พลเมืองดิจิทัล

พลเมืองดิจิทัลและ ความฉลาดทาง ดิจิทัล

ความฉลาดทางดจิ ทิ ลั (DIGITAL INTELLIGENCE) ความเปนพลเมืองดิจิทัล (Digital Citizenship) เปนพลเมืองทีมีความ สามารถในการใช้อินเทอรเ์ น็ตในการ บรหิ ารจัดการ ควบคุม กํากับตน รูผ้ ิดรู้ ถูก และรูเ้ ท่าทัน เปนบรรทัดฐานในการ ใช้เทคโนโลยีดิจิทัลอย่างเหมาะสม มี ความรบั ผิดชอบ เรยี นรูท้ ีจะใช้ เทคโนโลยีอย่างชาญฉลาด และ ปลอดภัย พลเมืองดิจิทัลจึงต้อง ตระหนักถึงโอกาสและความเสียงในโลก ดิจิทัล เข้าใจถึงสิทธิและความรบั ผิด ชอบในโลกออนไลน์ ความเปนพลเมือง ดิจิทัล นับเปนมาตรฐานหนึงด้านทาง เทคโนโลยีการศึกษาทีเสนอโดยสมาคม เทคโนโลยีการศึกษานานาชาติ (ISTE : International Society for Technology in Education) เพือ ให้ผู้เรยี นสามารถแสดงความเข้าใจ ประเด็นทางสังคม วัฒนธรรม และ ความเปนมนุษย์ ทีเกียวข้องกับ เทคโนโลยีสารสนเทศ และปฏิบัติตน อย่างมีจรยิ ธรรมและตามครรลอง กฎหมายให้ใช้ข้อมูลข่าวสารได้อย่าง ปลอดภัย ถูกกฎหมาย ซึงมีความสาํ คัญ ในทักษะแห่งการเรยี นรูใ้ นศตวรรษที 21 ทักษะสาํ คัญทีจะทําให้เปนพลเมือง ดิจิทัลทีสมบูรณ์

ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล เปนผลจากศึกษาและพฒั นาของ DQ institute หนว่ ยงานทีเกิดจากความรว่ มมอื กันของภาครฐั และเอกชนทัวโลกประสาน งานรว่ มกับ เวลิ ดอ์ ีโคโนมกิ ฟอรมั (World Economic Forum) ทีมุง่ มนั ใหเ้ ดก็ ๆ ทกุ ประเทศไดร้ บั การศึกษาดา้ นทักษะพลเมอื งดจิ ทิ ัลทีมี คณุ ภาพและใชช้ วี ติ บนโลกออนไลนอ์ ยา่ งปลอดภัยดว้ ยความก้าวหนา้ ของ เทคโนโลยสี มยั ใหม่ ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล เปนกรอบแนวคิดทีครอบคลมุ ของความสามารถทางเทคนคิ ความรคู้ วามเขา้ ใจและความคิดทางสงั คม ทีมพี นื ฐานอยูใ่ นค่านยิ มทางศีลธรรมทีชว่ ยใหบ้ ุคคลทีจะเผชญิ กับความ ท้าทายทางดจิ ทิ ัล ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล มสี ามระดบั 8 ดา้ น และ 24 สมรรถนะทีประกอบดว้ ย ความรู้ ทักษะ ทัศนคติและค่านยิ ม โดยบทความ นจี ะกล่าวถึงทักษะ 8 ดา้ นของความฉลาดดจิ ทิ ัลในระดบั พลเมอื งดจิ ทิ ัล ซงึ เปนความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยดี จิ ทิ ัลและสอื ในรปู แบบที ปลอดภัยรบั ผดิ ชอบ และมจี รยิ ธรรม ดงั นี

เอกลักษณ์พลเมอื งดิจทิ ัล (Digital Citizen Identity)           เอกลักษณ์พลเมอื ง ดิจทิ ัล เปนความสามารถสรา้ ง และบรหิ ารจดั การอัตลักษณ์ทีดี ของตนเองไวไ้ ด้อยา่ งดีทังใน โลกออนไลน์และโลกความจรงิ อัตลักษณ์ทีดีคือ การทีผใู้ ชส้ อื ดิจทิ ัลสรา้ งภาพลักษณ์ในโลก ออนไลน์ของตนเองในแง่บวก ทังความคิดความรูส้ กึ และ การกระทํา โดยมวี จิ ารณญาณ ในการรบั สง่ ขา่ วสารและแสดง ความคิดเหน็ มคี วามเหน็ อก เหน็ ใจผรู้ ว่ มใชง้ านในสงั คม ออนไลน์ และรูจ้ กั รบั ผดิ ชอบ ต่อการกระทํา ไมก่ ระทําการที ผดิ กฎหมายและจรยิ ธรรมใน โลกออนไลน์ เชน่ การละเมดิ ลิขสทิ ธิ การกลันแกล้งหรอื การ ใชว้ าจาทีสรา้ งความเกลียดชงั ผู้ อืนทางสอื ออนไลน์

