน็ ทีม่ คี วามสาคญั และช่วยผลักดนั การแก้ไขอุปสรรคต่าง ๆ ท่ี อาจพบเจอระหว่างการดาเนินการ 1.2 Executive Pitchbook : คูม่ อื เพอื่ ช่วยขอการสนบั สนุนจากผู้บริหาร ETDA เลง็ เหน็ ถงึ บทบาทสาคัญของการขอการสนับสนุนจากผบู้ ริหารในการผลักดนั การออกเอกสารในรูปแบบอิเลก็ ทรอนิกส์ จงึ ได้จดั ทา Executive Pitchbook ซง่ึ รวบรวมสไลดก์ ารนาเสนอเพ่ือสื่อให้เหน็ ถึงความสาคัญ ตัวอย่าง และสิ่งทต่ี ้องดาเนนิ การ โดยเจา้ หน้าท่ภี าครฐั สามารถนาเอกสารนี้ไปปรบั ใช้ไดต้ ามบริบทของหน่วยงาน เพ่ือใหบ้ รรลตุ ามวตั ถปุ ระสงค์ ทา่ นสามารถดาวน์โหลด Executive Pitchbook ในรูปแบบ PowerPoint โดยภายในประกอบด้วยเนื้อหา 7 หวั ข้อหลัก ดังน้ี หัวข้อ รายละเอยี ดภายในหวั ข้อ 1. ทาไมหนว่ ยงานถงึ ตอ้ งทาเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์ วิวฒั นาการของบรกิ ารภาครฐั ดจิ ทิ ลั ความสาคญั ของเอกสาร อิเลก็ ทรอนิกส์ 2. เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ คืออะไร อธบิ ายความหมาย และคณุ สมบตั ขิ องเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ 3. เอกสารอิเลก็ ทรอนิกสเ์ ขา้ มาชว่ ยภาครฐั อยา่ งไร อธิบายให้เห็นถึงความท้าทาย และประโยชน์ของการออก เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ 4. ตวั อยา่ งความสาเรจ็ จากหนว่ ยงานในประเทศและตา่ งประเทศ ยกตวั อยา่ งความสาเรจ็ ในการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ท้ังจาก หน่วยงานในประเทศไทยและตา่ งประเทศ 5. หนว่ ยงานจะตอ้ งเตรียมการอยา่ งไรในการทา อธบิ ายถึงขน้ั ตอนหลกั เพื่อปรับเปลยี่ นไปส่กู ารออกเอกสาร e-Licensing อเิ ล็กทรอนิกส์ 6. การสนบั สนนุ ทตี่ ้องการจากผบู้ รหิ าร ส่งิ ท่ีต้องการสนบั สนุนจากผูบ้ รหิ าร เพ่ือใหป้ ระสบความสาเร็จ 7. ภาคผนวก รายละเอียดความสาเร็จของตา่ งประเทศ และคาถามที่พบบ่อย สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 8

ข้นั ตอนที่ 1 ขอกำรสนบั สนุนจำกผบู้ ริหำร Executive Pitchbook ดาวน์โหลด สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 9

ขน้ั ตอนท่ี 2 เตรียมของบประมำณและเขยี นโครงกำร การเตรยี มของบประมาณและการเขยี นโครงการ เป็นการจดั เตรยี มโครงการเพื่อจดั หาระบบสาหรบั เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ซงึ่ ในขัน้ ตอน ที่ 2 น้ี จะอธบิ ายถึงวธิ ีการเขียนโครงการและจัดทางบประมาณ โดยมีการแจกแจงรายละเอียดขององคป์ ระกอบทส่ี าคัญของการดาเนนิ การ ในแตล่ ะส่วน ในสว่ นของการเขยี นโครงการจะแจกแจงใหท้ ราบถึงองคป์ ระกอบโดยพืน้ ฐานของโครงการพัฒนาเอกสารอเิ ล็กทรอนิกส์ พรอ้ มท้ังมตี วั อยา่ งแบบร่างการเขียนโครงการ ใหส้ ามารถดาวน์โหลดเพ่อื เป็นตวั อย่างในการเขียนโครงการในลักษณะเดยี วกันได้ ขณะท่ีการจดั ทางบประมาณของโครงการจะมีการระบปุ ระเภทของค่าใชจ้ า่ ยโครงการ พร้อมท้ังมขี อ้ มูลประกอบการกาหนดกรอบคา่ ใชจ้ า่ ย ของแต่ละรายการ นอกจากน้ี ยังมีหัวขอ้ “แหล่งงบประมาณอ่ืน” ซึ่งเปน็ การเสนอทางเลอื กให้กบั หน่วยงานในการรับการสนับสนุน และ/หรือ เลือกรบั บริการ ท้งั ในรปู แบบที่เป็นตวั เงนิ และรปู แบบการรบั บริการ 2.1 แนวทางการเขยี นโครงการ และขอบเขตของงาน การเขยี นขอบเขตของงาน เพ่อื ใหส้ ามารถจัดซอื้ จัดจา้ งผรู้ บั จา้ งนอกองค์กรเข้ามาเป็นผ้ดู าเนินการแทน จาเปน็ จะตอ้ งมคี วามชดั เจน และมีองค์ประกอบครบถ้วน รวมถงึ มคี วามสอดคลอ้ งกบั ระบบการจดั ซ้ือจดั จา้ งภาครฐั (รา่ ง) หัวขอ้ ในการเขยี นขอบเขตงาน (Terms of Reference : TOR) แสดงใหท้ ราบถงึ เหตผุ ลและ 1. ความเปน็ มา อธบิ ายถงึ วตั ถุประสงคห์ รือ ความสาคัญท่ีจาเปน็ 2. วัตถปุ ระสงค์ ความต้องการในการ ต้องมโี ครงการ ดาเนนิ งานของโครงการ ระบุและแจกแจงส่ิงที่ตอ้ ง 3. ขอบเขตการดาเนนิ งาน กาหนดคณุ สมบัติของบคุ ลากร ปฏบิ ตั แิ ละการดาเนนิ งาน 4. คณุ สมบัตขิ องบคุ ลากรในโครงการ ทีจ่ ะมาดาเนนิ งานให้สอดคลอ้ ง ของโครงการ กับลักษณะของโครงการ ระบุสิ่งท่ีต้องส่งมอบจาก 5. ส่ิงทีส่ ่งมอบและกาหนดเวลาส่งมอบ กาหนดหลกั เกณฑ์ การดาเนินโครงการในแตล่ ะ 6. หลักเกณฑ์การพิจารณาคัดเลอื กผู้รับงาน การคดั เลอื ก โดยพิจารณา ประสบการณ์ทเี่ กี่ยวขอ้ งและ ชว่ งเวลาของโครงการ บุคลากรท่เี สนอ สามารถศกึ ษารายละเอยี ดเพม่ิ เตมิ 10 เทคนคิ การจัดทาขอบเขตของงาน จากกรมบญั ชกี ลาง กฎ ระเบียบ ขอ้ บงั คับที่เก่ียวกบั การจดั ซอื้ จัดจา้ งภาครฐั ศูนย์ข้อมลู ทป่ี รกึ ษา สานกั งานบรหิ ารหนี้สาธารณะ กระทรวงการคลงั สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency)

ขนั้ ตอนท่ี 2 เตรยี มของบประมำณและเขียนโครงกำร หัวข้อ รายละเอยี ดของแตล่ ะหัวขอ้ ขอบเขตงาน 1. หลกั การเหตุผล/ความเปน็ มา รายละเอยี ด หลักการเหตุผล/ความเป็นมา เปน็ การอธบิ ายถงึ ท่ีมาและความจาเป็นที่จะต้องมี การดาเนินโครงการซึ่งสามารถอธบิ ายไดห้ ลายรูปแบบ เช่น เปน็ โครงการทมี่ คี วามสอดรับ กับนโยบายของภาครฐั และมีความเชือ่ มโยงกบั แผนการพฒั นาประเทศ เป็นการดาเนินการ ตามภารกจิ ของหน่วยงาน เปน็ การดาเนนิ การตามนโยบายของภาครัฐ เปน็ การดาเนินการ เน่อื งจากเป็นโอกาสในการพัฒนา หรอื เป็นการดาเนนิ การเนือ่ งจากรปู แบบปัจจุบันมี อุปสรรคท่ตี อ้ งปรบั ปรุง เป็นตน้ 2. วัตถปุ ระสงค์ วัตถุประสงคเ์ ป็นการระบุเป้าหมายท่ีต้องการจากการดาเนินโครงการ ซง่ึ ควรจะตอบที่มา/ เหตุผลที่ให้ไว้ในหวั ขอ้ กอ่ นหนา้ ได้ 3. ขอบเขตการดาเนนิ งาน ขอบเขตการดาเนินงานของโครงการท่ีจะพฒั นาใบอนญุ าต/เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (e- License/e-Document) จะตอ้ งครอบคลุมกิจกรรมหลกั ทีส่ าคัญประกอบด้วย 2 มิติ คือ • มิตดิ า้ นขีดความสามารถของระบบการออกเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ ซ่งึ จะครอบคลุม การคดั เลอื กเอกสารทีจ่ ะพฒั นาเป็นอเิ ล็กทรอนิกส์ การออกแบบโครงสรา้ งขอ้ มูล (XML Schema) การเชือ่ มโยงกับฐานขอ้ มูลของระบบงานเดมิ การพัฒนาแบบร่าง ของเอกสาร การสรา้ งเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ในรปู แบบ PDF/A-3 และการใชล้ ายมือ ชือ่ ดิจทิ ัล (Digital Signature) • มิติในเรอ่ื งของการออกแบบและพฒั นาระบบ ซ่งึ จะครอบคลมุ การเกบ็ รวบรวมปัญหา และความต้องการใชง้ านในปจั จบุ ัน (Requirement Analysis) การออกแบบระบบ (Design) การพฒั นาระบบ (Build) การทดสอบระบบ (Test) และการติดต้ังเขา้ กับ ระบบหลักของหนว่ ยงาน (Deploy) พรอ้ มทงั้ จัดให้มีการอบรมการใชง้ านระบบ ใหแ้ ก่ เจ้าหนา้ ทขี่ องหนว่ ยงานในจานวนคร้ังทีเ่ หมาะสมกบั จานวนผู้ใชร้ ะบบ 4. คุณสมบตั ิของบคุ ลากรในโครงการ คณุ สมบัตขิ องบคุ ลากรในโครงการจะมีการระบคุ ุณสมบัตสิ าหรบั ผทู้ ี่ต้องการเขา้ รบั งาน เพือ่ ดาเนินโครงการ ซ่ึงรายละเอยี ดโดยพนื้ ฐานจะเป็นการระบุเพื่อยนื ยนั ความสามารถ ในการปฏิบัติงานได้ และสาหรบั โครงการทเ่ี ก่ียวขอ้ งกบั การพัฒนาเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ ซงึ่ ตอ้ งการท่ีปรึกษา ควรทีจ่ ะคดั เลือกทป่ี รกึ ษาทม่ี กี ารขึ้นทะเบยี นกบั ศนู ย์ขอ้ มลู ทีป่ รกึ ษา ไทย และมคี วามเช่ยี วชาญในสาขา ICT : เทคโนโลยีสารสนเทศและการสอ่ื สาร เพื่อคัด กรองท่ปี รึกษาทม่ี คี วามเช่ยี วชาญในสาขาทมี่ คี วามสอดคล้องกับบริบทของโครงการ สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 11

