สื่อประกอบการสอน_เรื่อง_บรรทัด_5_เส้น

รายวชิ า ดนตรี รหสั วชิ า ศ21103 เรอ่ื ง บรรทัด 5 เส้น ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 1 ผู้สอน ครูจักรพนั ธ์ สวุ รรณเกดิ

บรรทัด 5 เส้น

บรรทัด 5 เส้น คือ กลุ่มของเส้นตรง (staff) ตามแนวนอน 5 เส้น แ ล ะ อ ยู่ ห่ า ง เ ป็ น ระยะเท่ากันเป็นจานวน 4 ช่อง

บรรทัด 5 เส้น ใ ช้ ส า ห รั บ บั น ทึ ก ตัวโน้ตตามระดับเสียง (staff) ซึ่งสามารถแสดงได้ด้วย ความสูงต่าของตัวโน้ตท่ี ปรากฏบนบรรทดั 5 เสน้

ก า ร บั น ทึ ก โ น้ ต ส า ก ล บรรทดั 5 เส้ น จะต้องอาศัยบรรทัด 5 เส้น (staff) เ ป็ น ห ลั ก ไ ม่ ว่ า จ ะ เ ป็ น การบันทึกสัญลักษณ์ต่าง ๆ ที่ ใช้ สื่อภาษาทางดนตรีก็จะ บันทึกลงบนบรรทัด 5 เส้น และบรเิ วณใกล้เคยี ง

บรรทัด 5 เส้ น ประกอบด้วย เส้ นตรง 5 เส้ น ขนานกัน จนทําให้เกิดชอ่ งบรรทัด 4 ชอ่ ง โดยมี ระย ะห่ า งเ ท่า ๆ กั น การนั บบ รรทัด 5 เส้ นจ ะ เร่ิ มนั บต้ังแต่เส้ นล่างสุดเป็ นเส้ นท่ี 1,2,3,4,5 ตามลําดับ และ จะเร่ิมนั บช่องล่างสุดเป็นช่อง ที่ 1,2,3,4 ตามลําดบั เชน่

5 4 4 3 3 2 2 1 1

เส้นน้อย (Leger Lines) คอื เสน้ ทีเ่ กินออกจากบรรทดั 5 เสน้ ซงึ่ จะอยู่ตา่ กว่าเส้นที่ 1 หรืออยู่สูงกว่าเส้นที่ 5 ของบรรทัด 5 เส้น โดยเส้นน้อยที่อยู่ ต่ากว่าเส้นที่ 1 จะเรียกว่า เส้นน้อยทม่ี ีระดับเสียงต่ากว่าบรรทัด 5 เส้น ส่วนเส้นน้อยอยู่สูงกว่าบรรทัด 5 เส้น จะเรียกว่า เส้นน้อยทีม่ ีระดบั เสียงทสี่ ูงกวา่ บรรทดั 5 เส้น เชน่

เส้นน้อย (Leger Lines) เส้นน้อยที่มรี ะดับเสียงสูงกว่าบรรทัด 5 เส้น เส้นน้อยที่มีระดบั เสียงต่ากว่าบรรทัด 5 เส้น

เส้นกนั้ ห้อง (Bar Lines) เส้นกั้นห้อง คือ เส้นสาหรับแบ่งห้องเพลง (Measure) โดยโน้ตดนตรีท่ีเขยี นลงบนบรรทัด 5 เส้น จะถูกแบ่งอย่าง เป็นระเบียบโดยเส้นก้ันห้อง เพื่อให้ง่ายต่อการนับจังหวะ ในการอา่ นโน้ตสากล

เส้นกัน้ ห้อง (Bar Lines) เส้นกั้นห้อง (Bar Lines) Measure (ห้องเพลง) Measure (ห้องเพลง) Measure (ห้องเพลง)

เส้นเร่ิมต้นย้อน (Start Repeat) เส้นเร่ิมต้นย้อน คือ เส้นที่เร่ิมต้นการเข้าสู่การย้อนของ โน้ตเพลง เส้นเริ่มต้นย้อนจะใช้ควบคู่ไปกับเส้นสิ้นสุด การย้อน เม่ือเห็นสัญลักษณ์ของเส้นเร่ิมต้นการย้อนทุกคน ท่ีปฏิบัติโน้ตเพลงอยู่จะเข้าใจตรงกันว่าจะเริ่มต้นย้อน ตัง้ แตเ่ จอสัญลักษณ์นี้เปน็ หอ้ งแรก เชน่

เส้นเร่ิมตน้ ยอ้ น (Start Repeat) เส้นเร่ิมต้นย้อน (Start Repeat) • •

เส้นส้ินสุดการย้อน (End Repeat) เส้นส้ินสุดการย้อน คือ เส้นที่สิ้นสุดการย้อนของโน้ตเพลง เส้นส้ินสุดการย้อนจะใช้ควบคู่ไปกับเส้นเริ่มต้นย้อน เมื่อ เห็นสัญลักษณ์ของเส้นสิ้นสุดการย้อนทุกคนท่ีปฏิบัติ โนต้ เพลงอยู่จะเข้าใจตรงกนั ว่าจะส้ินสุดการย้อนตั้งแต่เจอ สัญลักษณน์ ้เี ปน็ หอ้ งสุดทา้ ย เช่น