การบรหิ ารจดั การเวลา บนโลกดจิ ทิ ัล (Screen Time Management)           การบรหิ ารจดั การ เวลาบนโลกดจิ ทิ ัล เปนความ สามารถควบคมุ ตนเอง ความ สามารถในการจดั สรรเวลา ในการ ใชง้ านอุปกรณด์ จิ ทิ ัล และอุปกรณเ์ ทคโนโลยไี ด้ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ รวมถึง การใชง้ านสอื สงั คม (Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ดว้ ยความ รบั ผดิ ชอบต่อตนเอง สามารถ บรหิ ารเวลาทีใชอ้ ุปกรณย์ ุค ดจิ ทิ ัล รวมไปถึงการควบคมุ เพอื ใหเ้ กิดสมดลุ ระหวา่ ง โลกออนไลน์ และโลกความ เปนจรงิ อีกทังตระหนกั ถึง อันตราย และสขุ ภาพจากการ ใชเ้ วลาหนา้ จอนานเกินไป และผลเสยี ของการเสพติดสอื ดจิ ทิ ัล การบริหารจัดการเวลาบนโลกดิ จิทั ล (SCREEN TIME MANAGEMENT)

การจดั การการกลนั แกลง้ บนไซเบอร์ (CYBERBULLYING MANAGEMENT)           การจดั การการกลนั แกลง้ บนไซเบอร์ เปนความสามารถ ในการปองกนั ตนเอง การมี ภมู คิ มุ้ กนั ในการรบั มอื และจดั การ กบั สถานการณก์ ารกลนั แกลง้ บน อนิ เทอรเ์ นต็ ไดอ้ ยา่ งชาญฉลาด การใชอ้ นิ เทอรเ์ นต็ เปนเครอื งมอื หรอื ชอ่ งทางเพอื กอ่ ใหเ้ กดิ การ คกุ คามลอ่ ลวงและการกลนั แกลง้ บนโลกอนิ เทอรเ์ นต็ และสอื สงั คม ออนไลน์ โดยกลมุ่ เปาหมายมกั จะ เปนกลมุ่ เดก็ จนถงึ เดก็ วยั รนุ่ การก ลนั แกลง้ บนโลกไซเบอรค์ ลา้ ยกนั กบั การกลนั แกลง้ ในรปู แบบอนื หากแตก่ ารกลนั แกลง้ ประเภทนี จะกระทําผา่ นสอื ออนไลนห์ รอื สอื ดจิ ทิ ลั เชน่ การสง่ ขอ้ ความทาง โทรศัพท์ ผกู้ ลนั แกลง้ อาจจะเปน เพอื นรว่ มชนั คนรจู้ กั ในสอื สงั คม ออนไลน์ หรอื อาจจะเปนคนแปลก หนา้ กไ็ ด้ แตส่ ว่ นใหญผ่ ทู้ กี ระทํา จะรจู้ กั ผทู้ ถี กู กลนั แกลง้ รปู แบบ ของการกลนั แกลง้ มกั จะเปนการ วา่ รา้ ย ใสค่ วาม ขูท่ ํารา้ ย หรอื ใช้ ถอ้ ยคําหยาบคาย การคกุ คามทาง เพศผา่ นสอื ออนไลน์ การแอบอา้ ง ตวั ตนของผอู้ นื การแบลก็ เมล์ การ หลอกลวง การสรา้ งกลมุ่ ในโซเชยี ลเพอื โจมตโี ดยเฉพาะ

