ใบความรู้ หน่วยที่ 1 ความปลอดภัย

ความปลอดภยั ในการปฏิบตั งิ าน

หน่วยที่ 1 ความปลอดภยั ในการปฏบิ ตั ิงาน1. สาเหตุของการเกดิ อุบัตเิ หตุ 1.1 คาจากดั ความ ก่อนท่ีจะไดศ้ ึกษาถึงสาเหตุของอุบตั ิและการป้องกนั ตอ่ ไป สมควรที่จะไดท้ ราบคาจากดั ความของคาตา่ งๆ ที่เกี่ยวขอ้ งกนั ดงั น้ี ภัย (Hazard) เป็นสภาพการณ์ซ่ึงมีแนวโนม้ ที่จะก่อใหเ้ กิดการบาดเจบ็ ต่อบุคคลหรือความเสียหาต่อทรัพยส์ ินหรือวสั ดุ หรือกระทบกระเทือนตอ่ ขีดความสามารถในปฏิบตั ิการระดบั ปกติของบุคคล อนั ตราย (Danger) หมายถึงระดบั ความรุนแรงท่ีเป็นผลเนื่องมาจากภยั (Hazard)อนั ตรายจากภายอาจจะมีระดบั สูงหรือมาก นอ้ ยก็ได้ ข้ึนอยกู่ บั มาตรการในการป้องกนั เช่น การทางานบนท่ีสูงสภาพการณ์เช่นน้ีถือไดว้ า่ เป็นภยั (Hazard) ซ่ึงอาจก่อใหเ้ กิดการบาดเจบ็ ถึงตายไดห้ ากมีการพลดั ตกลงมาในกรณีถือได้วา่ มีอนั ตรายอยรู่ ะดบั หน่ึง หากแตร่ ะดบั อนั ตรายจะลดนอ้ ยลง ถา้ ผปู้ ฏิบตั ิงานใช้ สายนิรภยั (Harness) ขณะทางานเพราะโอกาสของการพลดั ตกและก่อใหเ้ กิดความบาดเจบ็ ลดนอ้ ยลง ความเสียหาย (Damage) เป็นความรุนแรงของการบาดเจบ็ หรือความสูญเสียทางดา้ นกายภาพหรือความเสียหายที่เกิดข้ึนต่อการปฏิบตั ิงาน หรือความเสียหายทางดา้ นการเงินท่ีเกิดข้ึนเน่ืองจากขาดการควบคุมภยั ความปลอดภยั (Safety) โดยปกติทวั่ ๆ ไปหมายถึง “การปราศจากภยั ” ซ่ึงในทางปฏิบตั ิเป็นไปไม่ไดท้ ี่จะขจดั ภยั ทุกชนิดใหห้ มดไปโดยสิ้นเชิง ความปลอดภยั จึงให้รวมถึงการปราศจากอนั ตรายท่ีมีโอกาสจะเกิดข้ึนดว้ ย อบุ ัติเหตุ (Accident) หมายถึง เหตุการณ์ท่ีเกิดข้ึนโดยมิไดว้ างแผนไวล้ ่วงหนา้ ซ่ึงก่อให้เกิดความบาดเจบ็ พกิ าร หรือตายและทาใหท้ รัพยส์ ินไดร้ ับความเสียหายความหมายในเชิงวศิ วกรรมความปลอดภยันอกจากความหมายขา้ งตน้ แลว้ “อุบตั ิเหตุ ยงั มีความหมายครอบคลุมถึง เหตุการณ์ท่ีเกิดข้ึนแลว้ จะมีผลกระทบกระเทือนตอ่ กระบวนการผลิตระดบั ปกติ ทาใหเ้ กิดความล่าชา้ หยดุ ชะงกั หรือเสียเวลา แมจ้ ะไม่ก่อใหเ้ กิดการบาดเจบ็ พิการ ก็ตาม” 1.2 สาเหตุของอุบตั เิ หตุ (Causes of Accidents)H.W. Heinrich เป็นบุคคลหน่ึงที่ไดศ้ ึกษาถึงสาเหตุที่ก่อใหเ้ กิดอุบตั ิเหตุอยา่ งจริงจงั ในโรงงานอุตสาหกรรมต่างๆ ในปี ค.ศ. 1920 ผลจากการศึกษาวจิ ยั สรุปไดด้ งั น้ีสาเหตุของอุบตั ิเหตุ ที่สาคญั มี 3 ประการ ไดแ้ ก่

