# e-book เล่ม 3 พระธรรมนำชีวิต final

หน้า ก คานา เอกสารประกอบการเรียน ชุด พระพุทธศาสนาน่ารู้ กลุ่มสาระ การเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (สาระศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม) สาหรับนักเรียนช้ันประถมศึกษาปีที่ 3 จัดทาขึ้นเพ่ือ ประกอบการเรียนรายวิชาพระพุทธศาสนา ตามจุดมุ่งหมายของ หลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐานพุทธศักราช 2551 โดยมุ่งให้ นั ก เ รี ย น เ กิ ด ค ว า ม ศ รั ท ธ า ใ น พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า แ ล ะ น า ห ลั ก ธ ร ร ม ทางพระพทุ ธศาสนาไปปฏบิ ตั ิในการดาเนนิ ชวี ติ เอกสารประกอบการเรียนชุด พระพุทธศาสนาน่ารู้ เล่มที่ 3 เรื่อง พระธรรมนาชีวิต ประกอบด้วยเน้ือหา ภาพประกอบ กิจกรรม การเรยี นรู้และแบบทดสอบ ท่ีเหมาะสมกับพัฒนาการของนักเรียนและ สอดคล้องกับสาระ มาตรฐานการเรียนรู้ ตัวชี้วัดและจุดประสงค์ การเรียนรู้ เน้นนักเรียนเป็นสาคัญ ฝึกทักษะและปฏิบัติได้ด้วยตนเอง สามารถศึกษา ค้นคว้า แสวงหาความรู้ ความเข้าใจ และสามารถ นาความรู้ไปใชป้ ระโยชน์ในชีวิตประจาวันได้ ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเอกสารประกอบการเรียนเล่มนี้ จ ะ เ ป็ น โ ย ช น์ แ ล ะ พั ฒ น า นั ก เ รี ย น ใ ห้ ไ ด้ รั บ ค ว า ม รู้ แ ล ะ เ ป็ น แ น ว ท า ง ให้ผู้ท่ีมีความสนใจใช้ในการจัดการเรียนการสอนต่อไปขอขอบพระคุณ ผู้ให้คาปรึกษา แนะนา ตรวจสอบในการจัดทาเอกสารประกอบ การเรยี นเล่มนจี้ นสาเร็จลลุ ่วงดว้ ยดี ราตรี อิงม่นั

สารบัญ หน้า คาชแ้ี จง ข คาแนะนาการใช้สาหรบั ครู คาแนะนาการใช้สาหรับนกั เรยี น หน้า สาระ มาตรฐานการเรยี นรู้ ตวั ช้วี ดั สาระสาคัญ 1 จดุ ประสงค์การเรียนรู้ 2 แบบทดสอบก่อนเรียน 3 ใบความรู้ เรือ่ ง พระธรรมนาชวี ติ 4 กิจกรรมการเรียนรทู้ ่ี 1 5 กจิ กรรมการเรียนรทู้ ่ี 2 6 กิจกรรมการเรยี นรทู้ ่ี 3 9 กจิ กรรมการเรียนรทู้ ่ี 4 20 แบบทดสอบหลังเรยี น 21 คาศัพทน์ ่ารู้ 22 ภาคผนวก 23 บรรณานุกรม 24 28 29 35

ห1น้า คาชี้แจง เอกสารประกอบการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (สาระศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม) สาหรับ นกั เรยี นชน้ั ประถมศึกษาปีท่ี 3 ใช้เป็นสื่อการเรียนรู้ของนักเรียนซ่ึงช่วย ให้การเรียนรู้มีประสิทธิภาพ โดยทากิจกรรมตามคาชี้แจงในเอกสาร ประกอบการเรยี นรทู้ าให้นักเรยี นเกดิ ความรู้ความเขา้ ใจในเนอ้ื หาทเ่ี รียน เอกสารประกอบการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (สาระศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม) ช้ันประถมศึกษาปีที่ 3 เล่มที่ 3 พระธรรมนาชีวติ มีสว่ นประกอบ ดงั นี้ ช่ือเรอ่ื ง คาชแ้ี จง คาแนะนาการใช้สาหรับครู คาแนะนาการใชส้ าหรับนกั เรยี น สาระ มาตรฐานการเรียนรู้ ตวั ชว้ี ดั สาระสาคญั จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ แบบทดสอบก่อนเรียน ใบความรู้ กจิ กรรมการเรียนรู้ แบบทดสอบหลังเรียน ภาคผนวก บรรณานุกรม

ห2น้า คาแนะนาการใชส้ าหรับครู 1. ศกึ ษาเอกสารประกอบการเรียนรู้ก่อนนาไปใชส้ อนนกั เรยี น 2. เตรยี มเอกสารประกอบการเรยี นรู้และการทากิจกรรม การเรียนรู้ของนกั เรยี นให้พรอ้ ม กอ่ นใช้ทุกครั้ง 3. บอกจดุ ประสงคก์ ารเรยี นรใู้ หน้ กั เรียนทราบก่อนทจ่ี ะเรยี น 4. ชแ้ี จงใหน้ ักเรยี นทราบถงึ ข้ันตอนและวธิ ีทาเอกสารประกอบ การเรียนรูใ้ ห้ชัดเจน 5. สังเกตการทางานของนกั เรียน และแนะนานักเรียน เมื่อนกั เรยี นไมเ่ ขา้ ใจ 6. ประเมินผลและเสรมิ แรงแกน่ กั เรยี นเป็นระยะ 7. ตรวจแบบทดสอบกอ่ นเรียนและหลงั เรยี น 8. สรปุ ผลคะแนนในแบบบนั ทกึ เพ่อื ทราบผลการเรยี นและ ผลการพัฒนา

ห3น้า คาแนะนาการใช้สาหรับนกั เรียน เอกสารประกอบการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศา ส นา แล ะวั ฒ นธร รม (ส า ร ะศา สนา ศี ลธร รม จริ ย ธร รม ) ช้ันประถมศึกษาปีที่ 3 เล่มท่ี 3 พระธรรมนาชีวิต เพื่อให้นักเรียน พัฒนาการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ข้ันตอนในการใช้เอกสาร ประกอบการเรยี นรู้ มวี ิธกี ารดาเนนิ การ ดงั น้ี 1. นักเรียนทาแบบทดสอบก่อนเรียน เพื่อทดสอบความรู้ พ้ืนฐานของนกั เรยี น จานวน 10 ข้อ 2. นักเรียนลงมือฝึกปฏิบัติตามคาช้ีแจงในเอกสารประกอบ การเรยี นรู้ตามลาดับขั้นตอน ถา้ ไมเ่ ขา้ ใจใหข้ อคาแนะนาจากครูผู้สอน 3. เม่อื ทาเอกสารประกอบการเรียนรู้เรียบร้อยแต่ละกิจกรรม การเรียนรู้ ให้นักเรียนนาเอกสารประกอบการเรียนรู้ส่งให้แก่ครู เพื่อตรวจและบนั ทึกคะแนน 4. เม่ือทากจิ กรรมการเรียนรู้ครบแล้ว ให้นักเรียนทาแบบทดสอบ หลงั เรียน จานวน 10 ข้อ

