aw21

ธุรกิจค้าปลกี ประเทศไทย Retail Business in Thailand อนุศาสตร์ สระทองเวียน นกั ศกึ ษาหลักสูตรปรชั ญาดษุ ฎีบณั ฑิต สาขาวิชาการจัดการ บณั ฑติ วทิ ยาลยั มหาวทิ ยาลัยราชภัฎจันทรเกษม บทนำ� ธุรกิจคา้ ปลีก (Introduction) การค้าปลีกค้าส่งเป็นธุรกิจที่มีความส�ำคัญต่อเศรษฐกิจของประเทศ นอกจากจะเป็นสาขาท่ีท�ำรายได้สูงเป็นอันดับรองจาก อตุ สาหกรรม และมกี ารจ้างงานมากเป็นอันดับสามรองจากภาคเกษตรและภาคบรหิ าร การค้าปลกี คา้ ยังส่งมีผลกระทบตอ่ ความเป็นอยู่ ของประชาชนโดยตรง ธุรกจิ คา้ ปลีกจงึ เป็นกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ อยา่ งหนึ่งในการขับเคลอื่ นกระบวนการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของ ประเทศโดยรวม และเปน็ ตวั จกั รในการพฒั นามาตรฐานการครองชีพและคุณภาพชีวิตของประชาชน โดยจะท�ำหน้าทีเ่ ป็นตัวกลางในการ เชื่อมโยงและกระจายสินค้าจากผูผ้ ลิตและนำ� สู่ผ้บู ริโภค ธรุ กจิ ค้าปลกี หมายถงึ กิจกรรมที่เกย่ี วข้องโดยตรงกบั การขายผลิตภณั ฑใ์ หก้ บั ผบู้ รโิ ภคโดยตรงข้นั สุดท้าย เพ่อื การใชส้ ่วนตวั ท่ี ไม่ใช่เปน็ การใชเ้ พอ่ื ธรุ กิจ1 จากพฤตกิ รรมท่ผี ้บู รโิ ภคเปลี่ยนไป และการน�ำระบบเทคโนโลยมี าใชใ้ นการบริหารจดั การ ทำ� ให้เกิดรูปแบบการดำ� เนนิ ธรุ กิจของ ธุรกจิ ค้าปลีกรูปแบบใหมท่ อ่ี าศยั ความไดเ้ ปรียบทางดา้ นวทิ ยาการความรู้ อ�ำนาจการต่อรองธรุ กิจท่ีดกี วา่ ตลอดจนการตอบสนองความ ตอ้ งการของลกู คา้ ดา้ นความสะดวกสบายและความครบถว้ นสนิ คา้ สง่ ผลกระทบตอ่ การลดลงของธรุ กจิ คา้ ปลกี ขนาดเลก็ และขนาดกลาง ลงอย่างต่อเน่ือง วิวัฒนาการของธุรกิจค้าปลีกสมัยใหม่ได้สร้างวัฒนธรรมทางด้านธุรกิจค้าปลีกรูปแบบใหม่ขึ้นมาเพื่อตอบสนองความ ต้องการของผูบ้ รโิ ภค เพอ่ื อำ� นวยความสะดวกสบายแกล่ กู ค้าอย่างใกล้ชิด การเปลย่ี นแปลงในวงการค้าปลีกโลก (World Retail Business Change) การปฏิวัติที่เกิดขึน้ ในวงการค้าปลีกโลก เกดิ จากผ้ปู ระกอบการตอ้ งการเพมิ่ ยอดขายและก�ำไรที่มากข้ึน โดยพยายามตอบสนอง ความตอ้ งการของผบู้ รโิ ภค ไมว่ า่ จะเปน็ ความหลากหลายของสนิ คา้ ความสะดวกในการซอ้ื ฯลฯ โดยมงุ่ ผลติ เพอื่ สนองความตอ้ งการของ ลกู คา้ และมงุ่ ผบู้ รโิ ภคเปน็ ศนู ยก์ ลาง ทำ� ใหก้ ารซอื้ ขายขยายวงกวา้ งมากกวา่ เดมิ เกดิ ศนู ยก์ ารคา้ และรา้ นสะดวกซอ้ื ทำ� ใหซ้ อื้ หาไดส้ ะดวก รวดเร็วตรงตามความต้องการ และมีการซือ้ ขายเพมิ่ มากขึน้ การเปลี่ยนแปลงทถี่ อื เป็นการปฏิวัติระบบการคา้ ปลีกโลก2และสง่ ผลกระทบ ต่อการค้าปลีกมากจนท�ำให้ผู้คา้ ปลีกมีอำ� นาจเหนือผ้ผู ลติ ได้แก่ • การเปลย่ี นแปลงวธิ กี ารจัดหาสินค้าและน�ำสนิ ค้ามาสูม่ ือผู้บริโภค (Distribution System) ซ่งึ เกดิ ขน้ึ ได้เพราะความกา้ วหนา้ ทาง ดา้ นเทคโนโลยสี ารสนเทศ • ผคู้ ้าปลกี ขยายกิจการจนมกี ารประหยัดจากขนาด (Economies of Scale) ซึ่งทำ� ใหต้ ้นทนุ ต่อหนว่ ยของผู้ค้าปลีกรายใหญต่ ่ำ� กว่าผูค้ ้าปลีกรายย่อย ในอดีตกระบวนการกระจายสนิ คา้ Distribution Chain อย่ใู นความควบคุมของผ้ผู ลติ และผู้ค้าส่ง ผคู้ ้าปลกี เพียงเลอื กชนิดสนิ ค้า ท่ีคิดจะขายได้จากผผู้ ลติ หรือผู้คา้ สง่ มาจำ� หนา่ ยใหผ้ ้บู รโิ ภค โดยผผู้ ลติ และผูค้ ้าส่งจะเปน็ ผ้กู ำ� หนดราคา เงื่อนไขการขาย และชนิดสินคา้ ทจ่ี ะขาย แตเ่ ม่อื ผคู้ า้ ปลีกกลายเปน็ ผู้ซ้อื รายใหญ่ท่ีมีเครือขา่ ยสาขาและมปี ระสิทธิภาพสูง ท�ำใหส้ ามารถต่อรองขอส่วนลดราคาจากผู้ค้า ส่งและผูผ้ ลติ กระบวนการกระจายสินคา้ จงึ ตกอยูใ่ นอำ� นาจการควบคุมของผู้คา้ ปลีกรายใหญ่ 1 Stanton, Etzel and Walker.1994: 667 2 TDRI, การค้าสง่ ค้าปลีกไทย รายงานทศิ ทางเศรษฐกิจและการค้าไทย: ภาคการค้าภายในประเทศ 134 Executive Journal aw ���������.indd 134 16/12/2010 13:01