การจดั การความปลอดภัย บนระบบเครอื ขา่ ย (Cybersecurity Management)           การจดั การความปลอดภัยบนระบบเครอื ขา่ ย เปนความสามารถในการสาํ รวจ ตรวจสอบ การปองกัน และ การรกั ษาความปลอดภัยของขอ้ มูลในระบบเครอื ขา่ ย ปองกันขอ้ มูลดว้ ยการสรา้ งระบบความปลอดภัยที เขม้ แขง็ และปองกันการโจรกรรมขอ้ มูลหรอื การถกู โจมตีออนไลนไ์ ด้ มที ักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของ ตนเองในโลกออนไลนก์ ารรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ คือการปกปองอุปกรณด์ จิ ทิ ัลขอ้ มูล ทีจดั เก็บและขอ้ มูลสว่ นตัวไมใ่ หเ้ สยี หาย สญู หาย หรอื ถกู โจรกรรมจากผไู้ มห่ วงั ดใี นโลกไซเบอร์ ก า ร จั ด ก า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย บ น ร ะ บ บ เ ค รื อ ข่ า ย

การจดั การความเปนสว่ นตัว (Privacy Management) การจดั การความเปนสว่ นตัว (Privacy Management)           การจดั การความเปนสว่ นตัว เปนความสามารถในการจดั การกับความเปนสว่ นตัวของ ตนเองและของผอู้ ืน การใชข้ อ้ มูลออนไลนร์ ว่ มกัน การแบง่ ปนผา่ นสอื ดจิ ทิ ัล ซงึ รวมถึงการบรหิ าร จดั การ รจู้ กั ปองกันขอ้ มูลสว่ นบุคคลของตนเอง เชน่ การแชรข์ อ้ มูลต่าง ๆ ดว้ ยเครอื งมอื ดจิ ทิ ัล การขโมยขอ้ มูลอัตลักษณ์ เปนต้น โดยต้องมคี วามสามารถในการฝกฝนใชเ้ ครอื งมอื หรอื วธิ กี าร ในการปองกันขอ้ มูลตนเองไดเ้ ปนอยา่ งดี รวมไปถึงปกปดการสบื ค้นขอ้ มูลต่างๆ ในเวบ็ ไซต์ เพอื รกั ษาความเปนสว่ นตัวความเปนสว่ นตัวในโลกออนไลน์ คือสทิ ธกิ ารปกปองขอ้ มูลความสว่ นตัวใน โลกออนไลนข์ องผใู้ ชง้ านทีบุคคลหรอื การบรหิ ารจดั การขอ้ มูลสว่ นตัว รวมถึงการใชด้ ลุ ยพนิ จิ ปกปอง ขอ้ มูลสว่ นบุคคลและขอ้ มูลทีเปนความลับของผอู้ ืน การจัดการความเปนส่วนตั ว

การคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ (Critical Thinking) การคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ (Critical Thinking)           การคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ หมายถึง ความสามารถในการตัดสนิ ของบุคคลวา่ ควรเชอื ไมค่ วรเชอื ควรทํา หรอื ไมค่ วรทําบนความคิดเชงิ เหตแุ ละผล มคี วามสามารถในการวเิ คราะหแ์ ยกแยะระหวา่ งขอ้ มูลทีถกู ต้องและขอ้ มูลทีผดิ ขอ้ มูลทีมเี นอื หาเปนประโยชนแ์ ละขอ้ มูลทีเขา้ ขา่ ยอันตราย ขอ้ มูลติดต่อทางออนไลนท์ ีนา่ ตังขอ้ สงสยั และนา่ เชอื ถือได้ เมอื ใชอ้ ินเทอรเ์ นต็ ทราบวา่ เนอื หาใดมปี ระโยชน์ รเู้ ท่าทันสอื และสารสนเทศ สามารถวเิ คราะหแ์ ละประเมนิ ขอ้ มูลจากแหล่งขอ้ มูลทีหลากหลายได้ เขา้ ใจรปู แบบการหลอกลวงต่าง ๆ ในสอื ดจิ ทิ ัล เชน่ ขา่ วปลอม เวบ็ ไซต์ปลอม ภาพตัดต่อ ขอ้ มูลอันทีเท็จ เปนต้น ก า ร คิ ด อ ย่ า ง มี วิ จ า ร ณ ญ า ณ