หน้า 4 สาระ มาตรฐานการเรยี นรู้ ตวั ชว้ี ัด สาระที่ 1 ศาสนา ศลี ธรรม จริยธรรม มาตรฐาน ส 1.1 รแู้ ละเข้าใจประวัติความสาคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนา หรือศาสนาท่ีตนนับถือและศาสนาอ่ืน มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และ ปฏบิ ัติตามหลกั ธรรม เพื่ออยรู่ ่วมกันอย่างสนั ติสุข ตัวชี้วดั ป.3/4 บอกความหมาย ความสาคัญของพระไตรปิฎกหรือคัมภีร์ของ ศาสนาทต่ี นนับถือ ป.3/5 แสดงความเคารพพระรัตนตรัย และปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรม โอวาท 3 ในพระพทุ ธศาสนาหรือหลักธรรมของศาสนาท่ตี นนับถือ ตามท่กี าหนด สาระสาคญั การศึกษาเรียนรู้พระธรรมคาส่ังสอนของศาสนา ทาให้มีความรู้ ความเข้าใจ สามารถนาหลักธรรมต่าง ๆ ไปประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ใน การดารงชีวิตของตนเองได้อย่างย่ิง ส่งผลดีต่อการประพฤติปฏิบัติตน ท่ถี กู ตอ้ งและการอยรู่ ่วมกันในสังคมไดอ้ ย่างสันติสขุ

หน้า 5 จดุ ประสงค์การเรียนรู้ จุดประสงค์ของการทาเอกสารประกอบการเรียนรู้ หลังจากศึกษาเอกสารประกอบการเรียนรู้ และทาเอกสาร ประกอบการเรียนรู้ เล่มที่ 3 พระธรรมนาชีวิต เล่มน้ี เป็นเอกสารท่ี จดั ทาขน้ึ เพ่อื ใช้เป็นสื่อประกอบการเรียนการสอน กลุ่มสาระการเรียนรู้ สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม (สาระศาสนา ศีลธรรม จริยธรรม) ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 3 มีความรูค้ วามสามารถ ดังนี้ 1. นักเรียนอธิบายความสาคัญของพระไตรปิฎก พระรัตนตรัย และหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนาได้ถูกตอ้ ง (K) 2. นกั เรียนบอกหลกั การปฏบิ ตั ติ นตามหลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนา ได้ถูกต้อง (P) 3. นักเรยี นมคี วามสนใจใฝ่เรยี นรู้และมงุ่ มั่นในการทางาน (A)

หน้า 6 แบบทดสอบกอ่ นเรยี น กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม (สาระศาสนา ศลี ธรรม จริยธรรม) ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ 3 เล่มที่ 3 พระธรรมนาชวี ติ จานวน 10 ข้อ คะแนนเตม็ 10 คะแนน คาชแี้ จง ใหน้ ักเรยี นทาเครือ่ งหมาย  ในชอ่ ง ก ข ค และ ง ทเ่ี ปน็ คาตอบทีถ่ กู ต้องลงในกระดาษคาตอบ 1. หลกั ธรรมคาสอนของพระพทุ ธเจา้ ทเ่ี รียกว่า “หวั ใจของศาสนา” คอื ข้อใด ก. พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ข. การเกดิ แก่ เจบ็ ตาย ค. ทาดี ไม่ทาชวั่ ทาจิตบริสุทธิ์ ง. ทุกข์ สมุทยั นโิ รธ มรรค 2. องคป์ ระกอบสาคัญของศาสนาพทุ ธ คอื ขอ้ ใด ก. พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ข. โลภ โกรธ หลง ค. ทาน ปิยวาจา สมานัตตตา ง. ทกุ ข์ สมุทัย นิโรธ มรรค

หน้า 7 3. ข้อใดเป็นองค์ประกอบของ “โอวาท 3” ก. พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ข. อัญชลี วนั ทา อภิวาท ค. ขนั ติ ทมะ สัจจะ ง. การทาความดี การไม่ทาความช่วั การทาจติ ใจใหบ้ รสิ ทุ ธิ์ 4. ใครมีความศรัทธาต่อพระรตั นตรยั ก. กอ้ ง ไหว้พระกอ่ นนอนทกุ วัน ข. แหมม่ เกบ็ ดอกไมม้ ารอ้ ยมาลยั ทกุ วนั ค. กวาง ขายธปู เทียนชว่ ยแม่ ง. ปาน ไปดพู ระสรา้ งศาลาวัด 5. พุทธศาสนิกชนทกุ คน ควรจะศึกษาหลักธรรมทางพระพทุ ธศาสนา เพื่อส่ิงใด ก. เพื่อนาไปปฏิบตั ิ ข. เพื่อเปน็ แนวทางในการดาเนินชีวิต ค. เพอื่ นาไวส้ ั่งสอนให้กับลกู หลาน ง. ถกู ทุกขอ้ 6. เราจะปฏิบตั อิ ย่างไร จึงทาใหจ้ ติ ใจบริสทุ ธิ์ ก. หมัน่ ทาบุญตกั บาตร ข. หมัน่ ฟงั ธรรมเสมอ ค. หม่ันทาจติ ใจใหม้ สี มาธิ ง. ขยนั ทางาน

หน้า 8 7. ขอ้ ใดเป็นข้อปฏิบัตใิ หท้ าความดี ก. โอวาท 3 ข. เบญจศีล ค. เบญจธรรม ง. สตสิ ัมปชัญญะ 8. “การให้ทาน การแบ่งปันสิ่งของให้ผ้อู น่ื ” คอื หลักธรรมใด ก. โอวาท 3 ข. สังคหวตั ถุ 4 ค. ฆราวาสธรรม 4 ง. อทิ ธิบาท 4 9. “ความอดทนตอ่ อุปสรรคตา่ ง ๆ” คือ หลักธรรมใด ก. ขนั ติ ข. จาคะ ค. สัจจะ ง. ทมะ 10.“ความเมตตากรุณา การปรารถนาให้ผอู้ ่ืนมคี วามสขุ พ้นจาก ความทุกข์” คือหลกั ธรรมใด ก. เบญจธรรมข้อ 1 ข. เบญจธรรมข้อ 2 ค. เบญจธรรมขอ้ 3 ง. เบญจธรรมขอ้ 4

หน้า 9 ใบความรู้ เร่ือง พระธรรมนาชีวิต พุทธศาสนิกชนทุกคนควรจะศึกษาหลกั ธรรมทางพระพทุ ธศาสนา เพอ่ื นาไปปฏิบตั ิและใชเ้ ป็นแนวทางในการดาเนินชีวิตประจาวัน ใหเ้ หมาะสมต่อไป พระพุทธศาสนามีพระรัตนตรยั เป็นส่ิงเคารพสูงสดุ ของพทุ ธศาสนิกชนและมีโอวาท 3 ซึง่ เป็นหลักธรรม คาสอนที่สาคญั ของพระพุทธศาสนา ดงั น้นั ชาวพทุ ธ จึงควรศึกษาเรียนร้เู พ่อื จะไดเ้ ขา้ ใจ และนาไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชวี ติ ประจาวัน พระไตรปฎิ ก ความหมายของพระไตรปฎิ ก พระไตรปิฎก คือ ตาราหรือคัมภีร์ท่ีบรรจุคาสอนของ พระพทุ ธศาสนา พระ แปลว่า ประเสรฐิ ไตร แปลวา่ สาม ปิฎก แปลวา่ ตาราหรือคมั ภีร์ พระไตรปฎิ ก ท่ีมา : http://www.thaischool.in.th/_files_school/30100884/workteacher/ 30100884_1_20180625-165441.pdf