บริษัทค้าปลีกรายแรกที่ประสบความส�ำเร็จในการน�ำ ประชากรในเมืองน้อยกว่า 40,000 คน ออกกฎหมายสรา้ งความ เทคโนโลยสี ารสนเทศมาใชค้ อื หา้ งวอลมารท์ (Wal-Mart)3สาเหตุ สัมพันธ์ระหว่างร้านค้าปลีกขนาดใหญ่กับผู้ค้ารายย่อยและผู้ผลิต เพราะห้างมักประสบปัญหาการซื้อสินค้าจากบริษัทพีแอนด์จี โดยก�ำหนดให้ห้างค้าปลีกขนาดใหญ่ต้องช�ำระเงิน 30 วัน ห้าม เนื่องจากในระยะแรกแต่ละสาขาท�ำการจัดซื้อสินค้าแยกกัน จ�ำหน่ายสินค้าต�่ำกว่าทุนและการปฏิบัติที่แตกต่าง โดยมีการ ปริมาณการจัดซื้อแต่ละครั้งมีจำ� นวนน้อยทำ� ให้อ�ำนาจการต่อรอง ก�ำหนดบทลงโทษที่สูง กบั ผผู้ ลติ สนิ คา้ รายใหญอ่ ยา่ งพแี อนดจ์ จี งึ ต่�ำ ดงั นน้ั ในปี2512 หา้ ง ประเทศเดนมาร์กก�ำหนดเวลาเปิดปิดร้านค้าปลีก โดย วอลมาร์ทจึงสร้างระบบกระจายสินค้าของตนเองให้กับสาขา 32 เลอื กเปิดวันจนั ทรถ์ ึงวันเสาร์ เวลา 06.00-17.00 น. หรือเปิดวัน แหง่ นวตั กรรมส�ำคัญที่หา้ งนำ� มาใช้ไดแ้ ก่ จนั ทรถ์ งึ วนั ศกุ ร์ ตลอด24 ชวั่ โมง ออกกฎหมายกำ� หนดพน้ื ทส่ี งู สดุ 1. CrossDocking คอื ระบบการสงั่ ซอื้ รวมศนู ยม์ ายงั ศนู ย์ ส�ำหรับจำ� หนา่ ยสนิ ค้าประจ�ำวัน ไมเ่ กนิ 3,000 ตารางเมตร และ กระจายสนิ ค้า (Distribution Center-DC) แลว้ กระจายสนิ คา้ ไป ร้านค้าเฉพาะอย่าง ไม่เกิน 1,000 ตารางเมตร ออกกฎหมาย ยังสาขาท่ัวประเทศด้วยรถบรรทุกขนาดเล็ก วิธีน้ีนอกจากจะ ส�ำหรบั ร้านคา้ ท่มี สี ่วนแบง่ ทางการตลาดมากกว่า 10% รวมถึง ทำ� ประหยดั คา่ ขนสง่ เพราะรถบรรทกุ ทกุ เทยี่ วมรี ะวางบรรทกุ เตม็ พกิ ดั ขอ้ ตกลงจ�ำกดั การแขง่ ขนั หากขยายการคา้ ออกเขตทต่ี งั้ ธรุ กจิ ตอ้ ง หา้ งยงั สามารถซอื้ สนิ คา้ ในราคาตำ่� ลง และสนิ คา้ ถกู สง่ ไปยงั สาขา ขออนญุ าต ตา่ งๆ ภายในเวลาที่ก�ำหนดได ้ ประเทศเยอรมันมีกฎหมายการค้าห้ามการแข่งขันการค้า 2. ระบบ EDI (Electronic Data Interchange) ซ่ึงเชอื่ ม อย่างไม่เป็นธรรม โดยห้ามขายสินค้าต่�ำกว่าทุน ต้องเปิดเผย โยงคอมพวิ เตอร์ของร้านสาขากบั DC ของบริษัท และกับเครื่อง รายงานการเงินอย่างละเอยี ด ออกกฎหมายเรียกเก็บภาษแี ละเงนิ คอมพวิ เตอร์ของบรษิ ัทผผู้ ลติ สินค้า โดยจะบันทกึ ข้อมูลสินคา้ ทกุ ประกันบรรจุภณั ฑ์ ประเภทขวดพลาสติกบางประเภททท่ี �ำลายส่ิง ชน้ิ ทจี่ ำ� หนา่ ยลงคอมพวิ เตอรด์ ว้ ยการใชเ้ ครอื่ งอา่ นเครอื่ งหมายบาร์ แวดลอ้ มและนำ� เขา้ จากต่างประเทศ บังคบั เวลาเปดิ ปิดของหา้ ง โคด๊ ทต่ี ดิ อยกู่ บั สนิ คา้ ทำ� ใหท้ ราบยอดขายสนิ คา้ แตล่ ะชนดิ ในแตล่ ะ คา้ ปลกี ขนาดใหญ่ โดยหา้ งเหลา่ นี้ตอ้ งเปดิ ตามเวลานี้เท่านนั้ คือ สาขา เมอ่ื สนิ คา้ ในสตอ็ คลดลงถงึ ระดบั หนงึ่ กจ็ ะสามารถสง่ั สนิ คา้ วนั จนั ทร์-ศกุ ร์ เปดิ 06.00-20.00 น. วนั เสาร์ เปิด 06.00-16.00 น. ผ่านระบบคอมพวิ เตอร์ไปยังส�ำนักงานใหญ่ และวนั อาทติ ยห์ า้ มเปดิ นอกจากน้ี เยอรมนยี งั มกี ฎหมายคมุ้ ครอง การแขง่ ขนั ทางธรุ กจิ คา้ ปลกี ทมี่ คี วามรนุ แรงหลายประเทศ แรงงานโดยคนงานมสี ิทธทิ จ่ี ะรวมตวั กันเปน็ สหภาพ ในโลก ทำ� ใหห้ ลายประเทศไดอ้ อกกฎระเบยี บเพอ่ื มาสนบั สนนุ รา้ น ค้าปลีกขนาดกลางขนาดเลก็ 4 ดังตวั อย่างดงั ต่อไปน้ี วิวัฒนาการคา้ ปลีก ประเทศไทย (Retail Business History ประเทศญปี่ นุ่ มมี าตรการชว่ ยเหลอื ดา้ นเงนิ กดู้ อกเบย้ี ตำ่� ใน in Thailand) รา้ นคา้ ปลีกขนาดเลก็ และระยะเวลาในการคนื นาน 7-20 เดอื น และเสยี ภาษที อ้ งถน่ิ ในราคาตำ�่ ชว่ ยเหลอื ดา้ นวชิ าการ เชน่ ขอ้ มลู ววิ ฒั นาการค้าปลีกไทยมตี ัง้ แตส่ มยั กรงุ สโุ ขทัย ใช้วิธแี ลก การค้า การจดั การ กำ� หนดให้ร้านค้าปลีกขนาดใหญม่ มี าตรฐาน เปลี่ยนวัตถุส่ิงของระหว่างกัน (Barter System) มากกว่าที่จะ รักษาสิ่งแวดล้อม รวมทั้งออกกฎหมายเพ่ือควบคุมร้านค้าปลีก เปน็ การซอื้ ขายสนิ คา้ ตอ่ มาเมอื่ ชมุ ชนขยายขนึ้ และมคี วามตอ้ งการ ขนาดใหญ่ ทม่ี พี ้ืนทมี่ ากกว่า500 ตารางเมตร โดยตอ้ งขออนญุ าต เพ่ิมสูงข้ึน จึงเร่ิมกลายมาเป็นร้านขายปลีกตามแหล่งชุมชนและ ในการตงั้ สาขาพร้อมเสนอแผนธุรกิจ ใชเ้ วลาในการดำ� เนนิ การ12 พัฒนามาเปน็ ระบบตลาดนดั ในสมัยกรงุ ศรีอยุธยา โดยพอ่ คา้ ชาว เดือน โดย 4 เดือนแรก จะตดิ ประกาศเพ่ือใหส้ าธารณชนทราบ จนี เปน็ ผมู้ บี ทบาทการคา้ ในสมยั กรงุ ธนบรุ ี ตลาดในเวลานนั้ มกั จะ หลงั จากนน้ั จงึ จดั ท�ำประชาพิจารณอ์ ีก 8 เดอื น ตงั้ อยใู่ กลแ้ มน่ ำ้� เนอ่ื งจากตอ้ งใชเ้ รอื เพอื่ การขนสง่ สนิ คา้ เพราะการ ประเทศฝร่ังเศสมีการจัดต้ังคณะกรรมการท่ีมีอ�ำนาจใน คมนาคมทางบกยงั ไมเ่ จริญ ในยุคกรงุ รตั นโกสนิ ทร์ตอนตน้ โดย การพิจารณาในการอนุญาตในการก่อสร้างห้างสรรพสินค้า ท่ีมี เฉพาะในรชั สมัยรัชกาลที่ 4 เรมิ่ มีชาวตะวันตกเข้ามาเปิดกิจการ พน้ื ท่ีมากกวา่ 1,000 ตารางเมตร หรือ 300 ตารางเมตร ส�ำหรบั ห้างร้านกันจำ� นวนมาก เช่น ห้างบีกริมแอนด์โก หา้ งบัตเตอร์ หา้ ง เอสสมิชแอนด์ซนั เปน็ ต้น หลังสงครามโลกครง้ั ท่ี 1 ธรุ กิจของชาว 3 Lichtenstein Nelson, Book: The revolution in the retail world: How to Wal Mart Create a brave new world of business 2009. 4 กรมเศรษฐกจิ การพาณิชย์, สถาบันวจิ ัยเพอ่ื การพฒั นาประเทศไทย 2543, “การคา้ ปลีกคา้ สง่ ไทย” 135Executive Journal aw ���������.indd 135 16/12/2010 13:01

