พิษภัยของบุหรี่และวิธีเลิกสูบบุหรี่

พิษภยั ของบุหรี่ และวิธเี ลิกสบู บหุ ร่ี กลุ่มโรคไม่ตดิ ต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข

บหุ รี่ • บุหรี่ เป็ นสิ่งเสพตดิ อย่างอ่อนทถ่ี ูกต้องตาม กฎของประเทศ ซึ่งทาํ รายได้แก่ผู้ผลติ และ รัฐบาลจาํ นวนมาก แต่บุหรี่ถอื ว่าเป็ นตวั การ สําคญั ทที่ าํ ให้เกดิ โรคร้ายแรงหลายอย่างของ ระบบทางเดนิ หายใจ หัวใจ และระบบ หมุนเวยี นโลหิต พษิ ของบุหร่ีเป็ นฤทธ์ิผสม ของสารพษิ ต่างๆ ในควนั ควนั บุหรี่ทส่ี ูดดม เข้าทางปาก และ จมูก

บหุ รม่ี อื สอง • ควนั บุหรี่มือสอง คอื ควนั บุหร่ีทผ่ี ู้สูบพ่นออกมาทางลมหายใจผสมกบั ควนั จากปลายมวนบุหรี่ทกี่ าํ ลงั เผาไหม้โดยไม่ผ่านตวั กรองสารพษิ ใดๆ ควนั ชนิดนีป้ ระกอบด้วยสารเคมีมากกว่า 7,000 ชนิด เป็ นสารพษิ นับ ร้อยชนิดและในจาํ นวนนีร้ าว 70 ชนิดเป็ นสารก่อมะเร็งทสี่ ามารถ ปะปนอยู่ในอากาศได้นานถงึ 5 ชั่วโมงโดยไม่มกี ลน่ิ ให้รับรู้ได้เลย

บุหรี่มอื สาม • บุหรี่มือสาม คนส่วนใหญ่อาจยงั ไม่คุ้นชินและไม่เข้าใจว่าหมายถงึ อะไรกนั แน่ แต่แท้จริงแล้ว บุหร่ีมือสาม คอื สารพษิ จากควนั บุหร่ีที่ ตกค้างตามเส้นผม ผวิ หนัง เสื้อผ้า ตุ๊กตา พรม โซฟา ผ้าม่าน ทน่ี อน หรือช่องแอร์ เป็ นต้น หรือจะพดู ให้เข้าใจได้ง่าย ควนั บุหรี่มือสามคอื สถานทที่ ม่ี คี นมาสูบบุหรี่และทงิ้ ร่องรอยของสารพษิ ตกค้าง อนุภาค ละอองไอสารเคมีทเ่ี ป็ นพษิ ทกี่ ่อให้เกดิ มะเร็งไว้ให้เรา แม้ควนั เหล่าน้ัน จะจางหายไปในอากาศแล้วกต็ าม

พษิ จากควนั บุหรี่ 1. นิโคตนิ (Nicotine) เป็ นสารระเหยทล่ี ะลายนํา้ ได้ดี ไม่มสี ี ถ้าสูบบุหรี่ 1 มวน ร่างกายจะได้รับนิโคตนิ ในควนั บุหรี่ 0.2 - 2 มก. หากมอี ยู่ใน ร่างกายถงึ 70 มก. จะทาํ ให้ถงึ แก่ความตายได้ มผี ู้ทดลองนํานิโคตนิ บริสุทธ์ิ เพยี ง 1 หยด ป้ ายลงบนผวิ หนัง กระต่าย มีผลทาํ ให้กระต่ายตวั น้ันช็อกอย่างรุนแรงและถงึ แก่ความตาย แม้จะไม่ได้เข้าสู่ภายในร่างกายทางปากหรือทางลมหายใจ โดยนิโคตนิ จะทาํ ให้ไขมนั ในเส้นเลอื ดเพมิ่ ขนึ้ เส้นเลอื ดหัวใจตบี และเกดิ โรคหัวใจ ขาดเลอื ดหล่อเลยี้ ง ทาํ ให้ความดนั สูง หัวใจเต้นเร็วทาํ ลายเนือ้ ปอดและ ถุงลมปอด