รอ่ งรอยทางดจิ ทิ ัล (Digital Footprints)           รอ่ งรอยทางดจิ ทิ ัล เปนความสามารถใน การเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ วี ติ ในโลกดจิ ทิ ัล วา่ จะหลงเหลือรอ่ งรอยขอ้ มูลทิงไวเ้ สมอ รอ่ งรอย ทางดจิ ทิ ัล อาจจะสง่ ผลกระทบในชวี ติ จรงิ ทีเกิด จากรอ่ งรอยทางดจิ ทิ ัลเขา้ ใจผลลัพธท์ ีอาจเกิด ขนึ เพอื นาํ มาใชใ้ นการจดั การกับชวี ติ บทโลก ดจิ ทิ ัลดว้ ยความรบั ผดิ ชอบ ขอ้ มูลรอ่ งรอยทาง ดจิ ทิ ัล เชน่ การลงทะเบยี น อีเมล การโพสต์ ขอ้ ความหรอื รปู ภาพ ไฟล์งานต่าง ๆ เมอื ถกู สง่ เขา้ โลกอินเทอรเ์ นต็ แล้ว จะทิงรอ่ งรอยขอ้ มูลสว่ นตัว ของผใู้ ชง้ านไว้ ใหผ้ อู้ ืนสามารถติดตามได้ และจะ เปนขอ้ มูลทีระบุตัวบุคคลไดอ้ ยา่ งง่ายดาย ร่องรอยทางดิ จิทั ล

ความเหน็ อกเหน็ ใจและสรา้ งสมั พนั ธภาพทีดี กับผอู้ ืนทางดจิ ทิ ัล (Digital Empathy)           ความเหน็ อกเหน็ ใจและสรา้ งสมั พนั ธภาพทีดกี ับผอู้ ืนทางดจิ ทิ ัล  เปนความสามารถในการ เขา้ ใจผอู้ ืน การตอบสนองความต้องการของผอู้ ืน การแสดง ความเหน็ ใจและการแสดงนาํ ใจต่อผู้ อืนบนโลกดจิ ทิ ัลไดอ้ ยา่ งเหมาะสม มปี ฏิสมั พนั ธอ์ ันดตี ่อคนรอบขา้ ง ไมว่ า่ พอ่ แม่ ครู เพอื นทังในโลก ออนไลนแ์ ละในชวี ติ จรงิ ไมด่ ว่ นตัดสนิ ผอู้ ืนจากขอ้ มูลออนไลนแ์ ต่เพยี งอยา่ งเดยี ว และจะเปนกระ บอกเสยี งใหผ้ ทู้ ีต้องการความชว่ ยเหลือในโลกออนไลน์ ความเห็นอกเห็นใจและสร้างสัมพันธภาพที ดี กับผู้อืนทางดิ จิทั ล

แหล่งทีมา สถาบนั สอื เดก็ และเยาวชน.  (2561).  ความฉลาดทางดจิ ติ อล (Digital สถาบนั สอื เดก็ และเยาวชน.  (2561). Intelligence: DQ) และการศึกษา การจดั ทํา Fact Sheet‘ความฉลาด การรงั แกกันบนโลกไซเบอรข์ องวยั ทางดจิ ทิ ัล’ (Digital  Intelligence : รนุ่ .  สบื ค้นเมอื 21 เมษายน 2562,  DQ) และการศึกษาการรงั แกกันบนโลก จาก http://cclickthailand.com ไซเบอรข์ องวยั รนุ่ .  กรงุ เทพมหานคร : /contents/research/A2.-final สถาบนั สอื เดก็ และ เยาวชน Yuhyun Park. (2016).  8 digital .pdf. skills we must teach our children. Retrieved  March 8, สถาบนั สอื เดก็ และเยาวชน.  (2562). 2017, https://www.weforum.org การพฒั นาพลเมอื ง MILD จุดเนน้ /agenda/2016/06/8-digital-skills ตามชว่ งวยั . สบื ค้นเมอื 21 เมษายน -we-must-teach our-children 2562, จาก http://cclickthailand Yuhyun Park. (2016).  8 digital .com/ชุดความรสู้ าํ หรบั คร/ู ความ life skills all children need - ร/ู้ การพฒั นาพลเมอื ง-midl-จุดเนน้ and a plan for teaching them. ตามชว่ งวยั . Retrieved Janury 22, 2019 ปณติ า  วรรณพริ ณุ .  (2560).  “ความ from  https://www.weforum.org ฉลาดทางงดจิ ทิ ัล,” พฒั นาเทคนคิ /agenda/2016/09/8-digitallife ศึกษา. 29 (102), 12-20. -skills-all-children-need-and-a -plan-for-teaching-them?utm _content=buffer4422b&utm _medium=social&utm_source= facebook.com&utm_campaign= buffer. Project DQ. (2017).  Digital Intelligence (DQ). Retrieved Janury 22, 2019 from https://www.projectdq.org แหล่งที มา