พันธุกรรมกับหมู่เลือด

พนั ธุกรรมกับหมูเลอื ด

พนั ธุกรรม (Heredity) เปนการถายทอดลักษณะตา งๆของส่งิ มีชีวิต จากรนุ หน่ึงไปสูอกี รุนหน่งึ (รุนลูกรุนหลาน) ได ลักษณะทางพนั ธกุ รรม คอื ลกั ษณะที่เกดิ ข้นึ ในสงิ่ มีชีวิตท่คี วบคมุ โดยยีน (gene) และ สามารถถา ยทอดจากพอ แมไ ปสูลกู ได มี 2 ประเภท

1. ลกั ษณะท่เี ก่ยี วของดา นปรมิ าณ (Quantitative Trait) - แปรผันแบบตอเนอ่ื ง - ตองอาศยั การวัดเพื่อใชใ นการเปรียบเทียบ - ถูกควบคมุ ดว ยยีนจาํ นวนมาก - เชน ความสูง น้าํ หนัก ผลผลติ

2. ลกั ษณะที่เก่ียวขอ งดา นคุณภาพ (Quanlitative Trait) - แปรผนั แบบไมต อ เนอ่ื ง - แยกเปนหมวดหมูไดช ดั เจน - มกั ถูกควบคมุ ดวย หน่งึ หรือสองยีน - เชน การหอลน้ิ หมูเลอื ด สีของดอกไม



ระบบหมเู ลือด ABO การคนพบหมโู ลหิตระบบน้ีเริ่มในป คศ. 1900 โดยดารล แลนด สไตเนอร ได ทดลองเจาะเลอื ดของผรู ว มงานจาํ นวน 6 คน แลว นาํ มาแยกเม็ดเลอื ด โลหิตแดงและนํ้าเหลืองออกจากกัน ตอ จากนัน้ ไดน าํ เม็ดโลหติ แดงและนา้ํ เหลอื ง ของแตล ะคนมาทําปฏกิ ริ ิยาสลับกันไปมา พบวา บางคูเ กิดปฏิกริ ิยาจบั กลมุ บางคกู ก็ ลนื เปนเนอื้ เดยี วกัน จากปรากฏการณนต้ี อมาในป คศ. 1901 ดารล แลนด สไตเนอร จงึ สรุปผลการทดลองคนควาวา โลหิตแบง ออกเปน 3 หมู คอื A,B และ O สําหรบั หมทู ี่ 4 คือ AB พบโดย วอนเคอ คาสตโิ ล และสเตอลิ ในป คศ. 1902

ความสาํ คัญของหมูเลอื ด 1. มีความสําคญั ตอ การรับเลือดและบริจาคเลือด 2. ระบบเลือด ABO เปน หมเู ลือดที่สําคัญสุดในการถายเลือดมนุษย 3. การถายเลอื ดของมนษุ ยต อ งมคี วามเขากันไดของเม็ดเลือดแดง และน้ําเลือด 4. ใชเปน หลกั ฐานพิสจู นท างนติ ิเวชและใชศกึ ษาการสบื เช้อื สายของเหลา พนั ธมุ นษุ ยไ ด

ตารางแสดงจีโนไทปแ ละฟโนไทปของหมูเลือดระบบ ABO จีโนไทป หมูเลือด (ฟโนไทป) IAIA IAi IBIB IBi A B IA IB AB ii O

การแสดงจโี นไทปแ ละโนไทปข องหมเู ลือดระบบ ABO

การถา ยทอดหมโู ลหติ ระบบ ABO ของพอ แม ลูก ทเ่ี ปนไปได หมโู ลหิตของพอ หมโู ลหิตของแม หมูโ ลหิตของลูกทเี่ ปน ไปได O O O O A O หรือ A O B O หรือ B O AB A หรอื B A A A หรอื O A B O หรือ A หรือ B หรอื AB A AB A หรือ B หรือ AB B B B หรอื O B AB A หรอื B หรือ AB AB AB A หรอื B หรือ AB

ระบบหมูเ ลือด ABO • กรปุ A มแี อนตเิ จน A อยทู ่ีผิวของเมด็ เลือดแดงและมแี อนติบอดี B อยูใ นนํา้ เหลือง • กรปุ B มีแอนติเจน B อยทู ่ีผิวของเมด็ เลอื ดแดงและมีแอนตบิ อดี A อยูใ นน้ําเหลอื ง • กรุป O ไมม แี อนติเจน แตมแี อนติบอดี ทงั้ A และ B ในนา้ํ เหลอื ง • กรปุ AB มแี อนตเิ จน A และ แอนตเิ จน B ท่ีผวิ ของเมด็ เลอื ดแดง แตไ มม แี อนตบิ อดี

เลือด = เม็ดเลอื ด + น้ําเลอื ด (serum) 1. แอนตเิ จน (Antigen) หรือสารกอ ภมู ิตานทาน ซ่ึงเปนโปรตีนท่อี ยตู ามผิวเมด็ เลอื ดแดงทาํ หนาทีส่ รางภมู ติ า นทาน 2. แอนตบิ อดี (Antibody) หรอื สารภูมิตา นทาน



ภาพแสดงแอนติเจนและแอนติบอดขี องหมูเลือดตา งๆ

หลักการใหและการรบั เลือดในระบบ ABO หมเู ลือด จีโนไทป ชนดิ แอนตเิ จน แอนตบิ อดีใน ใหเ ลอื ดกบั รบั เลอื ดจากหมู หมเู ลือด เลือด A บนเมด็ เลอื ด พลาสมา B A,AB O,A AB แดง B,AB O,B O AB O,A,B,AB IAi,IA IA A B O,A,B,AB O IB i,IB IB B A IA ,IB A และ B ไมม ี ii ไมมี A และ B

หมเู ลอื ดและการใหเลอื ด หลกั การ: Antigen ของผใู หต อ งไมต รงกับ Antibody ของผรู ับ Group Group O = universal donor O Group Group A B Group Group AB =universal recipient AB

นาํ้ ยาตรวจหาหมูเลือด น้ํายา Anti – A (Murine Monoclonal Antibady) น้ํายา Anti – B (Murine Monoclonal Antibady) หมายเหตุ : ผลติ โดยสภากาชาดไทย

การตรวจหมูเลอื ด ระบบ ABO