ขน้ั ตอนท่ี 2 เตรียมของบประมำณและเขยี นโครงกำร รายละเอยี ดของแต่ละหัวข้อขอบเขตงาน (ต่อ) หวั ขอ้ รายละเอียด 5. สิ่งทส่ี ง่ มอบและกาหนดเวลาสง่ มอบ ส่ิงที่สง่ มอบและกาหนดเวลาสง่ มอบ จะเป็นการระบุรายละเอียดโดยใหค้ วามสาคญั กับ เนอ้ื หาและผลงานท่ีต้องเกดิ ขึ้นในแตล่ ะงวดงานทีต่ ้องมีการสง่ มอบ โดยในงวดที่ 1 โดยมากจะขอให้มีการเสนอแผนงานและวธิ กี ารดาเนินงาน พรอ้ มทั้งระบุความเสี่ยงและ แนวทางรบั มือความเสี่ยงของโครงการ และงวดทเ่ี หลือ จะเปน็ การแบง่ งวดงาน เพ่ือให้ สามารถตรวจสอบและปรบั ปรุงผลการดาเนนิ การไดเ้ ปน็ ระยะ จนกว่าจะแลว้ เสรจ็ ตาม เป้าหมาย 6. หลักเกณฑก์ ารพจิ ารณาคดั เลือกผู้รบั หลักเกณฑก์ ารพจิ ารณาคัดเลอื กผรู้ บั งานเปน็ การแจ้งใหผ้ ทู้ ่ีตอ้ งการเขา้ รบั งานรับทราบ งาน หลักเกณฑ์การคดั เลือก ซึง่ โดยทว่ั ไปจะพิจารณาจาก 2 ส่วน คอื • การให้คะแนนทางด้านเทคนิค ซ่ึงประกอบดว้ ย ประวตั ิและผลงานของผูย้ ื่นขอ้ เสนอ บคุ ลากรที่เสนอดาเนนิ งานในโครงการ และขอ้ เสนอทางด้านเทคนคิ • การให้คะแนนจากขอ้ เสนอทางดา้ นราคา Download ร่างการเขียนโครงการ (.docx) สำนกั งำนพัฒนำธุรกรรมทำงอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 12

ข้ันตอนท่ี 2 เตรียมของบประมำณและเขยี นโครงกำร 2.2 แหล่งงบประมาณอื่น ในการส่งเสริมขนั้ ตอนการออกเอกสารของภาครฐั ใหเ้ ปน็ รูปแบบอเิ ล็กทรอนิกส์ ด้วยโครงสรา้ งข้อมูล (XML Schema) และเพม่ิ ความ นา่ เชอื่ ถอื ดว้ ยลายมอื ช่อื อิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Signature) จาเป็นจะตอ้ งได้รบั งบประมาณสนบั สนุนในกจิ กรรมดังกล่าว ดงั นัน้ หากหนว่ ยงานไมส่ ามารถขอจดั สรรงบประมาณได้ อาจจะพจิ ารณาขอรับการสนับสนนุ จากแหลง่ งบประมาณอ่นื ทง้ั ในมมุ มองของการ สนบั สนุนดา้ นงบประมาณในการดาเนนิ การ การใช้บริการโครงสรา้ งพื้นฐาน หรือการจดั ให้มีผลติ ภณั ฑ์ ซงึ่ มีแหล่งตัวอยา่ ง (ขอ้ มลู ณ ม.ค. 2564) ดงั นี้ การสนบั สนุนงบประมาณ แหลง่ ท่ีมา รายละเอียด สานกั งานคณะกรรมการดจิ ทิ ลั เพอื่ เศรษฐกิจและสงั คมแห่งชาติ งบประมาณการพัฒนาดิจทิ ัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (สดช.) สานกั งานพฒั นารฐั บาลดจิ ทิ ลั (องคก์ รมหาชน) (สพร.) งบประมาณด้านการพฒั นาเปน็ องค์กรดจิ ทิ ัล การสนบั สนนุ ในรปู แบบการใชบ้ รกิ ารองคป์ ระกอบอนื่ ๆ แหล่งทม่ี า รายละเอียด สานกั งานคณะกรรมการดจิ ทิ ลั เพอื่ เศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ การสมัครขอใช้ระบบบรกิ ารคลาวด์ กลางภาครฐั (Government (สดช.) Data Center and Cloud Service : GDCC) สานกั งานพฒั นาธรุ กรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (สพธอ.) การขอรบั การสนับสนนุ ใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ สำนกั งำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 13

ข้นั ตอนท่ี 3 จัดหำใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนิกส์เพอ่ื ลงลำยมอื ชอื่ 3.1 ประเภทการลงลายมือชอ่ื ที่มคี วามนา่ เช่ือถือ การลงลายมือช่อื มีวตั ถปุ ระสงค์เพอ่ื ระบุตวั บคุ คลผเู้ ปน็ เจ้าของลายมอื ช่อื ที่เกีย่ วขอ้ งกบั ข้อมลู น้ันและแสดงเจตนาของเจ้าของลายมอื ชื่อ เกยี่ วกบั ขอ้ ความทีต่ นเองลงลายมอื ชื่อ เช่น ยอมรับเง่อื นไขตามขอ้ ความทป่ี รากฏในข้อตกลง หรือรบั รองความถูกต้องของขอ้ ความที่ ตนเองให้ไว้ เปน็ ตน้ และเพ่ือใหผ้ ู้ลงลายมือชื่ออเิ ล็กทรอนิกส์มีแนวทางในการลงลายมือชอ่ื อเิ ล็กทรอนิกส์และสามารถเลอื กใชว้ ธิ กี ารไดอ้ ยา่ งเหมาะสมกับการ ทาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ จงึ มีการกาหนดข้อเสนอแนะมาตรฐานฯ วา่ ด้วยแนวทางการลงลายมือชอื่ อเิ ล็กทรอนิกส์ (ขมธอ. 23- 2563) ขึน้ มาโดยมีการแบง่ ประเภทของลายมือชอ่ื อเิ ล็กทรอนกิ สอ์ อกเป็น 3 ประเภท อธิบายไดด้ งั น้ี ประเภทของลายมอื ชอื่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ตามขอ้ เสนอแนะมาตรฐานฯ แบง่ ออกเปน็ 3 ประเภทหลกั ดงั นี้ ประเภทการลงลายมอื ชอ่ื ตัวอย่าง อาศัยอานาจของกฎหมาย 1. การลงลายมือชอ่ื อเิ ล็กทรอนิกส์ • การพมิ พช์ ่ือไว้ท้ายเน้อื หาของข้อความ พ.ร.บ. ว่าดว้ ยธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนิกส์ ทัว่ ไป • การใชป้ ากกาแบบอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (Stylus) พ.ศ. 2544 มาตรา 9 ลงลายมือชือ่ • การกรอกรหสั OTP เพ่อื ลงลายมือช่อื • การสแกนภาพ/อัปโหลดรูปภาพของ ลายมือชอ่ื • การทาเครื่องหมายหรือกดป่มุ ยืนยนั เพอ่ื ลงลายมอื ชื่อ 2. การลงลายมือชอ่ื อเิ ล็กทรอนิกส์ • ลายมือชอื่ ดจิ ทิ ลั ทอี่ าศยั โครงสร้างพนื้ ฐาน พ.ร.บ. ว่าดว้ ยธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนิกส์ ท่ีเชื่อถือได้ กญุ แจสาธารณะ (PKI)* พ.ศ. 2544 มาตรา 26 3. การลงลายมือชอื่ อเิ ล็กทรอนิกส์ • ลายมือชื่อดิจทิ ัลทีอ่ าศัยโครงสร้างพนื้ ฐาน พ.ร.บ. ว่าดว้ ยธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 มาตรา 26 และ 28 เช่อื ถอื ไดซ้ ง่ึ ใช้ใบรบั รองทอี่ อก กุญแจสาธารณะ (PKI)* และใช้ ใบรบั รอง โดยผู้ใหบ้ รกิ ารออกใบรบั รอง ที่ออกโดยผู้ให้บรกิ ารออกใบรบั รอง (CA : Certificate Authority) *โครงสรา้ งพนื้ ฐานกญุ แจสาธารณะ (PKI) เป็นเทคโนโลยีที่อาศยั ระบบรหัสแบบกุญแจสาธารณะ (Public Key Cryptography) ท่ปี ระกอบด้วยกุญแจสว่ นตัว (Private key) และกุญแจสาธารณะ (Public key) ซ่งึ โครงสรา้ งดงั กลา่ วใช้ในการพสิ จู นต์ ัวจริง (Authentication) รวมท้งั การรักษาความลบั ของขอ้ มูล (Data Confidentiality) ความครบถ้วนของขอ้ มลู (Data Integrity) และการห้ามปฏิเสธความรบั ผิด (Non-repudiation) โครงสรา้ งพืน้ ฐานกุญแจสาธารณะประกอบดว้ ยผู้ใหบ้ รกิ ารออกใบรบั รอง (Certification Authority - CA) เจา้ หนา้ ท่ีรับลงทะเบียน (Registration Authority - RA) ระบบบริการไดเรกทอรี (Directory service) และผู้ขอใช้บริการ (Subscriber) อ่านเพิม่ เติม สำนักงำนพฒั นำธุรกรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 14

ข้ันตอนที่ 3 จดั หำใบรบั รองอิเล็กทรอนิกส์เพ่อื ลงลำยมือชอ่ื การลงลายมอื ชอ่ื ทมี่ คี วามนา่ เชอื่ ถอื เพอื่ ให้เปน็ ลายมือชอื่ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ที่ปลอดภัยและเชือ่ ถือไดจ้ ะต้องมีคณุ สมบตั ดิ ังต่อไปนี้ คุณสมบตั ขิ องลายมอื ชอื่ อเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ปี่ ลอดภยั และเช่อื ถอื ได้ สามารถยืนยันตัวเจ้าของ ตรวจพบการเปล่ียนแปลง การทาให้เจ้าของ ลายมือช่ือ ของข้อความและลายมือช่ือ ลายมือช่ือไม่สามารถ ปฏิเสธความรับผิดจาก อิเล็กทรอนิกส์ได้ ข้อความที่ตนเองลงลายมือ ชื่อได้ ลายมอื ชอื่ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ประเภทท่ี 3 ลายมอื ชอ่ื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์เชอื่ ถอื ไดซ้ งึ่ ใช้ใบรบั รองท่อี อกโดยผู้ให้บรกิ ารออกใบรบั รอง (CA : Certificate Authority) มีคณุ สมบตั ิตรงตามทก่ี าหนดไว้ในข้างต้นซ่งึ เปน็ ขอ้ กาหนดในมาตรา 26 และอาศัยใบรบั รองท่ีออก โดยผู้ให้บรกิ ารออกใบรบั รอง เพ่อื สนับสนุนลายมอื ชื่ออเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ตามท่กี าหนดในมาตรา 28 แห่งกฎหมายวา่ ด้วยธรุ กรรมทาง อิเล็กทรอนิกส์ จงึ มีใชก้ ารลงลายมอื ชอื่ อิเล็กทรอนกิ สป์ ระเภทนี้ในการจัดทาหนงั สือรบั รองหรือเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ การบรรเทาความเสย่ี งของลายมอื ชอื่ อเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ เี่ ชอื่ ถอื ได้ซึง่ ใช้ใบรบั รองทอ่ี อกโดยผู้ใหบ้ รกิ ารออก ใบรบั รอง (CA : Certificate Authority) มกี ารบรหิ ารจดั การคกู่ ญุ แจและขอ้ มลู ใบรบั รองในโครงสรา้ งพน้ื ฐานกุญแจสาธารณะ (PKI) อย่างเหมาะสม เพ่ือให้มั่นใจไดว้ า่ ลายมอื ช่ือ ดิจทิ ลั สามารถยนื ยนั ตัวเจา้ ของลายมอื ช่อื และตรวจพบการเปลี่ยนแปลงของข้อความและลายมอื ชือ่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ได้ ซ่ึงจะชว่ ยจัดการ ความเสี่ยงหรอื ผลกระทบที่เปน็ ไปได้จากภัยคกุ คามหรอื เหตุการณ์ทลี่ ายมือชอ่ื อิเลก็ ทรอนิกส์จะไมเ่ ปน็ ทย่ี อมรับ เชน่ การปลอมตัวเปน็ ผูอ้ ่ืน การปฏเิ สธความรับผดิ เปน็ ต้น สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 15

