Οικολογικές λύσεις για το σπίτι_Γ1_2020-2021

Στο πλαίσιο του Εργαστηρίου Δεξιοτήτων και των θεματικών κύκλων «Φροντίζω το Περιβάλλον» και «Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ» καταγράψαμε κάποιες καλές πρακτικές για ένα βιώσιμο σπίτι. Εφαρμόζοντάς τες μπορούμε να συμβάλλουμε στη συλλογική προσπάθεια για την επίτευξη της βελτίωσης της ποιότητας ζωής και της βιωσιμότητας της κοινωνίας μας. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Γ1 Υπεύθυνη καθηγήτρια: Βασιλική Πιτερού Σχολικό έτος: 2020-2021

Εξοικονόμηση ενέργειας στο κτίριο Μπορεί να επιτευχθεί με τις εξής ενέργειες: ● Θερμομόνωση των δομικών στοιχείων τού κτιρίου που έρχονται σε επαφή με τον εξωτερικό αέρα ή με μη θερμαινόμενους χώρους. ● Βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς των διαφανών στοιχείων τού κτιρίου (αντικατάστασή τους με νέα ενεργειακά αποδοτικά και τοποθέτηση δεύτερου κουφώματος, αν η διαμόρφωση της θέσης τού ανοίγματος το επιτρέπει). ● Σκίαση του κτιρίου (με εξωτερικές διατάξεις όπως τέντες ή εξωτερικές περσίδες, με τοποθέτηση αυτοκόλλητων μεμβρανών) και με χρήση βαφών υψηλής ανακλαστικότητας για περιορισμό των συνεπειών τής ηλιακής ακτινοβολίας κατά τη θερινή περίοδο. ● Αντικατάσταση του παλιού λέβητα με νέο υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης. ● Συστηματική συντήρηση και έλεγχος των μονάδων κεντρικής θέρμανσης. 2

● Αντικατάσταση των παλιών ή προβληματικών συστημάτων ψύξης με νέα υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης. ● Συστηματική συντήρηση και έλεγχος του συστήματος παραγωγής ψύξης προκειμένου να αυξηθεί η ψυκτική απόδοσή του. ● Τοποθέτηση ή αναβάθμιση των διατάξεων αυτομάτου ελέγχου στα συστήματα θέρμανσης/ψύξης, φωτισμού και μηχανικού αερισμού. ● Τοποθέτηση εξωτερικών προστατευτικών φύλλων στα κουφώματα. ● Εγκατάσταση ανεμιστήρων οροφής. ● Εγκατάσταση ενεργειακών τζακιών για την κάλυψη των θερμικών φορτίων. 3

Ενεργητικά συστήματα για τη μερική ή ολική κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τού κτιρίου ● Τα φωτοβολταϊκά τα οποία μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρική. ● Υδροηλεκτρική γεννήτρια η οποία μετατρέπει την κινητική ενέργεια του νερού σε ηλεκτρική. ● Αιολική γεννήτρια που μετατρέπει την αιολική σε ηλεκτρική ενέργεια. 4

Παθητικά συστήματα δροσισμού vs. κλιματιστικά Παθητικά συστήματα δροσισμού: τρόποι δροσισμού χωρίς τη χρήση μηχανικών και τεχνολογικών μέσων, όπως ηλιοπροστασία με σκιασμό τού κτιρίου και των ανοιγμάτων του, φυσικός αερισμός, παρέμβαση στο μικροκλίμα που περιβάλλει το κτίριο κ.ά.  Τα παθητικά συστήματα δροσισμού δεν χρειάζονται ρεύμα, με αποτέλεσμα να μη μολύνουν το περιβάλλον.  Τα κλιματιστικά ευθύνονται για την καταστροφή του στρώματος του όζοντος στην ατμόσφαιρα.  Τα κλιματιστικά μπορούν να βλάψουν την υγεία των ανθρώπων μέσα στα κτίρια.  Τα κλιματιστικά είναι πολύ ακριβά σε αντίθεση με τα παθητικά συστήματα δροσισμού που δεν κοστίζουν τίποτα. 5

