เศรษฐศาสตร์ ม.4-6 หน่วยที่ 1 เศรษฐศาสตร์เบื้องต้น

รายวชิ าพ้นื ฐาน กลุ่มสาระการเรียนรู้ สงั คมศึกษาฯ วิชา เศรษฐศาสตร์ ม.4-6

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1

ความหมาย ความสาคญั ของวชิ าเศรษฐศาสตร์ ขอบข่าย เป้ าหมาย ของการศึกษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ กจิ กรรมทางด้านเศรษฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์ในชีวติ ประจาวนั



ความหมายของวชิ าเศรษฐศาสตร์ วชิ าเศรษฐศาสตร์เป็นวชิ าที่ศึกษา เกี่ยวกบั มนุษยแ์ ละสงั คม ในการเลือกใช้ วธิ ีการในการนาเอาทรัพยากรที่มีอยอู่ ยา่ ง จากดั มาผลิตสินคา้ และบริการเพอื่ สนอง ความตอ้ งการ และหาทางท่ีจะจาแนก แจกจ่ายไปยงั ประชาชนในสงั คม เพอื่ ใหม้ ี การกินดีอยดู่ ีและมีความเป็นธรรมท้งั ใน ปัจจุบนั และอนาคต

ความสาคญั ของวชิ าเศรษฐศาสตร์ ช่วยในการตัดสินใจของประชาชน • ช่วยใหส้ มาชิกในครอบครัวสามารถตดั สินใจบริหาร รายรับ–รายจ่าย และการออมได้ • ช่วยใหส้ มาชิกในครอบครัวมีความเป็นอยทู่ ่ีดีข้ึน • ช่วยใหผ้ ปู้ ระกอบการลดตน้ ทุนการผลิต เพิม่ กาไร และใชท้ รัพยากรไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพสูงสุด

ช่วยสร้างความเข้าใจของประชาชนเกย่ี วกบั นโยบายของรัฐ • ประชานชนทว่ั ไปสามารถเขา้ ใจการดาเนินโยบายทางเศรษฐกิจดา้ นต่างๆ ของรัฐบาล • ประชาชนใหค้ วามร่วมมือเพื่อผลกั ดนั ใหน้ โยบายของรัฐประสบความสาเร็จ • รัฐสามารถดาเนินโยบายทางเศรษฐกิจไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ • ประชาชนมีความเป็นอยทู่ ่ีดีอนั เน่ืองมาจากการดาเนินนโยบาย ของรัฐประสบผลสาเร็จ

ช่วยสร้างองค์ความรู้ในการบริหารงาน • ผบู้ ริหารระดบั ต่างๆ ท้งั ระดบั หน่วยธุรกิจ หรือระดบั ประเทศ สามารถใชห้ ลกั เศรษฐศาสตร์ช่วยวเิ คราะห์ขอ้ เทจ็ จริงของ เหตุการณ์และปัญหาทางเศรษฐกิจ • ช่วยใหผ้ บู้ ริหารท้งั ในภาครัฐและเอกชน สามารถตดั สินใจทางเศรษฐกิจไดอ้ ยา่ งมี เหตุผล • ช่วยใหภ้ าคเอกชนบริหารรายรับและตน้ ทุน ไดอ้ ยา่ งเหมาะสม

ช่วยสร้างผลประโยชน์ให้เกดิ กบั ประเทศชาติ • ช่วยรักษาผลประโยชน์ของชาติทางดา้ นเศรษฐกิจการคา้ ระหวา่ งประเทศ • ประเทศชาติมีรายไดเ้ ขา้ ประเทศอยา่ งเตม็ เมด็ เตม็ หน่วย • ประเทศสามารถนางบประมาณและรายไดไ้ ปใชพ้ ฒั นาประเทศใหเ้ กิดประโยชน์สูงสุด • ประชาชนมีงานทา มีรายไดส้ ูง และมีมาตรฐานค่าครองชีพสูงข้ึน