พิษจากควนั บุหร่ี 2. ทาร์ (Tar) เป็ นคราบมนั ข้นเหนียว สีนํา้ ตาลแก่ เกดิ จากการเผาไหม้ ของกระดาษและใบยาสูบ จะทาํ ลายถุงลมปอดทาํ ให้เกดิ โรคถุงลมโป่ ง พอง หอบเหนื่อยง่าย ไอเรื้อรัง และอาจทาํ ให้เกดิ โรคมะเร็งบริเวณ เนือ้ เยอ่ื ทสี่ ัมผสั กบั สารนี้ ขณะสูบบุหรี่ ทาร์จะตกค้างอยู่ในปอด หลอดลมใหญ่ และหลอดลมเลก็ ประมาณร้อยละ 90 จะขบั ออกมา พร้อมลมหายใจเพยี งร้อยละ 10 เท่าน้ัน ดงั น้ัน ทาร์ จงึ เป็ นตวั การทาํ ให้เกดิ โรคมะเร็งปอด ซึ่งเป็ นโรคทที่ รมานมากก่อนเสียชีวติ ในบุหร่ี 1 มวน มที าร์ในปริมาณต่างกนั ต้งั แต่ 2.0 มก. จนถงึ 3.0 มก. แล้วแต่ ชนิดของบุหร่ี

พิษจากควนั บหุ ร่ี 3. คาร์บอนมอนอกไซด์ (Carbon monoxide) เป็ นก๊าซทท่ี าํ ลาย คุณสมบตั ใิ นการเป็ นพาหะนําออกซิเจนของเม็ดเลอื ดแดง ทาํ ให้เม็ด เลอื ดแดงไม่สามารถจบั ออกซิเจนได้เท่าเวลาปกติ เกดิ การขาด ออกซิเจน ทาํ ให้มึนงง ตดั สินใจช้า เหน่ือยง่าย ซึ่งเป็ นสาเหตุของ โรคหัวใจ 4. ไฮโดรเจนไซยาไนด์ (Hydrogen cyanide) ไฮโดรเจนไซยาไนด์ เป็ น ก๊าซพษิ ทที่ าํ ลายเยอ่ื บุผวิ หลอดลมส่วนต้น ทาํ ให้มอี าการไอเรื้อรัง มี เสมหะเป็ นประจาํ โดยเฉพาะในตอนเช้าจะมีมากขนึ้

พิษจากควันบุหรี่ 5. ไนโตรเจนไดออกไซด์ (Nitrogen dioxide) เป็ นก๊าซพษิ ทท่ี าํ ลายเยอ่ื บุ หลอดลมส่วนปลาย และถุงลมทาํ ให้ผนังถุงลมบางโป่ งพอง ถุงลม เลก็ ๆหลายอนั แตกรวมกนั รวมกนั เป็ นถุงลมใหญ่ ทาํ ให้มีถุงลมจาํ นวน น้อย การยดื หยุ่นในการหายใจเข้าออกน้อยลง ทาํ ให้เกดิ โรคถุงลมโป่ ง พอง 6. แอมโมเนีย (Ammonia) แอมโมเนีย มีฤทธ์ิระคายเคอื งเนือ้ เยอ่ื ทาํ ให้ แสบตา แสบจมูก หลอดลมอกั เสบ ไอและมีเสมหะมาก

พษิ จากควนั บุหรี่ 6. แอมโมเนีย (Ammonia) แอมโมเนีย มีฤทธ์ิระคายเคอื งเนือ้ เยอ่ื ทาํ ให้ แสบตา แสบจมูก หลอดลมอกั เสบ ไอและมีเสมหะมาก 7. สารกมั มนั ตรังสี (Radioactive agents) ควนั บุหร่ีมีสารโพโลเนียม 210 ทมี่ รี ังสีอลั ฟาอยู่เป็ นสาเหตุการเกดิ โรคมะเร็งปอด ทาํ ให้ผู้ทอ่ี ยู่รอบ ข้างทไี่ ม่สูบบุหร่ีหายใจเอาอากาศทม่ี ีสารพษิ นีเ้ ข้าไปด้วย

โทษของบุหร่ี • 1. โรคมะเร็ง ในอวยั วะส่วนต่างๆ ของร่างกาย เช่น มะเร็งทปี่ าก ทลี่ นิ้ ทกี่ ล่องเสียง แต่ทเี่ ป็ นมากทส่ี ุดคอื มะเร็งปอด สมาคมโรคมะเร็งแห่ง สหรัฐอเมริกา และกระทรวงสาธารณสุขแห่งสหรัฐอเมริกาได้รายงาน ผลวจิ ยั เมอื่ พ.ศ. 2521 ว่าผู้ทส่ี ูบบุหร่ีจดั มโี อกาสตายด้วยโรคมะเร็ง มากกว่าผู้ไม่สูบบุหร่ี 20 เท่า

