คู่มือดูแลสุขภาพแพทย์แผนไทยประยุกต์ ศิริราช

คมู่ อื ดแู ลสุขภาพ สำ�หรบั ประชาชน สรา้ งสขุ ภาวะด้วย ศาสตรก์ ารแพทย์แผนไทยในยคุ โควดิ – 19 สถานการแพทย์แผนไทยประยกุ ต์ คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ิราชพยาบาล มหาวิทยาลยั มหิดล

คมู่ ือดแู ลสขุ ภาพ สำ�หรับประชาชน สรา้ งสขุ ภาวะดว้ ยศาสตร์การแพทยแ์ ผนไทยในยุคโควดิ – 19 จำ�นวนพิมพ ์ 100 เลม่ (พ.ศ. 2564) สงวนลขิ สทิ ธ์ิ ISBN มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล. คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ริ าชพยาบาล. สถานการแพทยแ์ ผนไทยประยกุ ต.์ คูม่ อื ดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน สร้างสุขภาวะดว้ ยศาสตร์การแพทยแ์ ผนไทยใน ยคุ โควิด-19.-- กรงุ เทพฯ : มหาวทิ ยาลยั , 2564. 45 หน้า. 1. การแพทย์แผนไทย. 2. สุขภาพ -- การดูแล. I. ช่ือเรื่อง. 615.88 ISBN 978-616-443-594-0 คณะผู้จัดทำ� สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตรศ์ ิรริ าชพยาบาล มหาวิทยาลยั มหดิ ล จดั พมิ พ์โดย สถานการแพทยแ์ ผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตรศ์ ริ ริ าชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหดิ ล ตึกอดุลยเดชวกิ รม ชัน้ 13 เลขที่ 2 ถนนวังหลงั แขวงศริ ริ าช เขตบางกอกน้อย กรงุ เทพฯ 10700 พมิ พ์ที่ บรษิ ัท วนั โอ ไฟว์ ดิจิตอลพรน้ิ ติ้ง จำ�กดั โทร. 02-7535560, 02-1012164