Μέτρα περιορισμού τής εσωτερικής ρύπανσης Προκειμένου να μειώσουμε τη ρύπανση των εσωτερικών χώρων: ● Ανανεώνουμε τον αερισμό των εσωτερικών χώρων. ● Προμηθευόμαστε συσκευές για τον καθαρισμό του αέρα. ● Ελέγχουμε την υγρασία τού χώρου. ● Καθαρίζουμε συχνά και καλά το σπίτι με ηλεκτρική σκούπα, τινάζουμε τις υφασμάτινες επιφάνειες και ξεσκονίζουμε. ● Συντηρούμε και καθαρίζουμε τα κεντρικά κλιματιστικά συστήματα. ● Ελέγχουμε τη λειτουργία των μέσων θέρμανσης από επικίνδυνες εκπομπές. ● Απαγορεύουμε το κάπνισμα σε εσωτερικούς χώρους. ● Μειώνουμε τη χρήση συνθετικών προϊόντων στην επίπλωση του χώρου. 6

Η χρήση τής βλάστησης Στις μέρες μας πολλοί άνθρωποι θέλουν να αγοράσουν δέντρα και φυτά για να τα τοποθετήσουν στο σπίτι τους, όμως τις περισσότερες φορές δεν τα βάζουν στη σωστή θέση με αποτέλεσμα τα φυτά να ξεραίνονται. Για την καλύτερη χρήση τής βλάστησης προσέχουμε τα εξής: ● Επιλέγουμε τα δέντρα και τα φυτά ανάλογα με το κλίμα και τη ρύπανση της περιοχής στην οποία θα τα τοποθετήσουμε. ● Η επιλογή των δέντρων εξαρτάται από την ταχύτητα της ανάπτυξης τους, το μέγεθος της κόμης τους, το ανώτερο ύψος τους και τη μορφολογία τους. ● Φυτεύουμε τα φυλλοβόλα δέντρα στη νότια εξωτερική πλευρά τού κτιρίου. ● Τα αειθαλή μπορούν να φυτευτούν στη βόρεια ή δυτική πλευρά τού κτιρίου. 7

Τύποι πράσινων στεγών: Α) Οι εκτατικές, οι οποίες αποτελούνται από λεπτό υπόστρωμα εδάφους (έως 15 εκ.) και φυτά χαμηλής βλάστησης. Β) Οι εντατικές, οι οποίες είναι κήποι, με μεγάλο εδαφικό υπόστρωμα (έως 100 εκ.), οι οποίοι περιλαμβάνουν ποικιλία φυτών, θάμνων και δέντρων και μπορούν να συνδυαστούν με άλλου είδους κατασκευές όπως καθιστικά, παιδότοπους κ.ά.  Τα οφέλη των πράσινων στεγών είναι οικονομικά, οικολογικά και κοινωνικά: Οι πράσινες στέγες μειώνουν τις ενεργειακές απαιτήσεις, προστατεύουν το κτίριο από την ηλιακή ακτινοβολία και τον θερμό αέρα, αυξάνουν τη διάρκεια ζωής των στεγών, δρουν ως ηχομονωτικά στρώματα, αυξάνουν την αξία τού ακινήτου και μειώνουν το κόστος λειτουργίας του. 8

Πρακτικές λύσεις για το καθιστικό ● Διατηρούμε τη θερμοκρασία τού σπιτιού μας σε φυσιολογικά επίπεδα. ● Προτιμάμε λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας. ● Αποφεύγουμε να αφήνουμε τις συσκευές που δεν χρησιμοποιούμε σε κατάσταση αναμονής. ● Είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τη χρήση τού τζακιού ή σομπών, γιατί εκπέμπουν επικίνδυνους ρύπους καύσεων. ● Προτιμάμε βαφές για το σπίτι μας με την ένδειξη «Low VoC» και «No VoC», το οποίο σημαίνει ότι έχουν χαμηλή συγκέντρωση πτητικών οργανικών ενώσεων Αποφεύγουμε τις πλαστικές μπογιές που περιέχουν βαρέα μέταλλα και προτιμάμε υδατοδιαλυτά προϊόντα. ● Προτιμάμε να χρησιμοποιούμε έπιπλα με μασίφ ξύλο ή προϊόντα με μηδενικές ή χαμηλές εκπομπές 9