หน้า 10 พ ร ะ ไ ต ร ปิ ฎ ก จึ ง ห ม า ย ถึ ง คั ม ภี ร์ ที่ ร ว บ ร ว ม ค า ส อ น ข อ ง พระพทุ ธศาสนาไว้ 3 หมวด คือ 1. พระวินยั ปิฎก คือ ระเบียบข้อบังคับทีพ่ ระพุทธเจา้ ทรงบญั ญตั ิ ไว้สาหรบั ภิกษแุ ละภกิ ษุณี เพอื่ เปน็ แบบแผนในการปฏบิ ตั ิตน มที ง้ั หมด 8 เล่ม 2.พระสตุ ตันตปิฎก คอื คาสอนของพระพุทธเจ้าที่ทรงแสดงให้ เหมาะสมกับบคุ คล สถานท่ี และเหตุการณ์ มีเรอื่ งราวประกอบทง้ั หมด 25 เล่ม 3.พระอภิธรรมปิฎก คือ ประมวลคาสอนที่เป็นหลักวิชาการ ลว้ น ๆ ไม่เกย่ี วกับบุคคลหรือเหตกุ ารณ์ ไม่มเี ร่อื งราวประกอบ มที ้งั หมด 12 เลม่ พระวนิ ัย พระสุตตนั ตปฎิ ก พระอภิธรรมปฎิ ก ตู้พระไตรปฎิ ก ท่ีมา : https://www.wikiwand.com/th/

หนา้ 11 ความสาคญั ของพระไตรปฎิ ก พระไตรปิฎกมคี วามสาคญั ในฐานะเป็นคัมภีร์หลัก ท่ีรวบรวมหลัก คาสอนในพระพุทธศาสนาไว้ทั้งหมด เพ่ือเป็นหลักในการปฏิบัติของ พระภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา และพุทธศาสนิกชน พระไตรปิฎก มีความสาคัญ ดังนี้ 1. เป็นองค์ประกอบทส่ี าคญั ของพระพทุ ธศาสนา 2. เปน็ หลกั คาสอนสงู สุดในพระพทุ ธศาสนา 3. เปน็ ธรรมนูญสาหรับชาวพทุ ธไดป้ ระพฤติปฏบิ ตั ิ 4. เปน็ เครอ่ื งมือในการส่งเสรมิ ใหช้ าวพุทธอย่รู ว่ มกันอยา่ งสงบสุข หลกั ธรรมทางพระพุทธศาสนา พระรตั นตรัย หมายถึง แก้วอันประเสริฐ 3 ประการ เป็นสรณะ ที่พ่ึงของพุทธศาสนิกชน ประกอบด้วย พระพุทธ พระธรรม และ พระสงฆ์ พระพุทธ พระรัตนตรัย พระธรรม พระสงฆ์

หนา้ 12 พระพุทธ หมายถึง พระพุทธเจ้า ผู้ก่อตั้งพระพุทธศาสนา เป็นผู้ท่ีตรสั รู้ธรรมดว้ ยพระองค์เอง แล้วสอนผู้อ่นื ใหร้ ู้ตาม พ ร ะ ธ ร ร ม ห ม า ย ถึ ง ห ลั ก ค า ส อ น ข อ ง พ ร ะ พุ ท ธ เ จ้ า ทพ่ี ทุ ธศาสนิกชนควรนาไปปฏิบัตใิ นการดาเนนิ ชวี ิต พระ สงฆ์ หม ายถึ ง ห มู่ชนท่ีฟั งคา สอนของ พระพุทธเจ้า แลว้ ปฏิบัติชอบตามพระธรรมวินยั และสอนให้ผอู้ นื่ ปฏิบัตติ าม พ ร ะ รั ต น ต รั ย เ ป็ น ส่ิ ง ที่ เ ค า ร พ สู ง สุ ด ใ น พ ร ะ พุ ท ธ ศ า ส น า พุทธศาสนิกชน ควรปฏบิ ัตติ อ่ พระรตั นตรัย ดงั น้ี 1. การแสดงความเคารพพระพุทธเจ้า สักการบูชา เคารพ ระลึก ถึงพระพุทธคุณอยู่เสมอ 2. การแสดงความเคารพพระธรรม ศึกษาหลักธรรมให้เข้าใจและ นามาเป็นหลักปฏิบัติในการดาเนนิ ชวี ติ 3. การแสดงความเคารพ บารุงด้วยปัจจัย 4 และปฏิบัติตนตาม คาสอน การกราบไหว้บชู าพระพทุ ธรูป การทาบญุ ตกั บาตร ท่มี า : https://www.bloggang.com/ ท่มี า : https://www.winnews.tv/news/ mainblog.php?id=pragoong&month=2 10814 7-06-2011&group=5&gblog=9

หน้า 13 ศรัทธา ห ม าย ถึง ควา มเ ชื่ อที่ประกอ บด้วยเ ห ตุผ ล และ ประกอบดว้ ยปัญญา คือ 1. กัมมสัทธา (กา-มะ-สัด-ทา) เชื่อกรรม เช่น เชื่อว่าทาดีได้ดี ทาช่วั ได้ชัว่ 2.วิปากสัทธา (วิ-ปา-กะ-สัด-ทา) เชื่อผลของกรรม เช่ือว่า ทาเช่นไรย่อมได้รบั ผลเช่นน้นั เช่น ต้งั ใจเรยี นหนังสือ ทาให้เรียนหนังสือ เก่งและสอบไดค้ ะแนนดี 3.กมั มัสสกตาสัทธา (กา-มัด-สะ-กะ-ตา-สัด-ทา) เชื่อกรรมเป็น ของผกู้ ระทา เช่น ศักดาขโมยดินสอเพ่ือน ศกั ดาต้องถกู ครูทาโทษ 4.ตถาคตโพธสิ ัทธา (ตะ-ถา-คะ-ตะ-โพ-ทิ-สัด-ทา) เช่ือการตรัสรู้ ของพระพุทธเจา้ ว่ามจี ริง โอวาท 3 โอวาท 3 คือ หลักคาสอนสาคัญท่ีเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา มี 3 ประการ ไดแ้ ก่ 1. การไม่ทาความชั่ว หมายถึง งดเว้นจากการกระทาในสิ่งที่ไม่ดี ไม่ถกู ตอ้ ง ทง้ั ทางกาย วาจา ใจ หลกั ธรรมทเี่ ก่ียวกับการไม่ทาความช่ัวมี ดังน้ี เบญจศีล คือ ข้องดเว้น เป็นส่ิงที่ไม่ควรปฏิบัติ 5 ประการ ได้แก่ 1) ไม่ฆ่าหรือเบียดเบียนชีวิตสัตว์ 2) ไม่ลักขโมยส่ิงของของผู้อ่ืน 3) ไม่ประพฤติผิดในกาม หรือล่วงละเมิดสิ่งท่ีผู้อื่นรักใคร่หวงแหน 4) ไม่พูดโกหกหลอกลวง 5) ไม่ดื่มสุราและเสพสารเสพติดให้โทษ ทง้ั หลาย

