767

จดหมายข่าวชุมชนคนรกั สุขภาพ ฉบับ ปีที่ 18 ฉบบั ท่ี 243 มกราคม 2565 เกาะตดิ เทรนดส์ ุขภาพ ปี 2022 เปดิ เรอื่ งตอ้ งรู้ PM2.5 ทางรอด ทางแก้ นกั วิจัยช้คี วามลับนวดบ�ำบดั กระต้นุ เซลล์ ส�ำ นกั งานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสรมิ สุขภาพ (สสส.)

จากใจผ้จู ัดการ สวัสดคี รับ เพ่อื นรว่ มสร้างสุขทุกคน เข้าสู่ปใี หมก่ ันอกี คร้ัง ดร.สปุ รีดา อดลุ ยานนท์ ปีใหม่ทจ่ี ะถงึ น้ี สสส. ได้เดนิ หน้าส่ทู ศวรรษทส่ี าม ของ Adaptive Living ปรบั การใช้ชวี ติ พร้อมกา้ ว ในยุคโควิด กับเทรนด์สุขภาพปี 2565 ครบทุกมิติ ขององคก์ รเตม็ ตวั ไม่ว่าจะเป็น กาย ใจ ปัญญา สังคม พร้อม จุดประกายนวัตกรรมความสร้างสรรค์ใหม่ ๆ เพ่ือ นอกเหนือจากการดำ�รงและพัฒนาต่อยอดแก่นหรือดีเอ็นเอของ เกดิ ขอ้ แนะน�ำ ใหม่ ๆ และตอ้ งชว่ ยกนั ท�ำ ทกุ ภาคสว่ น องคก์ รทผี่ า่ นการทบทวนอยา่ งเขม้ ขน้ แลว้ หากถามถงึ สงิ่ ใหมใ่ นทศวรรษ สานพลงั ขยายสวู่ งกวา้ ง สรา้ งคา่ นยิ มใหด้ ขี นึ้ สง่ ตอ่ ใหมข่ อง สสส. หน่งึ ในหลายๆ ส่งิ สำ�คญั ที่ได้ประกาศไป คือ คนบนแผ่นดินไทย “การขับเคลือ่ นการสร้างเสริมสขุ ภาพภายใตเ้ ทคโนโลยดี ิจทิ ัล” 10 ประเดน็ สขุ ภาพทต่ี อ้ งจบั ตาปี 2565 ไดแ้ ก่ สสส. ไดว้ างรากฐานมากวา่ 5 ปแี ลว้ ตอ่ การปรบั เปลย่ี นน้ี และจะได้ 1.จบั ตาโควดิ -19 กลายพนั ธอ์ุ ยกู่ บั โควดิ -19 ทง้ั วนั น้ี เหน็ รูปธรรมที่ชดั เจนจับตอ้ งได้มากขน้ึ เร่ือย ๆ ในปี 2565 และวันหน้า 2.เล้ียงลูกให้เติบโตอย่างไร ในยุค ในหกเสาหลกั ของการพฒั นาความพรอ้ มของหนว่ ยงานรฐั บาลดจิ ทิ ลั โควิด-19 3.สร้างห่วงโซ่อาหาร ลดโภชนาการ อันได้แก่ ด้านแนวนโยบายและหลกั ปฏบิ ัต,ิ ศักยภาพเจ้าหนา้ ท่ี, บริการ ขาดเกิน 4.รู้เท่าทันสื่อ พ้นภัยกับดักข่าวลวง ภาครฐั , การบรหิ ารระบบสนบั สนนุ , โครงสรา้ งพน้ื ฐานความปลอดภยั และ 5.เมอื่ ขยะตดิ เช้ือและขยะพลาสตกิ ลน้ เมือง 6.ดแู ล ประสิทธิภาพ และการนำ�เทคโนโลยีดจิ ิทัลไปใช้ สสส. ไดร้ ับการประเมนิ สขุ ภาพใกล-้ ไกลหว่ งใยทกุ กลมุ่ ประชากร 7.เมอื่ บา้ น ความพรอ้ มในระดบั สงู (74.93/ 100) อยู่ในล�ำ ดับที่ 6 จาก 44 องค์กร ไม่ใช่พื้นท่ีปลอดภัย โควิด-19 กับความรุนแรงใน แบบเดียวกัน และได้รับข้อเสนอแนะที่จะปรับปรุงพัฒนาในทุก ๆ ด้าน ครอบครวั 8.พนนั ออนไลนพ์ งุ่ ในหมเู่ ยาวชน ปญั หา ทีช่ ัดเจน ใหญ่ท่ีมากับยุคโควิด-19 9.เด็กไทยใส่ถุงยางเพ่ิม ปีที่ผ่านมา นอกจากระบบสนับสนุนที่ปรับตัวหลาย ๆ ระบบแล้ว แตโ่ รคตดิ ตอ่ ทางเพศสมั พนั ธย์ งั พงุ่ และ 10.อากาศ ในงานสร้างเสริมสุขภาพแบบดิจิทัลอย่าง “Persona Health” หรือ สะอาด สิทธขิ ัน้ พืน้ ฐานของทุกคน “สอ่ื เฉพาะคณุ ” ทไ่ี ดเ้ ปดิ ตวั ไปเมอ่ื เดอื นตลุ าคมทผ่ี า่ นมา กก็ �ำ ลงั จะพฒั นา ไม่เพียงชวนกันจับตา แต่ทุกประเด็นปัญหา การเขา้ ถึงฐานประชากรจ�ำ นวนมากขึ้นอย่างต่อเนื่อง โปรดติดตาม สสส. และภาคเี ครอื ขา่ ย ยงั ไดม้ หี นทางออกทจ่ี ะชวน และสำ�หรับช่วงเวลาของการขึ้นปีใหม่ หน่ึงในกิจกรรมสำ�คัญ ทกุ ทา่ นเขา้ รว่ มกระบวนการแกไ้ ข ลดปญั หาสขุ ภาวะ เพ่ือช้ีทิศทางประเด็นสุขภาพโดยใช้ฐานข้อมูลจากเทคโนโลยีดิจิทัลของ เหล่านด้ี ้วยกัน สื่อสังคม ท่ี สสส. ร่วมกับสำ�นักงานพัฒนาระบบข้อมูลข่าวสารสุขภาพ ปีใหม่นี้ หมุดหมายหลกั ของ สสส. ยงั จะอยู่ บรษิ ัท ไวซ์ไซท์ ประเทศไทย จ�ำ กัด และภาคีเครอื ข่ายทางวชิ าการ รว่ มกนั ท่ีการสร้างการมีส่วนร่วมสร้างสุขภาวะดีให้คนไทย จัดท�ำ “Thaihealth Watch 2022” จบั ตา 10 ประเด็นทศิ ทางสขุ ภาพ อย่างกวา้ งขวางตอ่ ไป คนไทย ปี 2565 ขน้ึ เพอ่ื เหน็ ทศิ ทางและแนวโนม้ ของโรค และสถานการณ์ ทก่ี ระทบตอ่ สขุ ภาวะ พรอ้ มกบั เจาะลกึ พฤตกิ รรมของคนไทยในแตใ่ นประเดน็ ทเ่ี ปน็ ทส่ี นใจผา่ นสอ่ื สงั คมออนไลน์ พรอ้ มทง้ั ใหค้ �ำ แนะน�ำ ระดบั ปจั เจกบคุ คล และข้อเสนอแนะเชิงนโยบายของ สสส. ต่อสงั คม เราเผชิญกับโควิด-19 มาเป็นเวลา 2 ปีแล้ว การจับประเด็นและ ทิศทางสุขภาพในปี 2565 จึงหนีไม่พ้นเรื่องของโควิด-19 ที่มีความ สัมพันธ์กับการปรับชีวิตของผู้คน ดังน้ัน 10 เร่ืองสุขภาพ จึงมาในธีม