φορμαλδεΰδης - κλάσης Ε1. Αποφεύγουμε πλαστικά έπιπλα και έπιπλα από ινοσανίδες. ● Προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν λιγότερο μοκέτες και χαλιά στο σπίτι, γιατί συσσωρεύουν σκόνη και άλλους ρύπους. Προτιμάμε προϊόντα καλής ποιότητας με φυσικές κλωστικές ίνες ή συνθετικές ίνες που έχουν πιστοποίηση της Ε.Ε. ● Οικολογικές λύσεις για τα δάπεδα αποτελούν: ο φελλός, το μπαμπού, το linoleum και τα κεραμικά πλακίδια τύπου Cotto. 10

Πρακτικές λύσεις για το υπνοδωμάτιο ● Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την αγορά κρεβατιού σε σχέση με τη συντήρηση και τον καθαρισμό του. ● Πρέπει να προσέχουμε με τα καλλυντικά που χρησιμοποιούμε, καθώς κάποια από αυτά περιέχουν έναν μακρύ κατάλογο βαριών συντηρητικών, βαρέων μετάλλων και άλλων τοξικών ουσιών. ● Διαλέγουμε αντισηπτικές λοσιόν που περιέχουν αλκοόλη και όχι τρικλοζάνη, την οποία προσπαθούμε να αποφύγουμε όσο το δυνατόν και σε άλλα προϊόντα. ● Στην ντουλάπα με τα ρούχα προτιμάμε να χρησιμοποιούμε φυσική λεβάντα αντί για σκοροκτόνα. Επίσης, αερίζουμε συχνά τα ρούχα. 11

Πρακτικές λύσεις για την κουζίνα  Αγοράζουμε συσκευές με ενεργειακή κλάση Α και πάνω, για εξοικονόμηση χρημάτων και για μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης.  Αγοράζουμε φρούτα και φαγητά που γνωρίζουμε σχετικά με την προέλευση και την καλλιέργειά τους.  Χρησιμοποιούμε τα σωστά σκεύη στην ηλεκτρική κουζίνα, δηλαδή σκεύη τα οποία συμπληρώνουν τις απαιτήσεις τού ματιού.  Να γίνεται τακτική συντήρηση, έτσι ώστε να είναι καθαρές όλες οι ηλεκτρικές συσκευές για να λειτουργούν σωστά.  Αναζητούμε το σήμα “Ecolabel”, το οποίο βοηθά τους καταναλωτές να διακρίνουν τα πιο οικολογικά προϊόντα.  Να γίνεται οικονομική χρήση των συσκευών (αντικατάσταση συσκευών οι οποίες δεν χρειάζονται κ.ά.).  Πριν την αγορά μίας μικροσυσκευής πρέπει να σιγουρευτούμε ότι είναι αναγκαία. 12

 Στις ηλεκτρικές συσκευές κοιτάμε αν υπάρχει το διεθνούς εμβέλειας σήμα “Energy star”, το οποίο δείχνει ότι το προϊόν είναι ενεργειακά αποδοτικό.  Για τη σωστή λειτουργία μιας συσκευής δεν πρέπει να υπερφορτώνεται.  Πρέπει να προσέχουμε τη ρύθμιση των συσκευών μας (π.χ. να βρίσκονται στη μεσαία ή στη μέγιστη ένταση).  Να γίνεται σωστή τοποθέτηση των συσκευών στο σπίτι μας.  Ακολουθούμε τις οδηγίες χρήσης τής κάθε συσκευής.  Προσέχουμε τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα τα σκεύη που χρησιμοποιούμε.  Επιλέγουμε πιο οικολογικές συσκευές που ωφελούν κι εμάς και το περιβάλλον.  Προτιμάμε την αγορά βιολογικών και φρέσκων προϊόντων, που είναι καλά για την υγεία μας αλλά και για το περιβάλλον. 13