หน้า 14 1. ไม่ฆ่าหรือเบียดเบยี นชวี ิตสัตว์ 5. ไม่ดืม่ สุราและ เบญจศีล 2. ไม่ลกั ขโมย เสพสารเสพตดิ ส่งิ ของของผู้อน่ื ให้โทษทง้ั หลาย 4. ไม่พูดโกหกหลอกลวง 3. ไม่ประพฤติผดิ ในกาม หรือ ล่วงละเมิดสิง่ ทผ่ี ้อู นื่ รักใคร่หวงแหน 2.การทาความดี หมายถึง การปฏิบัติตนท่ีถูกต้อง เหมาะสม เพื่อการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข หลักธรรมท่ีส่งเสริมการทาความดี ได้แก่ เบญจธรรม สติ-สัมปชัญญะ สังคหวัตถุ 4 ฆราวาสธรรม 4 อัตถะ 3 กตัญญูกตเวทตี อ่ ชมุ ชนและสงิ่ แวดล้อม เบญจธรรม คือ ข้อธรรมหรือการทาความดีท่ีควรปฏิบัติ 5 ประการ เพ่ือการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข ได้แก่ 1) มีเมตตา กรุณา 2) ประกอบอาชีพสุจริต 3) สารวมในกาม ยับยั้งควบคุมตนในทาง กามารมณ์ 4) พูดแต่ความจริง มีความซื่อสัตย์ 5) มีสติ-สัมปชัญญะ ไมป่ ระมาท 1. มีเมตตา กรุณา 5. มสี ติ-สัมปชญั ญะ เบญจธรรม 2. ประกอบ ไมป่ ระมาท อาชีพสุจริต 4. พดู แตค่ วามจริง 3. สารวมในกาม ยบั ยั้งควบคมุ ตน มคี วามซอื่ สตั ย์ ในทางกามารมณ์

หน้า 15 สติ-สมั ปชัญญะ สติ หมายถึง ความระลึกได้ นกึ ได้ จาได้ ไมเ่ ผลอ สัม ปชัญญะ หม าย ถึ ง กา รรู้ตัวอยู่ ตลอ ดเ วลา ระลึก ได้ ตลอดเวลา ไม่ลมื ตวั หรือเผลอตวั ทาส่ิงทไ่ี ม่ดี สติ-สัมปชัญญะ เป็นสิ่งที่ต้องใช้ร่วมกัน สติ คือ ความรู้ทัน สัมปชัญญะ คือ ความรู้เท่า ซ่ึงความรู้เท่า หมายถึง รู้เท่าถึงการณ์ เห็นเหตุแล้วคาดว่าผลลัพธ์อะไรจะตามมา จนนาไปสู่การปูองกัน และ แก้ไขได้ สติ-สัมปชัญญะเป็นหลักธรรมท่ีสาคัญ ท่ีนักเรียนควรนามา ปฏิบัติในชีวิตประจาวัน เ พื่อให้สา มารถปฏิบัติกิจกรรมต่าง ๆ ไดผ้ ลสาเร็จเปน็ อย่างดี สังคหวัตถุ 4 คือ คุณธรรมสาหรับการสงเคราะห์ซ่ึงกันและกัน สงั คหวตั ถุ 4 ประกอบด้วย 1. ทาน คือ การใหส้ ิง่ ทีค่ วรให้ แกค่ นรอบขา้ ง เช่น ใหเ้ พื่อนยืมดินสอ ใหค้ าแนะนาทด่ี แี กผ่ ู้อืน่ 2. ปยิ วาจา คือ การพดู จาดว้ ย ถ้อยคาทไี่ พเราะนา่ ฟงั พดู ส่งิ ทดี่ ี มีประโยชน์ ทาให้รกั ใครส่ ามัคคี 3. อัตถจริยา คอื การทาประโยชน์ แกผ่ ู้อ่ืน ชว่ ยเหลอื ซงึ่ กันและกัน เชน่ ช่วยพ่อแม่ทางานบา้ น

หน้า 16 4. สมานัตตตา คอื การประพฤตติ น ใหเ้ สมอต้นเสมอปลาย วางตัวให้เหมาะสม เชน่ ปฏิบัตติ นเป็นลกู ที่ดีเชือ่ ฟังคาสง่ั สอน ของพอ่ แม่ การปฏิบตั ติ นตามหลักสังคหวตั ถุ 4 จะทาใหเ้ ปน็ ท่ีรักของผ้อู ื่นและ ทาใหส้ ามารถอยู่รว่ มกับผอู้ ืน่ ได้อย่างมีความสุข ฆราวาสธรรม 4 คือ หลักธรรมสาหรับให้ผู้ครองเรือน นาไป ปฏิบัติ โดยยึดถือเป็นคุณธรรมพื้นฐานของจิตใจ ในการท่ีจะสร้าง ความสัมพันธ์อันดีงามกับบุคคลในครอบครัวและสังคม ซึ่งจะทาให้ อยูร่ ่วมกนั ในสังคมไดอ้ ยา่ งมีความสขุ มี 4 ประการ ได้แก่ 1. สจั จะ คือ ความซ่ือสตั ย์ จริงใจตอ่ กนั ไม่โกหกหลอกลวง 2.ทม ะ คือ ก า รรู้จั ก บัง คับควบคุม อ า รม ณ์ ข่ ม ใจต นเ อ ง มีความอดทนอดกลั้น เพราะการอยู่ร่วมกันในครอบครัว ย่อมต้องเกิด ปญั หากระทบกระทั่งกันบ้าง ดังน้ันการรู้จักควบคุมอารมณ์และข่มใจไว้ จะทาให้ไม่เกิดการทะเลาะเบาะแวง้ กัน 3.ขนั ติ คือ ความอดทน อดกลั้น ทางานด้วยความขยนั หม่ันเพียร ไม่ท้อถอย 4.จาคะ คือ ความเสียสละ ความเผื่อแผ่ แบ่งปัน ตลอดถึง ความมนี า้ ใจเอือ้ เฟ้ือตอ่ กัน