ข้ันตอนท่ี 3 จดั หำใบรับรองอเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ พอื่ ลงลำยมือชอ่ื 3.2 ข้อแนะนาการเลือกรปู แบบใบรับรองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ในการใชง้ านใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ จาเปน็ ต้องมีการเลือกรูปแบบใหเ้ หมาะสมกบั การนาไปใชง้ านของหน่วยงานหรอื องค์กรน้นั ๆ ซึง่ รูปแบบของใบรบั รองอิเลก็ ทรอนิกส์สามารถแบง่ ได้ 2 ประเภท ดังนี้ การเลอื กรปู แบบใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ รูปแบบของใบรบั รองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ความเหมาะสม ขอ้ ดีและข้อควรพิจารณา 1. นติ บิ คุ คล เหมาะสาหรับกรณี ขอ้ ดี ใบรบั รองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ที่ออกใหก้ ับนิติ • หน่วยงานออกเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ท่ี • บรหิ ารจัดการงา่ ย สามารถลงนามที่ บคุ คล ทั้งหน่วยงานภาครฐั หรือเอกชน กฎหมายไม่ไดร้ ะบุวา่ ต้องลงนามโดยใช้ ระบบจัดการเวบ็ ไซต์ (Service เพอ่ื ใช้ในการรับรองธุรกรรมที่เกิดข้ึนว่า มาจากนิตบิ ุคคลของทา่ นอยา่ งนา่ เช่ือถอื นามของบคุ คล Backend) ของหนว่ ยงานได้เลย ขอ้ ควรพจิ ารณา • อาจจะตอ้ งปรบั แกก้ ฎระเบียบท่ี เก่ยี วกับการมอบอานาจให้บุคคลใด บคุ คลหน่งึ ใชล้ ายมอื ช่อื อเิ ล็กทรอนิกส์ในนามขององคก์ ร • ระบบจัดการเวบ็ ไซต์ (Service Backend) ของหน่วยงานต้องมกี าร จัดเก็บไว้ชัดเจน ครบถ้วน สามารถ ตรวจสอบย้อนกลบั ได้ สำนกั งำนพฒั นำธุรกรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 16

ข้ันตอนท่ี 3 จัดหำใบรับรองอเิ ลก็ ทรอนิกส์เพ่อื ลงลำยมอื ชื่อ การเลอื กรปู แบบใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (ต่อ) รปู แบบของใบรับรองอิเล็กทรอนกิ ส์ ความเหมาะสม ข้อดแี ละข้อควรพจิ ารณา 2. เจา้ หนา้ ทน่ี ติ ิบคุ คล เหมาะสาหรับกรณี ขอ้ ดี ใบรับรองอิเล็กทรอนิกส์ท่อี อกใหก้ ับ • หน่วยงานออกเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ • ระบผุ รู้ บั ผดิ ชอบได้ชดั เจนในตัวไฟล์ เจา้ หนา้ ท่ีของนิติบุคคล ทั้งหน่วยงานภาครฐั ท่กี ฎหมายระบุไว้ชดั เจนวา่ ให้บุคคลใด เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ • สอดคลอ้ งกบั วิธีปฏบิ ตั ิปกติในการลง หรอื เอกชน เพือ่ ใช้ในการรบั รองธุรกรรมท่ี เปน็ ผู้ลงนามเท่าน้นั เกิดขึน้ วา่ มาจากเจา้ หน้าทีข่ องนิติบุคคลของ นามของหน่วยงาน ทา่ นอย่างนา่ เช่อื ถอื ข้อควรพจิ ารณา • มคี วามยงุ่ ยากในการบรหิ ารจดั การ เชน่ การร้องขอ และติดตง้ั ใบรับรอง อิเลก็ ทรอนิกส์ การฝึกอบรมผู้ใช้งาน เน่อื งจากต้องจดั เตรยี มผา่ นหลายๆ อปุ กรณ์ เปน็ ตน้ สำนักงำนพัฒนำธุรกรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 17

ขน้ั ตอนที่ 3 จดั หำใบรับรองอิเล็กทรอนิกสเ์ พือ่ ลงลำยมือช่ือ 3.3 ข้นั ตอนการจดั หาใบรบั รองอิเล็กทรอนกิ ส์ การจดั หาใบรบั รองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ แบ่งรปู แบบการจดั หาไดเ้ ปน็ 2 รปู แบบ ได้แก่ หนว่ ยงานจดั หากับผู้ใหบ้ ริการใบรับรองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ โดยตรง หรือจดั หาผา่ น ETDA (ภายในวันที่ 14 พฤษภาคม พ.ศ. 2564) ซง่ึ ข้ันตอนขน้ึ อยกู่ บั รปู แบบการจดั หา และผู้ใหบ้ รกิ ารฯ ทเ่ี ลอื กใช้ รปู แบบการจดั หาใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนิกส์ รปู แบบการจัดหาใบรบั รอง ความเหมาะสม ข้อดีและข้อควรพิจารณา อิเล็กทรอนกิ ส์ เหมาะสาหรบั กรณี ข้อดี 1.หนว่ ยงานจดั หากับผู้ใหบ้ รกิ ารโดยตรง • หนว่ ยงานทตี่ ้องการเลอื กใชบ้ ริการ • สามารถเลอื กผู้ให้บรกิ ารออก ขอใบรบั รองอิเลก็ ทรอนกิ สเ์ อง ผา่ น ผู้ใหบ้ ริการออกใบรบั รองอิเล็กทรอนิกส์ กบั ผู้ใหบ้ รกิ ารใบรบั รองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ใบรบั รองไดเ้ หมาะสมกับความต้องการ ของผู้ใชบ้ รกิ ารไดอ้ ยา่ งอิสระ ขอ้ ควรพจิ ารณา • มีค่าใชจ้ ่ายสาหรบั การออกใบรับรอง อิเลก็ ทรอนกิ ส์ 2. จดั หาผา่ น ETDA เหมาะสาหรบั กรณี ข้อดี ขอรบั การสนับสนุนใบรับรองอิเล็กทรอนกิ ส์ • หนว่ ยงานทม่ี ขี ้อจากัดด้านงบ • ETDA ชว่ ยสนบั สนนุ ค่าใชจ้ ่ายที่ใช้ ผา่ น ETDA ประมาณแตต่ อ้ งการนารอ่ งการลง สาหรบั การขอใบรบั รองอิเล็กทรอนิกส์ ลายมอื ชอ่ื ดจิ ิทัล ต้ังแตว่ ันน้ี จนถงึ วันท่ี 14 พฤษภาคม • หน่วยงานทีม่ ีความตอ้ งการใชง้ าน พ.ศ. 2564 ใบรบั รองอเิ ล็กทรอนิกส์จานวนไม่มาก ข้อควรพจิ ารณา • หนว่ ยงานที่ไมก่ าหนดวา่ จะตอ้ งใช้ • มปี ริมาณใบรบั รองอิเลก็ ทรอนกิ ส์ท่ี บรกิ ารกับผู้ใหบ้ ริการใบรบั รอง แจกจ่ายจากดั ใหแ้ ต่ละหน่วยงานตามที่ อิเล็กทรอนิกส์ ใด ETDA พิจารณา สำนกั งำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 18

ข้นั ตอนที่ 4 พฒั นำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอิเลก็ ทรอนิกส์ ในการออกเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์ หน่วยงานสามารถดาเนนิ การได้ 2 แนวทาง ไดแ้ ก่ ออกเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์โดยใชร้ ะบบที่หนว่ ยงาน พฒั นาขนึ้ เอง ซ่ึงเหมาะสาหรับหน่วยงานทีม่ คี วามพร้อมด้านทรพั ยากรในการพฒั นาระบบออกเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ เช่น บคุ ลากร งบประมาณ เป็นตน้ และออกเอกสารอิเล็กทรอนกิ สด์ ว้ ยโปรแกรมสาเรจ็ รปู ซง่ึ เหมาะสาหรบั หนว่ ยงานทีม่ ีขอ้ จากดั ทาให้ไมส่ ามารถพฒั นา ระบบออกเอกสารเองได้ เช่น ไมม่ บี ุคลากรพฒั นาระบบออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ไมม่ ีงบประมาณในการจดั ทาโครงการ เปน็ ต้น ในขั้นตอนนี้จะอธบิ ายวิธกี ารออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์สาหรบั 2 แนวทางข้างต้น ซง่ึ ครอบคลุมกระบวนการจดั ทาเอกสาร ลงลายมอื ชอื่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และรบั สง่ เอกสาร รวมถึง ข้อด-ี ขอ้ ควรพิจารณาของแตล่ ะวธิ ีเพือ่ ใหห้ นว่ ยงานไดพ้ จิ ารณาเลือกใช้ตามความเหมาะสมกบั บรบิ ทของหน่วยงานตนเอง กระบวนการทีเ่ กยี่ วขอ้ งในการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ผอู้ อกเอกสาร จัดทาเอกสาร ลงลายมือชือ่ ส่งและรับเอกสาร ผู้รับเอกสาร อเิ ลก็ ทรอนิกส์ อิเล็กทรอนกิ ส์ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 2 แนวทางหลกั ในการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ แนวทางท่ี 1 แนวทางท่ี 2 ออกเอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์โดยใชร้ ะบบทห่ี นว่ ยงาน ออกเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์ดว้ ยโปรแกรมสาเร็จรูป พฒั นาขนึ้ เอง เหมาะสาหรบั หนว่ ยงานที่... เหมาะสาหรบั หนว่ ยงานที่... • มีทรัพยากรในการพฒั นาและบารงุ รกั ษาระบบ ท้ังด้านทกั ษะ • มีข้อจากดั ด้านทรัพยากรในการพัฒนาระบบ ทั้งดา้ นบุคลากร บคุ ลากรและงบประมาณ และงบประมาณ • ต้องการให้ระบบการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์เช่อื มโยงหรอื • ไมจ่ าเป็นต้องใหก้ ารออกเอกสารอิเล็กทรอนิกสเ์ ชื่อมโยงกบั ต่อยอดกับระบบงานหรือฐานข้อมูลของหน่วยงานท่ีมีอยใู่ น ระบบงานหรือฐานขอ้ มูลท่ีมอี ยู่ในปัจจบุ ัน ปัจจบุ นั • มเี ป้าหมายใหอ้ อกเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ได้ในระยะสั้น • มีระยะเวลาในการดาเนินการ เชน่ 6 เดือนขึ้นไป เช่น ภายใน 1 เดือน สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 19

ขนั้ ตอนที่ 4 พัฒนำและใช้งำนระบบกำรออกเอกสำรอิเลก็ ทรอนิกส์ 4.1 แนวทางการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ด้วยระบบทีห่ นว่ ยงานพฒั นาข้นึ เอง ในกรณที ่ีหน่วยงานต้องการพัฒนาระบบเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ขนึ้ เอง สามารถดาเนนิ การพัฒนาระบบออกเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ไดโ้ ดย ใช้ library ที่มีจาหนา่ ย หรอื เผยแพร่ท่ัวไป หรอื ใช้ชุดโปรแกรมที่ ETDA พัฒนาไว้ ซึ่งในสว่ นนีจ้ ะแนะนาวธิ ีการพัฒนาสาหรบั 3 กระบวนการท่ีเกยี่ วขอ้ ง ไดแ้ ก่ 1. การพฒั นาระบบการจดั ทาเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Create) ว่าด้วยวธิ กี ารสรา้ งไฟล์ PDF/A-3 รวมถงึ การแนบ ไฟล์ XML (ถ้ามี) โดยเรยี กใช้ขอ้ มลู จากฐานขอ้ มลู ของหน่วยงาน 2. การพฒั นาระบบการลงลายมอื ชอ่ื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Sign) ว่าดว้ ยวิธีการพัฒนาระบบการลงลายมือชื่ออิเลก็ ทรอนกิ ส์ทม่ี คี วาม น่าเชือ่ ถือ (Digital Signature) 3. การพฒั นาระบบรบั -สง่ เอกสาร (Deliver) ว่าดว้ ยวิธกี ารสง่ เอกสารท่ีได้ลงลายมอื ชอื่ อเิ ล็กทรอนกิ ส์ไปยงั ผู้รับเอกสารโดยผา่ นระบบ กระบวนการท่ี 1: การพฒั นาระบบการจดั ทาเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ กระบวนการพฒั นาระบบการจดั ทาเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ขอ้ มลู ท่ีใช้สาหรบั จัดทา ไฟล์ PDF + 2 ไฟล์ PDF/A-3 เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ท่ีพร้อมสาหรับการลง 1 ไฟล์ PDF/A-3 ลายมือชอ่ื อิเลก็ ทรอนกิ ส์ ไฟล์ XML • ไฟล์ XML (1) คอื ไฟลเ์ อกสารทถ่ี ูกเขียนด้วยภาษา XML โดยสามารถประมวลผลดว้ ยเครอื่ งคอมพวิ เตอร์ได้ โดยปกตจิ ะมีการ กาหนดโครงสร้างขอ้ มลู หรอื XML Schema เพ่ือให้สามารถแลกเปลย่ี นข้อมูลระหว่างระบบได้ • ไฟล์ PDF/A-3 (2) คือ ไฟลเ์ อกสารที่มคี วามสามารถในการแสดงผลได้ไม่ผดิ เพี้ยนไปจากตอนที่สร้าง แม้เวลาจะผา่ นไป รวมถึง สามารถแนบสง่ิ ทีจ่ าเป็นต้องใช้ในการประมวลผลด้วยเครือ่ งคอมพวิ เตอร์ เช่น ไฟล์ XML สาหรบั แลกเปลี่ยนข้อมูลท่อี ยใู่ นเอกสาร อิเลก็ ทรอนิกส์ เป็นต้น สำนกั งำนพฒั นำธุรกรรมทำงอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 20

