หน่วยที่ 6 บรรจุภัณฑ์สำหรับงานประดิษฐ์

1 หน่วยท่ี 6 บรรจุภัณฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ บรรจุภณั ฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ บรรจุภณั ฑเ์ ป็นส่ิงท่ีใชบ้ รรจุหรือห่อหุม้ ผลิตภณั ฑใ์ หป้ ลอดภยั สามารถรักษาคุณภาพ ผลิตภณั ฑใ์ ห้ คงสภาพ ท้งั ยงั เอ้ืออานวยตอ่ การขนส่งและสามารถเพม่ิ มูลคา่ ของผลิตภณั ฑ์ ดงั น้นั การออกแบบบรรจุภณั ฑ์ จึงเป็นตอ้ งช่วยส่งเสริมการขายไดอ้ ีกหนทางหน่ึงที่สามารถดึงดูดความสนใจและช่วยในการตดั สินใจซ้ือ ผลิตภณั ฑไ์ ดง้ ่ายข้ึน กำรออกแบบบรรจุภัณฑ์ งานประดิษฐม์ ีหลายรูปแบบหลายประเภทแตกต่างกนั ไป ดงั น้นั การออกแบบบรรจุภณั ฑจ์ ึงตอ้ งพฒั นา สิ่งต่อไปน้ี 1. ประเภทของผลิตภณั ฑ์ โครงสร้าง ขนาด รูปทรง วสั ดุที่ใชม้ ีความทนทานเปราะบางแตกหกั ยากหรือง่าย การออกแบบตอ้ งสามารถคุม้ ครองผลิตภณั ฑจ์ ากการขนส่งและการเกบ็ รักษาไมใ่ หเ้ สื่อมเสียได้ 2. กลุ่มเป้าหมาย พจิ ารณาวา่ ผลิตภณั ฑท์ ่ีใชบ้ รรจุภณั ฑจ์ าหน่ายใหก้ ลุ่มใด เช่น วยั ทางานวยั ผใู้ หญ่ วยั รุ่น วยั เดก็ การออกแบบบรรจุภณั ฑน์ อกจากจะเหมาะสมกบั ผลิตภณั ฑท์ ่ีสวยงามแลว้ ยงั ตอ้ งอยใู่ นแนวทางที่เหมาะ กบั ผใู้ ช้ มีลกั ษณะเฉพาะกลุ่ม จะสร้างความสนใจและดึงดูดต่อกลุ่มเป้าหมายไดอ้ ยา่ งง่ายและชดั เจน 3. การอานวยความสะดวก บรรจุภณั ฑต์ อ้ งมีขนาดพอเหมาะกบั ผลิตภณั ฑส์ ะดวกต่อการจบั ถือ หิ้ว ปลอดภยั และสะดวกต่อการขนส่ง สามารถใชป้ ระโยชนไ์ ดอ้ ีกไม่เกิดการสูญเปล่า เช่น บรรจุประเภทถุงผา้ 4. การเลือกใชว้ สั ดุที่เหมาะกบั หนา้ ท่ี การใชส้ อยวสั ดุที่มีความแขง็ แรงทนทานต่อการเคลื่อนยา้ ย น้าหนกั เบา ผลิตง่าย สามารถนากลบั มาใชไ้ ดใ้ หม่ ไม่ทาลายสิ่งแวดลอ้ ม 5. สามารถดึงดูดความสนใจของผบู้ ริโภค ซ่ึงจากองคก์ รประกอบหลายๆ ดา้ นของบรรจุภณั ฑ์ เช่นขนาด รูปทรง สี วสั ดุ ขอ้ ความ ตวั อกั ษรบอกวธิ ีใช้ การรักษา ผอู้ อกแบบจะตอ้ งสร้างรูปลกั ษณะบรรจุภณั ฑท์ ี่ สามารถเกิดผลต่อจิตใจและสายตา 6 ความตอ้ งการของตลาด การออกแบบบรรจุภณั