ตะวันตกเลิกกิจการ และธุรกิจของคนจีนเริ่มขยายตัวมาแทนที่ จึงอาจกล่าวได้ว่าธุรกิจค้าปลีกของไทยเริ่มต้นอย่างจริงจังเมื่อหลัง สงครามโลกครงั้ ท่ี 25 โดยปจั จบุ นั ววิ ัฒนาการคา้ ปลกี สมยั ใหมไ่ ทย ได้แบ่งออกเป็น 4 ยคุ 6 ดงั นี้ ยคุ ฟกั ตวั ของหา้ งสรรพสินคา้ (2507- 2525) ยคุ นี้เร่มิ จากก�ำเนดิ ห้างไดมารูในปี 2507 และการขยายธรุ กจิ ของห้างเซน็ ทรัล สาขาท่ี 2 ทสี่ ลี มในปี 2511 ความส�ำเร็จของการพฒั นาเศรษฐกจิ ตั้งแตป่ ี 2500 ท�ำใหร้ ายได้ประชาชาติโดยเฉพาะอย่างย่งิ รายไดข้ องคน กรงุ เทพฯ เพิ่มมากขึ้น ยุคหา้ งสรรพสินค้าขยายตวั สชู่ านเมือง (2526-2532) ห้างสรรพสนิ ค้าแหง่ แรกในย่านชานเมืองคอื ห้างเซน็ ทรลั ลาดพร้าว ในปี 2526 ในปเี ดยี วกนั หา้ งเดอะมอลลก์ ็เปดิ สาขาที่ 2 บนถนนรามค�ำแหง การเปดิ หา้ งสรรพสินค้าชานเมืองเกิดจากการขยายตัวของ กรงุ เทพฯ ซึง่ เริม่ ตน้ ตง้ั แต่ต้นทศวรรษ 2520 เมื่อคนเร่มิ ย้ายไปหาที่อยชู่ านเมือง หา้ งสรรพสนิ คา้ ใหญ่ๆ จากกรุงเทพฯ จึงเรม่ิ ขยายฐาน ธรุ กิจไปตา่ งจงั หวดั เชน่ ในปี 2535 หา้ งเซน็ ทรลั เร่ิมเปิดสาขาแรกท่เี ชยี งใหม่ เป็นตน้ ยคุ การเกดิ ของห้างคา้ ปลกี รปู แบบใหมแ่ ละการขยายการลงทนุ แบบเกนิ ตวั (2532-2539) การขยายตวั ทางเศรษฐกจิ ในอตั รา เกิน 10% ต่อปีระหวา่ งปี 2530-2532 เปน็ ผลของการเปดิ เสรที างการเงนิ ทำ� ใหผ้ ปู้ ระกอบการไทยขยายการลงทนุ ในธุรกจิ ค้าปลกี อย่าง มาก และเริม่ ตน้ ขยายธุรกิจแบบใหม่ ได้แก่ ธุรกจิ ประเภทรา้ นสะดวกซอื้ (ร้านเซเว่น-อเี ลฟเวน่ เปิดในปี 2532 ตอ่ มาร้านเอเอม็ -พเี อม็ เปิดในปี 2533) ในเวลาเดียวกนั กเ็ กดิ ห้างค้าส่งประเภทเงนิ สดและเงินเชื่อบริเวณชานเมืองคือ หา้ งแมค็ โคร สาขาลาดพรา้ ว ในปี 2535 หา้ งบกิ๊ ซไี ดเ้ ปดิ ใหบ้ รกิ าร ถอื วา่ เปน็ หา้ งไฮเปอรม์ ารเ์ กต็ แหง่ แรกในประเทศไทย การเปลยี่ นแปลงสำ� คญั ในชว่ งนคี้ อื หา้ งคา้ ปลกี ขนาดใหญ่ เริ่มรวมกลุ่มเป็นพันธมิตรทางธุรกิจเพ่ือผลต่อการประหยัดต้นทุน กลุ่มเซ็นทรัลจึงเริ่มเป็นพันธมิตรกับกลุ่มโรบินสัน ลักษณะส�ำคัญอีก ประการหนึง่ คอื การลงทุนสรา้ งศูนยก์ ารค้าขนาดใหญ่ เช่น เสรีเซ็นเตอร์ และฟวิ เจอรพ์ าร์คท่บี างแคในปี 2536 ฟิวเจอรพ์ าร์ครงั สติ และ ซคี อนสแควร์ในปี 2537 ยุคก้าวกระโดดของหา้ งไฮเปอร์มาร์เกต็ จากตา่ งชาติ (2540 - 2545) หลงั จากเกดิ ภาวะเศรษฐกจิ กลุ่มธุรกิจค้าปลีกขนาด ใหญ่ของไทยเร่ิมประสบปัญหาหน้ีสินต่างประเทศอย่างรุนแรง โดยปัญหาดังกล่าวเกิดจากขยายกิจการด้านค้าปลีกและการเก็งก�ำไรใน อสงั หารมิ ทรพั ยอ์ ย่างเกนิ ตวั เม่ือรฐั บาลประกาศลอยตวั ค่าเงินบาท ภาระหนีจ้ งึ เพิ่มกว่าเทา่ ตัวการเปล่ยี นแปลงทเ่ี กดิ ขน้ึ ในปี 2540-2545 มผี ลกระทบอยา่ งรนุ แรงตอ่ โครงสรา้ งธรุ กจิ คา้ ปลกี ในประเทศไทย การขยายตวั อยา่ งรวดเรว็ ทง้ั ของหา้ งไฮเปอรม์ ารเ์ กต็ และรา้ นสะดวกซอื้ มกี ารนำ� เทคโนโลยใี หมซ่ งึ่ มปี ระสทิ ธภิ าพสงู กวา่ เดมิ เขา้ มาใช้ ผลทำ� ใหผ้ ปู้ ระกอบการคา้ ปลกี ทง้ั ในภาคการคา้ ปลกี ดงั้ เดมิ และขนาดกลาง ทีย่ ังมกี ารบริหารจดั การแบบเดมิ ต่างตงั้ ตวั ไมท่ ัน หลังจากเกดิ วกิ ฤตการณท์ างเศรษฐกจิ ในปี พ.