เส้นส้ินสุดการยอ้ น (End Repeat) เส้นสิ้นสดุ การย้อน (End Repeat) • •

ตัวอย่าง การใช้สัญลักษณ์เส้นเร่ิมต้นย้อน (Start Repeat) และ เส้นสิ้นสุดการย้อน (End Repeat) เมื่อเจอสัญลักษณ์ เส้นเร่ิมต้นย้อนใหญ่อ่านหรือบรรเลงโน้ตเพลงไปถึง ห้องเพลงท่ีมีสัญลักษณ์สิ้นสุดการย้อน จากน้ันให้ ย้อนกลับมาอ่านหรือบรรเลงโน้ตเพลงท่ีเส้นเร่ิมต้นย้อน ไปจนจบโนต้ เพลง ดงั นี้



เส้นจบทอ่ นเพลง (Double Bar) เส้นจบท่อนเพลง คือ เส้นที่บอกถึงการแบ่งท่อนเพลง แต่ละท่อนเพลงจะใช้ต่อเม่ือจบท่อนเพลง เพื่อให้สามารถ รไู้ ด้วา่ บทเพลงแต่ละบทเพลงแบ่งเป็นกีท่ อ่ นเพลง เช่น

เส้นจบทอ่ นเพลง (Double Bar) เส้นจบท่อนเพลง (Double Bar)

เส้นจบเพลง (Final Bar) เสน้ จบเพลง คอื สญั ลักษณท์ ่ใี ช้บอกถงึ การจบเพลงของบทเพลง เชน่ เส้นจบเพลง (Final Bar)

กจิ กรรม ทดสอบความเข้าใจ ภาพ www.freepik.com @Watcartoon @rawpixel.com

เส้นเรม่ิ ต้นยอ้ น (Start Repeat) •• เสน้ กัน้ หอ้ ง (Bar Lines) เสน้ น้อย (Leger Lines) Measure (ห้องเพลง) Measure (หอ้ งเพลง) Measure (ห้องเพลง) เส้นส้นิ สดุ การย้อน (End Repeat) •• เสน้ จบเพลง (Final Bar) เสน้ จบทอ่ นเพลง (Double Bar)

ใบงาน หนวยที่ 3 เรอ่ื ง โนตดนตรีมหัศจรรย์ เรือ่ ง บรรทัด 5 เสน

ใบงาน เร่ือง บรรทัด 5 เส้น หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 3 โน้ตดนตรีมหศั จรรย์ คาช้แี จง ให้นกั เรียนตอบคาถามตอ่ ไปนี้ให้ถกู ต้อง (10 คะแนน) 1. บรรทดั 5 เส้น มชี อ่ื เรยี กเปน็ ภาษาองั กฤษว่าอะไร ตอบ ........................................................................................................................ 2. ในการนบั บรรทัด 5 เสน้ เราควรนบั จากเสน้ ใดเปน็ เส้นแรก ตอบ ........................................................................................................................ 3. บอกถึงความหมายของเส้นนอ้ ย ตอบ........................................................................................................................

ใบงาน เรือ่ ง บรรทัด 5 เสน้ หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 3 โน้ตดนตรมี หศั จรรย์ คาช้แี จง ให้นกั เรียนตอบคาถามตอ่ ไปนใี้ หถ้ ูกต้อง (10 คะแนน) 4. Measure หมายถงึ อะไร ตอบ ........................................................................................................................ 5. Bar Lines คือเสน้ อะไร และมปี ระโยชนอ์ ย่างไร ตอบ ........................................................................................................................ 6. Start Repeat ควรใชค้ วบค่กู ับเสน้ ใด ตอบ........................................................................................................................

ใบงาน เรือ่ ง บรรทัด 5 เสน้ หนว่ ยการเรียนร้ทู ่ี 3 โนต้ ดนตรีมหศั จรรย์ คาช้แี จง ให้นักเรยี นตอบคาถามต่อไปนใี้ ห้ถูกตอ้ ง (10 คะแนน) 7. โนต้ เพลงในสัญลกั ษณน์ ้ี มคี วามหมายวา่ อย่างไร ตอบ ........................................................................................................................ 8. สญั ลักษณ์นค้ี อื เส้นอะไร ตอบ ........................................................................................................................

ใบงาน เร่ือง บรรทดั 5 เสน้ หน่วยการเรยี นรู้ท่ี 3 โนต้ ดนตรีมหศั จรรย์ คาช้แี จง ใหน้ ักเรยี นตอบคาถามต่อไปนใี้ หถ้ กู ต้อง (10 คะแนน) 9. สัญลกั ษณน์ คี้ ือเสน้ อะไร ตอบ ........................................................................................................................ 10. Final Bar มสี ญั ลักษณ์แบบไหน ตอบ ........................................................................................................................

สรุ ป การบันทึกโน้ตสากลจะต้องอาศัยบรรทัด 5 เส้นเป็นหลัก ไม่ว่าจะเป็นการบันทึกสัญลักษณ์ต่างๆ ท่ีใช้สื่อภาษาทาง ดนตรีก็จะบันทึกลงบนบรรทัด 5 เส้น และบริเวณใกล้เคียง ใช้สาหรับบันทึกตัวโน้ตตามระดับเสียง ซ่ึงสามารถแสดงได้ ด้วยความสูงต่าของตัวโน้ตที่ปรากฏบนบรรทดั 5 เส้น