ฑท์ ่ีดีตอ้ งมีความสอดคลอ้ งกบั ความตอ้ งการของตลาด สามารถดึงดูดความสนใจของผบู้ ริโภค และเหมาะสมกบั โอกาสใชส้ อย เช่น เทศกาลปี ใหม่ ของฝาก ของขวญั ประเภทบรรจุภณั ฑ์ บรรจุภณั ฑจ์ าแนกตามวสั ดุท่ีใชผ้ ลิตได้ 4 ประเภท 1. บรรจุภณั ฑจ์ ากเยอ่ื กระดาษ กรรมวธิ ีการผลิตจากวสั ดุเยอ่ื กระดาษสามารถออกแบบไดห้ ลาย รูปแบบและใหส้ ีสนั ลวดลายไดส้ วยงามเป็นท่ีนิยมใชก้ นั แพร่หลายเช่นถุงกระดาษกล่องลงั เป็นตน้ ข้อดี 1. สามารถนากลบั มาใชใ้ หม่ได้ 2. น้าหนกั เบา สะดวกในการพกพา

2 หน่วยที่ 6 บรรจุภัณฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ 3. พมิ พต์ กแต่งลวดลายใหส้ วยงามไดง้ ่าย 4. ประหยดั คา่ ใชจ้ ่ายในการขนส่ง ข้อเสีย 1.ไม่ทนต่อน้าหนกั และความช้ืน 2. ติดไฟง่าย 3. ฉีกขาดง่าย ไม่ทนทาน 4. ถา้ อยใู่ นความช้ืนเกิดเช้ือราไดง้ ่าย ภาพท่ี 1 กล่อง 2. บรรจุภณั ฑจ์ ากพลาสติก เป็นวสั ดุที่สงั เคราะห์ข้ึนมาประกอบดว้ ยธาตุต่างๆหลายชนิด เช่น คาร์บอน ออกซิเจน ไฮโดรเจนไนโตรเจน คลอรีน การผลิตเป็นบรรจุภณั ฑม์ ีหลายรูปแบบ เช่นกล่อง ซอง ถาด ถว้ ย ขวดเป็ นตน้ ข้อดี 1. มีน้าหนกั เบา แขง็ แรงกวา่ กระดาษ 2. ทนต่อสารเคมี 3. ป้องกนั การซึมผา่ นของอากาศได้ 4. พลาสติกบางชนิดเป็นฉนวนกนั ความร้อนได้ 5. ช่วยยดื อายผุ ลิตภณั ฑไ์ ดเ้ พราะสามารถต่อตา้ นการทาลายของเช้ือราและแบคทีเรีย ข้อเสีย 1. ยากแก่การทาลายและยอ่ ยสลาย 2. ละลายเม่ือถูกความร้อน 3. ก่อใหเ้ กิดปัญหาสภาพแวดลอ้ มถูกทาลาย

3 หน่วยที่ 6 บรรจุภณั ฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ ภาพท่ี 2 พลาสติก 3. บรรจุภณั ฑจ์ ากแกว้ แกว้ ผลิตข้ึนจากการหลอมเหลวรวมกนั ระหวา่ ง หินปูน โซดา ซิริกา อะลูมิเนียม โพแทสเซียม และแมกนีเซียมออกไซด์ นาไปข้ึนรูปตามแบบออกเป็นภาชนะบรรจุ เช่น ขวด แกว้ น้า จาม ชาม เป็นตน้ ข้อดี 1. ทนความร้อน 2. สวยงามและสามารถทาส่ิงต่างๆได้ 3. นากลบั มาใชไ้ ดอ้ ีก 4.ไม่สร้างปัญหาต่อส่ิงแวดลอ้ ม ข้อเสีย 1. มีน้าหนกั มาก แตกหกั ง่าย 2. ตน้ ทุนการผลิตสูงจึงมีราคาแพง 3. ไม่สะดวกต่อการพกพา 4. มีขอ้ จากดั ในการออกแบบบรรจุภณั ฑ์ ภาพที่ 3 แกว้

