อาหารและสารอาหาร

อาหารและสารอาหาร

คานา เอกสารประกอบการเรียนนี้ จัดทาข้ึนเพ่ือให้ผู้เรียนใช้ศึกษา หาความรู้ เรือ่ ง อาหารและสารอาหาร โดยได้รวบรวบเนื้อหาท่ี เป็นความรู้ รวมทั้งแบบฝึกหัด เพ่ือให้ผู้เรียนได้ทบทวนความรู้ ความเขา้ ใจในบทเรยี น ก

สารบญั หน้า ก เร่ือง ข คานา 1 สารบญั 2 สาระสาคญั 4 1. อาหาร 5 2. สารอาหาร 7 3. ประโยชนข์ องสารอาหาร 9 4. สดั ส่วนและพลังงานจากสารอาหาร 14 5. แบบฝึกหัด 6. เอกสารอ้างอิง ข

สาระสาคญั อาหารแต่ละชนิดประกอบด้วยสารอาหาร ที่แตกต่างกัน สารอาหารท่ีอยู่ในอาหารมี 6 ประเภท ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน เกลือแร่ วิตามิน และน้า สารอาหารแต่ละ ประเภทล้วนมีประโยชน์ต่อร่างกายทั้งท่ีให้ พลังงานและไม่ให้พลังงาน จึงควรรับประทาน อาหารให้ได้สารอาหารครบถ้วนและเพียงพอกับ ความตอ้ งการของร่างกาย 1

1 อาหาร (Food) อาหาร คือ ส่ิงท่ีรับประทานเข้า อาหาร สู่ ร่ า ง ก า ย แ ล้ ว ก่ อ ใ ห้ เ กิ ด มปี ระโยชน์ ประโยชน์ต่อร่างกาย อยา่ งไร อาหารคือ อะไรนะ อาหารแต่ละประเภทมีประโยชน์แตกต่างกัน แต่ล้วนช่วยให้ร่างกายเจริญเติบโตและทาให้เรามี ชวี ติ อยู่ได้อย่างปกติ 2

อาหารสามารถจัดออกเป็น 5 หมู่ ตามการจัดของกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสขุ หม่นู ม ไข่ เนอ้ื สตั ว์ต่างๆ ถัว่ เมล็ดแห้งและงา หมขู่ ้าว แป้ง นา้ ตาล เผอื ก มัน หม่พู ืชผักต่างๆ หมผู่ ลไม้ตา่ งๆ หมู่น้ามันแลไขมนั จากพชื และสตั ว์ 3-

สารอาหาร หมายถึง สารท่ีไดร้ ับจากอาหาร ท่รี ับประทาน เขา้ ไปในรา่ งกายแล้ว จะนาไปใชป้ ระโยชนต์ ามสว่ นตา่ งๆ ของรา่ งกาย แบง่ ได้เป็น 6 ประเภท ได้แก่ คารโ์ บไฮเดรต โปรตีน ไขมัน วิตามนิ เกลือแร่ และนา้ การแบง่ สารอาหารโดยใช้ กลุ่สารอาหาร เกณฑ์การให้พลงั งานของ ที่ใหพ้ ลงั งาน สารอาหาร จะแบ่งได้เป็น 2 กล่มุ ใหญ่ คอื ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน สารอาหารท่ี ไมใ่ ห้พลงั งาน ได้แก่ เกลือแร่ และ วิตามนิ 4

3 ประโยชน์ของสารอาหาร โปรตนี ให้พลงั งานแกร่ า่ งกาย ชว่ ยใน การเจรญิ เติบโต และซ่อมแซมสว่ นท่สี กึ หรอ คารโ์ บไฮเดรต ใหพ้ ลังงานแก่รา่ งกาย ช่วยใน การเจริญเติบโต ไขมัน ให้พลังงาน ความอบอุน่ แก่ รา่ งกาย และชว่ ยในการเจรญิ เติบโต 5

วิตามนิ ชว่ ยให้อวัยวะต่างๆ ในร่างกายทางานไดเ้ ปน็ ปกติ เกลือแร่ ช่วยใหอ้ วัยวะตา่ งๆ ในรา่ งกายทางานไดเ้ ปน็ ปกติ นา ชว่ ยในการย่อยอาหาร การดูดซึม การลาเลียง สารอาหาร ช่วยสรา้ งความชุ่มชนื้ ให้ผวิ หนงั 6

4 สัดส่วนและพลงั งานจากสารอาหาร สารอาหารที่อยู่ในอาหารต่างๆ แบ่ง อ อ ก เ ป็ น 6 ป ร ะ เ ภ ท ไ ด้ แ ก่ คารโ์ บไฮเดรต โปรตนี วิตามนิ เกลือ แร่ และน้า ซ่ึงให้ประโยชน์แตกต่างกัน ในแต่ละวันร่างกายได้รับสารอาหารทั้ง 6 ประเภท โดยมีสัดส่วนดังแสดงไว้ใน ธงโภชนาการ ดังรูป 7