หนา้ 17 อัตถ ะ 3 คือ สิ่ง ท่ี เ ป็นประโย ช น์ที่จะ สา ม า รถ ก ระท า ไ ด้ มี 3 ประการ ได้แก่ 1. อัตตตั ถะ (อดั -ตัด-ถะ) คอื ประโยชนส์ ว่ นตน ซ่งึ เปน็ ประโยชน์ ในการดารงชวี ติ ทาใหส้ ามารถพงึ่ พาตนเองได้ เช่น นักเรียนอยู่ในวัยเรียน ควรต้ังใจเรียนหนงั สอื เพอื่ นาไปประกอบอาชีพในภายหน้า และไมส่ ร้างความเดอื ดร้อนใหส้ งั คม 2.ปรัตถะ (ปะ-รดั -ถะ) คอื ประโยชน์เพอื่ ผ้อู นื่ เป็นการบาเพ็ญประโยชน์ด้วยการชว่ ยเหลือผู้อ่ืน ช่วยเหลือสังคม เช่น ดูแลและเลี้ยงดูพ่อแม่ยามแก่ชรา บริจาคสิ่งของ เพือ่ การกุศล ทาประโยชน์แกช่ มุ ชนทอ่ี ยูอ่ าศัย 3.อภุ ยตั ถะ (อุ-พะ-ยดั -ถะ) คอื ประโยชน์ทงั้ สองฝาุ ย เป็นการรู้จักเกื้อกูลทั้งประโยชน์ส่วนตนและประโยชน์ของคนอ่ืน เช่น โรงเรียนสอนนักเรียนให้มีความรู้ นักเรียนก็ควรนาความรู้กลับไป รับใชส้ งั คม กตญั ญูกตเวทตี ่อชมุ ชนและส่ิงแวดลอ้ ม ความกตัญญูกตเวที คือ การตอบแทนสิ่งท่ีมีบุญคุณหรือ ให้ประโยชน์ต่อเรา ผู้ท่ีมีความกตัญญู จะได้รับการยกย่องสรรเสริญ และประสบแต่ความเจรญิ รุง่ เรือง นักเรยี นในฐานะท่ไี ด้ประโยชน์จากโรงเรียน วดั และชุมชน จึงควร ตอบแทนหรือกตัญญูต่อชุมชนที่เราอยู่อาศัย ด้วยการดูแลรักษา สาธารณสมบัติของชุมชน รักษาความสะอาด และช่วยกันรักษา สงิ่ แวดลอ้ มในชมุ ชน เช่น ในชุมชนของเรามีวัด โรงเรียน ปุาไม้ แหล่งน้า ก็ใหร้ ้จู ักคณุ ค่า ใช้อย่างรกั ษาเพ่ือคนรุ่นต่อไปไดใ้ ช้ประโยชน์ร่วมกัน

หนา้ 18 รักษาความสะอาด และชว่ ยกันรกั ษาส่ิงแวดล้อมในโรงเรยี น ทมี่ า : https://mcpswis.mcp.ac.th/html_edu/cgibin/main_php/print_informed.php?id _count_inform=34416 มงคล 38 มงคลชีวิต หมายถึง ทางให้บรรลุถึงความเจริญ ซ่ึงเป็นข้อปฏิบัติ มีท้งั หมด 38 ประการ ในชนั้ น้ี นักเรยี นจะไดศ้ กึ ษา 3 ประการ ได้แก่ 1. รจู้ กั ให้ คือ การเอื้อเฟื้อเผ่ือแผ่ เสียสละ แบ่งปันสิ่งของ ตลอด ถึงการให้ความรู้ และการแนะนาส่ังสอน เพื่อเป็นประโยชน์แก่ผู้อื่นด้วย ความเตม็ ใจ เชน่ พอ่ แม่ให้การอบรมเล้ียงดูบุตร ครูให้การศึกษาแก่ศิษย์ การเป็นผู้ให้ ทาให้เกิดความสงบสุขทงั้ ผรู้ ับและผู้ให้ การรจู้ ักให้ แบ่งปัน พูดไพเราะ เปน็ มงคลสาหรบั ผปู้ ฏิบัติ ทม่ี า : https://themomentum.co/momentum-feature-flood-rescue-in-southern-thailand/

หนา้ 19 2.พูดจาไพเราะ คือ การพูดจาด้วยถ้อยคาท่ีไพเราะ อ่อนหวาน และพูดแต่ความจริง ไม่พูดหยาบคายก้าวร้าว พูดในส่ิงท่ีเป็นประโยชน์ เหมาะกับกาลเทศะ เพราะการพูดเป็นบันไดขั้นแรกที่จะสร้าง มนุษยสัมพันธอ์ นั ดใี ห้เกิดขึน้ 3.อยู่ในส่งิ แวดล้อมทดี่ ี คือ อยู่ในที่สะอาด เดินทางไปมาสะดวก อากาศดี เป็นแหล่งชุมชนทมี่ ีคนดี มีจิตใจโอบอ้อมอารี มีศีลธรรม อาศัย อยู่ไม่ใกล้แหล่งอบายมุข มีวัดท่ีเป็นศูนย์รวมจิตใจของคนในชุมชนและ ใหก้ ารอบรมสั่งสอนศีลธรรมทดี่ งี าม การอยใู่ นส่งิ แวดลอ้ มทีด่ ีจะชว่ ยพัฒนาจิตใจและทาใหเ้ กดิ ความสุข ที่มา : https://astro.meemodel.com/ 3.การทาจิตใจใหผ้ ่องใสบรสิ ทุ ธ์ิ หมายถึง การทาจิตใจให้ผ่องใส ทาได้โดยการไม่คดิ รา้ ยตอ่ ผ้อู ื่น ไม่โกรธง่าย ไม่โมโหงา่ ย ไมค่ ดิ แคน้ ผู้ท่ีทา สง่ิ ไม่ดีตอ่ เรา หากชาวพุทธได้ปฏิบัติตนตามโอวาท 3 เก่ียวกับการละเว้น ความชั่ว และการทาความดี กจ็ ะสามารถทาให้จติ ใจผอ่ งใสไดง้ ่ายข้ึน การฝึกจิตให้ผ่องใสบริสุทธิ์สามารถทาได้ด้วยการบริหารจิต เจรญิ ปัญญาหรอื การฝึกสมาธใิ ห้จิตใจสงบนงิ่ แน่วแน่กบั สิง่ ใดสิง่ หนงึ่

หนา้ 20 กิจกรรมการเรยี นรทู้ ี่ 1 ส 1.1 ป.3/4 บอกความหมาย ความสาคัญของพระไตรปฎิ กหรอื คมั ภรี ์ ของศาสนาท่ีตนนบั ถือ คาชแ้ี จง นกั เรียนเตมิ คาตอบให้ถกู ตอ้ ง 1. พระรัตนตรยั ประกอบดว้ ย พระพุทธ พระสงฆ์ 2. คาวา่ “ศรทั ธา” หมายถึง 3. พระพุทธ หมายถงึ 4. เราไปวัดเพือ่ 5. โอวาท 3 ข้อ คอื 6. ศลี ข้อท่วี ่า “เวน้ จากการลักทรัพย์” ตรงกับเบญจธรรมทว่ี า่ 7. การวางตนอยา่ งเสมอตน้ เสมอปลาย เรียกว่า 8. การพูดแต่ความจริง รกั ษาความซ่อื สตั ยเ์ อาไว้ เรยี กวา่ 9. มงคล 38 ในช้นั นี้ สอนให้เรา 10. ทเ่ี รียกว่า “เคร่อื งหมายของคนดี” คอื