4 หน่วยที่ 6 บรรจุภัณฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ 4. บรรจุภณั ฑจ์ ากโลหะ โลหะในงานอุตสาหกรรมปัจจุบนั นิยมใช้ 2 ชนิด คือ เหลก็ เคลือบดีบุก และ อะลูมิเนียม รวมท้งั เหลวอะลมู ิเนียมท่ีนามาผลิตเป็นวสั ดุบรรจุภณั ฑอ์ ่อนนุ่ม เช่น กระป๋ องอะลูมิเนียมบรรจุ น้าอดั ลมและเคร่ืองดื่มประเภทต่างๆ ขอ้ ดี 1. แขง็ แรงทนทาน 2. นามาหลอมใหม่ไดอ้ ีก 3. ป้องกนั การซึมผา่ นของอากาศ แสง กลิ่น รสไดด้ ี 4. สามารถฆ่าเช้ือดว้ ยความร้อน ขอ้ เสีย 1.มีน้าหนกั มากกวา่ กระดาษและพลาสติก 2. ตน้ ทุนสูง 3. บางชนิดเกิดการกดั กร่อนเป็นสนิมง่าย 4. มีกระบวนการผลิตยงุ่ ยาก 5. มีจุดอ่อนตรงรอยต่อหรือตรงฝาปิ ด ภาพท่ี 4 โลหะ คุณสมบัตขิ องบรรจุภณั ฑ์งำนประดษิ ฐ์ งานประดิษฐม์ ีความแตกต่างกนั ท้งั ดา้ นรูปแบบวสั ดุที่ใชผ้ ลิต ดงั น้นั บรรจุภณั ฑส์ าหรับงานประดิษฐจ์ ึง ควรมีลกั ษณะที่สามารถป้องกนั ส่ิงของภายในไดด้ ี จึงควรมีคุณสมบตั ิดงั น้ี 1. น้าหนกั เบา สามารถใชม้ ือหยบิ ถือไดง้ ่าย 2. ใชง้ านสะดวก กะทดั รัดไม่ใหญ่เทอะทะ และจดั ส่งง่าย 3. มีวสั ดุกนั การแตก กนั ความเสียหายของชิ้นงาน

5 หน่วยท่ี 6 บรรจุภัณฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ 4. บรรจุภณั ฑท์ ี่ห่อหุม้ ผลิตภณั ฑ์ ใชว้ สั ดุที่มีความอ่อนนุ่ม ไม่ทาใหเ้ กิดรอยขีดขว่ นจากการห่อหุม้ สินคา้ 5. สามารถทนต่อแรงกระแทก แขง็ แรงทนทาน 6. สามารถป้องกนั ผลิตท่ีอยภู่ ายในไม่ใหเ้ สียหายและรักษาคุณภาพผลิตภณั ฑไ์ วไ้ ดเ้ ช่นเดิม 7. ใหข้ อ้ มูลของสินคา้ ที่ห่อหุม้ ภายในชดั เจน 8. มีเอกลกั ษณ์เฉพาะที่โดดเด่นสวยงาม ดึงดูดสายตาผบู้ ริโภคใหเ้ กิดแรงจูงใจในการนาไปใช้ กำรเลือกใช้บรรจุภัณฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ บรรจุภณั ฑม์ ีหลายประเภทแต่ที่ใชก้ บั งานประดิษฐส์ ่วนใหญ่จะมีอยู่ 2 ประเภทคือ 1. บรรจุภณั ฑจ์ ากกระดาษ 2. บรรจุภณั ฑจ์ ากพลาสติก บรรจุภณั ฑก์ ระดาษท่ีใชใ้ นงานประดิษฐ์ การเลือกใชบ้ รรจุภณั ฑใ์ นงานประดิษฐข์ ้ึนอยกู่ บั ประเภทของผลิตภณั ฑ์ รูปแบบและคุณสมบตั ิ บรรจุภณั ฑ์ กระดาษท่ีใชก้ นั มาแบ่งประเภทไดด้ งั น้ี 1. กล่องกระดาษแบบคงรูป กล่องลกั ษณะน้ีมีฝาเคลือบกล่อง ใชง้ านไดน้ าน มีการข้ึนรูปกล่องที่แขง็ แรง การออกแบบกล่องกระดาษแบบคงรูปที่สวยงามจะช่วยเพิ่มมูลค่าของผลิตภณั ฑไ์ ด้ กล่องกระดาษชนิดน้ี นิยมใชง้ านประดิษฐท์ ี่เกิดการแตกหกั ง่ายหรืองานประดิษฐท์ ี่บอบบาง เช่น ดอกไมป้ ระดิษฐเ์ ป็นตน้ ภาพที่ 5 กล่องกระดาษแบบคงรูป 2. กล่องกระดาษแขง็ พบั ได้ มีลกั ษณะแบบแผน่ แบนราบ มีตะเขบ็ ขา้ ง เวลาจะใชค้ ลี่ออกข้ึนรูปกล่อง ทากาว ดา้ นขา้ งตะเขบ็ สาหรับใส่ผลิตภณั ฑง์ านประดิษฐท์ ี่ไม่แตกหกั เช่น งานประเภทผา้ เป็นตน้

6 หน่วยท่ี 6 บรรจุภัณฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ ภาพท่ี 6 กล่องกระดาษแขง็ พบั ได้ 3. กล่องกระดาษลูกฟกู ตวั แผน่ กระดาษปะดา้ นหนา้ 2 แผน่ มีลอนกระดาษลูกฟกู อยตู่ รงกลาง ทาใหม้ ีความ แขง็ แรง ป้องกนั ไม่ให้ ผลิตภณั ฑไ์ ดร้ ับความเสียหายในระหวา่ งการขนส่ง การจดั เกบ็ สามารถวางซอ้ นกนั ได้ ในงานประดิษฐเ์ หมาะที่จะบรรจุผลิตภณั ฑท์ ุกประเภทในการจดั ส่งและเกบ็ ผลิตภณั ฑ์ ภาพที่ 7 กล่องกระดาษลูกฟกู 4. ถุงกระดาษ ตามปกติทว่ั ไปจะใชก้ ระดาษเหนียวสีน้าตาล เหมาะสาหรับใชง้ านกบั ผลิตภณั ฑง์ านประดิษฐ์ ท่ีตอ้ งการความสวยงาม สามารถพิมพล์ ายใหส้ ีสนั ที่สวยงาม แบ่งเป็น 2 ประเภทไดแ้ ก่ 4.1 ถุงกระดาษช้นั เดียว เหมาะกบั การบรรจุผลิตภณั ฑท์ ่ีมีน้าหนกั เบาเช่น เส้ือผา้ กระเป๋ า งานประดิษฐช์ ิ้น เลก็ ๆ เป็นตน้ 4.2 ถุงกระดาษหลายช้นั ใชส้ าหรับผลิตภณั ฑท์ ี่มีน้าหนกั เช่น กรอบรูป โคมไฟต้งั โตะ๊ ขนาดเลก็ เป็นตน้

7 หน่วยท่ี 6 บรรจุภณั ฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ ภาพที่ 8 ถุงกระดาษ บรรจุภัณฑ์พลำสติกทใ่ี ช้ในงำนประดิษฐ์ บรรจุภณั ฑพ์ ลาสติกท่ีใชใ้ นงานประดิษฐม์ ีไม่มากส่วนใหญ่ออกมาในรูปแบบของการห่อหุม้ ผลิตภณั ฑ์ งานประดิษฐ์ 1. บรรจุภณั ฑพ์ ลาสติกชนิดอ่อนตวั