ภูมิปัญญาบ้านแม่ปอ

ชอ ซึ (สมุ่ ไก)่ ชาวกะเหรี่ยงจะสานชอซึไว้สาหรับ เปน็ ทเี่ ก็บไก่ จาแนก แยกไกต่ ามขนาด เพ่อื ป้องกันไมใ่ ห้ ไก่จิกกัน สร้างความเป็นระเบยี บเรียบร้อย และป้องกนั สัตวอ์ ่นื ไม่ให้มาทาร้ายไก่ ภมู ปิ ัญญาชาวกะเหร่ียง แขะ คา (ซองมีด) เป็นอปุ กรณ์จักสานสาหรบั เป็นท่ี เกบ็ มีดขนาดพกพา ป้องกนั อันตรายจากคมมีด มีสาย สะพาย นยิ มพกพาเวลาไปทางานในปา่ การปนี ต้นไม้ หรือ ทางานสร้างบา้ น ภูมิปัญญาชาวกะเหร่ียง กึ๊ (กระบุง) เปน็ อปุ กรณ์จักสานสาหรบั ใช้ในการเกบ็ ผัก หาปลา หรือเก็บเมลด็ ข้าว,ขา้ วโพด เพราะมคี วามถ่ี ไม่ร่ัว สามารถเก็บวสั ดุต่างๆได้อกี หลายชนดิ ทามาจาก ไม้ไผ่ที่มคี วามแขง็ แรงและหนา จบั สานแบบละเอยี ดมี ความคงทนสามารถใชไ้ ดน้ าน ภูมิปญั ญาชาวกะเหร่ียง

โส่ คา , โส่ เกวาะ (ก๋วย) สมยั กอ่ นชาวกะเหรย่ี ง จะสาน โส่ คา , โส่ เกวาะ ไว้สาหรบั ขนฟนื เป็นหลัก มี การนาไปใชป้ ระโยชน์อยา่ งหลากหลาย ดา้ นการขน สมั ภาระ ขา้ วของเครอ่ื งใช้ เช่น ขนขา้ วปลาอาหาร ขน หม้อ ขนนา สาหรับการเดนิ ทางไปไร่ไปสวน บ้างกน็ าไป เป็นอุปกรณ์ใส่ผักเพือ่ นามาเป็นอาหารหมู ภมู ปิ ัญญาชาวกะเหรี่ยง ขล่ี (หนา้ ไม)้ เปน็ อปุ กรณ์ล่าสตั วป์ ่า ทามาจากไม้ มี ความแข็งแรง ใช้สาหรบั การยิงนก ยิงหนู ปจั จุบันหาดูได้ ยาก เน่ืองจากไมม่ กี ารใช้แล้ว ภมู ิปญั ญาชาวกะเหรี่ยง เบอ (ไซ) เปน็ อปุ กรณ์ดกั จับปลา ทามาจากไมไ้ ผ่ จัก สานแบบถีๆ่ นาสามารถไหลออกได้ แต่เมือ่ ปลาเข้าไปใน ไซแล้วไม่สามารถออกไปได้ ภมู ิปัญญาชาวกะเหรี่ยง

โป่ ,กึโป่ สมยั ก่อนชาวกะเหรี่ยงนิยมเก็บเสอื ผ้า ข้าว ของเครื่องใชท้ ่มี ีคา่ ไวใ้ นโป่ โปท่ ามาจากไมไ้ ผ่ มีความ แขง็ แรง จกั สานแบบละเอยี ดถี่ยบิ มีลวดลาย มีฝาปิด สามารถนากญุ แจมาลอ็ คได้ ภมู ิปัญญาชาวกะเหร่ียง ดอ เกรา๊ ะ (ฝกั มีด) ทามาจากไม้สองชนิ มาประกบกนั วัดจากขนาดของมีดทีจ่ ะใส่ ฝกั มีดช่วยป้องกันอันตรายจาก คมมดี พกพาไปมาสะดวก ภมู ปิ ัญญาชาวกะเหร่ียง คา เป็นอุปกรณ์จักสานสาหรับใชเ้ กบ็ ถ้วยจาน ทามา จากไมไ้ ผ่ จกั สานแบบหา่ งๆ มีช่องวา่ ง นิยมมัดไว้ท่เี สา ใกล้กบั ทลี่ ้างจาน เพอ่ื ความสะดวกในการเก็บถ้วยจาน สามารถนาไปประยกุ ต์ใช้ไดห้ ลากหลาย ตามแต่สงิ่ ของ ทจ่ี ะใส่ เชน่ นาไปใส่ไก่ ใส่หมู เวลาต้องการเคลื่อนยา้ ย ภูมปิ ัญญาชาวกะเหร่ียง