ขอบข่ายของวชิ าเศรษฐศาสตร์ เศรษฐศาสตร์จุลภาค (microeconomics) • มุ่งศึกษาพฤติกรรมทางเศรษฐกิจในส่วนยอ่ ย ซ่ึงเป็นส่วนหน่ึงของเศรษฐกิจท้งั ระบบ • ศึกษาเกี่ยวกบั การบริโภค การเป็นเจา้ ของ ทรัพยส์ ิน และพฤติกรรมขององคก์ รหรือผผู้ ลิต • ศึกษาการจดั สรรทรัพยากรในการผลิตสินคา้ และบริการ • ศึกษาการกาหนดราคาสินคา้ และบริการ • ศึกษาการกระจายสินคา้ จากผผู้ ลิตไปยงั ผบู้ ริโภค

เศรษฐศาสตร์มหภาค (macroeconomics) • ศึกษาพฤติกรรมทางเศรษฐกิจส่วนรวม • ศึกษาเกี่ยวกบั รายได้ – รายจ่ายประชาชาติ • ศึกษาภาวการณ์จา้ งงาน การออม การลงทุนการคา้ และการลงทุนระหวา่ งประเทศ • ศึกษาปัญหาทางเศรษฐกิจในภาพกวา้ งกวา่ เศรษฐกิจจุลภาคที่มีผลกระทบต่อหน่วย การผลิตและอตุ สาหกรรมท้งั หมด • ศึกษาถึงอิทธิพลของปัจจยั ท่ีมีผลต่อรายได้ ประชาชน • คน้ หาเครื่องมือหรือแนวทางต่างๆทีช่วยรักษาเสถียรภาพทางเศรษฐกิจอยา่ ง มีประสิทธิภาพ

เศรษฐศาสตร์ตามความเป็ นจริงหรือเศรษฐศาสตร์พรรณนา (positive or descriptive economics) • มุ่งอธิบายเร่ืองที่เกิดข้ึนทางเศรษฐกิจ เรื่องท่ีเป็นอยู่ และเร่ืองท่ีจะเกิดข้ึนวา่ เป็นอยา่ งไร รวมถึงอธิบายปรากฏการณ์ทางเศรษฐกิจต่างๆ ซ่ึงเป็นผลมาจาก การเลือก การตดั สินใจ ของบุคคลหรือสงั คม ตวั อย่าง การเกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่า มีสาเหตุมาจากปัญหาภาวะเศรษฐกิจภายนอกประเทศ ทาให้ ไม่สามารถส่งสินคา้ ไปยงั ต่างประเทศไดต้ ามเป้ าหมาย จึงตอ้ งลดการผลิตลง ลดการจา้ งงาน ส่งผลใหอ้ ตั ราการขยายตวั ทางเศรษฐกิจไม่เป็นไปตามเป้ าหมาย

เศรษฐศาสตร์ทค่ี วรจะเป็ นหรือเศรษฐศาสตร์นโยบาย (normative or policy economics) • อธิบายถึงสิ่งท่ีควรจะมีหรือควรจะเป็นในระบบเศรษฐกิจ โดยอาจจะ เกิดข้ึนหรือไม่เกิดข้ึนตามที่คาดหมายไวก้ ไ็ ด้ ตวั อย่าง ประเทศไทยควรจะนากฎหมายท่ีดินและส่ิงปลกู สร้างและภาษมี รดก มาใชเ้ พือ่ ทาใหร้ ัฐมีรายไดเ้ พิม่ ข้ึน