ศ. 2540 ทำ� ให้ธรุ กิจคา้ ปลกี โดยเฉพาะการคา้ ปลีกสมยั ให้โดยเฉพาะธรุ กิจคา้ ปลกี ประเภทดสิ เคานท์สโตร์ เปลยี่ นไปเปน็ ของตา่ งชาตมิ ากข้ึน หลังจากทีก่ ฎหมาย ปว.281 ท่ีอนุญาตใหน้ กั ลงทุนจากต่างชาติสามารถถอื หุ้นสดั สว่ นได้มากกว่า 50% ทำ� ให้ผู้ลงทนุ ตา่ งชาตเิ ปน็ ผถู้ ือหุน้ ใหญ่และมีสิทธใิ์ นการบริหารงาน ผ้ถู ือหนุ้ ใหญเ่ ปน็ นกั ลงทุนส่วนใหญ่เปน็ ประเทศในแถบยุโรป แสดงในตาราง 1 ตาราง 1 การเปล่ียนแปลงโครงสรา้ งผถู้ ือห้นุ ของธุรกจิ คา้ ปลกี ในช่วงปี 2541-2548 ประเภทธรุ กจิ โครงสรา้ งเก่า โครงสร้างปี 2542 โครงสร้างปี 2548 โลตัส ซเู ปอร์มารเ์ ก็ต บริษัทเอกชัยดิสทรบิ วิ ชน่ั จำ� กดั จดั ตั้งบรษิ ัทใหมช่ ื่อเทสโก้สโตร์ เทสโกอ้ งั กฤษ 98% เปน็ เจ้าของ และกลุม่ ซพี ถี ือหุ้น 100% (ประเทศไทย) จำ� กดั โดยกลมุ่ เทสโกจ้ าก ซพี ี 2% อังกฤษถอื หนุ้ 49% และซพี ีถือหุ้น 51% 5 อมรศักด์ิ พงศพ์ ศุตม์ บทความ ฤาคา้ ปลีกไทยจะล่มสสลาย http://www.maesotcity.com 6 นพิ นธ์ พวพงศกร และคณะ, การค้าปลกี ของไทย: ผลกระทบของการแขง่ ขันจากผู้ประกอบการค้าปลกี ขนาดใหญจ่ ากต่างประเทศ สถาบนั วจิ ัย เพ่อื การพฒั นาประเทศไทย 2545 136 Executive Journal aw ���������.indd 136 16/12/2010 13:01

ประเภทธุรกจิ โครงสรา้ งเกา่ โครงสรา้ งปี 2542 โครงสร้างปี 2548 บกิ๊ ซี ซเู ปอรเ์ ซน็ เตอร์ บรษิ ัทบิก๊ ซซี เู ปอร์เซน็ เตอร์ จำ� กดั กล่มุ คาสโิ นจากฝร่ังเศสเปน็ หนุ้ สว่ นใหญ่ คาสโิ น 63.18% (มหาชน) ถือหนุ้ ใหญ ่ ประมาณ 66% และกล่มุ เซน็ ทรัลรเี ทล จริ าธวิ ัฒน์ 11.75% และ โดยกลุ่มเซ็นทรัลรีเทล ถอื หนุ้ ประมาณ 13% ผถู้ อื หนุ้ รายยอ่ ย 21% ผู้ถอื หุ้นรายยอ่ ย 25.07% คาร์ฟรู ไ์ ฮเปอร์ บรษิ ทั เซน็ คาร์ เป็นเจ้าของ โดยกลุ่ม คารฟ์ รู จ์ ากฝร่งั เศสถอื หุ้น 100% คาร์ฟูรจ์ ากฝรั่งเศส มารเ์ กต็ คารฟ์ รู จ์ ากฝรงั่ เศสถอื หนุ้ 40% และ ในคารฟ์ ูรไ์ ฮเปอรม์ ารเ์ ก็ต ถอื หนุ้ 40% และ เอสเอสซพี ี โฮลด้ิงถอื หนุ้ 60% เอสเอสซีพี โฮลด้งิ ถอื หุน้ 60% แม็คโคร กลุ่มเอสเอสวโี ฮลดิ้งถือหุ้น 41.7% เอสเอชวกี รุ๊ป 90% กลุ่มซพี ีถอื หุ้น 26.1 % ซีพี 10% ประชาชนท่วั ไป 32.2% ทม่ี า: จากการรวบรวมของ “ฐานเศรษฐกิจ” รูปแบบการคา้ ปลีกของไทย (Retail Model of Thailand) รปู แบบการคา้ ปลีกของไทยในปจั จุบันมี 2 แบบ7 คอื ธรุ กจิ คา้ ปลกี แบบดั้งเดิมและธรุ กิจคา้ ปลีกแบบสมยั ใหม่ ธุรกจิ ค้าปลีกแบบดงั้ เดมิ (Traditional Trade) ธุรกิจคา้ ปลีกแบบด้ังเดิม คอื ร้านค้าขายสนิ คา้ เขา้ ถงึ ผบู้ รโิ ภคโดยผ่านบคุ คลท่เี ป็นเจ้าของธุรกจิ ไม่มรี ะบบการจดั การบรหิ ารงาน มรี ปู แบบทห่ี ลากหลาย ขายสนิ คา้ ในพนื้ ฐานความจ�ำเปน็ ในการดำ� รงชวี ติ ลกั ษณะการดำ� เนนิ งานแสดงถงึ ลกั ษณะวฒั นธรรมและความเปน็ อยขู่ องประชาชนในถ่นิ นัน้ มีการเจรจาตอ่ รอง ความเปน็ มติ ร ความเห็นอกเหน็ ใจกัน และความเปน็ กนั เอง ตลอดจนมกี ารดำ� เนินธรุ กจิ แบบพอเพียง รปู แบบธุรกจิ ดง้ั เดิมปัจจุบนั พอจะแบ่งได้ 6 ประเภท8 ดังนี้ 1. ยปี่ ว๊ั เปน็ ตวั แทนของสนิ คา้ รบั สนิ คา้ มาจากบรษิ ทั โดยตรงแลว้ กระจายสนิ คา้ ออกไป สว่ นมากทำ� หนา้ ทค่ี า้ สง่ พรอ้ มการกระจาย สินค้าใหก้ ับผู้ผลิต มีรา้ นคา้ สว่ นมากอยู่ในเมืองใหญ่ๆ ทีม่ ีการค้าขายดี 2. ซาปวั๊ มกี ารดำ� เนินธุรกิจแบบค้าส่ง เพอื่ น�ำไปขายใหก้ ับลูกคา้ รายย่อย มอี ยู่ในพืน้ ท่ีนอกเมือง ผ้คู ้าขายซือ้ สินคา้ จากผูค้ ้าส่ง หลักไปขายต่อใหร้ า้ นคา้ โชวห์ ว่ ยอกี ทอดหน่ึง โดยปกตลิ ูกคา้ จะเข้ามาซอ้ื สินค้าเอง 3. โชวห่วย เปน็ รา้ นท่ขี ายเคร่อื งอปุ โภคบริโภค โดยมหี ลักแหลง่ ท่ีแน่นอน อยใู่ นพน้ื ทชี่ มุ ชน จ�ำหน่ายสนิ ค้าทว่ั ไปทม่ี ีความจ�ำเป็น ต้องใชป้ ระจำ� วัน โดย มีการขายสนิ คา้ ท่วั ไปเปน็ หลกั และและมีสินค้าจ�ำพวกอาหารสด 4. ร้านช�ำ เปน็ รา้ นทข่ี ายเคร่ืองอุปโภคบรโิ ภค โดยมีหลักแหลง่ ทแ่ี นน่ อน สว่ นมากอยูใ่ นตลาดสด เน้นการขายสนิ คา้ มจี ำ� หนา่ ย อาหารสด และขายสนิ คา้ ทว่ั ไปทีจ่ ำ� เปน็ ตอ้ งใชป้ ระจ�ำวนั จ�ำนวนไม่มากนัก 5. กองคาราวานสินค้า (ตลาดนัด) เป็นสถานที่รวมของผู้ค้าปลีกด้ังเดิมทุกประเภท อาจจะจัดได้ทั้งในอาคารและท่ีโล่ง ซ่ึงมี ก�ำหนดเวลาแนน่ อน 6. รา้ นคา้ เร่ มลี ักษณะการนำ� สนิ คา้ ไปขายในทชี่ ุมชน หมูบ่ ้าน โดยมลี ักษณะการนำ� ส่งสินค้าถึงผูบ้ ริโภค ทบ่ี า้ น และไม่มคี วาม แนน่ อนในการน�ำไปขายในแตล่ ะที่ 7 สมาคมค้าปลกี แห่งประเทศไทย, ประเภทรา้ นคา้ ปลกี 137Executive Journal 8 คณะอนกุ รรมาธิการพาณชิ ย์ สภานติ บิ ญั ญัตแิ ห่งชาติ เผยแพรผ่ ลการศกึ ษาเม่ือวนั ท่ี 10 มกราคม พ.ศ. 2550 16/12/2010 13:01 aw ���������.indd 137