หน้า 21 กิจกรรมการเรียนรทู้ ่ี 2 ส 1.1 ป.3/5 แสดงความเคารพพระรตั นตรัย และปฏบิ ตั ิตามหลักธรรม โอวาท 3 ในพระพทุ ธศาสนาหรอื หลักธรรมของศาสนา ทต่ี นนับถอื ตามทีก่ าหนด คาชี้แจง นกั เรยี นนาคาที่กาหนดไปเตมิ ในชอ่ งว่างใหส้ มั พันธก์ บั เน้อื หา โอวาท 3 เมตตากรณุ า พระธรรม ทาน ศลี ขอ้ 3 อัตถจรยิ า ความจริง ความสงบสุข พระสงฆ์ ขันติ 1. ผทู้ ่ีไดช้ ือ่ ว่าเปน็ เนอ้ื นาบญุ ของโลก คือ 2. ไม่ทาชั่วท้ังปวง ทาแตค่ วามดี และทาจติ ใจให้บรสิ ทุ ธ์ิ คือ 3. คาส่งั สอนของพระพทุ ธเจา้ คือ 4. สจั จะ คือ 5. การบาเพญ็ ประโยชน์ใหเ้ กิดแกค่ นอื่น เรยี กว่า 6. แดง ไมเ่ ป็นชกู้ ับลกู เขาเมียใคร แสดงว่าเขาปฏิบตั ิตามศลี ข้อใด 7. ดี เป็นคนมีความอดทนอดกลน้ั แสดงว่ามฆี ราวาสธรรมข้อใด 8. ธรรมในฆราวาสธรรมทีช่ ่ือวา่ “จาคะ” ตรงกบั สังคหวัตถุข้อใด 9. เพอ่ื ไม่ใหผ้ ดิ ศีลขอ้ 1 ควรมธี รรมขอ้ ใด 10. ถ้านาหลกั ธรรมทางพทุ ธศาสนาไปใชป้ ฏบิ ตั จิ รงิ จะทาใหเ้ กิดสิง่ ใด

หนา้ 22 กจิ กรรมการเรยี นรทู้ ี่ 3 ส 1.1 ป.3/5 แสดงความเคารพพระรัตนตรัย และปฏบิ ัติตามหลกั ธรรม โอวาท 3 ในพระพุทธศาสนาหรอื หลักธรรมของศาสนา ท่ีตนนับถือตามท่ีกาหนด คาชแ้ี จง นักเรยี นขีดเส้นโยงขอ้ ทม่ี ีความสมั พนั ธก์ นั 1. หา้ มฆา่ สัตว์   หา้ มประพฤตผิ ิดในกาม 2. หา้ มลักทรพั ย์   หา้ มดม่ื ของมนึ เมา 3. สารวมในกาม   มีเมตตา 4. ห้ามพดู ปด   ทาอาชพี สุจรติ 5. มสี ตสิ มั ปชญั ญะ   มีสัจจะ 6. สจั จะ   ความเกรงกลวั ตอ่ บาป 7. ขันติ   ความซื่อสัตย์ 8. ทาน   การให้ 9. หิริ   ความอดทน 10. ทมะ   การขม่ ใจ

หน้า 23 กจิ กรรมการเรียนรทู้ ี่ 4 ส 1.1 ป.3/5 แสดงความเคารพพระรัตนตรัย และปฏิบตั ติ ามหลกั ธรรม โอวาท 3 ในพระพุทธศาสนาหรือหลักธรรมของศาสนา ท่ีตนนับถือตามทก่ี าหนด คาชแี้ จง นักเรยี นวเิ คราะห์ว่าการกระทาของคนข้อใดนาคาสอน ของพระพทุ ธเจ้าไปปฏิบัติใหท้ าเคร่ืองหมาย  สว่ นขอ้ ใดไมน่ าไปปฏบิ ตั ิใหท้ าเคร่อื งหมาย  _____ 1. พ่อ โมโหลกู ทท่ี างานไม่ได้ดั่งใจ จึงลงโทษอยา่ งรุนแรง _____ 2. ดาว ไมค่ ่อยทางานช่วยสามี เอาแตแ่ ต่งตวั และเล่นไพ่ _____ 3. แมแ้ ดงจะยากจน แต่เขากพ็ ยายามหาเงินจนกลายเป็น คนรา่ รวย _____ 4. ขาว เป็นคนใจแขง็ ยบั ยั้งชงั่ ใจไดเ้ สมอ จึงไมโ่ กรธใครง่าย ๆ _____ 5. เม่อื มเี วลา วนั ชยั นาเงินไปบรจิ าคทีม่ ลู นิธิคนตาบอดเสมอ _____ 6. วนิ ัย คยุ กับเพ่ือนเสียงดังในหอ้ งประชุม _____ 7. วนั วสิ า เหน็ เพือ่ นทกุ ขย์ ากจงึ แบ่งดนิ สอใหใ้ ช้ _____ 8. แววตา เป็นคนมคี าพูดท่ีอ่อนหวาน ให้กาลังใจเพือ่ นเสมอ _____ 9. แกว้ ตา มาโรงเรยี นสายทุกวนั เพราะนอนต่ืนสาย _____ 10. สมฤดี กตญั ญูต่อโรงเรียน จงึ นาผ้าปาุ ไปทอดถวาย ท่โี รงเรียนประจา

หนา้ 24 แบบทดสอบหลงั เรยี น กลุม่ สาระการเรียนร้สู งั คมศึกษา ศาสนา และวฒั นธรรม (สาระศาสนา ศีลธรรม จรยิ ธรรม) ช้ันประถมศกึ ษาปีท่ี 3 เล่มที่ 3 พระธรรมนาชีวติ จานวน 10 ขอ้ คะแนนเต็ม 10 คะแนน คาชี้แจง ให้นกั เรียนทาเครือ่ งหมาย  ในชอ่ ง ก ข ค และ ง ทเี่ ป็นคาตอบทถี่ กู ตอ้ งลงในกระดาษคาตอบ 1. องคป์ ระกอบสาคัญของศาสนาพุทธ คือขอ้ ใด ก. พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ข. โลภ โกรธ หลง ค. ทาน ปิยวาจา สมานัตตตา ง. ทกุ ข์ สมทุ ัย นิโรธ มรรค 2. หลักธรรมคาสอนของพระพทุ ธเจ้าท่ีเรียกว่า “หัวใจของศาสนา” คอื ขอ้ ใด ก. พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ข. การเกิด แก่ เจบ็ ตาย ค. ทาดี ไมท่ าช่วั ทาจิตบริสุทธิ์ ง. ทกุ ข์ สมทุ ัย นโิ รธ มรรค

หน้า 25 3. ใครมีความศรทั ธาต่อพระรัตนตรัย ก. ก้อง ไหวพ้ ระกอ่ นนอนทกุ วัน ข. แหมม่ เกบ็ ดอกไม้มาร้อยมาลยั ทกุ วนั ค. กวาง ขายธปู เทยี นช่วยแม่ ง. ปาน ไปดูพระสร้างศาลาวัด 4. พุทธศาสนิกชนทุกคน ควรจะศึกษาหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา เพอ่ื สิ่งใด ก. เพื่อนาไปปฏบิ ตั ิ ข. เพ่ือเปน็ แนวทางในการดาเนินชวี ิต ค. เพือ่ นาไวส้ ่งั สอนให้กบั ลูกหลาน ง. ถูกทกุ ขอ้ 5. เราจะปฏบิ ัตอิ ยา่ งไร จึงทาใหจ้ ติ ใจบรสิ ุทธ์ิ ก. หมั่นทาบุญตกั บาตร ข. หมนั่ ฟังธรรมเสมอ ค. หมนั่ ทาจิตใจใหม้ สี มาธิ ง. ขยนั ทางาน 6. ขอ้ ใดเปน็ องค์ประกอบของ “โอวาท 3” ก. พระพทุ ธ พระธรรม พระสงฆ์ ข. อญั ชลี วันทา อภวิ าท ค. ขนั ติ ทมะ สัจจะ ง. การทาความดี การไมท่ าความช่วั การทาจติ ใจใหบ้ ริสุทธิ์