เป้ าหมายของการศึกษาวชิ าเศรษฐศาสตร์ วชิ าเศรษฐศาสตร์มีเป้ าหมายสาคญั ท่ีมุ่งเนน้ ใหค้ วามรู้แก่ประชากรในเร่ืองการจดั สรร ทรัพยากรที่มีอยอู่ ยา่ งจากดั เพ่ือนามาใชใ้ หเ้ กิดประโยชน์สูงสุด โดยกลุ่มบุคคลต่างๆ ไม่วา่ จะเป็น ผบู้ ริโภค ผปู้ ระกอบการ และผบู้ ริหารองคก์ รของรัฐ ลว้ นเกี่ยวขอ้ งกบั วชิ าเศรษฐศาสตร์ท้งั สิ้น ผ้บู ริโภค ช่วยทาใหผ้ บู้ ริโภครู้จกั การตดั สินใจเลือกใชท้ รัพยากรที่มีอยอู่ ยา่ ง จากดั ในการบริโภคและใชใ้ นทางท่ีดีท่ีสุด เพื่อก่อใหเกิดประโยชนใ์ นอนาคต รวมท้งั มีความรู้ความเขา้ ใจในสถานการณ์ทางเศรษฐกิจ และสามารถปรับตวั ได้ ภายใตค้ วามผนั ผวนทางเศรษฐกิจ เป้ าหมาย ผ้ปู ระกอบการผลติ ช่วยทาใหผ้ ปู้ ระกอบการมีความรู้ความสามารถในการวางแผน วชิ าเศรขษอฐงศาสตร์ การผลิต การพยากรณ์การผลิตเพ่ือเสนอความตอ้ งการของผบู้ ริโภคไดอ้ ยา่ งถกู ตอ้ ง ในขณะเดียวกนั กม็ ีความสามารถในการประยกุ ตใ์ ชป้ ัจจยั การผลิต เพื่อจะทาใหต้ น้ ทุน การผลิตต่าท่ีสุด และสามารถแข่งขนั ไดก้ บั ธุรกิจอื่นๆ ผู้บริหารในองค์กรของรัฐ ช่วยใหผ้ บู้ ริหารในองคก์ รของรัฐมีความรู้ความ เขา้ ใจในเร่ืองการจดั สรรทรัพยากรอยา่ งเหมาะสม มีความสามารถในการวาง นโยบายเพื่อสร้างความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ รู้จกั ใชน้ โยบายและมาตรการ ต่างๆ เพ่ือแกป้ ัญหาทางเศรษฐกิจ รวมท้งั การสร้างโครงการต่างๆ เพ่ือพฒั นา เศรษฐกิจใหส้ ามารถแข่งขนั กบั ต่างประเทศได้

ปัญหาพนื้ ฐานทางเศรษฐศาสตร์ ในปัจจุบนั ประเทศต่างๆทวั่ โลกมกั ประสบปัญหาพ้นื ฐานทางเศรษฐกิจคลา้ ยๆ กนั เนื่องจาก ความไม่พอดีกนั ระหวา่ งความตอ้ งการของมนุษยแ์ ละส่ิงที่จะมาตอบสนองความตอ้ งการ ซ่ึง ความตอ้ งการของมนุษยน์ ้นั ไม่มีท่ีสิ้นสุด แต่ในขณะเดียวกนั ทรัพยากรในโลกกม็ ีอยอู่ ยา่ งจากดั จึงทาใหเ้ กิดปัญหาพ้ืนฐานทางเศรษฐศาสตร์ข้ึน คือ จะผลิตสินคา้ อะไร จะผลิตอยา่ งไร และจะ ผลิตเพ่ือใคร What จะผลิตสินคา้ อะไร เนื่องจากทรัพยากรมีจากดั ทาใหไ้ ม่สามารถผลิตสินคา้ และ บริการไดท้ ุกชนิด เพือ่ สนองความตอ้ งการของสงั คมไดห้ มด จึงตอ้ งเลือกวา่ จะผลิตสินคา้ และบริการประเภทใดบา้ ง จานวนเท่าใด เช่น ถา้ เลือกผลิตขา้ วมากก็จะสามารถผลิต ขา้ วโพดไดน้ อ้ ย เนื่องจากที่ดินที่ใชเ้ พาะปลกู มีจากดั ปัญหาพนื้ ฐาน How จะผลิตอยา่ งไร จะใชว้ ธิ ีการผลิตแบบใด ตอ้ งใชป้ ัจจยั การผลิตอะไรบา้ ง จึงจะทาใหเ้ สียตน้ ทนุ ทาง การผลิตต่า และมีประสิทธิภาพมากที่สุด เช่น ในการผลิตกระแสไฟฟ้ า ตอ้ งพจิ ารณาวา่ จะผลิต กระแสไฟฟ้ าจากพลงั งานน้า น้ามนั หรือแก๊สธรรมชาติ หรือจากพลงั งานนิวเคลียร์ และมีวธิ ีการผลิต เศรษฐศาสตร์ อยา่ งไร For whom จะผลิตเพ่อื ใคร เม่ือมีการผลิตสินคา้ และบริการไดม้ าแลว้ ใครจะเป็นผใู้ ชแ้ ละจะ จาแนกแจกจ่ายสินคา้ ไปใหก้ บั ผใู้ ชอ้ ยา่ งไร