ธุรกจิ ค้าปลกี สมัยใหม่ (Modern Trade) ปจั จบุ นั ร้านคา้ ปลกี สมัยใหมท่ เี่ กิดข้นึ ในประเทศไทยแตล่ ะแบบมลี กั ษณะเฉพาะแตกตา่ งกนั ไป เพ่อื ตอบสนองความตอ้ งการของ ผบู้ รโิ ภคและผลการดำ� เนนิ การเปน็ หลกั ซง่ึ ปจั จปุ นั จำ� นวนรา้ นคา้ เพมิ่ ขน้ึ อยา่ งรวดเรว็ มากกวา่ 9,000 รา้ นคา้ ในปี 2552 ขอ้ มลู ในตาราง 2 ปัจจุบันแบง่ ประเภทของร้านค้าปลีกสมัยใหมไ่ ด้เป็น 7 ประเภท คือ 1. ซเู ปอรเ์ ซ็นเตอร์ (Super Center, Hyper Mart, Discount Store) เป็นร้านค้าปลกี ขนาดใหญ่ มุ่งกลุ่มลกู คา้ รายไดต้ ่ำ� ถึงปาน กลาง มีขนาดพื้นที่ตัง้ แต่ 10,000-15,000 ตารางเมตร สินคา้ ทจ่ี �ำหนา่ ยเป็นกล่มุ สินคา้ แบบประหยัด เน้นราคาถกู มีระบบศูนย์กระจาย สนิ คา้ (DistributionCenter) ผผู้ ลติ ทป่ี ระสงคจ์ ะวางสนิ คา้ จ�ำหนา่ ยในรา้ นคา้ ประเภทนจี้ ะตอ้ งไปตดิ ตอ่ ทศ่ี นู ยจ์ ดั ซอื้ และแจกจา่ ยทกี่ รงุ เทพฯ และตอ้ งผา่ นกระบวนการบรหิ ารจดั ซอื้ และเสยี ค่าใช้จา่ ยต่างๆ ร้านคา้ ประเภทนม้ี กั ตั้งอยกู่ ลางเมอื งหรือชานเมืองมีทจ่ี อดรถบรกิ าร เช่น บิ๊กซี โลตัส คารฟ์ ูร์ เป็นต้น 2. หา้ งสรรพสินค้า (Department Store) ขายสนิ ค้าหลากหลาย มักตงั้ อยู่กลางใจเมือง เนน้ สนิ คา้ กลุ่มท่มี ีคุณภาพดี ราคาค่อน ขา้ งสูงมีทั้งสนิ ค้าน�ำเขา้ จากตา่ งประเทศและผลิตในประเทศ สนิ คา้ จะมรี าคาค่อนขา้ งสงู กว่า Discount Store การตกแตง่ ร้านเนน้ ความ สวยงาม พนกั งานคอยบริการให้ค�ำแนะนำ� เช่น ห้างเซน็ ทรัล โรบินสัน เปน็ ต้น 3. ซเู ปอรม์ ารเ์ กต็ (Supermarket) จำ� หนา่ ยสนิ คา้ กลมุ่ อาหารและของใชป้ ระจ�ำวนั เปน็ หลกั เชน่ เนอ้ื สตั ว์ ผกั สด ผลไมส้ ด อาหาร สำ� เร็จรปู ของแห้ง ของใชส้ ว่ นตวั รา้ นคา้ ประเภทน้ีมีท้ังท่ตี ั้งอย่รู ิมถนนเป็นอิสระ เช่น ฟูด้ แลนด์ และร้านประเภททต่ี ั้งอย่ใู นห้างสรรพ สินค้า เชน่ ทอ๊ ปซูเปอร์มาร์เกต็ โฮมเฟรชมารท์ ของเดอะมอลล์ เป็นตน้ 4. ร้านสะดวกซือ้ (Convenience Store หรอื Gas Store) เปน็ รา้ นคา้ ปลกี ประเภทบุคคลทวั่ ไป มพี ้นื ทีข่ นาดเลก็ ทสี่ ุดประมาณ 15 ตารางเมตรจนถึงใหญ่สดุ ไม่เกนิ 500 ตารางเมตร เนน้ การจัดรา้ นการบรหิ ารจัดการทท่ี ันสมยั สนิ คา้ ทีว่ างจำ� หน่ายมักจะเป็นสนิ ค้า กลมุ่ อาหารและของใช้จกุ จิกประจำ� วนั จ�ำนวนสนิ คา้ น้อยกวา่ 5 พันรายการ สว่ นใหญ่รา้ นสะดวกซื้อจะกระจายไปตามชุมชนหรือแหล่ง ชุมนุมของคนทัว่ ไป 5. ร้านค้าปลกี ในรปู การขายส่ง (Cash and Carry) รปู แบบการขายปลีกแบบต้องเปน็ สมาชกิ มีเพยี งแหง่ เดียว คอื ห้างแมค็ โคร ผู้ซ้ือจะต้องมีบัตรสมาชิกหรือบัตรสมาชิกชั่วคราวเพ่ือเข้าไปซ้ือสินค้าได้ วัตถุประสงค์เดิมคือสมาชิกเป็นร้านค้าปลีกย่อย แต่ต่อมาการ แข่งขนั มากข้ึนจงึ เปดิ ใหป้ ระชาชนทั่วไปเปน็ สมาชกิ ได้ จงึ กลายมาเป็นการคา้ ปลีกในรูปแบบพเิ ศษ เนน้ ขายสนิ คา้ ราคาถูกจ�ำนวนมาก ๆ 6. ร้านคา้ ปลกี ขายสนิ คา้ เฉพาะอยา่ งหรือสินคา้ พิเศษ (Specialty Store หรอื Brand Specialty) เนน้ ขายสนิ ค้าเฉพาะด้านท่มี ี คณุ ภาพราคาสงู บางรา้ นขายสนิ ค้าเฉพาะ Brand ของตนเองมพี นักงานคอยให้ค�ำแนะนำ� พ้นื ที่ขายประมาณ 200-1,000 ตารางเมตร มัก ตั้งร้านอย่ใู นแหล่งชมุ ชนใหญ่ เชน่ บู้ท วตั สนั พีเพลิ เฮลธแ์ คร์ ซปุ เปอรส์ ปอรต์ เป็นตน้ 7. รา้ นค้าปลกี เฉพาะอยา่ งเนน้ ราคาถกู (Category Kiler) ร้านคา้ ประเภทน้ีคล้ายๆ กับประเภทที่ 6 แตเ่ น้นราคาถูก สินค้าจะ หลากหลายในประเภทของสินค้าหมวดหมู่เดยี วกนั พ้ืนท่ีขายต้งั แต่ 2,000-10,000 ตารางเมตร ทำ� เลทต่ี ง้ั ใจกลางเมอื งหรือยา่ นธุรกจิ มี พนกั งานคอยให้บริการ จ�ำนวนสินคา้ 1,000-6,000 รายการ เรยี กอกี อยา่ งได้วา่ Low price Specialty Store เช่น แม็คโครออฟฟศิ เพาเวอรบ์ าย ออฟฟิศดโี ป เปน็ ต้น 138 Executive Journal 16/12/2010 13:01 aw ���������.indd 138