จดหมายขา่ วชุมชนคนรกั สุขภาพ ปีท่ี 18 ฉบบั ท่ี 243 มกราคม 2565 สาร ับญ 02 จากใจผูจ้ ัดการ 04 สขุ ประจําฉบับ Thaihealth Watch 2022 รู้ เพอ่ื สู้ ปรบั ตวั ใหร้ อดในยคุ โควดิ -19 10 สขุ สร้างได ้ สภู้ ัยฝุ่น PM2.5 คนื ลมหายใจบรสิ ทุ ธิ์ 16 คนสร้างสุข รูจ้ ักคนสู้ฝุน่ เพราะอากาศบริสุทธเ์ิ ป็นของทกุ คน ส�ำนักงานกองทุนสนบั สนนุ 18 สุขรอบบ้าน การสรา้ งเสรมิ สุขภาพ (สสส.) 20 21 ตะลึงวจิ ัยนวดบ�ำบัด กระตุน้ เซลลส์ ร้างกลา้ มเนอื้ อาคารศนู ยเ์ รยี นรสู้ ขุ ภาวะ 22 เลขท่ี 99/8 ซอยงามดพู ลี 23 สขุ ไร้ควัน แขวงทงุ่ มหาเมฆ เขตสาทร สุขเลกิ เหลา้ กรงุ เทพฯ 10120 คนดงั สุขภาพด ี รักตัวเองให้เปน็ จดุ เร่ิมต้นสขุ ภาพดที ้ังกายและใจ สุขลับสมอง คนไทย สสส. มีหน้าที่สง่ เสริมสนบั สนนุ ให้ประชาชนมีพฤตกิ รรมสรา้ งเสริมสขุ ภาพ และ ลด ละ เลิก มสี ขุ ภาวะ พฤติกรรมท่ีเส่ียงต่อการทำ�ลายสุขภาพ ซ่ึงนำ�ไปสู่การมีสุขภาพกายแข็งแรง สุขภาพจิต สมบูรณ์ และมีคุณภาพชีวิตท่ีดี ถือเป็นพัฒนาการด้านสุขภาพอีกด้านหนึ่ง ซึ่งสำ�คัญไม่ยิ่ง อย่างยง่ั ยนื หย่อนกวา่ การรักษาพยาบาล

สขุ ประจ�ำฉบับ รู้ เพอ่ื สู้ ปรับตวั ให้รอด ในยคุ โควดิ -19 นับเป็นมหาวิกฤตท่ีคนทั้งโลกได้รับผลกระทบ แสนสาหัส และต้องปรับตัวเรียนรู้ให้ก้าวผ่านโลกท่ีถูก ไวรสั โคโรน่า 2019 หรอื โควิด -19 ที่คกุ คามเราไปให้ได้ ธรรมชาตขิ องไวรสั จะพฒั นาตวั เองและกลายพนั ธอุ์ ยตู่ ลอดเวลา ประกอบกบั การตดิ เชอ้ื จ�ำ นวนมหาศาล ท�ำ ใหโ้ อกาสทเ่ี ชอ้ื จะกลายพนั ธ์ุ ในต�ำ แหนง่ พนั ธกุ รรมที่ทำ�ใหโ้ รครนุ แรงมากขึ้น มีความสามารถในการ แพรเ่ ชื้อได้เรว็ ขน้ึ จนกลายเปน็ ปญั หาทางสาธารณสุขไม่รจู้ บ จากเดลตา้ สู่ โอมคิ รอน ท�ำ ใหน้ กั วทิ ยาศาสตรแ์ ละนกั ไวรสั ตา่ งพากนั ลงความเหน็ วา่ เราทกุ คนอาจตอ้ งใชช้ วี ติ อยกู่ บั ไวรสั อกี ยาวนานนบั ปกี วา่ ทปี่ ระชากรโลกจะมภี มู ติ า้ นทานเพยี งพอ หรอื มยี ารกั ษา วคั ซนี ทปี่ อ้ งกนั ไดค้ รอบคลมุ จนทำ�ให้ไวรสั นี้กลายเป็นโรคประจำ�ถน่ิ ไปในทีส่ ดุ ทศิ ทางของสขุ ภาพคนไทย จะเดนิ ไปในทศิ ทางไหน อาจจะตอ้ งเรมิ่ จากทราบสถานการณ์ปัญหาในปที ่ีผา่ นมา ว่าเกิดอะไรข้นึ บ้าง และเรา จะร่วมกันแก้ปญั หาและปรบั ตวั ให้อยู่รอดไดอ้ ย่างไร 4 นิตยสารสร้างสุข

ส�ำ นกั งานกองทนุ สนบั สนนุ การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) รว่ มกบั ส�ำ นกั งานพฒั นาระบบขอ้ มลู ขา่ วสารสขุ ภาพ บรษิ ทั ไวซไ์ ซท์ ประเทศไทย จ�ำ กดั และภาคีเครือข่ายทางวิชาการ จงึ รว่ มจัดงานหลักของ “Thaihealth Watch 2022” จับตา 10 ประเดน็ ทิศทางสขุ ภาพคนไทย ปี 2565 ข้ึน 1 SITUATION 2 SOCIAL Thaihealth Watch 2022 คอื การจบั ตา 10 ประเดน็ TREND ทิศทางสุขภาพคนไทย ปี 2565 มีท่ีมาจากการเช่ือมโยง องค์ความร้ใู น 3 สว่ น หรอื 3S ประกอบดว้ ย 1. Situation สถานการณ์สุขภาพคนไทย จากสถิติสุขภาพ ระหว่างปี 2563–2564 เพ่ือเห็นทิศทางหรือแนวโน้มภาระโรคที่เกิดข้ึน รวมถึงสถติ เิ ชงิ ประเดน็ ที่เกยี่ วขอ้ ง 2. Social Trend จบั กระแสความสนใจทม่ี กี ารพดู ถงึ ในสงั คม ผา่ นสอ่ื สงั คมออนไลน์ เพอ่ื ศกึ ษาพฤตกิ รรมสขุ ภาพและเจาะลกึ ถงึ พฤตกิ รรม ของคนไทยในแต่ละประเดน็ 3. Solution ขอ้ แนะน�ำ ทง้ั ในระดบั ปจั เจกบคุ คล และขอ้ เสนอแนะ 3 SOLUTION เชิงนโยบายของ สสส. ต่อสงั คม 10 ประเดน็ สสส. ได้จัดกลุ่มให้ตอบโจทย์สำ�หรับการนำ�ไปปรับการใช้ชีวิต พร้อมก้าวไปในยุคโควิด-19 กับเทรนด์สุขภาพปี 2565 โดยแบ่ง ท่เี ปน็ ทิศทางสขุ ภาพ ออกเป็น 4 มิติ ได้แก่ 1.Physical หรือ กาย 2.Mental หรือ จิต ทน่ี า่ จับตามอง 3.Spiritual หรอื ปญั ญา 4.Social หรอื สังคม มติ ทิ างกาย มี 2 ประเดน็ ไดแ้ ก่ 1.จบั ตาโควดิ กลายพนั ธ์ุ ดแู ลสขุ ภาพอยา่ งไรเมอ่ื ตอ้ งอยกู่ บั โควดิ -19 สง่ิ ส�ำ คญั คอื การดแู ลสขุ ภาพรา่ งกายใหแ้ ขง็ แรง พรอ้ มเรยี นรู้ และปรบั ตวั 2.