 Κάνουμε “έξυπνες” και οικονομικές επιλογές (να προτιμάμε συσκευασίες που δεν περιέχουν τόσα πλαστικά απορρίμματα).  Ενισχύουμε εταιρείες που τα προϊόντα τους είναι φιλικά προς το περιβάλλον.  Προτιμάμε προϊόντα από κοντινή περιοχή, ώστε να μη χαλούν κατά τη διαδρομή τους στην περιοχή μας.  Αγοράζουμε όση ποσότητα χρειαζόμαστε και όχι παραπάνω.  Είμαστε πλήρως πληροφορημένοι για το τι τρώμε και ξέρουμε τι περιέχουν τα τρόφιμα που καταναλώνουμε.  Πλένουμε τα φρούτα που τρώμε σε λεκάνη με νερό και όχι με τρεχούμενο νερό. Επίσης, αποφεύγουμε να τα ξεφλουδίζουμε.  Προσοχή στις παγίδες που δελεαζόμαστε από τις τιμές των προϊόντων και όχι από την ποιότητα τους.  Όταν πλένουμε στο χέρι τα πιάτα, να χρησιμοποιούμε μια λεκάνη, με κατά προτίμηση κρύο νερό, και όχι το τρεχούμενο της βρύσης. 14

 Όταν χρησιμοποιούμε πλυντήριο πιάτων, να σιγουρευόμαστε ότι το έχουμε γεμίσει με όσα πιάτα χωράει.  Αποφεύγουμε το τρεχούμενο νερό για ξεπάγωμα φαγητών.  Χρησιμοποιούμε το ίδιο ποτήρι που πίνουμε για μία μέρα.  Δεν πετάμε λάδι και λίπη (και υπολείμματα φαρμάκων, βερνικιών και διαλυτών) στην αποχέτευση, γιατί ρυπαίνουν το περιβάλλον.  Χρησιμοποιούμε απορρυπαντικά που είναι φιλικά προς το περιβάλλον.  Προτιμούμε γυάλινα και πορσελάνινα σκεύη αντί για πλαστικά που «πληγώνουν» το περιβάλλον. 15

Πρακτικές λύσεις για το μπάνιο  Δεν αφήνουμε τη βρύση ανοιχτή, όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας, όταν ξυριζόμαστε, πλένουμε τα χέρια/πρόσωπό μας.  Προτιμάμε τα καζανάκια που διαθέτουν δυνατότητα διπλής ροής, αλλιώς τοποθετούμε μέσα στη δεξαμενή ένα καλά κλεισμένο πλαστικό μπουκάλι.  Δεν πετάμε διάφορα απορρίμματα στη λεκάνη της τουαλέτας (άσκοπη χρήση).  Αντικαθιστούμε το τηλέφωνο της ντουζιέρας με κάποιο άλλο χαμηλότερης ροής.  Ελαττώνουμε τη διάρκεια χρήσης τού ντους.  Χρησιμοποιούμε το πλυντήριο ρούχων μόνο όταν είναι πλήρως φορτωμένο ή ρυθμίζουμε κατάλληλα τη στάθμη νερού ανάλογα με το μέγεθος του φορτίου.  Εάν έχουμε ηλεκτρικό θερμοσίφωνα, φροντίζουμε να τον μονώσουμε, για να βελτιώσουμε την αποδοτικότητά του. 16

Πρακτικές λύσεις για το μπαλκόνι ● Ποτίζουμε τα φυτά μας με χρησιμοποιημένο νερό που δεν περιέχει απορρυπαντικά ή λάδια. ● Επιλέγουμε ανθεκτικά στο μικροκλίμα τής περιοχής φυτά που δεν χρειάζονται πολύ νερό. ● Με το νερό τού ενυδρείου, εάν έχουμε, ποτίζουμε τα φυτά, αφού λειτουργεί ως λίπασμα. ● Ποτίζουμε καλύτερα το πρωί που η ταχύτητα του αέρα είναι χαμηλότερη και μειώνονται οι απώλειες του νερού από την εξάτμιση. 17

Πηγή: Παπανικολάου Αν. (2013). Οικολογικές λύσεις για το σπίτι. Εκπαιδευτικό υλικό για τα κέντρα δια βίου μάθησης. Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. 18