การผลติ การผลิต หมายถึง การสร้างอรรถประโยชนข์ องปัจจยั การผลิตต่างๆ ข้ึนมาใหม่ เพือ่ ก่อใหเ้ กิดสินคา้ และบริการต่างๆ รวมไปถึงการผลิตสินคา้ ข้ึนมาใหม่ การเกบ็ รักษาสินคา้ เพ่อื ทา ใหม้ ีคุณภาพดีข้ึน การเคลื่อนยา้ ยสินคา้ ต่างๆไปสู่ผบู้ ริโภค รวมถึงการบริการต่างๆ โดยการ ดาเนินการผลิตน้ีจะตอ้ งอาศยั ทรัพยากรหรือปัจจยั การผลิตซ่ึงแบ่งออกเป็น 4 ประเภท ไดแ้ ก่ ที่ดินและทรัพยากรธรรมชาติ แรงงาน ทุน และผปู้ ระกอบการ ทด่ี นิ และทรัพยากรธรรมชาติ เป็ นทรัพยากรท่ีเกิดข้ึนเองตามธรรมชาติ เช่น ที่ดิน แร่ธาตุ ป่ าไม้ แม่น้าประเทศท่ีมีท่ีดินและทรัพยากรอดุ มสมบรู ณ์จะได้ เปรียบเพราะสามารถนามาใชใ้ นการผลิต ผลตอบแทนจากการใชท้ ่ีดิน คือ คา่ เช่า ทรัพยากร แรงงาน เป็ นประชากรในวยั ทางาน เป็ นผใู้ ชแ้ รงงานและกาลงั ความคิด การผลติ ในการผลิตสินคา้ และบริการ ไดร้ ับค่าตอบแทนเป็นคา่ จา้ ง ทุน เป็ นสินคา้ ทุน เช่น เคร่ืองจกั ร อปุ กรณ์โรงงาน รถยนต์ ผลตอบแทน จากการใชท้ ุน คือ ดอกเบ้ีย ผู้ประกอบการ เป็ นผรู้ วบรวมปัจจยั การผลติ เพอ่ื ทาการผลิตใหไ้ ดผ้ ลผลิตตามวตั ถุประสงค์ เป็ นผยู้ อมรับความเสี่ยงจากการผลิตและบริหารจดั การในองคก์ รใหเ้ จริญเติบโต ผลตอบแทนท่ีไดร้ ับ คือ กาไร

การบริโภค การบริโภค คือ การใชป้ ระโยชนจ์ ากสิ่งของและบริการเพือ่ สนองความตอ้ งการของมนุษย์ เช่น เมื่อหิวกร็ ับประทานอาหาร เมื่อปวดฟันกไ็ ปหาทนั ตแพทยเ์ พอ่ื รับการรักษา เป็นตน้ ซ่ึง โดยทวั่ ไปการบริโภคสินคา้ ของแต่ละบุคคลยอ่ มมีความแตกต่างกนั อนั เน่ืองมาจากปัจจยั ต่างๆ ไดแ้ ก่ • รายไดข้ องผบู้ ริโภค • ราคาของสินคา้ และบริการ • ปริมาณเงินหมุนเวยี นท่ีอยใู่ นมือของผบู้ ริโภค • ปริมาณสินคา้ ในตลาด • การคาดคะเนราคาสินคา้ และบริการในอนาคต • ระบบการคา้ และการชาระเงิน