ดแู ลสขุ ภาพใกล-้ ไกล หว่ งใยทกุ กลมุ่ ประชากร ชมุ ชนดแู ลซง่ึ กันและกันลดความเหลือ่ มล�ำ้ ทางสุขภาพ มติ ทิ างจติ มี 2 ประเดน็ ไดแ้ ก่ 1.เลย้ี งลกู ใหเ้ ตบิ โตอยา่ งไรในยคุ โควดิ สง่ เสรมิ การเรยี นรดู้ ว้ ยจติ วทิ ยาเชงิ บวก เนน้ การมสี ว่ นรว่ มของผปู้ กครอง โรงเรยี นชมุ ชน และสงั คม 2.เมอ่ื “บา้ น” ไมใ่ ชพ่ น้ื ทป่ี ลอดภยั ปญั หาความรนุ แรง ในครอบครัวไมใ่ ช่เพยี งเรอ่ื งส่วนตัว คน้ หากลไกเฝ้าระวงั มติ ทิ างปญั ญา มี 1 ประเดน็ ไดแ้ ก่ รู้เท่าทันส่อื พ้นภยั กับดกั ขา่ วลวง หลังจากพบขา่ วลวงในสื่อออนไลน์ เกี่ยวกับวคั ซีนโควดิ -19 สมนุ ไพรป้องกันโรค ถงึ 17,130 ข้อความ การสรา้ งทกั ษะ “รเู้ ท่าทันสือ่ ” คอื การสร้าง ภมู ิคุ้มกนั ทีม่ ีประสทิ ธิภาพ มติ ทิ างสงั คม มี 5 ประเดน็ ไดแ้ ก่ 1.สรา้ งความมน่ั คงทางอาหาร ลดโภชนาการขาด-เกนิ พบกลมุ่ คนดอ้ ยโอกาส คนไร้บ้าน เข้าไม่ถึงแหล่งอาหาร เด็กเรียนออนไลน์จนกินไม่เหมาะสม 2.“พนันออนไลน์” การเข้าถึงท่ีสูงทำ�ให้ ตอ้ งสรา้ งกลไกปอ้ งกนั 3.โรคทางเพศสมั พนั ธ์ ทย่ี งั เกดิ จากการไมใ่ ชถ่ งุ ยาง และคา่ นยิ มเรอ่ื งคนู่ อน 4.ขยะหนา้ กาก อนามยั มลพิษท่ีเกิดข้ึนพร้อมการระบาด 5.อากาศสะอาด สิทธิพน้ื ฐานประชาชน ทตี่ ้องเรง่ ปกปอ้ ง การเฝ้าระวังประเด็นเสี่ยงทางสุขภาพเหล่าน้ี จะทำ�ให้ประชาชน สแกนอ่านข้อมลู เพิม่ เตมิ รู้เท่าทัน และเป็นสัญญาณเตือนให้ทุกคนก้าวเดินไปในอนาคตอย่าง Thaihealth Watch ไดท้ ี่นี่ ระมัดระวงั พร้อมปรบั เปลย่ี นพฤติกรรมหลาย ๆ อยา่ ง หาทางปอ้ งกนั เพ่อื ให้ใช้ชีวิตไดอ้ ยา่ งปลอดภยั สขุ ภาพดใี นทุกมิติ นิตยสารสร้างสุข 5

กาย Physical ยังหนีไม่พ้นผลพวงจากการระบาดของไวรัส “จับตาโควิดกลายพันธุ์ ดูแลสุขภาพอย่างไร เม่ือต้องอยู่กับโควิด-19” ก่อนหน้านี้ สายพันธ์ุอังกฤษ และสายพันธ์ุเดลต้า เคยเป็นตัวเปลี่ยนเกม วันน้ีสายพันธุ์โอมิครอน กำ�ลังคืบคลานเข้ามาอย่างช้า ๆ หลายประเทศมีปริมาณผู้ติดเช้ือสูงอีกคร้ัง ซ่ึงไทยก็อาจจะเกิดข้ึนได้ สิ่งท่ีเราทำ�ได้ คือ การดูแลป้องกันตนเองด้วยวิธีที่เคยปฏิบัติกันมาเสมอ คือ เว้นระยะห่าง สวมหนา้ กาก ลา้ งมอื ท่ีสำ�คัญ คอื การฉดี วัคซีน เรารู้จักโควิด-19 มาต้ังแต่ต้นปี 2563 ผ่านการล็อกดาวน์ การระบาดหนักระลอกแล้วระลอกเล่า การติดเช้ือทุบสถิติ รายวันจากหลักร้อย ไปหลักพัน จนเป็นหลักหม่ืน ไร้เตียง เข้าไม่ถึงการรักษา ผ่านความเจ็บปวดของครอบครัวสู่ครอบครัว “การดูแลสุขภาพทุกกลุ่มประชากร” นับเป็นการรับมือที่เกิดข้ึนต้ังแต่การระบาดระลอกต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นชุมชน แคมป์คนงาน สถานประกอบการ มาตรการ Home Isolation และ Community Isolation ถูกน�ำ มาใช้ เพื่อใหไ้ มม่ ใี ครถกู ทิ้งไวล้ �ำ พงั การดแู ล ตวั เองทบี่ า้ นโดยมรี ะบบทดี่ หี นนุ หลงั จะเปน็ ทางออกเพอ่ื ลดภาระสาธารณสขุ ลดการเสยี ชวี ติ ซงึ่ มหี ลายหนว่ ยงานเขา้ มารว่ มสรา้ ง ระบบและเกดิ ชมุ ชนต้นแบบข้นึ อย่างตอ่ เนอื่ ง วิธปี อ้ งกันการตดิ เช้ือโควดิ ขนั้ สูงสุด แบบครอบจกั รวาล Universal Prevention ออกจากบา้ น เวน้ ระยะหา่ ง สวมหน้ากากอนามัย ลา้ งมือบอ่ ย ๆ ด้วยสบู่ อยา่ ใช้มือสัมผสั หน้ากาก เม่ือจำเปน็ 1-2 เมตร และทับด้วยหน้ากากผา้ หรอื แจลแอลกอฮอล์ รวมทัง้ ใบหนา้ ตา จมกู ปาก ตลอดเวลา ผูเ้ ป็นกลุ่มเสยี่ ง ทำความสะอาด แยกของใชส้ ว่ นตัวทกุ ชนิด กนิ อาหารปรงุ สุกใหม่ หากสงสัยว่าตนเองเสีย่ ง หลกี เลีย่ ง และฆา่ เชื้อพ้ืนผิว ไมใ่ ช้รว่ มกบั ผูอ้ ื่น แยกสำรับ ตรวจดว้ ย ATK บอ่ ย ๆ ท่ถี ูกสมั ผสั บ่อย ๆ เพื่อยนื ยนั ว่าติดเช้ือหรอื ไม่ การออกจากบ้าน ใช้ช้อนกลางส่วนตวั 6 นิตยสารสรา้ งสขุ





