nervous-system

www.kruseksan.com ระบบประสาท (Nervous System) ระดบั ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปีท่ี 2 ครเู สกสรรค์ สวุ รรณสขุ โรงเรยี นแกน่ นครวทิ ยาลัยL/O/G/O

ระบบประสาท (Nervous System) จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 1 เพ่อื ใหน้ กั เรียนสามารถสบื คน้ ขอ้ มลู สารวจตรวจสอบ อธบิ าย และจานวนสว่ นประกอบ และหนา้ ที่ของเซลล์ประสาท 3 เพอื่ ให้นกั เรียนสามารถสบื คน้ ขอ้ มลู อภิปรายและอธบิ าย โครงสร้างของสมอง และไขสนั หลงั www.kruseksan.com

ระบบประสาท (Nervous System) ระบบประสาท (Nervous System) ทาหนา้ ท่ี ควบคมุ การทางานของทกุ ระบบ ทางานไดอ้ ย่างรวดเร็วรว่ มกับระบบต่อม ไรท้ ่อ นอกจากน้ียังทาหนา้ ทร่ี บั และตอบสนองต่อสงิ่ เรา้ ภายนอก โดยระบบประสาทของมนษุ ยแ์ บ่งเป็น 2 ส่วน คอื ระบบประสาท สว่ นกลาง (CNS) และระบบประสาทรอบนอก (PNS)

1.ระบบประสาทสว่ นกลาง (CNS) ระบบประสาทสว่ นกลาง (Central nervous system : CNS หรอื somatic nervous system) เป็นศนู ย์กลางควบคมุ การทางานของรา่ งกาย ซง่ึ ทางานพร้อมกันท้งั ใน ดา้ นกลไกและทางเคมี ภายใต้อานาจจติ ใจ ประกอบด้วย สมองและไขสันหลัง

1.ระบบประสาทส่วนกลาง (CNS) ประกอบดว้ ยเสน้ ประสาทหลายลา้ นเสน้ จากทั่วร่างกาย ส่งขอ้ มลู ในรปู กระแสประสาทออกจากบริเวณศูนย์กลาง มีอวัยวะดงั น้ี

1.1 สมอง (Brain) เปน็ ศนู ยส์ ง่ั การของร่างกายทงั้ หมด สมองของคนหนักประมาณ 1.4 kg สาหรับสตั วท์ ีม่ กี ารพัฒนาของสมองดี จะมีรอยหยกั ของ สมองและอัตราสว่ นของสมองตอ่ น้าหนกั มาก แบ่งได้ 3 สว่ น ส่วนหน้า ส่วนกลาง สว่ นทา้ ย

1.1 สมอง (Brain) 1.1.1 สมองสว่ นหน้า ดังตาราง ส่วนของสมอง หน้าท่ี ซีรบี รัม (Cerebrum) ควบคมุ พฤตกิ รรมซบั ซ้อนเกยี่ วกับความรู้สกึ และ *มีขนาดโตทีส่ ุด อารมณ์ เชน่ การมองเหน็ ดมกล่ิม รบั รส สมั ผัส ทาลามัส สถานทีถ่ ่ายทอดกระแสประสาทเขา้ สู่สมองและไข (Thalamus) สนั หลงั ก่อนเขา้ สู่ซีรีบรัม ไฮโพทาลามสั ศนู ยค์ วบควมควมหวิ อิม่ กระหายน้า การหล่ัง (Hypothalamus) ฮอรโ์ มน ควบคมุ อุณหภูมริ า่ งกาย การนอนหลบั

1.1 สมอง (Brain) 1.1.2 สมองส่วนกลาง ดังตาราง สว่ นของสมอง หน้าท่ี Midbrain ควบคุมเก่ยี วกบั การมองเห็น

1.1 สมอง (Brain) 1.1.3 สมองส่วนทา้ ย ดังตาราง ส่วนของสมอง หนา้ ที่ ซีรีเบลลมั ควบคมุ การเคลอ่ื นไหวของอวัยวะตา่ งและการทรง (Cerebellum) ตัว เชน่ การเดิน การวิง่ การข่จี กั รยาน พอนส์ ควบคุมการเคลื่อนไหวบนใบหนา้ แสดงสหี น้า (Pons) การหลง่ั นา้ ลาย การเคี้ยว เมดุลลาออบลองกาตา ควบคมุ การหายใจ การเตน้ ของหวั ใจ การยอ่ ย (Medulla อาหาร สติ การหลับ-ตนื่ Oblongata)

1.2 ไขสนั หลัง (Spinal Cord) : เปน็ เนอ้ื เย่ือประสาทท่ที อดยาวจากสมองไปภายในโพรงกระดกู สนั หลงั กระแสประสาทจาก สว่ นต่าง ๆ ของรา่ งกายจะ ผ่านไขสนั หลัง มที ง้ั กระแส ประสาทเขา้ และกระแสประสาท ออกจากสมองและกระแส ประสาทที่ติดตอ่ กับไขสันหลัง โดยตรง ประกอบด้วย 2 บริเวณ