ขน้ั ตอนที่ 4 พัฒนำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ กระบวนการจดั ทาไฟล์ XML และ ไฟล์ PDF/A-3 มีรายละเอยี ดดงั น้ี • ไฟล์ XML โดยหนว่ ยงานสามารถสรา้ งไฟล์ XML โดยใช้ library ที่มจี าหน่าย หรอื เผยแพร่ทว่ั ไป หรือใช้ชุดโปรแกรมสาหรบั จดั ทา ไฟล์ XML ท่ีพฒั นาโดย ETDA [ อย่รู ะหวา่ งดาเนนิ การ ] รายละเอียดฐานขอ้ มลู ชดุ โปรแกรมสาหรบั จัดทาไฟล์ ไฟล์ XML สาหรับเช่ือมต่อ XML ที่พัฒนาโดย ETDA XML Schema ไฟล์การเชอ่ื มโยงข้อมลู ขอ้ มลู นาเข้า (Input) กลไกการทางานของชดุ โปรแกรม ข้อมูลส่งออก (Output) (Process) • รายละเอียดการเชอ่ื มตอ่ ฐานขอ้ มูล 1. เรียกขอ้ มูลที่จะให้ปรากฏบนเอกสาร • ไฟล์ XML ซ่ึงมโี ครงสร้างข้อมูล ของหนว่ ยงาน ใช้สาหรับเช่ือมต่อกบั จากฐานข้อมูลของหน่วยงานตาม ตรงตามมาตรฐานทถ่ี กู กาหนดไว้ XML Schema (Database รายละเอยี ดการเชือ่ มต่อฐานข้อมูล ตาม XML Schema Connection Detail) 2. อา่ นไฟล์ XML Schema จาก • XML Schema สาหรับกาหนด เครอื่ งของผู้ใช้บริการหรอื ระบบเกบ็ โครงสร้างขอ้ มลู ของไฟล์ XML โครงสร้างข้อมลู มาตรฐานของ ETDA (ถา้ มี) (TEDA Schema Repository) • ไฟลก์ ารเชอ่ื มโยงข้อมูลระหวา่ ง 3. เชอ่ื มโยง XML Schema กับ XML Schema กบั ฐานขอ้ มลู ของ ฐานข้อมูลของหนว่ ยงานตาม หน่วยงาน (Mapping File) ไฟลก์ ารเชือ่ มโยงข้อมูล เพอื่ สร้าง ไฟล์ XML สามารถศกึ ษารายละเอยี ดเพม่ิ เตมิ 21 ขั้นตอนการขอรับบริการออกแบบโครงสรา้ งข้อมูล (XML Schema) โดย ETDA คมู่ ือการใช้งานชดุ โปรแกรมสาหรับจดั ทาไฟล์ XML ทพ่ี ัฒนาโดย ETDA [ อยรู่ ะหวา่ งดาเนนิ การ ] ระบบเก็บโครงสรา้ งขอ้ มูลมาตรฐานของ ETDA สำนกั งำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency)

ข้นั ตอนท่ี 4 พัฒนำและใช้งำนระบบกำรออกเอกสำรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ • ไฟล์ PDF/A-3 โดยหน่วยงานสามารถพัฒนาระบบการจดั ทาไฟล์ PDF/A-3 โดยใช้ library ทม่ี จี าหนา่ ย หรือเผยแพร่ทั่วไป หรือใช้ ชดุ โปรแกรมสาหรบั จัดทาไฟล์ PDF/A-3 ทีพ่ ัฒนาโดย ETDA โดยมีรายละเอยี ด [ อยูร่ ะหวา่ งดาเนนิ การ ] รูปแบบการพัฒนา การเลอื กนาไปใช้ ข้อดีและข้อควรพจิ ารณา พฒั นาระบบโดยใชช้ ดุ โปรแกรม เหมาะสาหรับหนว่ ยงานท่ี... ข้อดี สาหรบั จดั ทาไฟล์ PDF/A-3 ที่ • ตอ้ งการเลอื กรูปแบบอปุ กรณ์ที่ • สามารถนาชุดโปรแกรมไปพัฒนาตอ่ ยอดไดท้ นั ที พฒั นาโดย ETDA ใชล้ งลายมือชือ่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และบริหารจดั การการติดตั้งและ ข้อควรพจิ ารณา • ใชท้ รพั ยากรในการพฒั นาระบบมากกว่าการเรยี กใช้ ดูแลระบบเอง • มีทรัพยากรในการพัฒนาระบบ งาน API หรือโปรแกรมสาเร็จรปู ตดิ ต้งั และบารุงรกั ษาระบบ และ • ชุดโปรแกรมรองรบั การแปลงจากไฟล์ PDF ท่ัวไป ต้องการความคลอ่ งตวั ในการ เท่านัน้ บรหิ ารจัดการเองแบบเบด็ เสร็จ สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 22

ขั้นตอนท่ี 4 พฒั นำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอเิ ล็กทรอนิกส์ พัฒนาระบบโดยใชช้ ุดโปรแกรมสาหรบั จดั ทาไฟล์ PDF/A-3 ทพ่ี ัฒนาโดย ETDA ไฟล์ PDF ชุดโปรแกรมสาหรับจัดทาไฟล์ ไฟล์ PDF/A-3 PDF/A-3 ทพ่ี ัฒนาโดย ETDA ไฟล์ XML ข้อมูลนาเขา้ กลไกการทางานของชุดโปรแกรม ขอ้ มลู สง่ ออก (Input) (Process) (Output) 1. รา่ งเอกสารในรูปแบบไฟล์ PDF ทั่วไป 1. ผู้ใชน้ าเข้าไฟลข์ ้อมลู ไฟล์ PDF/A-3 ซึง่ ถูกต้องตามมาตรฐานที่ 2. ไฟล์ XML ท่ีไดจ้ ากกระบวนการจัดทา 2. ระบบตรวจสอบวา่ ไฟล์นาเข้าสามารถ ถกู กาหนดไว้สาหรบั เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ ไฟล์ XML แปลงให้เปน็ PDF/A-3 ได้หรอื ไม่ 3. แปลงไฟล์ PDF ให้เป็น PDF/A-3 4. แนบไฟล์ XML ลงในไฟล์ PDF/A-3 สามารถศกึ ษารายละเอยี ดเพมิ่ เตมิ ค่มู ือการใช้งานชดุ โปรแกรมสาหรับจดั ทาไฟล์ PDF/A-3 ทพี่ ฒั นาโดย ETDA [ อยู่ระหวา่ งดาเนนิ การ ] สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 23

ขัน้ ตอนที่ 4 พฒั นำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอิเล็กทรอนกิ ส์ กระบวนการท่ี 2: การพฒั นาระบบการลงลายมอื ชอ่ื อิเล็กทรอนกิ ส์ กระบวนการพฒั นาระบบการลงลายมือชอื่ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ ไฟล์ PDF/A-3 ใบรับรอง + ไฟล์ PDF/A-3 ทีพ่ รอ้ มสาหรบั การลง อิเล็กทรอนกิ ส์ ไฟล์ PDF/A-3 ท่ีถกู ลงลายมือชอ่ื ลายมือชอ่ื อเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Certificate) ทีพ่ ร้อมสาหรับการลง ลายมอื ช่อื อเิ ล็กทรอนิกส์ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ รปู แบบการพัฒนา การเลอื กนาไปใช้ ข้อดแี ละขอ้ ควรพจิ ารณา พัฒนาระบบโดยใชช้ ดุ โปรแกรม เหมาะสาหรับหนว่ ยงานท่ี... ขอ้ ดี • ต้องการเลือกรูปแบบอปุ กรณ์ • สามารถนาชุดโปรแกรมไปพัฒนาไดท้ นั ที ไมต่ ้อง สาหรบั การลงลายมือชอ่ื อิเลก็ ทรอนกิ ส์ ท่ีพฒั นาโดย ETDA ทีใ่ ชล้ งลายมอื ชื่ออิเล็กทรอนกิ ส์ ลงทะเบยี นก่อน และบริหารจดั การการติดตั้ง • สามารถบรหิ ารจดั การใบรับรองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ได้เอง และดแู ลเอง (BYOC: Bring Your Own Certificate) เชน่ • ตอ้ งการลงลายมือชอ่ื หน่วยงานจัดเกบ็ ไว้ที่ Hardware Security Module อเิ ลก็ ทรอนิกส์บนไฟล์ PDF ที่ (HSM) ในรปู แบบ Server หรือ USB Token รองรบั การนาไปใชโ้ ดยบุคคล • รองรับการลงลายมือช่ือดว้ ยใบรบั รองอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Human Readable : PDF) แบบเจา้ หน้าที่นิตบิ ุคคลและแบบนติ ิบุคคล หรอื ไฟล์ XML ทส่ี ามารถ • รองรบั การลงลายมือช่ือบนไฟล์ PDF และ XML ประมวลผลโดยคอมพิวเตอร์ได้ (PAdES และ XAdES) (Machine Readable : XML) หรือไฟลท์ งั้ สองชนิด ข้อควรพจิ ารณา • ต้องมบี คุ ลากรท่มี ีทกั ษะในการพฒั นาระบบ และบารุงรักษาระบบสูง สำนักงำนพฒั นำธุรกรรมทำงอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 24