สังคม Social 1663 ท่ามกลางปัญหาสุขภาพ ปฏิเสธไม่ได้ว่า ผลจากวิกฤตโควิด-19 สายด่วนปรกึ ษาเอดส์ ยงั ซ�้ำ เติมปัญหาสังคมใหย้ �่ำ แย่ลงไปอีก เกิด “ปัญหาความมนั่ คงทางอาหาร และท้องไมพ่ รอ้ ม โภชนาการขาด-เกิน” “ปัญหาพนันออนไลน์” “เยาวชนสวมถุงยางเพ่ิม แตโ่ รคทางเพศสมั พนั ธย์ งั พงุ่ ” “ขยะหนา้ กากอนามยั ลน้ เมอื ง” “มลพษิ กระทบ มหี ญิงตง้ั ครรภไ์ ม่พร้อมขอรับบริการปรกึ ษา ต่อสทิ ธอิ ากาศสะอาดของทุกคน” กลมุ่ เยาวชน เขา้ ไปตดิ ในวงั วน พนนั ออนไลน์ พบอตั ราคนไทยเลน่ พนนั 2,490 คน 6ต.3ค. พ.ค. ออนไลนเ์ พม่ิ ขึน้ 6.3% โดยพบ 37.6% อายตุ ำ�่ กว่า 20 ปี เล่นต้งั แตส่ ลอต 4,461 คน พนันฟตุ บอลออนไลน์ เด็กท่เี ข้าถึงใช้เงนิ มากกว่า 1 พนั บาท ซงึ่ เอามาจากที่ เฉลี่ย 64 พนันออนไลนใ์ หไ้ ปรวี ิวโพสตต์ า่ ง ๆ จะได้เงินมาเล่นต่อ ส่วนปัญหาของเยาวชนท่ีสำ�คัญ อีกประเด็นคือ ปัญหาโรคติดต่อ 83 เฉล่ีย ทางเพศสัมพันธ์ ท่ีเพ่ิมขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งหนองใน ซิฟิลิส หนองในเทียม แผลรมิ ออ่ นกามโรคตอ่ มน�ำ้ เหลอื ง และปญั หาใหญค่ อื ทอ้ งไมพ่ รอ้ ม ทตี่ อ้ งหา คน/วนั 149 ทางช่วย เพราะในช่วงโควิด-19 มีหญิงต้ังครรภ์ไม่พร้อมขอความช่วยเหลือ ผ่านสายด่วน 1663 เพมิ่ ถงึ เทา่ ตัว ในจำ�นวนนี้ 17% เปน็ เยาวชน 19% คน/วัน โควดิ -19 ยงั ทำ�ให้เกิดปญั หา สง่ิ แวดลอ้ มที่ต้องแกไ้ ข คอื ปญั หาขยะพลาสติก หญิงอายุ 17% หนา้ กากอนามยั เกิดขยะเกือบ 2 ล้านชน้ิ ตอ่ วนั รวมถึงมกี ารใช้ ATK มากขึ้น จะก�ำ จัด อย่างไรให้ถกู วิธี ต้องอาศยั การสอ่ื สารต่อเนือ่ ง และสุดทา้ ยคอื PM 2.5 ทเ่ี ร่ิมมปี ัญหา >20ปี หญิงอายุ หนกั ขน้ึ เรอ่ื ย ๆ ในทกุ ปี คา่ ฝนุ่ PM2.5 เกนิ เกณฑม์ าตรฐานจนกระทบตอ่ สขุ ภาพ สสส. ผลักดันให้มี พ.ร.บ.อากาศสะอาด พร้อมเสนอสภาปีหน้า รวมถึงสนับสนุนการทำ� >20ปี แอปพลิเคชัน Burn check เพื่อให้เกษตรกรตรวจสอบจุดการเผาทางการเกษตร เพือ่ หลกี เล่ยี งไม่เผาในช่วงทีม่ ีการเผาจำ�นวนมาก จะเลย่ี งการเกดิ ฝุน่ ควนั สภุ า ใยเมือง กรรมการมูลนิธเิ กษตรย่งั ยนื คนไทยส่วนใหญ่คิดวา่ เราคงไม่มปี ัญหาความมัน่ คงทางอาหาร แต่โควดิ -19 ทำ�ให้ เรารู้ความจริงว่าเกิดปัญหาโครงสร้างระบบอาหาร จำ�เป็นต้องเปลี่ยนแปลงระบบนิเวศ อาหารใหม่ คือทำ�ให้อาหารมีความหลากหลายมีประโยชน์ต่อสุขภาพมากข้ึน เพ่ือไม่ให้ ผผู้ ลติ ตอ้ งพบกับความเสย่ี งที่ผลิตเชิงเดยี่ ว เกิดระบบกระจายสนิ คา้ และโครงการสวนผัก คนเมือง ให้ชุมชนชว่ ยเหลอื ตัวเองได้















จากประสบการณ์ทำ�งาน อาจารย์สะท้อนว่า จากการท�ำ งานรว่ มกบั สสส. 2-3 ปที ผ่ี า่ นมา และท�ำ งานรว่ มกบั ตัวการท่ีสำ�คัญท่ีทำ�ให้เกิดภาวะมลพิษทางอากาศ คือ กรมควบคมุ มลพษิ เพอ่ื หาแนวทางแกไ้ ขปญั หาฝนุ่ PM2.5 รวมถงึ พฤติกรรมการใช้ชีวิตของทุกคนที่ส่งผลต่อสภาวะภูมิ มีการให้ความรู้และส่งเสริมเร่ืองการดูแลสุขภาพ ควบคู่การดูแล อากาศของโลก หรือโลกร้อน ไม่ใช่เกิดจากธรรมชาติ ส่ิงแวดล้อม การเปิดศูนย์ ศวอ. ถือเป็นศูนย์รวมของนักวิชาการ เพราะปีท่ีผ่านมาเชียงใหม่ มีฝุ่นลดลง ไม่ได้เกิดจาก เพอ่ื มารว่ มกนั พฒั นาองคค์ วามรทู้ ส่ี ามารถเอาไปใชใ้ นการขบั เคลอ่ื น นโยบายรฐั บาลในการควบคมุ การเผา แตเ่ กดิ จากฝนตก สง่ เสรมิ วางมาตรการในแกไ้ ขปญั หามลพษิ ทางอากาศได้ พรอ้ มทง้ั จ�ำ นวนมาก ชว่ ยดบั ไฟปา่ รฐั บาลจงึ ควรออกมาตรการ เผยแพร่ความรู้ทางวิชาการเป็นชุดความรู้ที่ประชาชนเข้าถึงได้ แก้ปัญหาการการเผาไหม้ เผาป่า และควรให้ความรู้ ทางชอ่ งทางตา่ งๆ เพอื่ น�ำ ไปสกู่ ารแก้ปญั หาอย่างยงั่ ยืน แก่ประชาชนในการดูแลตนเองและร่วมเป็นส่วนหน่ึง “การแก้ปัญหาฝุ่น PM2.5 ต้องเป็นความร่วมมือจาก ในการลดมลพิษทางอากาศ ทกุ ภาคสว่ น ทง้ั นกั วชิ าการ ภาครฐั ภาคเอกชน และภาคประชาสงั คม “มลพิษทางอากาศ โดยเฉพาะเจา้ ฝุ่น PM2.5” ซ่ึงการทำ�งานของศูนย์นอกจากเน้นเร่ืองของการดูแลมลพิษทาง ถอื เปน็ ปญั หาใหญข่ องประเทศไทย เพราะสง่ ผลทง้ั ดา้ น อากาศ ส่ิงแวดล้อม จะให้ความสำ�คัญในการดูแลสุขภาพของ ส่ิงแวดล้อม เศรษฐกิจ และสุขภาพของคนในประเทศ ประชาชนคนไทย ทำ�ความเข้าใจ ส่ือสารข้อมูลอย่างถูกต้อง ไม่ใช่ โดยทาง สสส. เล็งเห็นความสำ�คัญในการลดมลพิษ แค่ให้ข้อเสนอเชิงนโยบาย แต่การสร้างความเข้าใจ และสนับสนุน ทางอากาศ และลดผลกระทบสุขภาพ ได้มีการจัดต้ัง ใหท้ กุ ภาคสว่ นเขา้ มามสี ว่ นรว่ มในทางปฏบิ ตั ิ และแกป้ ญั หามลพษิ ศนู ยว์ ชิ าการเพอื่ ขบั เคลอ่ื นการปอ้ งกนั และแกไ้ ขปญั หา ทางอากาศ ฝนุ่ PM2.5 อยา่ งจรงิ จัง” รศ.