หน้า 26 7. “การให้ทาน การแบง่ ปันส่ิงของให้ผอู้ ่ืน” คือ หลักธรรมใด ก. โอวาท 3 ข. สงั คหวตั ถุ 4 ค. ฆราวาสธรรม 4 ง. อทิ ธบิ าท 4 8. “ความอดทนต่ออุปสรรคตา่ ง ๆ” คือ หลักธรรมใด ก. ขันติ ข. จาคะ ค. สจั จะ ง. ทมะ 9. “ความเมตตากรุณา การปรารถนาให้ผอู้ นื่ มคี วามสขุ พ้นจาก ความทุกข”์ คอื หลกั ธรรมใด ก. เบญจธรรมขอ้ 1 ข. เบญจธรรมข้อ 2 ค. เบญจธรรมขอ้ 3 ง. เบญจธรรมขอ้ 4 10. ขอ้ ใดเป็นข้อปฏบิ ตั ใิ ห้ทาความดี ก. โอวาท 3 ข. เบญจศลี ค. เบญจธรรม ง. สตสิ ัมปชัญญะ

หน้า 27 กระดาษคาตอบ ชอื่ สกลุ เลขที่ แบบทดสอบกอ่ นเรยี น แบบทดสอบหลงั เรียน ขอ้ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง 1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 5. 5. 6. 6. 7. 7. 8. 8. 9. 9. 10. 10. คะแนนทไี่ ด้ คะแนนทีไ่ ด้ คะแนนเตม็ 10 คะแนน ผา่ น คะแนน ไม่ผา่ น ทดสอบก่อนเรยี นได้ คะแนน คะแนน ทดสอบหลงั เรยี นได้ คะแนนพฒั นา

หนา้ 28 คาศัพท์น่ารู้ คาศพั ท์ คาอา่ น ความหมาย พุทธศาสนกิ ชน พุด-ทะ-สา-สะ-นิก- ผู้ท่นี ับถอื พระพุทธศาสนา กะ-ชน พระภิกษุ พระ-พิก-สุ พระสงฆ์ , ภิกษุ , พระภกิ ษสุ งฆ์ ภิกษณุ ี พิก-สุ-นี หญงิ ทบ่ี วชเปน็ พระใน พระพุทธศาสนา อบุ าสก อุ-บา-สก คฤหัสถผ์ ชู้ ายท่ีนบั ถือพระพทุ ธศาสนา อย่างมัน่ คง ธรรมนญู ทา-มะ-นูน กฎหมายที่จัดระเบียบองค์กร กาลเทศะ กา-ละ-เท-สะ ความเหมาะสม,ความสมควร, ความเหมาะเจาะ

หน้า 29 ภาคผนวก

หนา้ 30 เฉลยกจิ กรรมการเรียนรทู้ ่ี 1 ส 1.1 ป.3/4 บอกความหมาย ความสาคญั ของพระไตรปฎิ กหรอื คมั ภรี ์ ของศาสนาท่ีตนนับถือ คาช้แี จง นักเรียนเติมคาตอบให้ถกู ตอ้ ง 1. พระรตั นตรยั ประกอบด้วย พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ 2. คาว่า “ศรทั ธา” หมายถงึ ความเลอื่ มใส 3. พระพทุ ธ หมายถึง พระพทุ ธเจา้ 4. เราไปวดั เพอ่ื ทาบญุ ฟงั เทศน์ 5. โอวาท 3 ข้อ คอื ไม่ทาชัว่ ทาแตค่ วามดแี ละทาจิตใจให้บรสิ ทุ ธิ์ 6. ศีลขอ้ ทว่ี า่ “เว้นจากการลกั ทรัพย์” ตรงกับเบญจธรรมท่ีวา่ ประกอบอาชีพชอบ 7. การวางตนอยา่ งเสมอต้นเสมอปลาย เรยี กว่า สมานัตตตา 8. การพดู แตค่ วามจริง รักษาความซือ่ สัตย์เอาไว้ เรยี กวา่ สจั จะ 9. มงคล 38 ในชนั้ น้ี สอนให้เรา การรจู้ กั ให้ พูดจาไพเราะ การอย่ใู นสิ่งแวดลอ้ มที่ดี 10. ทีเ่ รียกว่า “เครื่องหมายของคนดี” คอื ความกตัญญู

หนา้ 31 เฉลยกิจกรรมการเรียนรทู้ ี่ 2 ส 1.1 ป.3/5 แสดงความเคารพพระรัตนตรัย และปฏิบตั ิตามหลักธรรม โอวาท 3 ในพระพุทธศาสนาหรือหลักธรรมของศาสนา ท่ตี นนับถือตามทก่ี าหนด คาช้แี จง นักเรยี นนาคาทีก่ าหนดไปเติมในช่องวา่ งใหส้ มั พนั ธก์ ับ เนอ้ื หา โอวาท 3 เมตตากรุณา พระธรรม ทาน ศีลข้อ 3 อัตถจรยิ า ความจริง ความสงบสุข พระสงฆ์ ขันติ 1. ผู้ที่ไดช้ ่อื วา่ เปน็ เนอ้ื นาบญุ ของโลก คือ พระสงฆ์ 2. ไมท่ าช่ัวท้ังปวง ทาแตค่ วามดี และทาจิตใจให้บริสทุ ธ์ิ คือ โอวาท 3 3. คาสงั่ สอนของพระพทุ ธเจ้า คอื พระธรรม 4. สจั จะ คือ ความจรงิ 5. การบาเพ็ญประโยชนใ์ หเ้ กดิ แก่คนอน่ื เรยี กวา่ อัตถจริยา 6. แดง ไมเ่ ป็นชกู้ บั ลูกเขาเมยี ใคร แสดงวา่ เขาปฏิบัติตามศลี ข้อใด ศีลขอ้ 3 7. ดี เปน็ คนมีความอดทนอดกล้ัน แสดงว่ามฆี ราวาสธรรมขอ้ ใด ขนั ติ 8. ธรรมในฆราวาสธรรมที่ชื่อวา่ “จาคะ” ตรงกบั สงั คหวตั ถุขอ้ ใด ทาน 9. เพอ่ื ไม่ใหผ้ ดิ ศีลข้อ 1 ควรมธี รรมข้อใด เมตตากรณุ า 10. ถ้านาหลกั ธรรมทางพทุ ธศาสนาไปใช้ปฏบิ ตั ิจรงิ จะทาใหเ้ กดิ สง่ิ ใด ความสงบสุข