ขัน้ ตอนท่ี 4 พฒั นำและใช้งำนระบบกำรออกเอกสำรอิเล็กทรอนิกส์ พฒั นาระบบโดยใชช้ ุดโปรแกรมสาหรับการลงลายมือชอ่ื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ที่พฒั นาโดย ETDA ไฟล์ PDF/A-3 ไฟล์ PDF/A-3 ท่ีถกู ไฟล์ XML ลงลายมอื ช่อื อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ แบบ PAdES ชดุ โปรแกรมสาหรับการลง ลายมอื ช่ือทีพ่ ัฒนาโดย ETDA ใบรับรองอเิ ล็กทรอนิกส์ ไฟล์ XML ท่ีถูก (Certificate) ลงลายมือชื่ออเิ ลก็ ทรอนิกส์ แบบ XAdES ข้อมลู นาเขา้ (Input) กลไกการทางานของชดุ โปรแกรม ขอ้ มลู สง่ ออก (Output) (Process) • ไฟล์ PDF/A-3 1. รับข้อมูลการเลอื กประเภทลายมอื ชื่อ • ไฟล์ PDF/A-3 ท่ีถกู ลงลายมือชอื่ • ไฟล์ XML (ถา้ มี) ที่ตอ้ งการลงบนเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์แบบ PAdES • ใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Certificate) เช่น PAdES Basic, PAdeS LTV, • ไฟล์ XML ทีถ่ ูกลงลายมือชอ่ื ท่ีเก็บอยใู่ นอปุ กรณ์ทีจ่ ดั เก็บและข้อมลู XAdEs Basic หรอื XAdES-X-L อิเลก็ ทรอนิกสแ์ บบ XAdES การเชื่อมต่อ เปน็ ตน้ 2. ผมู้ ีอานาจลงนามทาการยืนยัน การเรยี กใช้ใบรบั รองอิเล็กทรอนิกส์ ตามอุปกรณท์ ่ใี ช้ เช่น ใส่ Password กรณีใช้ Token 3. เรยี กใช้ข้อมลู ของใบรบั รองอเิ ลก็ - ทรอนิกส์ท่ีไดจ้ ากอปุ กรณท์ ี่จดั เก็บ เพือ่ ลงลายมือช่อื อิเลก็ ทรอนิกส์ บนเอกสาร สามารถศึกษารายละเอยี ดเพม่ิ เตมิ 25 คู่มอื การใชง้ านชดุ โปรแกรมสาหรบั การลงลายมอื ชอ่ื อิเลก็ ทรอนกิ ส์ท่พี ฒั นาโดย ETDA [ อยรู่ ะหวา่ งดาเนนิ การ ] สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency)

ข้นั ตอนท่ี 4 พฒั นำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอิเล็กทรอนกิ ส์ กระบวนการที่ 3: การพฒั นาระบบการรบั สง่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ กระบวนการพฒั นาระบบการรบั สง่ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ระบบรับส่งเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์ ไฟล์ PDF/A-3 ทลี่ ง ผ้รู บั เอกสาร ลายมอื ช่อื อิเล็กทรอนกิ ส์ อเิ ล็กทรอนิกส์ รูปแบบการพัฒนา การเลือกนาไปใช้ ข้อดีและขอ้ ควรพิจารณา พฒั นาการรบั สง่ เอกสารบน เหมาะสาหรับหน่วยงานที่... ขอ้ ดี แพลตฟอรม์ ใหบ้ รกิ ารของหนว่ ยงาน • ต้องการออกเอกสาร • สามารถพฒั นาระบบให้รองรบั การส่งออกเอกสารไป เอง อิเล็กทรอนกิ ส์ใหก้ ับหน่วยงาน ยังปลายทางทงั้ ภาครฐั เอกชน และประชาชน • หน่วยงานสามารถควบคุมการพฒั นา การติดต้ัง ภาครัฐ ภาคเอกชน และ ประชาชน และการบารงุ รกั ษาระบบไดแ้ บบเบด็ เสรจ็ ข้อควรพจิ ารณา • ระบบให้บรกิ ารของหน่วยงานตอ้ งรองรับการ เข้าใช้ การยนื ยันตัวตนของผู้ใชบ้ นมาตรฐานความ ปลอดภัยที่เก่ียวขอ้ ง • ผู้รบั เอกสารต้องลงทะเบียนเขา้ ใชบ้ นแพลตฟอร์ม ของหนว่ ยงานต่างหาก • ต้องใชท้ รพั ยากรในการพฒั นา ติดต้ังและบารงุ รกั ษา ระบบมากขนึ้ หรืออาจพจิ ารณาใชบ้ รกิ ารทีม่ อี ยู่ ซึ่งสามารถศกึ ษารายละเอยี ดเพม่ิ เติมได้จาก โครงการสนับสนนุ การเช่ือมโยงระบบสารบรรณอิเลก็ ทรอนิกส์ของหนว่ ยงานภาครฐั ตามมาตรฐาน TH e-GIF Electronic Correspondence Management Services (e-CMS version 2.0 on Cloud) สำนกั งำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 26

ข้ันตอนที่ 4 พัฒนำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอิเล็กทรอนกิ ส์ 4.2 แนวทางการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกสด์ ้วยโปรแกรมสาเร็จรปู ในกรณหี นว่ ยงานมขี ้อจากดั ท่ีทาให้ไมส่ ามารถพัฒนาระบบออกเอกสารเองได้ เช่น มบี คุ ลากรไม่เพยี งพอในการพฒั นาระบบ ไม่มี งบประมาณในการจดั ทาโครงการ เปน็ ต้น หนว่ ยงานสามารถใช้โปรแกรมสาเรจ็ รูปในการออกเอกสารสาหรับจดั ทา ลงลายมือชื่อ อิเล็กทรอนิกส์ และรับส่งเอกสารอเิ ล็กทรอนิกส์ไดเ้ ช่นกัน ในทนี่ ี้ ETDA ได้เสนอแนวทางการใช้โปรแกรมสาเร็จรูปที่มกี ารใชอ้ ย่างแพร่หลาย เช่น Microsoft Office Adobe Reader เพ่อื ใหห้ นว่ ยงานสามารถนาไปประยุกต์ใช้ได้จรงิ ในระยะสนั้ 1 2 3 จดั ทาเอกสาร ลงลายมอื ชอ่ื รบั ส่งเอกสาร อิเล็กทรอนกิ ส์ดว้ ย อิเลก็ ทรอนกิ ส์ด้วย อิเล็กทรอนกิ ส์ผ่าน โปรแกรมสาเรจ็ รปู เชน่ โปรแกรมอ่านไฟล์ PDF จดหมายอิเล็กทรอนิกส์ Microsoft Word เชน่ Acrobat Reader (Email) ข้อมูลท่ใี ช้สาหรับจัดทา ไฟล์ PDF/A ไฟล์ PDF/A ผ้รู ับเอกสาร เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ท่ีพร้อมสาหรับการลง ที่ลงลายมอื ชื่อ อเิ ล็กทรอนิกส์ ลายมือช่ืออเิ ล็กทรอนกิ ส์ อเิ ล็กทรอนกิ ส์ สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 27

ข้ันตอนท่ี 4 พัฒนำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอิเล็กทรอนกิ ส์ 1. จดั ทาเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ 2. ลงลายมอื ชอื่ อิเล็กทรอนิกส์ 3. รบั สง่ เอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ ดว้ ยโปรแกรมสาเร็จรปู ด้วยโปรแกรมอ่านไฟล์ PDF ผา่ นจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ (Email) ในการร่างเอกสาร หากหน่วยงานยงั ไม่มี ในการลงลายมือชือ่ บนเอกสาร PDF ในการส่งเอกสารใหห้ น่วยงานผูร้ ับ ระบบในปัจจุบนั สามารถใช้ Microsoft หน่วยงานสามารถใช้โปรแกรมอ่านไฟล์ ปลายทางหากไม่ไดม้ แี พลตฟอรม์ อยูแ่ ล้ว Office เพอ่ื สร้างขอ้ มลู ในไฟล์เอกสาร และ ประเภท PDF (PDF Reader) ในการลง หน่วยงานผ้อู อกเอกสารสามารถใชก้ ารรบั ใชข้ ดี ความสามารถของโปรแกรมในการ ลายมือช่อื ดว้ ยใบรับรองอเิ ล็กทรอนิกส์ สง่ ผา่ นอีเมลของผรู้ บั ปลายทางได้เชน่ กนั แปลงเปน็ PDF/A เพื่อทาการลงลายมอื ชือ่ ซงึ่ มคี วามนา่ เชอื่ ถือและปลอมแปลงได้ยาก ข้อดี ขอ้ ดี ข้อดี • ไมต่ อ้ งลงทะเบยี นผู้ใชบ้ นแพลตฟอร์ม • เป็นโปรแกรมสาเรจ็ รูปทใ่ี ช้อย่าง • สามารถดาวน์โหลดมาใชง้ านได้ โดย ใหม่ เนอ่ื งจากคนส่วนใหญ่สมัคร แพรห่ ลาย หนว่ ยงานสามารถ ไมต่ อ้ งเสยี คา่ ใช้จา่ ย เชน่ Acrobat บริการอีเมลอยแู่ ล้ว • หนว่ ยงานสามารถดาเนินการออก ดาเนินการออกเอกสารด้วยวธิ ีน้ีได้ Reader, Foxit Reader • หน่วยงานสามารถลงลายมือช่ือ ทนั ที ไม่ตอ้ งรอพัฒนาระบบ เอกสารด้วยวิธีน้ีไดท้ ันที ไม่ตอ้ งรอ • มีค่าใช้จา่ ยน้อยกวา่ การพฒั นาระบบ อเิ ลก็ ทรอนิกส์บนเอกสารดว้ ยวิธีนี้ได้ พัฒนาระบบ มาก ทันที ไมต่ ้องรอการพัฒนาระบบ ขอ้ ควรพจิ ารณา • การตรวจสอบประวตั ิการรบั สง่ และ ขอ้ ควรพจิ ารณา ข้อควรพจิ ารณา • รองรบั การแปลงไฟล์เป็น PDF/A • โปรแกรมไมร่ องรบั การเก็บประวตั ิ เปดิ อา่ นเอกสารจานวนมากใช้เวลา ไม่ใช่ PDF/A-3 ทาให้ไม่สามารถ ผูล้ งลายมือชื่ออเิ ลก็ ทรอนิกส์ จึงไม่ มาก เหมาะสมในการนามาใชก้ ับการ • ถา้ ขอ้ มูลในกลอ่ งขอ้ ความ (Mailbox) แนบไฟล์ XML เพ่ือให้คอมพวิ เตอร์ ประมวลผลได้ ลงลายมอื ช่ืออเิ ลก็ ทรอนิกส์แบบ เตม็ จะไม่สามารถรบั ขอ้ มูลอืน่ ได้ องค์กร • ไม่รองรบั การลงลายมือช่ือเป็นลาดบั ขนั้ เช่น ตอ้ งใหบ้ ุคคลแรกลงนามกอ่ น บคุ คลถัดไปจงึ จะสามารถลงลายมอื ช่ือ ได้ เป็นตน้ (ยกเว้นบางโปรแกรมซึ่ง อาจมคี า่ ใช้จ่าย) สำนกั งำนพัฒนำธุรกรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 28

ขนั้ ตอนท่ี 4 พฒั นำและใช้งำนระบบกำรออกเอกสำรอิเล็กทรอนกิ ส์ ขน้ั ตอนการจดั ทาเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สด์ ว้ ยโปรแกรมสาเร็จรูป (Microsoft Word) 1) เปิดไฟล์ Microsoft Word ทตี่ ้องการแปลงใหเ้ ป็น PDF/A ขนึ้ มา และกดปุม่ File 2) คลิกป่มุ Export และเลือก Create PDF/XPS 3) ปรากฏหน้าต่าง Publish as PDF or XPS และคลิกปมุ่ Options... สำนกั งำนพฒั นำธุรกรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 29

ขั้นตอนท่ี 4 พฒั นำและใช้งำนระบบกำรออกเอกสำรอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 4) เลือก PDF options เป็น PDF/A compliant และกดปุ่ม OK 5) กดป่มุ Publish สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 30

ข้ันตอนท่ี 4 พฒั นำและใช้งำนระบบกำรออกเอกสำรอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 6) เม่อื ทาการเปดิ ไฟล์บนโปรแกรม Adobe Acrobat Reader DC จะปรากฏแถบแสดงขอ้ ความ “This file claims compliance with the PDF/A standard and has been opened read-only to prevent modification.” ซ่งึ แปลว่า ไฟลน์ ้ีมีการป้องกนั การแก้ไข 7) และเมอื่ กดปุ่ม Enable Editing จะขน้ึ Pop-up แจง้ เตือนวา่ หากมกี ารแก้ไข ไฟล์ดังกล่าวจะสิ้นสถานะ ความเปน็ PDF/A สำนักงำนพัฒนำธุรกรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 31