วงศ์พนั ธ์ กล่าว มลพษิ อากาศ (ศวอ.) มงุ่ เป็นศูนย์กลางในการรวบรวม ข้อมูลวิชาการในการแกไ้ ขปญั หามลพิษทางอากาศ มลพิษทางอากาศนั้น ทำ�ให้ประชาชนที่ได้รับผลกระทบจาก “การแก้ปัญหามลพษิ ทางอากาศได้ด�ำ เนินการ มลพษิ ทางอากาศสญู เสยี ชวี ติ กวา่ 7 ลา้ นคนทว่ั โลก ซง่ึ ประเทศไทย 2 เรอ่ื งส�ำ คญั คอื การวดั ฝนุ่ และการก�ำ หนดมาตรฐาน มีผู้ป่วยจำ�นวนมากท่ีได้รับผลกระทบจากฝุ่น PM2.5 ดังน้ัน คุณภาพอากาศ ในอดีตฝุ่นจะมี PM100 จนกระท่ัง การแก้ปัญหามลพิษทางอากาศ ต้องดำ�เนินการอย่างต่อเน่ือง ปี 2535 มี PM10 และมีการพัฒนาเคร่ืองวัดฝุ่น เพราะปญั หาฝุ่น PM2.5 รุนแรงมากข้นึ มาโดยตลอด รวมถึงการใหค้ วามรู้ความเขา้ ใจเกยี่ วกบั ทั้งน้ี ผู้ท่ีสนใจข้อมูลจากศูนย์วิชาการเพื่อขับเคลื่อน อนั ตรายจากฝนุ่ ขนาดเลก็ และในปัจจบุ นั เป็น PM2.5 การป้องกันและแก้ไขปัญหามลพิษทางอากาศ (ศวอ.) สามารถ ฝุ่นละอองขนาดเล็ก ซึ่งฝุ่นย่ิงเล็กย่ิงมีอันตรายต่อ ตดิ ตามรายละเอียดเพ่มิ เติมได้ทเ่ี วบ็ ไซต์ www.ccas.or.th และ ร่างกายมากข้ึน ไม่ได้ส่งผลกระทบต่อทางเดินหายใจ เฟซบกุ๊ แฟนเพจ “รทู้ นั ฝนุ่ ” www.facebook.com/CCAS.EEAT เท่าน้ัน แต่มีผลต่อเกิดโรคปอดเร้ือรังและฝุ่นเข้าไป ในกระแสเลือด ทำ�ให้เลือดไปเล้ียงหัวใจ เลี้ยงสมอง ตดิ ตาม เฟซบกุ๊ แฟนเพจ : คนสรา้ งสขุ ไมไ่ ด้ไม่อาจทำ�ให้เกดิ การสญู เสยี ชีวิตได้” รศ.วงศพ์ นั ธ์ กลา่ ว นติ ยสารสรา้ งสุข 17

สุขรอบบ้าน นตะลวงึ วดจิ ยับ​ ำ�บดั กระตุน้ เซลลส์ รา้ งกลา้ มเน้อื ​นวดนับเป็นศาสตร์ทางการแพทย์แผนหนึ่งท่ีเช่ือว่า ผลการวิจัยครั้งนี้ เปรียบเหมือนสะพานที่ทำ�ให้การ เกิดขึ้นมาแล้วกว่า 3,000 ปี ​ล่าสุด ทีมนักวิจัยฮาร์วาร์ด นวดที่เคยถูกมองว่าเป็นภูมิปัญญาของโลกตะวันออก พสิ จู นจ์ นไขคำ�ตอบวา่ “นวด” ไมใ่ ชแ่ คก่ ารผอ่ นคลาย แตช​่ ว่ ย แคเ่ พอื่ การผอ่ นคลาย ก​ า้ วขา้ มไปสก​ู่ ารยอมรบั ในระดบั โลก ฟน้ื ฟูกล้ามเน้อื ได้ด้วย มากข้ึน ในฐานะของ​วิธีการบำ�บัดรักษาโรคชนิดหน่ึงที่มี ผลการวิจยั รองรับแล้ว ​ ​​​​นกั วทิ ยาศาสตรจ์ ากสถาบนั วสิ เพอ่ื การวศิ วกรรมเชงิ ชวี วทิ ยา ขน้ั ตอนการทดลองนน้ั ทมี วจิ ยั รว่ มของมหาวทิ ยาลยั และโรงเรียนวิศวกรรมศาสตร์และวิทยาศาสตร์ประยุกต์ จอห์น ฮาร์วาร์ด ได้ประดิษฐ์ระบบกลไกหุ่นยนต์ที่สามารถปรับ เอ พอลสัน แห่งมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ในประเทศสหรัฐอเมริกา แรงกดท่ีจำ�ลองการนวดเพ่ือใช้ส่งแรงนวดไปยังขาของ รว่ มกนั ว​ จิ ยั ศาสตรก์ ารนวดจนไดผ้ ลสรปุ ทแี่ นช่ ดั ว​ า่ การนวดจดั เปน็ หนทู ดลองท​ ี่สว่ นป​ ลายของหุ่นยนตน์ วดน้ัน จะเปน็ วัสดทุ ี่ ​กลไกบ�ำ บดั (Mechanotherapy) หรอื การใช้เครือ่ งมือกล ในการ ท�ำ จากซลิ โิ คน เพอื่ ใหเ้ กดิ แรงสมั ผสั เ​ ทยี บเคยี งกบั การนวด รักษาโรคชนิดหน่ึง มีผลต่อการกระตุ้นการงอกของกล้ามเนื้อใหม่ ด้วยมือคน ​นักวิจัยอีกทีมทดลองนวดขาหนูทดลองท่ี ทดแทนส่วนท่ไี ดร้ บั บาดเจบ็ ไดจ้ ริง ๆ บาดเจบ็ กลา้ มเนอ้ื และน​ กั วจิ ยั อกี ทมี สงั เกตการเปลย่ี นแปลง ระดบั เซลล์ ทเ่ี น้อื เยอ่ื กล้ามเนือ้

​ เมอ่ื ก�ำ หนดแรงนวดทเ่ี หมาะสม รา่ งกายหนทู ดลอง ​ในการทดลองผลการนวดต่อการฟ้ืนฟูกล้ามเน้ือขาหนู ท่ีบาดเจ็บน้ัน นักวิจัยได้ทำ�การจำ�ลองการนวดเพ่ือบำ�บัดรักษา จะเคลยี รเ์ ซลลภ์ มู คิ มุ้ กนั ทเี่ รยี กวา่ นวิ โทรฟลิ (Neutro- เปน็ เวลานานถงึ 14 วนั และเปรยี บเทยี บผลการเยยี วยากลา้ มเนอ้ื บาดเจ็บด้วยระบบภูมิคุ้มกันร่างกายของหนูทดลองระหว่างกลุ่ม phil) ​ออกจากจุดที่กล้ามเน้ือบาดเจ็บได้อย่างรวดเร็ว​ ท่ีได้รับการบำ�บัดด้วยแรงนวด กับกลุ่มหนูทดลองที่ไม่ได้บำ�บัด ดว้ ยอะไรเลย​ เป็นสญั ญาณบง่ บอกวา่ กระบวนการฟ้ืนฟูรกั ษาตัวเอง สรุปแล้วกระบวนการฟื้นฟู้กล้ามเนื้อท่ีได้รับบาดเจ็บของ หนูทดลองเกิดข้นึ เรว็ กวา่ ปกตถิ งึ 2 เท่าตวั เมอ่ื ได้รับการกระตนุ้ ของเนื้อเยื่อกล้ามเนื้อท่ีบาดเจ็บถูกกระตุ้นให้เกิดขึ้น จากแรงนวดทเ่ี หมาะสม งานวจิ ยั นไ​้ี ดร้ บั การตพี มิ พใ์ นวารสารดา้ น วทิ ยาศาสตรป์ ระยกุ ตแ์ ละการแพทยช์ อ่ื ไซแอนซ์ ทรานสเลชนั นอล และส�ำ เรจ็ ไดเ้ รว็ กวา่ กรณที ถ่ี กู ทง้ิ ไวโ้ ดยไมไ่ ดบ้ �ำ บดั รกั ษา เมดซิ น (Science Translational Medicine) “มีงานวิจัยเก่ียวกับการนวดก่อนหน้าจำ�นวนมาก แต่ยัง ดว้ ยการใชแ้ รงนวดเลย ไมม่ กี ารทดลองเปน็ ระบบแบบแผน ในขณะทผ่ี ลการศกึ ษาครง้ั น้ี นิวโทรฟิล คือ เม็ดเลือดขาวชนิดที่มีมากที่สุด ได้พบความเช่ือมโยงท่ีชัดเจนระหว่างการกระตุ้นทางกลไก ประมาณ 60-70% ในบรรดาเม็ดเลือดขาวทุกชนิด และการทำ�หน้าท่ีของระบบภูมิคุ้มกันร่างกาย” คุณ โบ รี เซอ หนึ่งในทีมนักวิจยั รว่ มฮารว์ ารด์ กล่าว ของสัตว์เล้ียงลูกด้วยนมส่วนใหญ่รวมถึงมนุษย์ด้วย นอกจากทผี่ ลการวจิ ยั นจ้ี ะแสดงใหเ้ หน็ ถงึ ผลดขี องการนวด ท�ำ หนา้ ทเ่ี ปน็ สว่ นประกอบส�ำ คญั ในระบบภมู คิ มุ้ กนั แบบ ต่อการสร้างเซลล์กล้ามเนื้อใหม่ คุณ โบ รี เซอ กล่าวด้วยว่า ดง้ั เดมิ (innate immune system) หนา้ ทกี่ ารท�ำ งาน ผลการวิจยั เดียวกันนี้ก็ไดบ้ อกถึงความเปน็ ไปได้ท่ีว่า การนวดนน้ั มคี วามแตกตา่ งหลากหลายขึน้ อยู่กบั ชนิดสตั วน์ ัน้ ๆ น่าจะมีผลดีในลักษณะเดียวกันต่อส่วนอื่น ๆ ร่างกายท่ีเช่ือมโยง กันกับกล้ามเน้ือด้วย ไม่ว่าจะเป็น กระดูก เอ็น เส้นผม และก็ นักวิจัยยังพบหลักฐานอีกอย่างที่ยืนยันถึงผลดี ผวิ หนังดว้ ย ของแรงนวดต่อการฟื้นฟูกล้ามเน้ือที่บาดเจ็บ ​คือ พบไซโตไคน์ (cytokines) ท่ีเกี่ยวกับการอักเสบใน บริเวณกล้ามเนื้อขาหนูถูกกำ�จัดไปด้วยในช่วงเวลา เดียวกัน ซ่ึงกระบวนการกำ�จัดไซโตไคน์ท่ีรวดเร็วข้ึนน้ี บ่งชี้ถึง​ประสิทธิภาพท่ีเพิ่มข้ึนในกระบวนการสร้าง เนอ้ื เยอ่ื กลา้ มเนอ้ื ใหมข่ น้ึ มาทดแทนกลา้ มทไ่ี ดร้ บั บาดเจบ็ หรือเสียหายไปก่อนหนา้ น้นั ไซโตไคน์ เป็นสารที่สร้างและหลั่งโดยเซลล์ใน ระบบภมู คิ มุ้ กนั มบี ทบาทเกย่ี วกบั ภมู คิ มุ้ กนั และบทบาท ด้านอื่นรวมถึงการเกิดการอักเสบ ที่เป็นปฏิกิริยาทาง ภมู ิคุ้มกันในการต่อสกู้ บั ส่ิงแปลกปลอมของร่างกาย แหล่งท่มี าของขอ้ มูล https://scitechdaily.com/muscle-regeneration-massage-doesnt-just-feel-good-it-makes-muscles-heal-faster-and-stronger นิตยสารสร้างสุข 19

สุขไร้ควัน การวจิ ยั เรอื่ งบหุ รไ่ี ฟฟา้ ยงั คงมกี ารเดนิ หนา้ เกบ็ ขอ้ มลู อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ลา่ สดุ ทมี แพทยจ์ ากโรงเรยี นแพทย์ กรอสแมน มหาวทิ ยาลยั นวิ ยอรก์ และโรงเรียนแพทย์ มหาวิทยาลัย จอนห์ ฮ็อปกินส์ ประเทศ สหรฐั อเมรกิ า อา้ งองิ จากขอ้ มลู การส�ำ รวจดา้ นสขุ ภาพและการใช้ ผลิตภัณฑ์ยาสูบของประชากรชาย อายุระหว่าง 20-65 ปี จำ�นวน 13,711 คน พบว่า ผู้ชายท่ีสูบบุหรี่ไฟฟ้าเสี่ยงเส่ือม สมรรถภาพทางเพศหรอื นกเขาไม่ขนั สูงกวา่ ปกติ 2 เทา่ ตัว ผลวิจยั บุหรไ่ี ฟฟ้า ทหี่ นมุ่ ๆ ต้องรบั ฟัง ยิง่ วิจัย ยงิ่ รู้ชัดอนั ตราย โดยทมี วจิ ัยไดผ้ ลสรุปจากการศึกษาวเิ คราะหข์ ้อมูลเชงิ ลกึ ว่า อัตราการเกิดปัญหาอวยั วะเพศไม่แข็งตวั หรอื เสื่อมสมรรถภาพทางเพศในกล่มุ ประชากรทศ่ี กึ ษาในกลุ่มที่สบู บุหรีไ่ ฟฟา้ จะสงู กว่ากลมุ่ ท่ไี มส่ ูบเลยถึง 2.2 เท่าตัว และแมแ้ ตค่ นทส่ี บู บหุ รไ่ี ฟฟา้ เพยี งแคว่ นั ละครง้ั กย็ งั พบวา่ มคี วามเสย่ี งในการเกดิ ปญั หาเสอ่ื มสมรรถภาพทางเพศ ที่เพิ่มสงู ขึ้นกวา่ ปกติด้วย เน่ืองจากสารนิโคตนิ กระทบต่อการไหลเวยี นเลือด นกั วิจยั ได้วิเคราะหเ์ จาะลึกลงไปอกี ว่า กล่มุ ทเ่ี คยสูบบหุ รี่จริงมากอ่ นและกลุ่มทไี่ มเ่ คยสูบบหุ รจี่ ริงแต่มาเริ่ม สบู บหุ รไี่ ฟฟา้ จะมปี ญั าเรอ่ื งเซก็ สเ์ สอื่ มตา่ งกนั ไหม ปรากฎวา่ ไมพ่ บความแตกตา่ งซงึ่ ท�ำ ใหเ้ หน็ ชดั เจนวา่ เปน็ ผลจาก บหุ รไ่ี ฟฟา้ ทท่ี �ำ ใหเ้ กดิ ปญั หาเสอ่ื มสมรรถภาพทางเพศ เพอ่ื ความเปน็ กลางในการท�ำ วจิ ยั ท�ำ ใหน้ กั วจิ ยั ไดล้ องปรบั ปัจจัยอี่น ๆ ที่อาจมีผลต่อปัญหาเร่ืองอวัยวะเพศไม่แข็งตัวได้เช่นกัน โดยตรวจสอบประวัติการป่วยโรคหัวใจและ หลอดเลือดแต่ผลท่ีไดก้ ย็ ง่ิ ตอกย้�ำ หนักเข้าไปอีกวา่ บหุ รีไ่ ฟฟา้ คือตัวการทแ่ี ท้จริง เพราะเมอื่ ตัดคนท่ีเคยมปี ระวัติ เกี่ยวกับปัจจัยเส่ียงอ่ืน ๆ ออกแล้ว ความเสี่ยงในการเกิดการเส่ือมสมรรถภาพทางเพศในกลุ่มผู้สูบบุหร่ีไฟฟ้า กลบั ย่ิงเพิม่ สงู ขึ้นไปถึง 2.4 เทา่ ตวั เมื่อเทยี บกบั คนทไี่ ม่สบู เลย จากงานวิจัยท่ีออกมาอย่างต่อเนื่อง ก็ทำ�ให้หลายประเทศมีความเคล่ือนไหวเร่ืองมาตรการควบคุม ล่าสุด เช่น รัฐบาลจีน ถือเป็นประเทศท่ีตระหนักถึงเรื่องพิษภัยของบุหร่ีไฟฟ้ามาแต่ต้นได้ประกาศห้ามมิให้จำ�หน่าย บหุ ร่ไี ฟฟา้ แกผ่ เู้ ยาวม์ าตงั้ แตป่ ี 2561 และในปตี ่อมากห็ ้ามไม่ใหม้ กี ารโฆษณาบุหรี่ไฟฟ้าออนไลน์อีกตอ่ ไป ด้านสอ่ื ของรัฐบาลจีนก็ได้ออกมาเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ข่าวสารข้อมูลเกี่ยวกับอันตรายของการใช้บุหร่ีไฟฟ้าอยู่เรื่อย ๆ เพอื่ สรา้ งความตระหนกั ในหมผู่ บู้ รโิ ภค ลา่ สดุ ในเดอื นธนั วาคมทผ่ี า่ นมา กอ็ นมุ ตั กิ ฎหมายทค่ี วบคมุ บหุ รไ่ี ฟฟา้ อยา่ ง เบ็ดเสรจ็ แลว้ 20 นติ ยสารสรา้ งสุข

สขุ เลิกเหล้า พฤตกิ รรมการดม่ื หนกั ถอื เปน็ อนั ตรายตอ่ สขุ ภาพ ซง่ึ หลายประเทศพยายามลดจ�ำ นวนประชากรในกลมุ่ นล้ี ง เพื่อแกป้ ัญหาโรคภัยและปญั หาต่อเนอ่ื งทีเ่ กดิ ข้ึนจากการดื่ม อา้ งองิ จากผลการส�ำ รวจปรมิ าณการดม่ื เครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอลข์ องกลมุ่ ตวั อยา่ ง 32,000 คน จาก 22 ประเทศ ท่วั โลกคร้ังลา่ สุดพบว่า โดยเฉลี่ยการด่มื ทีเ่ ขา้ ขัน้ ดื่มจัด คือ 14.6 ครงั้ /ปี ซ่งึ คำ�นิยามของคำ�ว่า ดมื่ จัด หรือเมาจดั ในการส�ำ รวจระดบั โลกอนั นคี้ อื การทด่ี มื่ จนทรงตวั ไมป่ กติ พดู จาไมเ่ ปน็ ปกติ ไมส่ ามารถมสี ตจิ ดจอ่ กบั อะไรได้ หรอื มพี ฤตกิ รรมทเ่ี ปลยี่ นแปลง ไปจากปกติ สถิติการดื่มอย่างหนักพบว่า ประเทศออสเตรเลีย พบคน ดม่ื หนักสูงเป็นล�ำ ดับหนึง่ ของโลก อยทู่ ่ี 26.7 คร้ัง/ปี ถดั ไปคือ ประเทศฟนิ แลนด์ และประเทศเดนมารก์ เฉลย่ี อยทู่ ่ี 23.8 ครง้ั /ปี ตามมาดว้ ย ประเทศสหรฐั อเมริกา อยทู่ ี่ 23.1 ครัง้ /ปี เปดิ สถติ ิ นักดืม่ จดั ระดับโลก สูว่ ัฒนธรรมปฏเิ สธน้ำ�เมา สว่ นประเทศทม่ี อี ตั ราการดม่ื จดั ต�ำ่ ทา้ ยตารางของ 22 ประเทศทว่ั โลกทส่ี �ำ รวจ ไดแ้ ก่ ประเทศเมก็ ซโิ ก อยทู่ ่ี 8.9 ครั้ง/ปี ตามมาด้วย ประเทศนิวซีแลนด์ 10.3 คร้ัง/ปี ประเทศโรมาเนีย และเยอรมนีเท่ากัน 10.6 คร้ัง/ปี แต่หากพูดถึงความถี่ในการดื่มแล้วละก็ ฝรั่งเศสกลับกลายเป็นชาติที่ด่ืมบ่อยที่สุด กล่าวคือ โดยเฉล่ียแล้ว 132 คร้ัง/ปี/คน ตามมาด้วยนิวซีแลนด์ เนเธอรแ์ ลนด์ และฮงั การี หนึ่งในประเทศท่ีมีค่าเฉล่ียการดื่มหนัก อย่างประเทศเดนมาร์ก ก็เร่ิมคิดสร้างวัฒนธรรมใหม่ทางสังคม โดยกำ�หนดอายุขั้นต่ำ�ตามกฎหมายที่สามารถซื้อเคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ได้อยู่ท่ีเพียง 16 ปีเท่านั้น เม่ือเทียบกับ ประเทศในยุโรปทเี่ พ่ิมเปน็ ข้ันตำ่� 18 ปี ถอื ว่านอ้ ยกวา่ โดยวยั ร่นุ 1 ใน 3 ตอ้ งยอมปฏเิ สธงานปารต์ ี้ เล่ียงไปกบั เพือ่ น เพราะไมอ่ ยากดื่มน้ำ�เมา กลา่ วคือถา้ ไปกป็ ฏเิ สธไมไ่ ด้ จงึ เลือกไมไ่ ปเลยซะดกี ว่า ซึง่ กลายเปน็ ปัญหาสำ�หรบั วัยร่นุ มาก การแก้ไขเปลี่ยนกฎหมายอายุขั้นตำ่� ถือว่าอยู่ในแนวทางแก้ปัญหา แต่เริ่มแรกเทศบาลเมืองออร์ฮูส ช่วยเปล่ียนทัศนคติผู้คนด้วยการรณรงค์สร้างค่านิยมใหม่ว่า “การปฏิเสธไม่ด่ืมแอลกอฮอล์น้ันเป็นเรื่องปกติ” อกี ทง้ั ยงั ท�ำ งานรว่ มกบั ผบั บาร์ และรา้ นเหลา้ ตา่ ง ๆ ใหเ้ พม่ิ ทางเลอื กเปน็ เครอ่ื งดม่ื ปราศจากแอลกอฮอลแ์ กล่ กู คา้ เพ่อื สร้างค่านิยมใหมใ่ ห้เกดิ ข้นึ นิตยสารสร้างสขุ 21