การกระจายรายได้ การกระจายรายได้ คือ การกระจายรายไดร้ ะหวา่ งเจา้ ของปัจจยั การผลิตทุกประเภทอนั ไดแ้ ก่ ท่ีดิน แรงงาน ทุน ผปู้ ระกอบการ ซ่ึงทางานร่วมกนั ในการผลิตสินคา้ และบริการ โดยเจา้ ของปัจจยั การผลิตจะไดร้ ับรายไดเ้ ป็นคา่ เช่า ค่าจา้ ง ดอกเบ้ีย และกาไร

การแลกเปลยี่ น การแลกเปลี่ยน หมายถึง กระบวนการที่เกิดจากบุคคลท้งั สองฝ่ ายมีความสมคั รใจร่วมกนั ใน การดาเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจระหวา่ งกนั โดยมีบุคคลหน่ึงเป็นผคู้ รอบครองทรัพยส์ ินและ บริการ มีความเตม็ ใจมอบส่ิงของที่ตนครอบครองอยใู่ หบ้ ุคคลอื่นโดยมีส่ือกลางในการ แลกเปล่ียน เช่น เงิน ส่ิงของ เป็นตน้ ตัวอย่าง หน่อยตอ้ งการซ้ือเน้ือหมู 2 กิโลกรัม เม่ือไปถึงร้านขายหมู พอ่ คา้ ขายหมูติดป้ าย ราคาขายเน้ือหมกู ิโลกรัมละ 100 บาท ดงั น้นั หน่อยตอ้ งจ่ายเงิน 200 บาทใหพ้ อ่ คา้ ขายหมู เพือ่ แลกกบั เน้ือหมจู านวน 2 กิโลกรัมตามที่หน่อยตอ้ งการ ในกรณีน้ี จะเห็นไดว้ า่ เป็นการแลกเปล่ียนกนั โดยมีเงินเป็นสื่อกลาง



เศรษฐศาสตร์กบั การดาเนินชีวติ เศรษฐศาสตร์เป็นเรื่องท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การดาเนินชีวติ ของทุกคน ซ่ึงเราสามารถนาวชิ า เศรษฐศาสตร์มาปรับใชเ้ พื่อใหก้ ารดาเนินชีวติ ไดห้ ลายวธิ ี • ใช้เศรษฐศาสตร์ในครัวเรือน เช่น การใชน้ ้า ใชไ้ ฟฟ้ า อยา่ งประหยดั การประดิษฐข์ องใช้ จากเศษวสั ดุ การซ่อมแซมเครื่องใชภ้ ายในบา้ นแทนการซ้ือใหม่ เป็นตน้ • ใช้หลกั เศรษฐศาสตร์ในการศึกษา เช่น จดั สรรเวลาในการทบทวนตาราเรียน การวางแผนทา การบา้ น การวเิ คราะห์ผลที่ไดร้ ับจากการเลือกเรียนสาขาวชิ าต่างๆ เป็นตน้ • ใช้หลกั เศรษฐศาสตร์เพอ่ื วางแผนค่าใช้จ่าย เช่น การจดั ทาบญั ชีครัวเรือน การเกบ็ ออมเงิน การหารายไดเ้ สริมเพือ่ เพม่ิ รายรับแก่ครอบครัว เป็นตน้ • ใช้หลกั เศรษฐศาสตร์ในการเลอื กประกอบอาชีพ เช่น การพิจารณาวา่ อาชีพใดที่สามารถ สร้างรายได้ มีความมน่ั คง และเหมาะสมกบั ความรู้ความสามารถของตนเอง เป็นตน้ • ใช้หลกั เศรษฐศาสตร์ในการวางแผนชีวติ ในอนาคต เช่น การออมเงินเพื่อสร้างครอบครัว สร้างที่อยอู่ าศยั รวมไปถึงเงินเกบ็ เพ่ือไวใ้ ชจ้ ่ายในยามเกษียณ เป็นตน้