ข้ันตอนที่ 4 พัฒนำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอิเล็กทรอนกิ ส์ ขน้ั ตอนการลงลายมอื ชอ่ื อิเล็กทรอนกิ สด์ ว้ ยโปรแกรมอา่ นไฟล์ PDF (Adobe Acrobat Reader DC) 1) ตดิ ต้ัง Driver ของอปุ กรณ์ Token ท่ีไดร้ ับจากผู้ใหบ้ รกิ ารออกใบรบั รองอิเล็กทรอนกิ ส์ (Certificate Authority) แลว้ เปิดเอกสารที่ ตอ้ งการลงลายมือชื่ออิเล็กทรอนกิ ส์ และคลกิ ที่แถบ Tools และคลกิ ที่ไอคอน Certificates 2) กลับมาท่เี อกสาร และกดปมุ่ Digitally Sign 3) โปรแกรมจะปรากฏหน้าตา่ งแจง้ ใหท้ าการ คลิกและลากบริเวณทตี่ อ้ งการลงลายมอื ชอ่ื บนเอกสาร สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 32

ขั้นตอนที่ 4 พัฒนำและใชง้ ำนระบบกำรออกเอกสำรอิเลก็ ทรอนิกส์ 4) คลิกและลากบริเวณที่ตอ้ งการลงลายมือชอ่ื อิเลก็ ทรอนิกส์ 5) จะปรากฏหนา้ ตา่ งแสดงลายมอื ช่ืออิเล็กทรอนิกส์ ทส่ี ามารถใชง้ านไดโ้ ดยอตั โนมตั ิ ใหท้ าการเลือก และกดปมุ่ Continue 6) เลอื กรูปแบบลายมือช่อื ทจ่ี ะใหป้ รากฏบนเอกสาร ท่ีช่อง Appearance และกดปุ่ม Sign 7) กรอกข้อมลู รบั รองท่ีได้รบั จากผู้ใหบ้ ริการออกใบรบั รองอเิ ล็กทรอนิกสอ์ ีกครงั้ เพือ่ เป็นการยืนยันและเสร็จสน้ิ การลงลายมือช่อื อิเล็กทรอนกิ ส์ สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอิเลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 33

ข้นั ตอนที่ 5 ทำให้เกิดกำรใชง้ ำนจริง 5.1 รปู แบบของการตรวจสอบความน่าเชือ่ ถอื ของเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (ผ่าน PDF Reader / TEDA Web Validation / TEDA Web Validation API) การตรวจสอบความนา่ เชอื่ ถอื ของเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ ตวั อย่างปัญหาทเี่ กดิ ข้ึน 1. หน่วยงานออกเอกสาร 2. นาย A แก้ไขข้อความใน 3. ผู้รับนาเอกสาร อิเล็กทรอนิกส์ให้กับนาย A เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส์ ที่ ถู ก แ ก้ ไ ข แ ล้ ว นา ส่ ง ต่ อ ใ ห้ ผู้ รั บ ป ล า ย ท า ง ไปใช้งาน จากปญั หาข้างต้นดงั น้ันจงึ ตอ้ งมีการตรวจสอบความนา่ เชอ่ื ถอื ของเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์เพอื่ ใหแ้ น่ใจวา่ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ไมม่ ีการแก้ไขหลงั จากการออกเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ และให้เอกสารเปน็ ไปตามหลกั เกณฑ์ของกฎหมายและสามารถใช้เปน็ พยานหลกั ฐานในศาลได้ วิธีการตรวจสอบความนา่ เชอ่ื ถอื ของเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ วธิ ีการตรวจสอบความน่าเชอ่ื ถอื ของ ความเหมาะสม ขอ้ ดแี ละขอ้ ควรพจิ ารณา เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ข้อดี 1. PDF Reader เหมาะสาหรบั ... • หนว่ ยงานที่ออกเอกสารไมต่ ้อง ตรวจสอบเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ สผ์ า่ น • ผรู้ ับเอกสารเป็นผ้ตู รวจสอบเองผ่าน โปรแกรม PDF Reader เชน่ Adobe พัฒนาระบบตรวจสอบเอกสาร Acrobat Reader DC, Nitro PDF เคร่อื งคอมพิวเตอร์ อิเล็กทรอนิกส์เอง • หน่วยงานปลายทางท่ีนาเอกสาร • สามารถตรวจสอบไดแ้ ม้ Reader, Foxit Reader เปน็ ตน้ เคร่อื งคอมพิวเตอร์ไม่ได้เช่ือมต่อ อเิ ล็กทรอนกิ ส์ไปใช้ให้บคุ คลเป็น อนิ เทอรเ์ นต็ ผูต้ รวจสอบผา่ นเครอ่ื งคอมพวิ เตอร์ ขอ้ ควรพจิ ารณา • รปู แบบการแจ้งผลการตรวจสอบ เอกสารอิเลก็ ทรอนกิ สเ์ ข้าใจง่าย แค่พอสมควร สำนกั งำนพฒั นำธุรกรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 34

ขั้นตอนที่ 5 ทำให้เกิดกำรใช้งำนจรงิ วธิ กี ารตรวจสอบความนา่ เช่ือถอื ของเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (ต่อ) วิธีการตรวจสอบความนา่ เชื่อถือของ ความเหมาะสม ข้อดีและข้อควรพิจารณา เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ 2. TEDA Web Validation เหมาะสาหรบั ... ขอ้ ดี ตรวจสอบเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ • ผูร้ ับเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ ป็นผู้ • หนว่ ยงานไม่ต้องพฒั นาระบบ ผา่ นระบบตรวจสอบความน่าเชื่อถอื ของเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์ หรอื ตรวจสอบเองผ่านเครื่องคอมพวิ เตอร์ ตรวจสอบเอกสารอิเล็กทรอนิกสเ์ อง TEDA Web Validation Portal หรืออปุ กรณอ์ ืน่ ๆ ทรี่ องรับการใชง้ าน • รปู แบบการนาเสนอผลการตรวจสอบ เบราว์เซอร์ เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ สเ์ ขา้ ใจง่ายกวา่ • หน่วยงานปลายทางท่ีนาเอกสาร แบบ PDF Reader อิเล็กทรอนิกส์ไปใช้ให้บุคคลเป็นผู้ • รองรับการตรวจสอบขอ้ มลู เพิม่ เติม ตรวจสอบเองผ่านเครื่องคอมพิวเตอร์ เช่น ตรวจสอบโครงสร้างขอ้ มลู XML และอุปกรณ์อื่น ๆ ทรี่ องรับการใช้ ทแี่ นบมากับไฟล์ PDF ให้ม่ันใจได้ว่า งานเบราเซอร์ XML มโี ครงสรา้ งข้อมลู ท่ถี ูกตอ้ งกับท่ี ลงทะเบียนไว้ในระบบ TEDA Schemas ขอ้ ควรพจิ ารณา • อปุ กรณ์ทใี่ ชต้ รวจสอบต้องเช่ือมต่อ อนิ เทอรเ์ น็ตเทา่ นั้น 3. TEDA Web Validation API เหมาะสาหรบั ... ขอ้ ดี ตรวจสอบเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ • หนว่ ยงานปลายทางท่นี าเอกสาร • สามารถตรวจสอบเอกสารจานวนมาก ในรูปแบบ API อิเล็กทรอนกิ ส์ไปใชต้ ้องการตรวจสอบ ในคราวเดียวกนั ได้ โดยใหร้ ะบบตรวจสอบแทนบคุ คล • สามารถนาไปประยุกต์ใชง้ านกบั ระบบ ตน้ ทางของหน่วยงาน เชน่ ทางาน ร่วมกบั ฟังก์ชันการตรวจสถานะของ ใบอนุญาต ทาใหส้ ามารถขยาย ความสามารถการตรวจเอกสารได้ หลากหลาย ข้อควรพจิ ารณา • หนว่ ยงานที่ตอ้ งการตรวจสอบ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกสจ์ าเป็นต้อง พัฒนาระบบเพื่อเรยี กใช้บรกิ าร API ของ ETDA สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอิเลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 35

ขนั้ ตอนท่ี 5 ทำให้เกดิ กำรใช้งำนจรงิ 1. ตัวอยา่ งการตรวจสอบความนา่ เชอ่ื ถอื ของเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ สด์ ว้ ย PDF Reader ด้วย Adobe Acrobat Reader DC 1) ตรวจสอบลายมอื ชอ่ื ดจิ ทิ ลั โดยแถบสถานะแสดงขึ้นเมอ่ื เปดิ เอกสารอเิ ล็กทรอนิกส์ผา่ น Adobe Acrobat Reader DC • เครื่องหมายถกู เมอ่ื ตรวจไม่พบวา่ มีการแก้ไขเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์หลังลงลายมอื ชอ่ื • เครือ่ งหมายผดิ เม่อื ตรวจพบว่ามีการแก้ไขเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สห์ ลงั ลงลายมอื ชอ่ื ตวั อย่างหนา้ จอแสดงผลการตรวจสอบเมอื่ ไม่พบการแก้ไข ตัวอยา่ งหน้าจอแสดงผลการตรวจสอบเมอ่ื พบการแก้ไข สำนกั งำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 36

ขั้นตอนท่ี 5 ทำให้เกดิ กำรใช้งำนจรงิ 2) ตรวจสอบขอ้ มลู ใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนิกสท์ ใ่ี ชล้ งลายมอื ชอื่ ดจิ ทิ ลั โดยคลกิ Show Signer’s Certificate เพ่อื ดขู ้อมลู เกี่ยวกับใบรับรอง อเิ ลก็ ทรอนิกสท์ ีใ่ ช้ลงลายมือชอื่ ดจิ ทิ ลั ตวั อย่างหนา้ จอแสดงผลและรายละเอยี ดของใบรบั รองอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ผูใ้ ห้บริการ ผู้เป็นเจา้ ของ ออกใบรับรอง ใบรบั รอง อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ อเิ ล็กทรอนกิ ส์ วันและเวลาที่ ใบรับรองเริ่มตน้ และหมดอายุ การใชง้ าน สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 37

ข้ันตอนท่ี 5 ทำใหเ้ กิดกำรใชง้ ำนจริง 2. ตวั อยา่ งการทางานของการตรวจสอบความนา่ เชอ่ื ถอื ของเอกสารอิเลก็ ทรอนกิ สด์ ว้ ยระบบกลาง TEDA Web Validation TEDA Web Validation จะรองรบั เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ ีม่ ีการสร้างและบนั ทกึ เปน็ รูปแบบ PDF, PDF/A-3 (.pdf) หรือ XML (.xml) โดยสามารถตรวจสอบได้ว่าเอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ • มีการลงลายมือชอ่ื ดจิ ทิ ัล/การประทบั รบั รองเวลาหรือไม่ • มีการแก้ไขเปลย่ี นแปลงหรือไม่ • สถานะของใบรับรองอเิ ล็กทรอนกิ ส์ • ข้อมลู XML มโี ครงสร้างและฟิลด์ตามรายการโครงสรา้ งทม่ี ีการลงทะเบยี นไว้กับ สพธอ. (TEDA Schemas) ครบถว้ นถกู ตอ้ ง ซ่ึงจะแสดงเปน็ ผลการตรวจสอบในแตล่ ะส่วนวา่ น่าเชอ่ื ถือหรอื ไม่ ตัวอย่างหน้าจอแสดงผลใหอ้ ปั โหลดไฟลเ์ พอ่ื ตรวจสอบ สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 38