คนดังสขุ ภาพดี รกั ตัวเองให้เป็น จุดเร่ิมต้นสขุ ภาพดีทัง้ กายและใจ “รา่ งกายกเ็ หมอื นเพอ่ื นรกั ” หลายคนรวู้ า่ ทำ�อยา่ งไรจงึ จะมสี ขุ ภาพดี แตก่ ย็ งั ทำ�ไมไ่ ด้ เชน่ เดยี วกบั วัชรารัศมิ์ สุนทรพนาเวช หรือท่ีหลายคนรู้จักคุ้นเคยในชื่อของ ตา สุรางคณา สุนทรพนาเวช อดีตรอง นางสาวไทย ปี 2534 นกั แสดงและพิธีกรมากฝมี ือ ท่ีฝากผลงานไว้มากมายทางหน้าจอโทรทศั น์ ตา สรุ างคณา ยอมรบั วา่ เปน็ เหมอื นหลายๆ คนทรี่ ดู้ วี า่ ควรท�ำ อยา่ งไรใหร้ า่ งกายแขง็ แรง แต่พอจะลงมือทำ�ก็ทำ�ไม่ได้หรือไม่ได้ทำ�อย่างต่อเน่ือง เธอเร่ิมจากฝึกที่จะแน่วแน่แล้วเปล่ียน พฤตกิ รรม เชน่ ดืม่ น้ำ�มาก ๆ ปรบั การรับประทานอาหารใหห้ ลากหลายและมปี ระโยชน์ เคลอ่ื นไหว รา่ งกายอยา่ งสม�ำ่ เสมอในชวี ติ ประจ�ำ วนั เชน่ การเดนิ ขน้ึ บนั ไดแทนการใชล้ ฟิ ต์ หาเวลาออกก�ำ ลงั กาย ซง่ึ จะเลือกทำ�ส่งิ ท่ชี อบ คอื ว่ายน�ำ้ โยคะ และตกี อล์ฟ อยา่ งนอ้ ยสัปดาหล์ ะ 2 ครั้ง คุณตา เล่าตอ่ ว่า การดแู ลสขุ ภาพสำ�หรับเธอแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ การดแู ลสขุ ภาพ กาย และการดแู ลสขุ ภาพจติ ใจซง่ึ ถา้ เราฝกึ ใจไดด้ ี เรากจ็ ะสามารถดแู ลรา่ งกายใหด้ ไี ดต้ ามทต่ี ง้ั ใจไว้ ดว้ ย แตถ่ า้ เราไมเ่ คยไดฝ้ กึ ใจเลย เรากม็ กั จะท�ำ สงิ่ ทตี่ ง้ั ใจไวไ้ มส่ �ำ เรจ็ ในสว่ นของการฝกึ ใจนนั้ เมอ่ื เกดิ ปญั หาขน้ึ เธอจะยอมรบั ตามจรงิ รสู้ กึ อยา่ งไรกป็ ลอ่ ยใหร้ สู้ กึ อยา่ ไปกด ขม่ หรอื หา้ มความรสู้ กึ นน้ั ไว้ การอยู่กบั ความจรงิ อาจจะทำ�ใหเ้ รารสู้ กึ เจบ็ ปวด แตต่ ้องฝึกทจี่ ะอยูก่ บั มนั ให้ได้ แตถ่ า้ หากเรา ยิ่งฝนื กย็ ง่ิ จะท�ำ ใหเ้ ราคดิ ซำ้�ๆ ทุกข์ ซำ�้ ๆ ไมจ่ บไมส่ ิ้น “การเปล่ียนแปลงเป็นสิง่ ทเ่ี กิดข้ึนทุกเวลา เชน่ การใชช้ วี ติ ตามวิถี New Normal ทเ่ี ปลย่ี นแปลงคนทง้ั โลก ทกุ คนตา่ งไดร้ บั ผลกระทบมากนอ้ ยแตกตา่ งกนั ไป สง่ิ แรกทต่ี อ้ งท�ำ เรม่ิ จากการยอมรบั วา่ ทกุ สง่ิ มนั เปลย่ี นแปลงไปแลว้ ใจเรากจ็ ะโลง่ ขน้ึ เบาขน้ึ พอเรารสู้ กึ เบาขึน้ เราก็จะมปี ัญญา และสามารถคิดหาทางแกไ้ ขปัญหาตอ่ ไปได”้ คุณตากลา่ ว สำ�หรับการเริ่มต้นดูแลสุขภาพร่างกายและจิตใจตามแบบฉบับของเธอน้ัน อันดับแรก คือ ต้องมีเวลาให้กับตัวเอง มีเวลาอยู่กับลมหายใจ ใช้ชีวิตอยู่กับปัจจุบัน อย่างมีสติ เช่น เวลารับประทานอาหารก็ต้ังใจรับประทาน ค่อย ๆ เค้ียว จดจ่ออยู่ กับส่ิงตรงหน้า ไม่เล่นมือถือไปด้วย ซ่ึงจะทำ�ให้เราสามารถเคี้ยวอาหารได้ละเอียด ช่วยให้ร่างกายย่อยง่ายขึ้น ได้สัมผัสรสชาติของอาหารอย่างเต็มที่ ถือเป็นการ ผ่อนคลายจิตใจไปในตวั ด้วย คนเราไมค่ วรท�ำ หลายๆ สง่ิ พรอ้ มๆ กนั ควรจะท�ำ กจิ กรรมทลี ะอยา่ ง รา่ งกาย ก็เปรียบเหมือนเพ่ือนของเรา ถ้าเราดูแลเอาใจใส่ตัวเอง ร่างกายก็จะแข็งแรง ระบบต่าง ๆ กจ็ ะท�ำ งานได้อย่างเต็มท่ี เราสรา้ งเหตอุ ย่างไร เราก็จะไดผ้ ลอยา่ งนน้ั ดงั นน้ั เราจึงควรใส่ใจตัวเอง หนั กลบั มาดแู ล แมว้ า่ มรสมุ ใหญอ่ ยา่ งสถานการณก์ ารแพรร่ ะบาดของโควดิ -19 จะยงั ไมผ่ า่ นพน้ ไป แตเ่ รากย็ งั ตอ้ งมคี วามหวงั สสส. ขอชวนทกุ คนยกระดบั สู้ ปฏบิ ตั ติ ามค�ำ แนะน�ำ อยา่ ง ถูกตอ้ งและเป็นกจิ วัตร ดแู ล รักษาสุขภาพทัง้ รา่ งกายและจิตใจใหแ้ ขง็ แรงล้างมอื ให้บ่อย สวมหนา้ กากปอ้ งกนั เวน้ ระยะหา่ ง รวมทงั้ รบั ประทานอาหารทมี่ ปี ระโยชนต์ ามหลกั โภชนาการ ออกกำ�ลังกายหรือมีกิจกรรมทางกายอย่างสมำ่�เสมอ เพื่อในวันท่ีสถานการณ์ทุกอย่างกลับมา เปน็ ปกติแลว้ เราจะได้มที งั้ พลงั กายและพลงั ใจทีเ่ ต็มเปี่ยมในการดำ�เนนิ ชีวติ ต่อไป

สุขลับสมอง สุขลบั สมอง ประจำ�ฉบับนี้ อยากชวนคุณผู้อ่านร่วมแสดงความคิดเห็น ว่า เป้าหมาย สร้างสุขภาพในปี 2565 ของท่าน จะลงมือเปล่ียนแปลงตัวเอง อยา่ งไรกนั บ้าง ร่วมสนกุ กอ่ นวนั ท่ี 15 กุมภาพันธ์ 2565 ผู้โชคดีท่รี ่วมสนุก 10 ท่าน สง่ คำ�ตอบ พรอ้ มรบั ของรางวลั จะไดร้ บั ชดุ “ปรบั ตวั สโู้ ควดิ -19 ไดท้ ่ีชอ่ งทางใหม่ ไปดว้ ยกนั ” Line Bot สสส. สรา้ งสขุ ติดตามเฉลยย้อนหลัง และรายช่ือผ้โู ชคดีจากเกมลบั สมองไดท้ ่ี www.thaihealth.or.th นติ ยสารสร้างสุข 23