1.2 ไขสันหลงั (Spinal Cord) - บริเวณสเี ทา (Grey matter) : เปน็ บริเวณทตี่ วั เซลลป์ ระสาท อยู่หนา้ แนน่ จะถูกล้อมรอบดว้ ยเน้อื สีขาว - บริเวณสีขาว (White matter) : เปน็ ทีอ่ ยขู่ องใย ประสาท

1.3 เซลลป์ ระสาท (Neuron) องค์ประกอบของเซลลป์ ระสาท ประกอบดว้ ยส่วนสาคญั 2 ส่วน 1.ตัวเซลล์ (Cell body) : คลา้ ยเซลล์ทว่ั ไป มีนวิ เคลยี ส มหี น้าที่ เกย่ี วกับการเจรญิ เตบิ โตและเมแทบอลิซมึ ของเซลลป์ ระสาท แหลง่ สรา้ ง พลังงาน สังเคราะห์โปรตีนท่เี ป็นสารสอื่ ประสาท

1.3 เซลล์ประสาท (Neuron) 2. ใยประสาท (Nerve Fiber) : เป็นส่วนของเซลลท์ ย่ี น่ื ออกมาจากตวั เซลลเ์ ปน็ แขนงเลก็ ๆ มี 2 ชนิด คือ 2.1 เดนไดรต์ (Dendrite) : นากระแสประสาทเข้าสู่ตวั เซลล์

1.3 เซลลป์ ระสาท (Neuron) 2.2 แอกซอน (Axon) : นากระแสประสาทออกจากตวั เซลล์ โดย 1 ตัว เซลล์ มี 1 แอกซอนเทา่ นั้น ใยแอกซอนจะมีความยาวมากกวา่ เดรนไดรต์ และมีเยอ่ื ไมอีลนิ (Myelin Sheath) ที่สรา้ งจากเซลลช์ วาน (Schwann Cell) ห่อหมุ้ รอบแอกซอน เยอ่ื น้เี ปน็ สารพวกไขมนั มีความเปน็ ฉนวนไฟฟ้าได้ดี ทาใหก้ ระแสประสาท เคลื่อนท่ีเรว็ ในรอยตอ่ จะไม่มีเยื่อหุ้ม เรียกวา่ Node of Ranvier

1.3 เซลล์ประสาท (Neuron) เซลลป์ ระสาท จาแนกตามหน้าที่ การทางานได้ 3 ชนดิ

1.3 เซลล์ประสาท (Neuron) 1. เซลลป์ ระสาทรับความรู้สกึ (Sensory Neuron) : รบั ความรู้สึกจากสว่ นต่าง ๆ เขา้ สสู่ มองและไขสันหลงั

1.3 เซลลป์ ระสาท (Neuron) 2. เซลลป์ ระสาทสง่ั การ (Motor Neuron) : นากระแสประสาท ออกจากสมองและไขสนั หลังไปยงั กลา้ มเนอ้ื และตอ่ มตา่ งๆ ของ ร่างกาย

1.3 เซลลป์ ระสาท (Neuron) 3. เซลล์ประสาทประสานงาน (Association Neuron) : เปน็ ตวั เชื่อมตอ่ ระหว่างเซลล์รบั ความรสู้ กึ และเซลลส์ ั่งการ

หลักการทางานของระบบประสาทส่วนกลาง ส่ิงเร้าหรือการกระตนุ้ จัดเปน็ ข้อมูลท่เี สน้ ประสาทนาไปยงั ระบบประสาท ส่วนกลาง เรียกวา่ กระแสประสาท เปน็ สัญญาไฟฟ้าท่ี นาไปสู่เซลล์ประสาทดา้ นเดนไดรต์ และเดินทางออกอย่างรวดเร็ว ทางดา้ นแอกซอน แอกซอนสว่ นใหญ่มีแผน่ ไขมันหุ้มไวเ้ ป็นช่วงๆ แผ่นไขมัน ทาหน้าท่ี เป็นฉนวนและทาใหก้ ระแสประสาทเดินทางเร็วขน้ึ ถ้าแผ่นไขมันฉกี ขาดอาจทาใหก้ ระแสประสาทชา้ ลง



2.ระบบประสาทรอบนอก (PNS) ระบบประสาทรอบนอก (Peripheral nervous system : PNS) ทาหนา้ ที่ รบั และนาความรู้สึกเข้าสูร่ ะบบประสาทสว่ นกลาง แบ่งตามตาแหนง่ ได้ 2 ชนดิ คอื 1. เสน้ ประสาทสมอง (Cranial Nerve : CN) : รบั ความร้สู กึ เข้า สมองและนาคาสั่งออกจากสมอง 2. เสน้ ประสาทไขสันหลงั (Spinal Nerve : SN) : รบั ความรูส้ ึก เขา้ ไขสันหลงั และนาคาสงั่ ออกจากไขสันหลัง ระบบประสาทรอบนอกจาแนกตามลักษณะการทางานได้ 2 แบบ คอื ระบบประสาทภายใต้อานาจจติ ใจ และนอกอานาจจติ ใจ

2.ระบบประสาทรอบนอก (PNS) ตวั อยา่ งพฤติกรรมที่เกิดจากระบบประสาทรอบนอก ระบบประสาทภายใต้อานาจจิตใจ ระบบประสาทนอกอานาจจิตใจ การเกาเมื่อมีการคัน การกะพริบตาเมอื่ มสี ิง่ รบกวน การเคล่อื นไหวของร่างกาย เช่น การเตน้ ของหวั ใจ - การเดิน การบีบตวั ของกระเพาะอาหาร - การวิ่ง การยกเทา้ เมือ่ เหยยี บตะปู - การยกมอื การกระตกุ มือเมอื่ สมั ผัสวัตถุรอ้ น - การเขยี นหนงั สือ - การวาดภาพ

2.ระบบประสาทรอบนอก (PNS) แบ่งตามหน้าท่ี ได้ 2 ชนิด - สว่ นท่รี บั ความรู้สึก (Sensory) : รบั ความรสู้ กึ จากสิง่ เรา้ (Stimulus) จากภายนอกหรอื ภายในร่างกาย - สว่ นส่งั (Motor) : การมีการทางาน 2 แบบ ดงั นี้ 1. ระบบประสาทโซมาติก (Somatic nervous system : SNS) 2. ระบบประสาทอัตโนมตั ิ (Autonomic nervous system : ANS)

2.1 ระบบประสาทโซมาติก (SNS) ระบบประสาทโซมาตกิ (Somatic nervous system : SNS) ควบคมุ การทางานของกล้ามเนอ้ื ลาย ซงึ่ เป็นกลา้ มเนอ้ื ท่อี ยู่ ภายในอานาจจิตใจ (Voluntary) เชน่ บงั คบั ใหเ้ ดนิ น่ัง ยืน

2.1 ระบบประสาทโซมาติก (SNS) สง่ิ เร้า หนว่ ยรบั ความรสู้ กึ เซลล์ประสาท (อวยั วะรบั สัมผสั ต่าง ๆ) รบั ความรสู้ กึ ไขสันหลงั สมอง ปฏิกริ ยิ า หน่วยปฏบิ ตั ิงาน เซลล์ประสาท ตอบสนอง (กล้ามเน้ือลาย) นาคาส่ัง

2.1 ระบบประสาทโซมาตกิ (SNS) การทางานของระบบประสาทโซมาติกมกั อยใู่ นอานาจจิตใจ แต่มี การตอบสนองของกลา้ มเนื้อลาย ท่เี ป็นปฏิกริ ิยารเี ฟลกซ์ (Reflex Action) คอื การทางานน้ันอยู่นอกอานาจจิตใจ ไม่ต้อง ผา่ นสมอง

2.1 ระบบประสาทโซมาตกิ (SNS) สง่ิ เร้า หน่วยรบั ความรู้สกึ เซลล์ประสาท (อวยั วะรบั สัมผัสต่าง ๆ) รบั ความร้สู กึ ไขสันหลัง ปฏิกริ ยิ า หนว่ ยปฏบิ ัติงาน เซลลป์ ระสาท ตอบสนอง (กลา้ มเน้ือลาย) นาคาส่ัง

2.2 ระบบประสาทอัตโนมัติ (ANS) ระบบประสาทอัตโนมัติ (Autonomic nervous system : SNS) : ควบคมุ การทางานของอวยั วะภายใน โดยควบคุมกล้ามเน้ือเรียบ กล้ามเนอ้ื หัวใจ อวยั วะระบบทางเดินอาหาร ระบบหัวใจและ หลอดเลือด ระบบขบั ถา่ ย และหลอดเลอื ด การควบคมุ เปน็ การ ควบคมุ ที่อยู่นอกอานาจจิตใจ (Involuntary) แบ่งออกเปน็ 2 ระบบ ดงั น้ี 1.ระบบประสาทซิมพาเธติก (Sympathetic nervous system) 2.ระบบประสาทพาราซิมพาเธติก (Parasympathetic nervous system)

สรปุ โครงสรา้ งและการทางานของระบบประสาท

www.kruseksan.com ครูเสกสรรค์ สุวรรณสุข L/O/G/O www.kruseksan.com