หมายถึง บรรจุภณั ฑท์ ี่ทาจาก พลาสติกชนิดเดียวกนั หรือหลายชนิด รวมกนั และสามารถเปลี่ยนรูปแบบได้ เช่น ถุงพลาสติก ฟิ ลม์ พลาสติกใชก้ บั งานดอกไมท้ ุกชนิด 2. บรรจุภณั ฑพ์ ลาสติกชนิดก่ึงอ่อนก่ึงแขง็ หมายถึง บรรจุภณั ฑท์ ี่มีการข้ึนรูปเป็นภาชนะบรรจุ มีลกั ษณะ ยดื หยนุ่ ไดแ้ ต่คงรูปเช่นถว้ ยโฟม ถาดโฟม ใชก้ บั งานประดิษฐท์ ี่ตอ้ งการรักษาสภาพของรูปทรง และ โครงสร้างของรูปทรงที่แขง็ แรงแต่เปราะบาง 3. บรรจุภณั ฑพ์ ลาสติกชนิดคงรูป หมายถึง บรรจุภณั ฑท์ ี่มีการข้ึนรูปภาชนะรูปแบบต่างๆ ท่ีมีลกั ษณะแขง็ และคงรูป เช่น กล่อง ลงั ถาดถว้ ย ใชก้ บั งานประดิษฐท์ ี่บอบช้าง่าย เช่น ดอกไมป้ ระดิษฐจ์ ากดินงาน ประดิษฐท์ ่ีแตกง่าย 4. บรรจุภณั ฑแ์ บบแผน่ พลาสติกอดั อากาศ แผน่ พลาสติกอดั อากาศผลิตจากแผน่ ฟิ ลม์ โพลีเอทิลีน 2 แผน่ ประกบกนั โดยทาใหเ้ กิดมีอากาศเลก็ ๆ ข้ึนระหวา่ งแผน่ โดยปกติวสั ดุกนั กระแทกชนิดน้ีเหมาะกบั ผลิตภณั ฑท์ ่ีมีความเปราะบางแตกหกั ง่าย เช่น เซรามิก งานประดิษฐป์ ระเภทแกว้ แผน่ พลาสติกอดั อากาศ เป็นวสั ดุท่ีรับแรงกระแทกจากการสน่ั สะเทือนไดด้ ี สามารถนาเกบ็ มาใชใ้ หม่ไดแ้ ต่ไม่ดูดซบั ความช้ืน มี หลายรูปแบบ เช่น ในรูปแบบถุง เป็นแผน่ ใชห้ ่อหุม้ ผลิตภณั ฑ์ ภาพท่ี9 แอร์บบั เบิ้ล

8 หน่วยที่ 6 บรรจุภัณฑ์สำหรับงำนประดษิ ฐ์ ข้อควรระวงั ในกำรใช้บรรจุภัณฑ์งำนประดษิ ฐ์ เน่ืองจากผลิตภณั ฑส์ ่วนใหญ่ของงานประดิษฐท์ ามาจากกระดาษและพลาสติกซ่ึงมีปัจจยั เสี่ยงต่อ สุขภาพอนามยั ของผบู้ ริโภคจึงควรระวงั ในการใชบ้ รรจุภณั ฑด์ งั น้ี 1. ไม่ควรเกบ็ บรรจุภณั ฑป์ ระเภทกระดาษไวใ้ นที่ช้ืน เพราะจะทาใหเ้ กิดเช้ือรา 2. บรรจุภณั ฑป์ ระเภทกระดาษและพลาสติก เป็นวสั ดุที่ติดไฟง่ายจึงควรเกบ็ ไวใ้ หห้ ่างจากฝืนไฟ 3. บรรจุภณั ฑช์ นิดพลาสติกอาจทาใหเ้ กิดอนั ตรายต่อมนุษยไ์ ด้ เนื่องจากการเคล่ือนยา้ ยอนุภาคหรือโมเลกลุ จากบรรจุภณั ฑพ์ ลาสติกและมีความเป็นพษิ ที่สามารถก่อใหเ้ กิดมะเร็งหรือมีความระคายเคืองต่อผวิ หนงั เม่ือ ถูกความร้อนจึงไม่ควรนามาใชก้ บั อาหาร