ตาราง 2 จ�ำนวนร้านค้าปลีก ปี พ.ศ. 2547 - 2552 2547 2548 2549 2550 2551 2552 ซูเปอร์มาร์เกต็ ทอ็ ปส์ ซเู ปอรม์ าร์เกต็ 61 91 94 92 105 114 จัสโก้ และ Maxvalu 6 6 6 9 9 12 ฟดู แลนด์ 9 9 9 9 9 13 ตลาดโลตัส และ Oasis - 8 19 28 54 80 วลิ ล่า มารเ์ ก็ต 9 9 12 13 16 18 รวม 85 123 140 151 193 237 ดสิ เคานส์ โตร์ เทสโก้โลตัสและโลตัส คุม้ คา่ 48 67 71 94 109 120 คาร์ฟรู ์ 21 23 23 27 30 39 บก๊ิ ซี 39 45 49 55 66 67 แมค็ โคร 25 29 29 41 41 45 รวม 133 164 172 217 246 271 รา้ นขายสินคา้ เฉพาะอย่าง เพาเวอร์ บาย 38 36 69 51 64 73 โฮมโปร 18 20 26 30 33 35 โฮมเวิรค์ 8 9 10 8 8 9 รวม 64 65 105 89 105 117 คอนวเิ นี่ยนสโตร์ 74 n.a. 115 153 112 160 บทู๊ ส์ วตั สนั 90 100 130 145 145 155 เซเวน่ อีเลฟเว่น 2,861 3,095 3,674 4,335 4,769 5,123 แฟมมลิ ่ี มารท์ n.a. n.a. n.a. 502 550 561 วี.ช้อป n.a. n.a. n.a. 400 792 840 108 ช้อป - - - - 100 300 เทสโก้ โลตสั เอก็ ซเ์ พรส - 100 222 189 401 450 เฟรชมาร์ท 150 n.a. n.a. 300 400 600 ทีม่ า: Thailand Retail Food Sector Report 2009, USDA Global Agriculture aw ���������.indd 139 139Executive Journal 16/12/2010 13:01

การเปลย่ี นแปลงธรุ กจิ คา้ ปลกี ประเทศไทย (Retail Business • การเปลี่ยนแปลงของสภาพการแข่งขันท่ัวไปของธุรกิจ Change in Thailand) ค้าปลีก การคา้ ปลกี ดง้ั เดมิ มกี ารปรับเปลีย่ นไปสู่ร้านคา้ ทันสมยั ท่ี เนน้ ความสะดวกและเนน้ บรกิ ารในหลายๆ ดา้ น ทำ� ใหจ้ ำ� นวนรา้ น ในชว่ ง 20 ปที ผ่ี ่านมา มเี หตุการณข์ องการเปล่ียนแปลง คา้ ปลกี แบบดงั้ เดมิ ลดลง เนอื่ งจากการดำ� เนนิ การธรุ กจิ คา้ ปลกี ได้ ทางด้านเศรษฐกิจ สังคม และการเมืองท่ีส่งผลกระทบต่อ มกี ารพฒั นารปู แบบการคา้ ทเี่ นน้ ในดา้ นการบรหิ ารจดั การ ทง้ั ดา้ น เปล่ียนแปลงธุรกิจการค้าปลีกของไทยอย่างมาก ท้ังการเปิดเสรี เทคโนโลยี ทำ� ใหเ้ กดิ การลดตน้ ทนุ คา่ ใชจ้ า่ ยในดา้ นจดั สง่ สนิ คา้ ลด การค้า ธุรกิจและบริการการค้าปลีกของไทย โครงสร้างสังคม ลงสง่ ผลใหม้ กี ารปรบั ราคาและอตั รากำ� ไร นอกจากนยี้ งั มกี ารขยาย ครอบครวั ที่เปล่ียนแปลงพฤติกรรมความเปน็ อยู่ การด�ำรงชพี ของ จ�ำนวนร้านค้าท่ีมีขนาดเหมาะสมต่อชุมชน รูปแบบการค้าปลีก คนในสงั คม ความตอ้ งการและรสนยิ ม ตลอดจนการเมอื งระหวา่ ง สมัยใหม่มีการพัฒนามากขึ้นท�ำให้เกิดการลดต้นทุนการจัดการ ประเทศท้องถ่ินท่ีท�ำให้การค้าปลีกต้องเผชิญการแข่งขันในทุกรูป คา่ เช่าพื้นที่ และเน้นตลาดที่ใกล้ชิดกบั ผ้ซู ือ้ ท�ำใหล้ ูกคา้ สะดวกใน แบบอย่างทไ่ี มเ่ คยเป็นมากอ่ น ทำ� ให้ร้านค้าปลีกดงั้ เดมิ ขนาดเล็ก การซอ้ื ขายสนิ คา้ มากขน้ึ ในประเทศตอ้ งยบุ เลกิ กจิ การจ�ำนวนมาก การเปลย่ี นแปลงดงั กลา่ ว • รูปแบบการจดั การบริหารธุรกจิ ค้าปลีกของภาครฐั การ ในธุรกจิ การคา้ ปลกี มีดงั น9้ี ที่ธุรกิจค้าปลีกมีการเปลี่ยนแปลงรวดเร็วท�ำให้ภาครัฐไม่สามารถ • การขยายตวั ของธรุ กจิ คา้ ปลกี ขา้ มชาติ มกี ารดำ� เนนิ การ ปรบั ตวั ไดท้ นั อกี ทงั้ การจดั การระบบคา้ ปลกี ของประเทศมรี ปู แบบ ต่อเน่ืองในรูปแบบท่ีเน้นการลงทุนร่วมกับกลุ่มนักธุรกิจใน หลากหลาย รวมถงึ กฎหมายการคา้ ปลกี ยงั ไมส่ ามารถปอ้ งกนั และ ประเทศไทย โดยทั้งน้ีรัฐบาลในช่วง 10 ปี ท่ีผ่านมาต้องการส่ง ควบคุมการขยายตัวอย่างรวดเร็วของห้างสมัยได้ เป็นผลให้เกิด เสรมิ การลงทนุ จากตา่ งประเทศใหม้ ากขน้ึ จงึ มมี าตรการสนบั สนนุ การแข่งขันกันอย่างรุนแรงในห้างขนาดใหญ่ด้วยกัน ท�ำให้เกิด ในหลายรปู แบบ ทง้ั การเปดิ โอกาสใหส้ ามารถถอื ครองสดั สว่ นของ การกระทบต่อการด�ำเนินการการของการค้าปลีกอย่างดั้งเดิมลด ธุรกิจได้มากขึ้นตามขนาดเงินลงทุนท่ีใช้ รวมถึงมาตรการในการ ลงไป เนอื่ งจากความสามารถในการแขง่ ขันทีย่ งั มขี อ้ จำ� กดั หลาย ช่วยเหลือการลงทุนด้วยการลดภาษีการนำ� เข้าเคร่ืองมือเครื่องใช้ อยา่ ง เช่น การบริหารจดั การ ความรู้ความสามารถ งบประมาณ และด้วยรูปแบบวิธีการจัดการพร้อมความต้องการของกลุ่มผู้ ในการลงทนุ เป็นต้น บริโภคท่ีพอใจ จึงท�ำให้ธุรกิจข้ามชาติต่างๆ เป็นที่นิยมและ สามารถขยายสาขาได้อย่างรวดเร็ว นบั ต้ังแต่ปี 1990 เป็นต้นมา การคา้ ปลกี ในอนาคต ประเทศไทย (Thailand Retail Business ธุรกิจรูปแบบค้าปลีก ท่ีเรียกว่า Modern Trade ก็มีการพัฒนา Focus) ขยายธุรกิจอยา่ งเห็นได้ชัด • การเปล่ียนแปลงพฤติกรรมของผบู้ รโิ ภค วิถีชีวติ ทปี่ รบั การแข่งขนั ทางการคา้ ปลกี ที่มคี วามรนุ แรงมากย่ิงขึน้ จาก เปลย่ี นตามโลกาภวิ ตั นท์ เี่ ปลย่ี นแปลงอยา่ งรวดเรว็ ทำ� ใหพ้ ฤตกิ รรม การเปิดเสรที างการคา้ ในประเทศไทย ทำ� ใหน้ ักลงทนุ ตา่ งชาติเขา้ ผู้บริโภคเปลี่ยนไปเพื่อให้เกิดความเหมาะสมต่อการด�ำเนินชีวิต มาลงทุนท�ำธุรกิจในประเทศมากข้ึน ส่งผลให้ผู้ประกอบการร้าน ประจ�ำวัน ผู้บริโภคเร่ิมให้ความส�ำคัญต่อด้านคุณภาพสินค้า ค้าปลีกท้งั รายเล็กและรายใหญต่ า่ งตอ้ งปรบั ตัว เพ่ือความอยูร่ อด มากกว่าเน้นที่ปริมาณมากขึ้น การจับจ่ายซ้ือของเน้นท่ีความคุ้ม ของธุรกิจ การสร้างความอยู่รอดใหก้ ับรา้ นคา้ ปลกี ของไทย มดี ัง จากจำ� นวนและราคาในกลมุ่ สนิ คา้ ทเ่ี ปน็ สนิ คา้ ทว่ั ไปและยงั เนน้ ใน ต่อไปน1้ี 0 การให้บริการและคุณภาพของสนิ ค้ามากกว่าราคา จากสาเหตุดัง 1. การควบคมุ การขยายสาขาของหา้ งคา้ ปลกี สมยั ใหมใ่ ห้ กล่าวท�ำให้รา้ นค้าปลีกต้องหันมาเน้นดา้ นการสรา้ งรูปแบบการให้ หยุดหรือชะลอการขยาย โดยการควบคุมการขยายสาขาต้อง บรกิ าร และสรา้ งความรสู้ กึ ตอ่ ตราสนิ คา้ ผา่ นการออกแบบตกแตง่ พิจารณาเรื่องพ้ืนที่ โดยให้ร้านค้าปลีกแบบดั้งเดิมตั้งอยู่ในเมือง ร้านค้าที่โดดเด่นจงู ใจ ท่ีนำ� ไปส่กู ารเข้าไปซื้อสินค้า และชมุ ชน สว่ นหา้ งคา้ ปลกี สมยั ใหมต่ ้งั อย่นู อกเมือง หา้ มหา้ งค้า 9 พีระพงษ์ กิตเิ วชโภคาวฒั น,์ ภาวการณ์เปลี่ยนแปลงของธุรกจิ ค้าปลีกประเทศไทย, ศูนย์วิจัยพฒั นาธรุ กิจคา้ ปลกี และแฟรนไชสส์ ากล คณะบริหารธุรกจิ มหาวทิ ยาลัยศรปี ทมุ , 2008. 10 สขุ ภาวะมลู นิธสิ าธารณสขุ แหง่ ชาติ (มสช.) บทความ, โครงการพัฒนาการมสี ่วนรว่ มในการก�ำหนดนโยบายสาธารณะด้านสทิ ธิ http://ppvoice.thainhf.org 140 Executive Journal aw ���������.indd 140 16/12/2010 13:01

ปลีกสมยั ใหมท่ ี่มลี ดขนาดลงตัง้ อยพู่ ืน้ ทีใ่ นเมอื ง จำ� นวนรา้ นค้าที่ ระบบการคา้ สง่ โดยเปลย่ี นระบบคา้ สง่ ใหเ้ ปน็ ระบบกระจายสนิ คา้ ประกอบธุรกิจค้าปลีกทั้งห้างสมัยใหม่และร้านค้าปลีกดั้งเดิมต้อง ไปพร้อมกัน เพื่อช่วยลดตน้ ทนุ ใหม้ รี ะบบการฝกึ อบรมผูป้ ระกอบ มสี ดั สว่ นทเี่ หมาะสมตอ่ จ�ำนวนประชากรในพน้ื ที่ เพอ่ื ใหท้ กุ ฝา่ ยอยู่ ธรุ กจิ คา้ ปลกี แบบดงั้ เดมิ ใหม้ คี วามสามารถในการประกอบกจิ การ ร่วมกันได้ และก�ำหนดเวลาเปิด-ปิดห้างค้าปลีกสมัยใหม่ โดย ทสี่ งู ขน้ึ กำ� หนดเวลาเปิดบรกิ าร เชน่ 80 ชั่วโมงตอ่ สัปดาห์ เพอื่ ให้รา้ นค้า 10. การสรา้ งความรู้ ความเขา้ ใจ และจติ สำ� นกึ ใหผ้ บู้ รโิ ภค ปลีกแบบดง้ั เดิมหรือโชวห์ ว่ ยได้ค้าขายสินค้าบา้ ง เขา้ ใจปญั หาและผลกระทบของการประกอบธรุ กจิ คา้ ปลกี คา้ สง่ ตอ่ 2. การมีกฎหมายควบคุมการขายสินค้าราคาต�่ำกว่าทุน สงั คม เศรษฐกจิ วัฒนธรรม และส่ิงแวดลอ้ ม และบังคับใช้กฎหมายท่ีมีอยู่และกฎหมายอ่ืนๆ ที่เก่ียวข้องอย่าง เป็นระบบและใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ เช่น พ.ร.บ. การแขง่ ขันทางการ บทสรปุ และการอภปิ รายเพมิ่ เตมิ (Conclusion and Implication) ค้า พ.ศ. 2542 พ.ร.บ. ว่าดว้ ยราคาสินคา้ และบริการ พ.ศ. 2542 กฎหมายว่าด้วยสิ่งแวดล้อม และกฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองผู้ การศึกษาครั้งน้ีแสดงให้เห็นถึงการเปลี่ยนแปลงธุรกิจค้า บรโิ ภค เปน็ ตน้ ปลีกโลกและประเทศไทยจากโครงสร้างของระบบค้าปลีกแบบ 3. การใช้มาตรการทางภาษี โดยใหห้ ้างคา้ ปลีกสมัยใหม่ ด้ังเดิมเป็นรูปแบบการค้าขนาดใหญ่และใช้ระบบสาขาเพื่อเพิ่ม แต่ละสาขายื่นช�ำระภาษีมูลค่าเพ่ิมในท้องถ่ินที่สาขาของห้างค้า ศกั ยภาพในการสรา้ งความไดเ้ ปรยี บทางการคา้ และการตอบสนอง ปลกี สมยั ใหมน่ น้ั ต้งั อยู่ แทนทจ่ี ะยนื่ ชำ� ระภาษรี วมกนั ที่สำ� นักงาน ผ้บู รโิ ภค รวมถึงการเปลย่ี นแปลงของธรุ กจิ ขนาดเลก็ ทไี่ มส่ ามารถ ใหญข่ องแตล่ ะหา้ งคา้ ปลกี สมยั ใหมข่ องชาวตา่ งชาติ เปน็ ผลใหร้ าย ปรับตัวเพื่อการแข่งขันท่ีสูงข้ึน การเปล่ียนแปลงพฤติกรรมของผู้ ไดจ้ ากการเก็บภาษไี ปอยทู่ ี่ส่วนกลาง บริโภคส่งผลให้ธุรกิจขนาดเล็กมีประสิทธิภาพการแข่งขันที่ต่�ำลง 4. การมสี ว่ นรว่ มของทกุ ภาคสว่ นทเ่ี กยี่ วขอ้ ง โดยผทู้ มี่ สี ว่ น กวา่ ไมส่ ามารถแขง่ ขนั ไดจ้ นทำ� ใหม้ กี ารเลกิ กจิ การจำ� นวนมากและ เกยี่ วขอ้ งในธรุ กจิ คา้ ปลกี คา้ สง่ ทง้ั ผปู้ ระกอบการธรุ กจิ คา้ ปลกี คา้ สง่ ร้านค้าปลีกดั้งเดิมท่ียังสามารถอยู่ได้ในปัจจุบันก็เป็นธุรกิจท่ีไม่ แบบดัง้ เดิม ผปู้ ระกอบการธุรกจิ ค้าปลีกคา้ ส่งสมัยใหม่และผู้ผลิต สามารถพฒั นาใหเ้ ปน็ การคา้ ปลกี สมยั ใหมไ่ ด้ การพฒั นาธุรกจิ ค้า ควรมีส่วนร่วมในการร่างกฎหมาย ว่าด้วยการประกอบธุรกิจค้า ปลีกน้ันไม่สามารถท่ีจะก�ำหนดให้มีการหยุดการพัฒนาได้ ปลกี หรอื คา้ ส่ง เน่ืองจากรูปแบบการด�ำเนินธุรกิจของทุกธุรกิจในยุคการค้าขายที่ 5. กระจายอ�ำนาจสู่ท้องถ่ินโดยควรให้ท้องถิ่นมีอ�ำนาจ มีการแข่งขันรุนแรงและรวดเร็ว ปัจจุบันจ�ำเป็นต้องมีการปรับ ตัดสินใจหรือพิจารณาอนุญาตให้ประกอบธุรกิจค้าปลีกค้าส่งสมัย เปล่ียนอยู่ตลอดเวลาและความต้องการของผู้บริโภคท่ีเปลี่ยนไป ใหม่ในท้องถนิ่ ของตนเอง เน่ืองจากความตอ้ งการและพฒั นาการ ตามสภาพสงั คมรปู แบบใหมท่ เี่ กดิ ขน้ึ ดงั นน้ั ธรุ กจิ ทไี่ มส่ ามารถปรบั ของแตล่ ะชุมชนมีความแตกต่างกัน ตัวได้ต้องเลิกกิจการ ธุรกิจค้าปลีกสมัยใหม่ที่กำ� ลังเข้ามาดำ� เนิน 6. พิจารณาผลกระทบต่อส่งิ แวดลอ้ ม สังคม วัฒนธรรม การในขณะนม้ี กี ารนำ� กลยทุ ธด์ า้ นตา่ งๆ เขา้ มาใชบ้ รหิ าร ไมว่ า่ การ พฤติกรรมผู้บริโภค ธรรมาภิบาล และความรับผิดชอบต่อสังคม น�ำความได้เปรียบในเชิงขนาด การรวมตัวกันเพ่ือสร้างความได้ ของผู้ประกอบธรุ กิจอย่างยั้งยืน เปรยี บทงั้ การตลาดและตน้ ทนุ การบรหิ ารโดยอาศยั เทคโนโลยที ด่ี ี 7. รฐั ควรเขา้ มามบี ทบาทกำ� กบั ดแู ลการคา้ ใหเ้ สรแี ละเปน็ กว่า รวมถงึ อ�ำนาจการตอ่ รองที่มีมากขึน้ ธรรมอย่างแท้จริง ดูแลให้การท�ำสัญญาระหว่างผู้ประกอบธุรกิจ แนวทางการส่งเสริมของภาครัฐ จะต้องเน้นการสร้าง (หา้ งคา้ ปลกี สมยั ใหมก่ บั ผผู้ ลติ ) เปน็ ธรรม โดยอาจกำ� หนดสญั ญา โอกาสใหก้ บั ธรุ กิจด้านค้าปลกี อยา่ งเปน็ ระบบ พรอ้ มๆ ไปกับการ มาตรฐานให้ปฏบิ ัตติ าม จัดการด้านการก�ำกับดูแลธุรกิจที่มีภาวการณ์แข่งขันที่ดีกว่าด้วย 8. รฐั ใหค้ วามชว่ ยเหลอื และสนบั สนนุ ในการประกอบธรุ กจิ การจัดตั้งหน่วยงานที่ดูแล โดยเฉพาะรวมถึงการจัดเกณฑ์การ ค้าปลีกแบบดั้งเดิม โดยให้ความช่วยเหลือสนับสนุนด้านเงินทุน ควบคมุ ชว่ งเวลาการเปดิ ทำ� การแทนการควบคมุ พนื้ ที่ นอกจากนน้ั ความรู้ และเทคโนโลยี เชน่ การจดั วางสนิ ค้า และการให้บรกิ าร ควรมีการส่งเสริมพัฒนาความรู้ความเข้าใจ ส่งเสริมโอกาสทาง โลจิสตกิ ส์ เปน็ ตน้ ธรุ กจิ ใหก้ บั ธรุ กจิ รายยอ่ ยทขี่ าดความรใู้ นการบรหิ ารธรุ กจิ แบบใหม่ 9. การสร้างความร่วมมอื ระหวา่ งผ้ปู ระกอบการ โดยควร และตอ้ งจดั ท�ำอยา่ งตอ่ เนอื่ ง เพอื่ สรา้ งความสมดลุ ของการแขง่ ขนั มกี ารรวมกลมุ่ กนั ของผปู้ ระกอบธรุ กจิ คา้ ปลกี แบบดงั้ เดมิ และผคู้ า้ ของระบบค้าปลีกแบบดั้งเดิมและค้าปลีกสมัยใหม่ เพ่ือให้การค้า ส่ง เพื่อช่วยสนับสนุนผู้ประกอบธุรกิจค้าปลีกแบบดั้งเดิม ผ่าน แบบด้ังเดิมอยู่รอดควบคู่สงั คมไทยต่อไป 141Executive Journal aw ���������.indd 141 16/12/2010 13:01

บรรณานุกรม กรมเศรษฐกจิ การพาณชิ ย์, สถาบันวิจัยเพื่อการพฒั นา สถาบนั จยั เพื่อการพฒั นาประเทศไทย, การคา้ ส่งค้าปลกี ไทย ประเทศไทย 2543, “การค้าปลกี ค้าสง่ ไทย”. รายงานทศิ ทางเศรษฐกิจและการคา้ ไทย. คณะอนกุ รรมาธิการพาณชิ ย์ สภานิตบิ ัญญตั แิ หง่ ชาติ เผยแพร่ สมาคมคา้ ปลีกแห่งประเทศไทย, ประเภทรา้ นค้าปลีก. ผลการศกึ ษาเม่ือวันท่ี 10 มกราคม พ.ศ. 2550. อมรศักด์ิ พงศ์พศุตม์ บทความ ฤาคา้ ปลีกไทยจะล่มสสลาย นิพนธ์ พวพงศกร และคณะ, การค้าปลกี ของไทย: ผลกระทบ http://www.maesotcity.com ของการแข่งขนั จากผู้ประกอบการคา้ ปลีกขนาดใหญ่ Lichtenstein Nelson, The revolution in the retail world: จากตา่ งประเทศ สถาบนั วิจยั เพือ่ การพฒั นา How to Wal Mart Create a brave new world of ประเทศไทย 2545. business 2009. พีระพงษ์ กติ เิ วชโภคาวัฒน์, ภาวการณเ์ ปล่ียนแปลงของธรุ กจิ Stanton, Etzel and Walker. Marketing, 14th Edition 1994, คา้ ปลีกประเทศไทย, ศนู ย์วิจัยพัฒนาธุรกิจค้าปลกี และ 667. แฟรนไชสส์ ากล คณะบรหิ ารธรุ กจิ มหาวทิ ยาลยั ศรปี ทมุ Mentzer, John, T., 2001, Supply Chain Management, 2008. Sage Publish Inc., 1st edition, Thousand Oaks, สุขภาวะมูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ (มสช.) บทความ, California. โครงการพฒั นาการมีส่วนร่วมก�ำหนดนโยบายสาธารณะ ดา้ นสิทธ.ิ 142 Executive Journal 16/12/2010 13:01 aw ���������.indd 142