เพ กอื อปุ กรณส์ าหรบั คดั เอาราขา้ ว ลกั ษณะคลา้ ย กระด้ง แตส่ ่วนตรงกลางจะสานให้มีชอ่ งว่างเลก็ น้อย โดยจะนาเอาแกลบใส่ลงในเพกอื แล้วหมุนไปในทาง เดยี วกนั แล้วจะได้มาซึง่ ราขา้ ว สามารถนาไป ประยุกตใ์ ช้กบั อยา่ งอ่ืนทท่ี าในลักษณะเดยี วกนั ได้ ภมู ปิ ัญญาชาวกะเหร่ียง เค คอ เปน็ อปุ กรณ์สาหรบั การตากแหง้ ทามาจากไมไ้ ผ่ โดยการผ่าไม้ไผ่เปน็ ซกี แล้วนามาจกั สาน ใช้สาหรับตาก อาหาร ตากยาสูบ ตากผลหมาก ฯลฯ ภูมิปัญญาชาวกะเหรี่ยง ขลอ่ (เส่ือ) เปน็ อุปกรณจ์ ักสานผืนใหญ่ สานแบบถ่ี มากเป็นลวดลายต่างๆ สามารถใชป้ ระโยชนไ์ ดอ้ ยา่ ง หลากหลาย เชน่ ใชป้ ูพนื สาหรบั การตีขา้ ว ใชส้ าหรับ ตากข้าว ตากพริก ในอดีตเคยใช้สาหรับหอ่ ศพด้วย ภูมปิ ญั ญาชาวกะเหร่ียง

อุ๊ (ทีด่ กั หนู) อ๊เุ ปน็ อุปกรณ์ดักจบั หนู ทามาจาก กระบอกไมไ้ ผ่ ขนาดไม่ใหญม่ าก จะถกู ใช้งานในชว่ งฤดู หนาว โดยจะนาไปอุไ๊ ปเสียบไว้ในปา่ ท่ีคาดว่าเปน็ ร่อง หนู พร้อมกบั โรยข้าวสารท่คี ลุกกบั ขมนิ เพื่อให้หนเู ขา้ มาติดกับดกั ตอนเชา้ มาก็จะพากนั ไปเกบ็ ภมู ปิ ัญญาชาวกะเหร่ียง อุ๊ ปอ ลักษณะคลา้ ยอุ๊ แตก่ ระบอกจะใหญ่กว่า เปน็ อุปกรณ์ดักจับตุน่ กับอน้ โดยการนาอุป๊ อไปหยอดไว้หนา้ รู มัดสายให้ตึง พร้อมนาอาหารใส่ไว้ในกระบอก เพื่อให้ตุ่น/ อน้ ออกมาติดกบั ภมู ปิ ัญญาชาวกะเหรี่ยง กะระบ๊ะ (ไม้พดั ขา้ ว) เป็นอปุ กรณจ์ ักสานสาหรบั นาไป พดั ขา้ วเปลือกเวลาตขี ้าวเสรจ็ จะพัดเอาส่วนท่ีฝอ่ ออก รวมถึง เศษไม้ใบหญ้าท่ีติดมากบั ขา้ วเปลอื ก ทามาจากไม้ไผ่ จกั สานถ่ี มากเปน็ ลวดลายตา่ งๆ เชน่ ลายใยแมงมมุ ลายขาแมงมมุ ทา เป็นวงกลมมีดา้ มจับ สามารถพัดไดด้ ีและคลอ่ งตัว ภูมปิ ัญญาชาวกะเหร่ียง