ข้นั ตอนที่ 5 ทำใหเ้ กดิ กำรใช้งำนจรงิ ผลการตรวจสอบทั้งหมด 4 รปู แบบ สัญลักษณ์ คาอธิบาย เครือ่ งหมายถกู หมายถงึ เอกสารอิเลก็ ทรอนิกสน์ ้ันมลี ายมื่อช่ือดจิ ิทลั และ/หรือมกี ารประทับรับรองเวลาในรูปแบบท่ี ระบบรองรับดว้ ยใบรับรองอิเลก็ ทรอนกิ สท์ ี่อยภู่ ายใต้ Global หรอื NRCA และไม่พบการเปลี่ยนแปลงแก้ไขในเอกสาร ข้อมูล XML มีโครงสร้างและความครบถ้วนถกู ต้องของฟิลดต์ ามรายการโครงสร้างท่ีมีการลงทะเบยี นไวก้ ับ ETDA (TEDA Schemas) เครอื่ งหมายผดิ หมายถึง เอกสารอเิ ล็กทรอนิกสน์ ้ันมีอย่างน้อย 1 จุดท่พี บปญั หา เครื่องหมายตกใจ (อัศเจรยี ์) หมายถึง เอกสารอิเลก็ ทรอนกิ สน์ ั้นมอี ยา่ งน้อย 1 จุดที่พบขอ้ ควรสงั เกต เครื่องหมายคาถาม (ปรศั น)ี หมายถึง เอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์นั้นยังไม่มลี ายมือช่อื ดจิ ิทลั หรือไมม่ ีการประทับรบั รอง เวลาในรปู แบบท่ีระบบรองรบั หรือ โครงสรา้ งข้อมูล (XML Schema)/กฎการใชง้ าน (Schematron) ของ XML ไม่ได้ถกู ลงทะเบียนไวก้ ับ ETDA (TEDA Schemas) ตัวอยา่ งหนา้ จอแสดงผลการตรวจสอบการประทบั รบั รองเวลา สำนกั งำนพฒั นำธุรกรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 39

ขนั้ ตอนท่ี 5 ทำให้เกิดกำรใชง้ ำนจริง 3. ตัวอยา่ งการทางานของการตรวจสอบความนา่ เชอื่ ถอื ของเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สด์ ว้ ยระบบกลาง TEDA Web Validation API ขน้ั ตอนการขอใชบ้ รกิ าร ข้ันตอนการนาไปใช้งาน 1. หน่วยงานปลายทางลงทะเบียน 2. ระบบของหน่วยงานปลายทาง 3. ระบบของหน่วยงานปลายทาง ขอใช้บริการ TEDA Web ส่ ง ไ ฟ ล์ เ พ่ื อ ต ร ว จ ส อ บ ค ว า ม ถู ก ต้ อ ง ส่งค่า Transaction ID เพื่อค้นหา Validation API กับ ETDA ของเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ผลตรวจสอบความถูกต้องของ โดยระบบจะตอบกลับมาเป็นค่า เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ว่าน่าเชื่อถือหรือไม่ Transaction ID ไว้ใช้ ในการตรวจสอบ แหล่งที่มา ระบบ TEDA Web Validation API (Specification) สำนักงำนพัฒนำธุรกรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 40

ขน้ั ตอนที่ 5 ทำให้เกิดกำรใชง้ ำนจริง 5.2 รูปแบบที่แนะนาให้หนว่ ยงานจดั ทาเพ่ือให้ผู้ใชเ้ อกสารสามารถเปรียบเทยี บข้อมูลกับแหลง่ ตน้ ทาง การเปรยี บเทยี บขอ้ มลู กบั แหลง่ ตน้ ทาง ตัวอย่างการใชง้ านท่เี กิดข้ึน 1. หน่วยงานออกเอกสาร 2. นาย A พิมพ์ออก 3. น.ส. B รับเอกสารกระดาษ อิเล็กทรอนิกส์ให้กับนาย A เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ เ พ่ื อ นา ไ ป ใ ช้ ต่ อ โ ดย ต้ อ ง ก า ร เป็นเอกสารกระดาษ แล้วนาไปส่งต่อให้กับ น.ส. B เปรียบเทียบข้อมูลกับ แหล่งต้นทาง จากตัวอย่างการใชง้ านขา้ งต้น จึงมกี ารแนะนาให้ใชก้ ารลงลายมอื ชอ่ื ดจิ ทิ ลั (Digital Signature) จากการใช้ใบรับรอง อิเลก็ ทรอนิกส์ เพื่อให้ผู้ใชง้ านสามารถตรวจสอบได้ว่าเอกสารอิเล็กทรอนกิ สน์ น้ั ถกู แก้ไขหรอื ไม่ กอ่ นนาไปใช้งาน อยา่ งไรกต็ าม หากมี การพมิ พ์เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ลงบนกระดาษแล้ว ก็จะไม่สามารถตรวจสอบความน่าเช่อื ถือดว้ ยวธิ ีดงั กล่าวได้ ในชว่ งเปลี่ยนผ่านทม่ี ีการใชเ้ อกสารท้งั ในรปู แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และกระดาษควบคู่กนั นั้น จงึ ควรมีแนวทางเสรมิ เพื่อรองรบั การ ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของข้อมูลบนเอกสาร สำนักงำนพฒั นำธุรกรรมทำงอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 41

ข้ันตอนท่ี 5 ทำใหเ้ กดิ กำรใช้งำนจรงิ รปู แบบทแี่ นะนาให้หน่วยงานจดั ทาเพอื่ ใหผ้ ู้ใช้เอกสารสามารถเปรยี บเทียบขอ้ มลู กบั แหลง่ ตน้ ทาง รูปแบบท่ีแนะนาใหห้ นว่ ยงานจดั ทา ความเหมาะสม ข้อดีและขอ้ ควรพจิ ารณา 1. QR Code เหมาะสาหรบั ... ข้อดี สแกน QR Code ทป่ี รากฏบนเอกสาร • หนว่ ยงานท่มี ีระบบฐานขอ้ มลู และมี • ตรวจสอบไดส้ ะดวกดว้ ยอุปกรณ์ เพอื่ ตรวจสอบความถูกตอ้ งของขอ้ มูล ทรพั ยากรในการพฒั นาระบบเพมิ่ เติม พกพา • การตรวจสอบด้วยอุปกรณ์ เชน่ โทรศพั ท์ แท็บเลต็ หรอื โปรแกรมอ่าน ขอ้ ควรพจิ ารณา • ตอ้ งเพิ่มขัน้ ตอนการประทับ QR Code QR Code เปน็ ต้น ลงบนเอกสารในการพฒั นาระบบ ออกเอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ • อาจมีการทา QR Code ปลอม เพือ่ ให้ ขอ้ มูลตรงกบั เอกสารท่ีมีการแก้ไข 2. Search Tool เหมาะสาหรับ... ข้อดี สืบคน้ ขอ้ มูลของเอกสารผา่ นชอ่ งทาง • หน่วยงานทมี่ รี ะบบฐานขอ้ มลู และ • พัฒนาระบบน้อยกวา่ แบบ QR Code ออนไลน์ของหน่วยงานเจ้าของเอกสาร ทรพั ยากรในการพฒั นาระบบขั้น (พัฒนาเฉพาะระบบสืบคน้ ) พ้ืนฐาน • การตรวจสอบด้วยเครอ่ื งคอมพิวเตอร์ ขอ้ ควรพจิ ารณา หรอื อุปกรณ์ เช่น โทรศัพท์ แท็บเล็ต • ผู้ใชต้ อ้ งค้นหาด้วยการปอ้ นขอ้ มลู บน เป็นตน้ ระบบผา่ นชอ่ งทางออนไลน์ ซงึ่ สะดวก น้อยกวา่ การสแกน QR Code • เงื่อนไขท่ใี ชส้ ืบคน้ ที่เหมาะสม และการ คดั กรองผู้ใชง้ าน เพ่อื ไม่ให้มีการแสดง ขอ้ มลู ส่วนบคุ คลโดยไมไ่ ด้รับอนุญาต สำนกั งำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 42

ข้นั ตอนที่ 5 ทำให้เกิดกำรใช้งำนจริง 5.3 แนวทางการเก็บรกั ษาเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ตลอดชว่ งชวี ติ ของเอกสาร แนวทางการเกบ็ รกั ษา แนวทางการเกบ็ รกั ษาเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เพอ่ื ให้สามารถเก็บรักษาเอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์หรือขอ้ ความในรปู แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ตามท่ี กฎหมายต้องการ ซ่งึ เปน็ ไปตามพระราชบัญญตั ิวา่ ด้วยธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ พ.ศ. 2544 และทแี่ ก้ไขเพิม่ เตมิ ผอู้ อกและผรู้ บั บรกิ ารเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ต้องเก็บรักษาเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์ดงั กลา่ วไว้ในรูปของขอ้ มูลอิเลก็ ทรอนิกสต์ าม หลกั เกณฑ์ดงั ตอ่ ไปนี้ ใหถ้ อื ว่าไดม้ กี ารเก็บรักษาไวต้ ามระเบยี บน้แี ลว้ • เกบ็ รักษาข้อมูลอิเลก็ ทรอนิกส์นนั้ ใหส้ ามารถเขา้ ถึงและนากลบั มาใช้ได้โดยความหมายไม่เปลี่ยนแปลง • เก็บรกั ษาหรือแสดงขอ้ มูลอเิ ลก็ ทรอนิกสน์ ั้นใหอ้ ย่ใู นรปู แบบท่เี ปน็ อยู่ในขณะที่สรา้ ง ส่ง หรือได้รับข้อมูลนั้น • เก็บรกั ษาข้อความสว่ นทรี่ ะบุถึงแหล่งกาเนิด ตน้ ทาง และปลายทางของข้อมูลอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ตลอดจนวันและเวลาท่ีส่งหรือไดร้ บั ขอ้ ความ นอกเหนือจากท่กี ลา่ วดังขา้ งตน้ หนว่ ยงานใดทร่ี ับผิดชอบในการเกบ็ รักษาเอกสารหรอื ขอ้ ความใด อาจกาหนดหลักเกณฑ์รายละเอยี ด เพ่มิ เตมิ เกีย่ วกบั การเกบ็ รักษาเอกสารหรอื ข้อความน้นั ไดเ้ ท่าที่ไมข่ ดั หรอื แย้งกบั บทบญั ญตั ิ สำนักงำนพัฒนำธรุ กรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 43

ขน้ั ตอนท่ี 5 ทำใหเ้ กดิ กำรใช้งำนจริง 5.4 แนวทางการบรหิ ารจัดการเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ตลอดชว่ งชีวิตของเอกสาร (กรณีแก้ไข หรอื โอนกรรมสิทธิ์ / ต่ออายุ) วตั ถปุ ระสงคข์ องแนวทางการแก้ไข หรือโอนกรรมสทิ ธ์ิ / ตอ่ อายุ แนวทางการแก้ไข หรือโอนกรรมสทิ ธ์ิ / ตอ่ อายุ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เพ่อื ให้ยังคงความนา่ เช่ือถือของเอกสารอเิ ลก็ ทรอนิกส์และสามารถ ใชเ้ ป็นพยานหลกั ฐานในศาลได้ซง่ึ เป็นไปตามมาตรฐานขอ้ กาหนดของเอกสารอิเลก็ ทรอนิกส์ รปู แบบการแก้ไข หรือโอนกรรมสทิ ธิ์ / ตอ่ อายุ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สท์ แี่ นะนา เนื่องจากเอกสารอเิ ล็กทรอนิกส์ไม่สามารถถกู เปลย่ี นแปลงแก้ไข ดงั น้ันจงึ ให้แก้ไข หรือโอนกรรมสทิ ธิ์/ตอ่ อายุผา่ นระบบ โดยวธิ กี ารออก เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ใหมแ่ ทนเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สเ์ ดมิ แก้ไข หรอื โอนกรรมสทิ ธ์ิ / ต่ออายุ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์โดยทาการออกเอกสารใหม่ New เดิม ใหม่ ใหม่ เ อ ก ส า ร อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส์ ท่ี ย่ืนขอแก้ไขหรือ ออกเอกสารใหม่ เ อ ก ส า ร อิ เ ล็ ก ท ร อ นิ ก ส์ ที่ ต้องการแก้ไข โอนกรรมสิทธิ์ / ต่ออายุ โดยอาจมีการอ้างอิงถึง ถูกแก้ไข โอนกรรมสิทธ์ิ หรือหมดอายุ ผ่านระบบ เอกสารใบเก่า โอนกรรมสิทธ์ิ หรือไม่มีก็ได้ หรือต่ออายุใบใหม่ สำนกั งำนพฒั นำธุรกรรมทำงอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 44