คำ�น�ำ ปัจั จุุบันั สถานการณ์์การระบาดของโรคติดิ เชื้�อไวรัสั โคโรนาสายพัันธุ์ใ�์ หม่่ 2019 (โควิิด - 19) ทวีคี วามรุนุ แรง มากขึ้�น ส่ง่ ผลกระทบทั้�งทางตรง และทางอ้อ้ มกับั สุขุ ภาพของคนในสังั คม และระบบสุขุ ภาพของประเทศ นอกจากนี้� ปััญหาการแพร่่ระบาดของเชื้�อไวรััสดัังกล่า่ วยังั ส่ง่ ผลให้้การดำำ�เนินิ ชีีวิติ ประจำ�ำ วันั ต้อ้ งเปลี่�ยนแปลงไป การเดิินทาง ปฏิิสัมั พันั ธ์์ของผู้�คนในสัังคม และการประกอบอาชีีพมีีความยากลำำ�บากมากขึ้�น ทำ�ำ ให้ส้ ุุขภาวะของคนในสังั คมลดลง ซึ่่�งคาดการณ์์ว่่าผลกระทบของปัญั หาดัังกล่า่ วอาจจะไม่่ได้ถ้ ููกแก้้ได้โ้ ดยง่า่ ย การใช้้ชีีวิติ อย่า่ งมีีสติิรู้�เท่่าทัันสถานการณ์์ และความคิดิ ของตนเอง การสร้า้ งความเข้า้ ใจกับั ตนเองและคนรอบข้า้ ง การปรับั ตัวั จึงึ เป็น็ กระบวนการที่่�มีคี วามสำ�ำ คัญั ในการสร้้างสุุขภาวะที่่�ดีี สามารถเริ่�มจากตนเอง โดยการทำำ�ร่่างกาย สติิปััญญา และจิิตใจให้้แข็็งแรงพร้้อม รัับกัับทุุกสถานการณ์์ การแพทย์แ์ ผนไทยนั้�น เป็น็ ภูมู ิปิ ัญั ญาของชาติทิี่�ใช้ใ้ นการดูแู ลสุขุ ภาพมาตั้�งแต่อ่ ดีตี ได้ร้ ับั การสั่�งสม และสืบื ทอด จากรุ่�นสู่�รุ่�นมาจนถึึงปัจั จุุบััน ได้ร้ ับั การพััฒนามาอย่่างต่อ่ เนื่�อง ทั้�งในด้า้ นการให้้การบริิบาลสุุขภาพร่่วมกับั สหวิิชาชีีพ การสร้า้ งเสริมิ สุขุ ภาพด้้วยศาสตร์ก์ ารแพทย์แ์ ผนไทย การพััฒนายาสมุนุ ไพรและผลิติ ภัณั ฑ์์จากสมุนุ ไพร การศึกึ ษา วิจิ ัยั และวิชิ าการ โดยแนวทางในการดูแู ลสุขุ ภาพด้ว้ ยศาสตร์ก์ ารแพทย์แ์ ผนไทยนั้�นเป็น็ การดูแู ลสุขุ ภาพแบบองค์ร์ วม ทั้�งในด้า้ นร่า่ งกาย จิิตใจ และการดำำ�เนินิ ชีีวิติ ซึ่�่งเป็น็ แนวทางหนึ่�งที่่�มีสี ่ว่ นช่ว่ ยในการสร้า้ งเสริิมสุุขภาวะของประชาชน ได้้เป็น็ อย่่างดีี สถานการแพทย์แ์ ผนไทยประยุุกต์์ คณะแพทยศาสตร์ศ์ ิริ ิริ าชพยาบาล มหาวิทิ ยาลััยมหิิดลได้จ้ ััดทำ�ำ คู่่�มืือดููแล ตนเองสำำ�หรัับประชาชน เพื่�อสร้้างสุุขภาวะด้้วยศาสตร์์การแพทย์์แผนไทยในยุุคโควิดิ - 19 เผยแพร่่องค์์ความรู้� มุุมมองทฤษฎีที างการแพทย์์แผนไทยต่อ่ โควิดิ - 19 แนวคิิดในการบรรเทาอาการโควิิด - 19 เบื้�องต้้น และการดููแล สุขุ ภาพตนเองตามทฤษฎีีทางการแพทย์์แผนไทย รวมถึึงหลัักการในการรัับฟัังข้้อมูลู ข่่าวสาร โดยหวัังเป็็นอย่า่ งยิ่�งว่่า คู่่�มืือดููแลตนเองฉบับั นี้� จะช่ว่ ยให้ท้ ุกุ ท่่านสามารถนำ�ำ องค์์ความรู้�ทางการแพทย์แ์ ผนไทยมาใช้ใ้ นการดููแลส่ง่ เสริมิ สุุข ภาพทั้�งตนเองและคนรอบข้้างได้้ในยุคุ โควิิด - 19 นี้� สามารถประเมิินข้้อมููลข่า่ วสาร ข้อ้ มูลู งานวิจิ ััยที่่�น่่าเชื่�อถืือ เพื่�อ รัับมือื กัับสถานการณ์ป์ ััจจุุบัันได้้อย่า่ งถูกู ต้อ้ งและปลอดภัยั ทั้�งนี้�ควรติดิ ตามข้้อมูลู ใหม่อ่ ย่า่ งสม่ำำ��เสมอ ซึ่่�งอาจส่ง่ ผลต่อ่ การเปลี่�ยนแปลงแนวทางการใช้ส้ มุุนไพรกัับโควิดิ - 19 ในอนาคต สถานการแพทย์แผนไทยประยุกต์ คณะแพทยศาสตรศ์ ิรริ าชพยาบาล มหาวทิ ยาลัยมหิดล กรกฏาคม 2564 ก

สารบญั หน้า ก 1 ค�ำ น�ำ 6 โรคโควิด - 19 กบั ทฤษฎีการแพทย์แผนไทย 8 กายานามยั : 13 19 Fit from Home ด้วยท่าบรหิ ารฤาษีดดั ตน 25 จิตตานามยั : 41 ธรรมะสขุ ใจ ตา้ นภยั โควิด - 19 ชีวติ านามัย: สมนุ ไพรและอาหารสำ�หรบั ยุคโควิด - 19 การรับขอ้ มูลข่าวสารทางดา้ นสมนุ ไพรอยา่ งมวี จิ ารณญาณ ฟ้าทะลายโจร กระชาย และขิง ต้านโควิด - 19 ไดจ้ ริงหรอื ไม่ !!! ยาสามญั ประจ�ำ บา้ นแผนโบราณ พ.ศ. 2556

1

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน 2

3

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน 4

5

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน 6

7

ค่มู ือดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน 8

9

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 10

11

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 12

13

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 14

15

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 16

ค่มู อื ดูแลสขุ ภาพส�ำ หรบั ประชาชน 17

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 18

19

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 20

21

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 22

23

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 24

25

คู่มือดูแลสุขภาพส�ำ หรับประชาชน 26 ข้อมลู ให้ไว้ ณ เดอื น กรกฏาคม 2564

ขอ้ มลู ใหไ้ ว้ ณ เดือน กรกฏาคม 2564 27

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 28

29

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 30

ขอ้ มลู ใหไ้ ว้ ณ เดือน กรกฏาคม 2564 31

คู่มือดูแลสุขภาพส�ำ หรับประชาชน 32 ข้อมลู ให้ไว้ ณ เดอื น กรกฏาคม 2564

ขอ้ มลู ใหไ้ ว้ ณ เดือน กรกฏาคม 2564 33

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 34

35

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 36

37

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 38

39

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 40

41

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 42

43

ค่มู ือดแู ลสุขภาพส�ำ หรบั ประชาชน 44

45