โทษของบหุ รี่ 2. โรคทางเดนิ หายใจ ผู้สูบบุหร่ีจดั จะมีอาการไอเรื้อรัง บางคร้ังไอถมี่ าก จนไม่สามารถหลบั นอนได้ แต่เมอ่ื หยดุ สูบอาการจะบรรเทาและ หายไปในทส่ี ุด นอกจากนีท้ าร์ในควนั บุหรี่จะสะสมอยู่ในปอด วนั ละ เลก็ วนั ละน้อย จนในทสี่ ุดถุงลมปอดโป่ งพองจนไม่สามารถหดตวั กลบั ได้ มผี ลทาํ ให้ปอดไม่สามารถแลกเปลย่ี นก๊าซออกซิเจนได้มากเท่าเดมิ จงึ ทาํ ให้หายใจขดั หอบ และหากเป็ นเรื้อรังอาจทาํ ให้ถงึ แก่ความตาย ได้ง่ายเช่นเดยี วกนั

โทษของบุหร่ี 3. โรคอน่ื ๆ เช่น โรคกระเพาะอาหารเป็ นแผล โรคความดนั เลอื ดสูง โรคหัวใจและหลอดเลอื ด โรคตบั แขง็ โรคปริทนต์ โรคโพรงกระดูก อกั เสบ เป็ นต้น และยงั ส่งผลต่อบุคลกิ ภาพของผู้สูบบุหรี่อกี ด้วย

วิธีเลิกสูบบุหร่ี • เตรียมตวั ต้งั ใจ ตดั สินใจแน่วแน่ว่าจะเลกิ สูบบุหรี่ • กาํ หนดวนั ปลอดบุหร่ีของตน เช่น วนั สําคญั ทางศาสนา วนั เกดิ ตนเองหรือบุตร-ภรรยา • ทงิ้ บุหร่ี อปุ กรณ์ เพอ่ื มใิ ห้คุ้นความอยากบุหรี่ • แจ้งคนในครอบครัว เพอื่ นสนิท เพอ่ื ให้เป็ นกาํ ลงั ใจ • เม่อื ถงึ วนั สําคญั กาํ หนดแล้วว่า วนั ปลอดบุหร่ีให้หยุดเลย • งดสุรา กาแฟ อาหารรสจดั ไม่รับประทานอม่ิ เกนิ ไม่นั่งโต๊ะ อาหารนานหลงั รับประทานทุกมือ้ เพราะจะเกดิ ความอยากบุหร่ี

วิธีเลิกสบู บหุ รี่ • ดม่ื นํา้ ผลไม้ เช่น นํา้ ส้ม เพราะเป็ นกรดจะชะล้างนิโคตนิ ออกไป • ช่วงแรกทอ่ี ดบุหรี่ จะรู้สึกหงุดหงดิ ให้สูดหายใจเข้า-ออกเพอ่ื ลด ความอยากบุหร่ี • ออกกาํ ลงั กายสมา่ํ เสมอ ทาํ งานอดเิ รกเพอ่ื คลายเครียด ส่วนใหญ่ หลงั เลกิ บุหรี่นํา้ หนักตวั จะเพมิ่ ขนึ้ • ปรับเปลย่ี นพฤตกิ รรมทที่ าํ ประจาํ ตอนสูบบุหรี่ เลย่ี งสถานการณ์ สถานทท่ี เี่ คยสูบบุหรี่อยู่ประจาํ • ฝึ กปฏเิ สธ ซ้อมพดู กบั ตวั เอง เพอื่ นฝูง ไม่ครับ ผมไม่สูบครับ

ขอดขี องการเลกิ บุหร่ี • สุขภาพร่างกายแขง็ แรงขนึ้ • อายุยนื • การไหลเวยี นของโลหิตดขี นึ้ • การการรับรส และกลน่ิ ดขี นึ้ • อาการไอ และเสมหะลดลง • สมรรถภาพทางเพศดขี นึ้ • ปอดทาํ งานได้ดขี นึ้ • ภาวะเศรษฐกจิ ดขี นึ้

ทมี่ า : กลุ่มโรคไม่ตดิ ต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข ด้วยความปรารถนาดจี าก : บริษทั เกรทเฮลท์ จาํ กดั (ห้องพยาบาล)