1. สาเหตุที่เกิดจากคน (Human Causes) มีจานวนสูงท่ีสุด คือ 88% ของการเกิดอุบตั ิเหตุทุกคร้ังตวั อยา่ งเช่น การทางานที่ไม่ถูกตอ้ ง ความพล้งั เผลอ ความประมาท การมีนิสยั ชอบเสี่ยงในการทางาน เป็ นตน้ 2. สาเหตุท่ีเกิดจากความผดิ พลาดของเครื่องจกั ร (Mechanical failure) มีจานวนเพยี ง10%ของการเกิดอุบตั ิเหตุทุกคร้ัง ตวั อยา่ งเช่น ส่วนที่เป็นอนั ตรายของเคร่ืองจกั รไมม่ ีเครื่องป้องกนั เคร่ืองจกั รเคร่ืองมือหรืออุปกรณ์ตา่ งๆ ชารุดบกพร่อง รวมถึงการวางผงั โรงงานไม่เหมาะสม สภาพแวดลอ้ มในการทางานไม่ปลอดภยั เป็นตน้ 3. สาเหตุท่ีเกิดจากดวงชะตา (Acts of God) มีจานวนเพียง 2% เป็นสาเหตุที่เกิดข้ึนโดยธรรมชาตินอกเหนือการควบคุมได้ เช่น พายุ น้าทว่ ม ฟ้าผา่ เป็นตน้ ซ่ึงสาเหตุของอุบตั ิเหตุที่เกิดข้ึน 3 ประการน้นั สามารถสรุปเป็นสาเหตุสาคญั ท่ีทาใหเ้ กิดอุบตั ิเหตุในโรงงานได้ 2 ประการคือ 1. การกระทาที่ไม่ปลดภยั (Unsafe Acts)เป็นสาเหตุใหญ่ท่ีก่อใหเ้ กิดอุบตั ิเหตุ คิดเป็นจานวน 85% ของการเกิดอุบตั ิเหตุท้งั หมด 2. สภาพการณ์ท่ีไมป่ ลอดภยั (Unsafe Conditions)เป็นสาเหตุรอง คิดเป็นจานวน 15%เทา่ น้นั สาเหตุจากการกระทาท่ีไม่ปลอดภยั (Unsafe Acts) ไดแ้ ก่ - การทางานไมถ่ ูกวธิ ี หรือ ไมถ่ ูกข้นั ตอน - การมีทศั นคติท่ีไม่ถูกตอ้ งเช่น อุบตั ิเหตุเป็นเรื่องของเคราะห์กรรม แกไ้ ขป้องกนั ไม่ได้ - ความไม่เอาใจใส่ในการทางาน - ความประมาท พล้งั เผลอ เหม่อลอย - การมีนิสยั ชอบเสี่ยง - การไม่ปฏิบตั ิตามกฎระเบียบของความปลอดภยั ในการทางาน - การทางานโดยไมใ่ ชอ้ ุปกรณ์ป้องกนั อนั ตรายส่วนบุคคล (Personal Protective Equipment) - แตง่ กายไม่เหมาะสม - การถอดเคร่ืองกาบงั ส่วนอนั ตรายของเครื่องจกั รออกดว้ ยความรู้สึกราคาญ ทางานไม่สะดวก หรือถอดออกเพ่อื ซ่อมแซมแลว้ ไมใ่ ส่คืน - การใชเ้ คร่ืองมือ หรืออุปกรณ์ตา่ งๆ ไมเ่ หมาะกบั งานเช่น การใชข้ วดแกว้ ตอกตะปูแทนการใชค้ อ้ น - การหยอกลอ้ กนั ระหวา่ งทางาน - การทางานโดยท่ีร่างกายและจิตใจไม่พร้อมหรือผดิ ปกติ เช่นไมส่ บาย เมาคา้ ง มีปัญหาครอบครัวทะเลาะกบั แฟน เป็นตน้สาเหตุจากสภาพการณ์ที่ไมป่ ลอดภยั (Unsafe Conditions) ไดแ้ ก่ - ส่วนที่เป็นอนั ตราย (ส่วนท่ีเคล่ือนไหว) ของเครื่องจกั รไม่มีเครื่องกาบงั หรืออุปกรณ์ป้องกนัอนั ตราย - การวางผงั โรงงานที่ไม่ถูกตอ้ ง

- ความไมเ่ ป็นระเบียบเรียบร้อยและสกปรกในการจดั เก็บวสั ดุสิ่งของ - พ้ืนโรงงานขรุขระ เป็นหลุมบอ่ - สภาพแวดลอ้ มในการทางานท่ีไมป่ ลอดภยั หรือไมถ่ ูกสุขอนามยั เช่น แสงสวา่ งไมเ่ พียงพอ เสียงดงั เกินควร ความร้อนสูง ฝ่ นุ ละออง ไอระเหยของสารเคมีท่ีเป็นพิษเป็นตน้ - เครื่องจกั รกล เครื่องมือ หรืออุปกรณ์ชารุดบกพร่อง ขาดการซ่อมแซมหรือบารุงรักษาอยา่ งเหมาะสม - ระบบไฟฟ้า หรืออุปกรณ์ไฟฟ้าชารุดบกพร่อง เป็นตน้