หนา้ 32 เฉลยกิจกรรมการเรียนรทู้ ่ี 3 ส 1.1 ป.3/5 แสดงความเคารพพระรัตนตรัย และปฏิบัตติ ามหลกั ธรรม โอวาท 3 ในพระพทุ ธศาสนาหรือหลักธรรมของศาสนา ทตี่ นนับถือตามทกี่ าหนด คาช้แี จง นักเรียนขดี เสน้ โยงข้อท่ีมคี วามสมั พันธ์กนั 1. ห้ามฆา่ สตั ว์   ห้ามประพฤตผิ ิดในกาม 2. ห้ามลกั ทรัพย์   หา้ มดืม่ ของมนึ เมา 3. สารวมในกาม   มเี มตตา 4. หา้ มพดู ปด   ทาอาชพี สุจรติ 5. มสี ติสมั ปชัญญะ   มีสัจจะ 6. สัจจะ   ความเกรงกลวั ตอ่ บาป 7. ขนั ติ   ความซอื่ สัตย์ 8. ทาน   การให้ 9. หิริ   ความอดทน 10. ทมะ   การขม่ ใจ

หนา้ 33 เฉลยกจิ กรรมการเรียนรทู้ ี่ 4 ส 1.1 ป.3/5 แสดงความเคารพพระรัตนตรัย และปฏิบตั ิตามหลกั ธรรม โอวาท 3 ในพระพุทธศาสนาหรือหลักธรรมของศาสนา ทตี่ นนับถอื ตามทกี่ าหนด คาช้แี จง นักเรียนวเิ คราะห์ว่าการกระทาของคนขอ้ ใดนาคาสอน ของพระพทุ ธเจ้าไปปฏิบัติให้ทาเคร่อื งหมาย  ส่วนขอ้ ใดไมน่ าไปปฏบิ ตั ใิ ห้ทาเคร่ืองหมาย   1. พ่อ โมโหลกู ทท่ี างานไม่ไดด้ งั่ ใจ จึงลงโทษอย่างรุนแรง  2. ดาว ไมค่ ่อยทางานช่วยสามี เอาแตแ่ ต่งตวั และเลน่ ไพ่  3. แม้แดงจะยากจน แตเ่ ขาก็พยายามหาเงินจนกลายเป็น คนรา่ รวย  4. ขาว เปน็ คนใจแข็ง ยับยั้งช่ังใจได้เสมอ จึงไม่โกรธใครงา่ ย ๆ  5. เมื่อมเี วลา วันชยั นาเงนิ ไปบริจาคทมี่ ูลนิธิคนตาบอดเสมอ  6. วนิ ยั คุยกบั เพอ่ื นเสียงดงั ในหอ้ งประชุม  7. วนั วสิ า เห็นเพือ่ นทุกข์ยากจึงแบ่งดนิ สอให้ใช้  8. แววตา เปน็ คนมีคาพูดท่ีอ่อนหวาน ให้กาลงั ใจเพ่อื นเสมอ  9. แก้วตา มาโรงเรียนสายทุกวัน เพราะนอนต่นื สาย  10. สมฤดี กตัญญูตอ่ โรงเรยี น จงึ นาผา้ ปุาไปทอดถวาย ท่โี รงเรียนประจา

หน้า 34 เฉลยแบบทดสอบ ช่อื สกุล เลขท่ี แบบทดสอบก่อนเรียน แบบทดสอบหลังเรยี น ข้อ ก ข ค ง ขอ้ ก ข ค ง 1.  1.  2.  2.  3.  3.  4.  4.  5.  5.  6.  6.  7.  7.  8.  8.  9.  9.  10.  10.  คะแนนทีไ่ ด้ คะแนนทีไ่ ด้ คะแนนเตม็ 10 คะแนน ผ่าน คะแนน ไม่ผา่ น ทดสอบกอ่ นเรียนได้ คะแนน คะแนน ทดสอบหลงั เรยี นได้ คะแนนพฒั นา

หนา้ 35 บรรณานกุ รม จงจรสั แจม่ จันทร์. (2563). หนงั สือเรยี น รายวชิ าพื้นฐาน พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 3 กล่มุ สาระการเรยี นร้สู ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ: ไทยรม่ เกล้า. ไตรรตั น์ เอ่ยี มพนั ธ์. (2563). แบบฝึกปฏบิ ตั ทิ ักษะรวบยอด พระพุทธศาสนา ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 3 กลมุ่ สาระการเรยี นรู้สังคมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขน้ั พ้นื ฐาน พทุ ธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ: ไทยรม่ เกลา้ . ราชบณั ฑิตยสถาน. (2556). พจนานุกรมฉบบั ราชบัณฑติ ยสถาน พ.ศ.2554. กรงุ เทพฯ: ราชบัณฑติ ยสถาน. ศรชัย ทา้ วมติ ร. (2563). หนงั สือเรยี น รายวิชาพนื้ ฐาน พระพทุ ธศาสนา ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 3 กลุ่มสาระการเรยี นรสู้ ังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขัน้ พื้นฐาน พุทธศักราช 2551. กรงุ เทพฯ: บรษิ ัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.). สาลี รกั สทุ ธี. (2556). แบบฝกึ เสรมิ รายวิชาพระพทุ ธศาสนา ชั้นประถมศกึ ษาปีท่ี 3. กรงุ เทพฯ: เพม่ิ ทรพั ย์การพมิ พ.์ เอกรนิ ทร์ สม่ี หาศาล (2563). ส่ือการเรยี นรู้ รายวชิ าพน้ื ฐาน ชุดแมบ่ ท พื้นฐาน Active Learning สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวัฒนธรรม ตามหลกั สตู รแกนกลางการศึกษาขน้ั พน้ื ฐาน พทุ ธศักราช 2551 ชัน้ ประถมศกึ ษาปีท่ี 3. กรุงเทพฯ: ไทยร่มเกลา้ . เอกรนิ ทร์ สี่มหาศาล และคณะ. (2563). สือ่ การเรยี นรู้ รายวชิ าพนื้ ฐาน ชดุ แมบ่ ทพ้ืนฐาน หลักสูตรแกนกลางฯ พระพุทธศาสนา ชั้นประถมศึกษาปีท่ี 3 ตามหลกั สูตรแกนกลางการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551. กรุงเทพฯ: ไทยรม่ เกลา้ .

หน้า 36 บรรณานุกรมภาพ พระไตรปิฎก http://www.thaischool.in.th/_files_school/30100884/ workteacher/ 30100884_1_20180625-165441.pdf ตู้พระไตรปิฎก https://www.wikiwand.com/th/ การกราบไหวบ้ ูชาพระพทุ ธรูป https://www.bloggang.com/ mainblog.php?id=pragoong&month=27-06-2011&group=5&gblog=9 การทาบญุ ตักบาตร https://www.winnews.tv/news/10814 รกั ษาความสะอาด และช่วยกนั รักษาสิง่ แวดล้อมในโรงเรียน https://mcpswis.mcp.ac.th/html_edu/cgibin/main_php/print_informed. php?id _count_inform=34416 การรูจ้ กั ให้ แบง่ ปนั พดู ไพเราะ เป็นมงคลสาหรับผูป้ ฏิบัติ https://themomentum.co/momentum-feature-flood-rescue-in- southern-thailand/ การอยู่ในส่ิงแวดล้อมทดี่ ีจะชว่ ยพัฒนาจติ ใจและทาใหเ้ กิดความสุข https://astro.meemodel.com/