ท่มี าของภาพธงโภชนาการจาก Mahidol Channel 8

4 สดั สว่ นและพลังงานจากสารอาหาร การรับประทานอาหารตา่ งๆ ในแตล่ ะกลมุ่ สามารถเปรียบเทียบไดต้ าม สัดส่วน ดงั นี นนน้้าออยกยังจวเาปันกน็ลสสะาาร6รออ-าา8หหาาแรรกทอ้ว่ีีกร่าปเงพะกเราภายทะจหนาน้าเปึง่มท็นีปรี่ตร่า้อะงงโกไยาดชย6้รนขับ-1า์มใด2นาไกสมชวัดมไ่นั้อดสานล้่วยเกะรนินาชทคข่วี่เวา้หยรวใมดนาม่ื กะนสา้ารมอยแย่อล่าย้วง อาหาร การดดู ซมึ การลาเลยี งสารอาหาร ชว่ ยสรา้ งความชมุ่ ชน้ื ให้ผิวหนัง ดงั นั้นไมค่ วรปลอ่ ยใหร้ า่ งกายขาดน้า เพราะจะเกิดอนั ตรายแก่รา่ งกาย 9

การรับประทานอาหารในแตล่ ะวัน เราควรคานึงถึงปรมิ าณ พลังงานที่ได้รับจากสารอาหาร เน่ืองจากความต้องการ พลังงานของเพศชายและหญิงในแต่ละวัยต่างกัน ดังน้ัน เราควรรับประทานอาหารให้ได้พลังงานเพียงพอกับความ ตอ้ งการของรา่ งกาย 10

ตารางแสดง ปริมาณพลงั งานที่ร่างกายตอ้ งการ ในชว่ งอายุต่างๆ ใน 1 วัน ข้อมลู จาก สานักโภชนาการ กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข (2546) 11

5 แบบฝึกหัด ลองทาดนู ะคะ 12

คาชีแจง : ให้นักเรยี นทาเครอ่ื งหมาย √ ขอ้ ความ ที่ถูกต้องและทาเคร่อื งหมาย × ข้อความท่ผี ดิ ขอ้ คาถาม คาตอบ 1 สารอาหารชว่ ยทาให้รา่ งกายเจรญิ เติบโต แข็งแรง และมีภมู ิ ต้านทานโรค 2 อาหารทใี่ ห้สารอาหารประเภทโปรตนี ทาใหร้ า่ งกายเจรญิ เติบโตมี สขุ ภาพดี สรา้ งเสรมิ และซอ่ มแซมส่วนที่สกึ หรอ ควบคุมการ ทางานของร่างกายใหเ้ ปน็ ปกติ 3 สารอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต จะชว่ ยทาให้รา่ งกายสามารถ ทางานเปน็ ปกติ 4 เพศและวัยไม่เกย่ี วข้องกบั ความต้องการพลังงานของรา่ งกาย 5 รับประทานอาหารประเภทแปง้ และน้าตาลมากกวา่ อาหาร ประเภทอืน่ ๆ 6 ดม่ื นา้ นมสดแทนการรบั ประทานขา้ วเป็นบางม้ือ 7 งดอาหารบางมอื้ เพอ่ื ไม่ใหร้ ่างกายรับสารอาหารมากเกนิ ไป 8 สารอาหารท่ใี ห้พลังงาน ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตนี ไขมนั 9 ธงโภชนาการ คือแนวทางการรับประทานอาหารทใี่ ห้คุณค่าทาง อาหารครบถ้วนกับความตอ้ งการของรา่ งกาย 10 การรับประทานอาหารควรเลือกรบั ประทานในปรมิ าณทพ่ี อเหมาะ 13 และไม่ควรรบั ประทานมากเกินไป

เอกสารอา้ งอิง วิชกาญจน์ จาปาทิพย์; และคณะ. (2562). เอกสารประกอบการเรียน วิทยาศาสตร์ เรื่อง อาหารและสารอาหาร. สืบค้นเมอื่ 7 เมษายน 2563, จาก http://online.pubhtml5.com/ mero/viyl/#p=22. สถาบันส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กระทรวงศกึ ษาธิการ. (2560) หนังสอื เรยี นรายวิชาพืนฐานวิทยาศาสตร์ ชันประถมศึกษาปที ี่ 6. พมิ พ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพส์ กสค. 14

อย่าลมื ทบทวนบทเรยี นนะคะ