ก่อ แหล่ (กระด้ง) เป็นอุปกรณ์ชว่ ยในการนาเศษรา ข้าว และแกลบออกจากตวั ข้าวสาร หลังจากทต่ี า ข้าวเปลือกแลว้ จะจักสานแบบถ่มี าก ทาเป็นวงกลมมี ขอบกันกันข้าวตก สมัยกอ่ นก่อแหลม่ คี วามจาเป็นมาก ท่ีทุกบ้านจะตอ้ งมี เพราะทุกบ้านตอ้ งตาข้าวกนิ ภูมิปัญญาชาวกะเหรี่ยง ที ควะ๊ (แก้วน้า) ทามาจากกระบอกไม้ไผ่ นามาตัด เหลา วาดลวดลายใหส้ วยงาม มีการนาไปตาก รมควนั เพ่ือ ความคงทน ใช้ด่ืมนาหรอื นาชา ภมู ิปญั ญาชาวกะเหร่ียง เด๊าะ แพะ (กระจาด) เปน็ อปุ กรณ์จักสานสาหรับ ใชใ้ นการเก็บของใชป้ ระเภทด้าย หรอื ของใช้ในครวั จาพวกหอม กระเทียม พริก ผลไมต้ ่างๆ สามารถใช้ ประโยชนไ์ ด้อย่างหลากหลาย ทามาจากไมไ้ ผ่ จักสาน แบบถม่ี คี วามละเอียด สวยงาม ภูมปิ ัญญาชาวกะเหรี่ยง

หน่อ โด กวะ (ไมพ้ ายคนขา้ ว) ทามาจากไม้ หรือไมไ้ ผ่ มลี ักษณะแบน โกง่ นิดๆ ใช้สาหรับคนข้าว หรอื คนอาหารหมูเวลาต้ม กนั ไม่ให้ตดิ กน้ หมอ้ ไม้พาย จะสันจะยาวขนึ อยู่กับขนาดของหม้อทใ่ี ช้เปน็ ประจา ภูมิปญั ญาชาวกะเหร่ียง เกล๊าะ เปน็ อุปกรณ์สาหรับใส่นา หรอื ใสอ่ าหารให้หมู ทา มาจากไม้ หรือไม้ไผ่ ถ้าเป็นไม้จะต้องนาไปเจาะใหเ้ ปน็ ร่อง ไว้รองรับนาหรืออาหาร มีความแข็งแรง ทนทาน ภูมิปญั ญาชาวกะเหร่ียง โฉ่ โต่ (ครก) โฉโ่ ต่ ใช้สาหรับตานาพรกิ หรือตา เคร่ืองปรงุ เวลาทาอาหาร ทามาจากไม้ โดยนาไมเ้ ป็น ท่อนมาเจาะให้เป็นวงกลม ส่วนด้ามทีเ่ รียกว่าสากทา จากไม้เช่นเดยี วกัน นามาเหลาขัดเกลาใหส้ วยงาม ภมู ปิ ญั ญาชาวกะเหร่ียง

โข่ เหมาะ (หมวก) เป็นอปุ กรณจ์ ักสานจากไมไ้ ผ่ สาหรบั ใส่เวลาทางาน กนั แดดกันฝน ลักษณะการสาน จะมีสองแบบ คือสานแบบถีม่ าก และสานแบบหา่ งๆ แลว้ นาเอาพลาสตกิ มาครอบทหี่ มวกอีกชันหนึ่ง ภมู ิปญั ญาชาวกะเหรี่ยง หนอ่ เตอ (ชอ้ น) ทามาจากไมห้ รือไมไ้ ผ่ มลี ักษณะโค้ง งอสวยงาม ใชง้ านเหมือนชอ้ นทั่วไป ปัจจุบันไมน่ ยิ มใชแ้ ลว้ เมอื่ มีช้อนแสตนเหล็กเข้ามาแทนท่ี ภมู ปิ ญั ญาชาวกะเหร่ียง ที เตอ่ (กระบอกนา้ ) เป็นอุปกรณ์สาหรับใส่นาและ เก็บนา ส่วนมากจะใช้ที่ไรท่ ีส่ วน โดยการนาเอาไมไ้ ผ่เป็น ทอ่ นมาตัด ความยาวตามต้องการ เจาะรใู ห้ทะลุหากัน เพือ่ บรรจุนา ภมู ิปญั ญาชาวกะเหร่ียง