ข้นั ตอนที่ 5 ทำใหเ้ กดิ กำรใช้งำนจรงิ 5.5 แนวทางการบรหิ ารจัดการเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ตลอดชว่ งชวี ิตของเอกสาร (กรณียกเลิก) วัตถปุ ระสงคข์ องแนวทางการยกเลกิ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ แนวทางการยกเลกิ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เพื่อให้การบริการดา้ นเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์ดาเนินไปได้ตั้งแตต่ น้ จนจบครบวงจร จึงมีการแนะนาแนวทางในการยกเลกิ เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ดว้ ยวิธีการทางอิเล็กทรอนกิ ส์ แนวทางการยกเลกิ เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ สท์ แี่ นะนา เพอื่ ให้การบรกิ ารดา้ นเอกสารอิเล็กทรอนิกสด์ าเนินไปไดต้ ั้งแตต่ ้นจนจบครบวงจร จงึ แนะนาแนวทางการใหบ้ รกิ ารยกเลกิ เอกสาร อิเล็กทรอนกิ ส์ผ่านระบบ โดยทรี่ ะบบสามารถทาการยกเลกิ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ใหอ้ ตั โนมตั ิ ณ ทเ่ี ก็บไฟล์ของเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์ นัน้ ได้ ให้บริการยกเลกิ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สผ์ า่ นระบบ โดยที่ระบบสามารถทาการยกเลกิ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ใหอ้ ตั โนมตั ิ Active ยกเลิกเอกสาร ระบบทาการเปล่ียน X ผ่านระบบ สถานะของเอกสาร เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ เป็นสถานะ \"ยกเลิก\" เอกสารอิเล็กทรอนิกส์ ที่ต้องการขอยกเลิก ถูกยกเลิก บนท่ีเก็บไฟล์ ของเอกสาร *สามารถตรวจสอบสถานะ ได้ที่ระบบของหน่วยงาน แต่จะไม่สามารถตรวจสอบ ได้ท่ีเอกสารอิเล็กทรอนิกส์ วธิ ีการตรวจสอบในกรณีทเี่ อกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ สถ์ กู ยกเลกิ วธิ กี ารตรวจสอบในกรณที เ่ี อกสารอเิ ล็กทรอนกิ สถ์ ูกยกเลิก ข้อควรพิจารณา เมื่อยกเลกิ เอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์แลว้ ระบบทาการเปลี่ยนสถานะ หากเปดิ เอกสารอิเลก็ ทรอนกิ ส์ใน PDF Reader จะไมส่ ามารถ ของเอกสารเป็นสถานะ \"ยกเลกิ \" บนท่เี ก็บไฟลข์ องเอกสาร ดงั นัน้ ทราบไดว้ ่าเอกสารถูกยกเลิกแลว้ เม่ือตรวจสอบเอกสารอิเล็กทรอนกิ ส์แล้วจะแสดงสถานะของ เอกสารว่าถกู ยกเลกิ สำนักงำนพัฒนำธุรกรรมทำงอเิ ล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 45

6 ข้ันตอนท่ี 6 ปลดล็อกดำ้ นกฎหมำย กฎหมายว่าดว้ ยธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนิกส์ รองรับผลผกู พันและการบงั คับใช้ได้ในทางกฎหมายของการทากิจกรรมในทางแพ่งและ พาณชิ ยแ์ ละการดาเนินงานของรฐั ในรปู แบบอิเล็กทรอนกิ ส์ อ้างองิ พระราชบญั ญัตวิ ่าด้วยธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 (ฉบบั แก้ไขเพิ่มเติม) (หมวด 4 ธรุ กรรมทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ภาครัฐ มาตรา 35) และ พระราชกฤษฎีกากาหนดหลกั เกณฑแ์ ละวธิ กี าร ในการทาธรุ กรรมทางอิเล็กทรอนกิ สภ์ าครฐั พ.ศ. 2549 ซึง่ หนว่ ยงานของรัฐสามารถนาไปปรับใช้กบั การดาเนนิ งานของหน่วยงาน เพือ่ ให้เกดิ ความสอดคลอ้ งในการดาเนินงานตามกฎหมายเฉพาะได้ อยา่ งไรก็ตาม การดาเนินการดว้ ยวธิ กี ารทางอิเลก็ ทรอนกิ สต์ าม กฎหมายอาจต้องพิจารณาองคป์ ระกอบอื่นรว่ มดว้ ย เชน่ ความพร้อมของระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศ หรือการมีหลกั เกณฑแ์ ละวิธกี าร ท่ีรองรบั การดาเนินการในรูปแบบอเิ ล็กทรอนกิ สท์ ีเ่ หมาะสม ซงึ่ มีความแตกตา่ งจากการดาเนินการในรปู แบบกระดาษ แนวทางการแก้ไขกฎหมาย จากการดาเนนิ การเพอื่ ผลักดนั เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ ส์ทผี่ า่ นมา พบว่าปัญหาอุปสรรคสาคัญประการหน่งึ ทท่ี าให้ไมส่ ามารถให้บริการ ดว้ ยระบบอเิ ล็กทรอนกิ ส์ได้ คอื กฎหมายและกฎระเบยี บท่ีไมเ่ ออ้ื ต่อการพัฒนาการให้บริการในรูปแบบอเิ ล็กทรอนกิ ส์ ซ่ึงอยรู่ ะหว่างการหารอื ร่วมกนั ของ สานักงานคณะกรรมการพฒั นาระบบราชการ (ก.พ.ร.) และ สานกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า (สคก.) ถงึ แนวทางการแก้ไขกฎหมายและกฎระเบยี บทเ่ี ป็นอปุ สรรคต่อการพฒั นาการให้บริการในรปู แบบอิเล็กทรอนกิ ส์ เพื่อให้หนว่ ยงาน สามารถใหบ้ ริการดว้ ยระบบอิเล็กทรอนกิ ส์ไดอ้ ยา่ งสมบรู ณ์แบบครบวงจร กลไกทแี่ ก้ไขกฎหมาย สามารถศึกษารายละเอียดเพม่ิ เติม ได้จากลิงกด์ ้านลา่ งนี้ กลไกการแก้ไขกฎหมาย โดย สานกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า กลไกการแก้ไขกฎหมาย รวบรวมกฎหมายซึ่งเกยี่ วขอ้ งกับธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ กฎหมายเกีย่ วข้องกับธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ คมู่ อื การรา่ งกฎหมาย เพ่อื ใชอ้ า้ งองิ ในการจดั ทารา่ งกฎหมาย โดย สานกั งานคณะกรรมการกฤษฎกี า แนวทางในการจดั ทารา่ งกฎหมาย สำนกั งำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอิเล็กทรอนกิ ส์ (Electronic Transactions Development Agency) 46

อ้างอิง หนา้ ทาไมต้องปรบั เขา้ สกู่ ารออกเอกสารในรปู แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 7 1. แบบทดสอบประเมนิ ความพรอ้ มของหน่วยงาน (e-Licensing Readiness Assessment Tool) [ อยรู่ ะหวา่ งดาเนินการ ] 9 ขั้นตอนท่ี 1 ขอการสนบั สนนุ จากผบู้ รหิ าร 10 10 1. Executive Pitchbook ในรูปแบบ PowerPoint 10 10 ข้ันตอนท่ี 2 เตรียมของบประมาณและเขยี นโครงการ 12 13 1. ระบบการจดั ซื้อจดั จ้างภาครฐั 13 2. เทคนคิ การจดั ทาขอบเขตของงาน จากกรมบญั ชกี ลาง 13 3. กฎ ระเบียบ ข้อบงั คบั ท่ีเกย่ี วกบั การจัดซ้อื จัดจ้างภาครัฐ 13 4. ศนู ย์ขอ้ มูลทปี่ รกึ ษา สานกั งานบริหารหนสี้ าธารณะ กระทรวงการคลัง 5. ร่างการเขียนโครงการ (.docx) 14 6. งบประมาณการพัฒนาดิจทิ ลั เพือ่ เศรษฐกจิ และสงั คม 14 7. งบประมาณดา้ นการพฒั นาเป็นองคก์ รดจิ ทิ ลั 14 8. การสมคั รขอใชร้ ะบบบริการคลาวด์ กลางภาครัฐ (Government Data Center and Cloud Service : GDCC) 18 9. การขอรับการสนับสนุนใบรับรองอิเล็กทรอนิกส์ 21 ขน้ั ตอนท่ี 3 จัดหาใบรบั รองอิเล็กทรอนกิ สเ์ พอื่ ลงลายมอื ชอ่ื 21 21 1. ขอ้ เสนอแนะมาตรฐานฯ วา่ ดว้ ยแนวทางการลงลายมือชอื่ อเิ ลก็ ทรอนิกส์ (ขมธอ. 23-2563) 21 2. พ.ร.บ. วา่ ด้วยธุรกรรมทางอเิ ลก็ ทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 22 3. โครงสรา้ งพน้ื ฐานกุญแจสาธารณะ (PKI) 23 4. ใบรบั รองอเิ ล็กทรอนิกสผ์ ่าน ETDA 25 ขัน้ ตอนท่ี 4 พฒั นาและใชง้ านระบบการออกเอกสารอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ 26 1. ชุดโปรแกรมสาหรับจดั ทาไฟล์ XML ทพ่ี ฒั นาโดย ETDA [ อยูร่ ะหวา่ งดาเนนิ การ ] 35 2. ขั้นตอนการขอรับบริการออกแบบโครงสร้างข้อมลู (XML Schema) โดย ETDA 40 3. คู่มือการใช้งานชุดโปรแกรมสาหรบั จัดทาไฟล์ XML ที่พฒั นาโดย ETDA [ อยรู่ ะหวา่ งดาเนนิ การ ] 4. ระบบเก็บโครงสร้างข้อมูลมาตรฐานของ ETDA 46 5. ชุดโปรแกรมสาหรับจดั ทาไฟล์ PDF/A-3 ท่ีพฒั นาโดย ETDA โดยมรี ายละเอยี ด [ อยูร่ ะหวา่ งดาเนนิ การ ] 46 6. คมู่ อื การใช้งานชุดโปรแกรมสาหรับจดั ทาไฟล์ PDF/A-3 ทพ่ี ฒั นาโดย ETDA [ อยู่ระหวา่ งดาเนนิ การ ] 46 7. คู่มือการใชง้ านชดุ โปรแกรมสาหรบั การลงลายมอื ชื่ออิเล็กทรอนกิ ส์ทีพ่ ัฒนาโดย ETDA [ อยู่ระหวา่ งดาเนนิ การ ] 46 8. โครงการสนับสนุนการเชอ่ื มโยงระบบสารบรรณอิเลก็ ทรอนิกส์ของหนว่ ยงานภาครัฐตามมาตรฐาน TH e-GIF 46 Electronic Correspondence Management Services (e-CMS version 2.0 on Cloud) ขัน้ ตอนท่ี 5 ทาใหเ้ กิดการใชง้ านจรงิ 1. TEDA Web Validation Portal 2. ระบบ TEDA Web Validation API (Specification ขน้ั ตอนที่ 6 ปลดลอ็ กดา้ นกฎหมาย 1. พระราชบัญญัติวา่ ด้วยธุรกรรมทางอิเลก็ ทรอนิกส์ พ.ศ. 2544 (ฉบับแก้ไขเพ่มิ เตมิ ) 2. พระราชกฤษฎีกากาหนดหลักเกณฑ์และวธิ ีการในการทาธุรกรรมทางอเิ ล็กทรอนกิ สภ์ าครัฐ พ.ศ. 2547 3. กลไกการแก้ไขกฎหมาย โดย สานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา 4. รวบรวมกฎหมายซึ่งเกยี่ วข้องกับธุรกรรมทางอิเลก็ ทรอนกิ ส์ 5. คมู่ ือการรา่ งกฎหมาย เพ่อื ใช้อ้างอิงในการจัดทาร่างกฎหมาย โดย สานกั งานคณะกรรมการกฤษฎีกา สำนักงำนพฒั นำธรุ กรรมทำงอิเล็กทรอนิกส์ (Electronic Transactions Development Agency) 47