ปรากฏการณ์โลก

ปรากฏการณโ์ ลก

ความสัมพนั ธ์ระหว่างโลก ดวงจันทร์ และดวงอาทติ ย์ ดวงอาทิตยเ์ ป็นดาวฤกษอ์ ยใู่ นระบบสุริยจกั รวาล โดยดวงอาทิตยเ์ ป็นศูนยก์ ลางของระบบสุริยะ และ มีดาวเคราะห์ต่างๆ ดาวเคราะห์นอ้ ย อุกกาบาต ฝ่นุ ละออง และดวงหางเป็นบริวาร ดวงจนั ทร์และโลก ของเรากเ็ ป็นบริวารของดวงอาทิตยด์ ว้ ย ภาพประกอบ 1.1 ความสมั พนั ธ์ระหวา่ งโลก ดวงจนั ทร์ และดวงอาทิตย์

โลก ลักษณะของโลก โลกเป็นดาวเคราะหด์ วงหน่งึ เป็นบรวิ ารของดวงอาทิตยเ์ ป็นลาดบั ท่ี 3 โลกมีสณั ฐานกลม โดย โป่งออกท่ีเสน้ ศนู ยส์ ตู รและแบนท่ีขวั้ โลกมีเสน้ ผา่ นศนู ยก์ ลางเฉล่ยี 12,766 กิโลเมตร โลกไม่อยนู่ ่ิง แตม่ ีการเคล่อื นท่ีใน 2 ลกั ษณะท่ีสาคญั คอื โลกหมนุ รอบตวั เองใชเ้ วลา 24 ช่วั โมง หรอื 1 วนั จากทิศ ตะวนั ตกไปยงั ทิศตะวนั ออก ทาใหเ้ กิดเวลากลางวนั และกลางคืน ขณะเดียวกนั โลกก็หมนุ รอบดวง อาทิตยด์ ว้ ย โดยโลกหมนุ รอบดวงอาทิตยค์ รบ 1 รอบ กินเวลาประมาณ 365 วนั หรอื 1 ปี ภาพประกอบ1.2.1 ลักษณะของโลก

การเคลอ่ื นทขี่ องโลก โลกหมนุ รอบแกนสมมตุ ิท่ีผ่านขวั้ โลกเหนือและขวั้ โลกใต้ แกนสมมตุ ินีจ้ ะชีไ้ ปยงั จดุ คอ่ นขา้ งจะคงท่ีบนฟา้ โดยในปัจจบุ นั แกนท่ีผา่ นขวั้ โลกเหนือชีไ้ ปยงั จดุ ซง่ึ ดาวเหนืออยใู่ กลๆ้ ทศิ ทางท่ีโลกหมนุ คือ จากทิศตะวนั ตกไปทางทศิ ตะวนั ออกกลา่ ว คือ หหมนุ จากทางประเทศ พมา่ มาทางประเทศไทย การหมนุ รอบตวั เองของโลกจงึ ทาใหเ้ กิด \"ทิศ\" โลกหมนุ จากทิศตะวนั ตกไปทิศตะวนั ออก เพราะฉะนนั้ ทศิ จงึ ไปกบั โลก ตลอดเวลา การหมนุ รอบตวั เองของโลกนอกจากจะทาใหเ้ กิดทิศแลว้ ยงั ทาใหเ้ กิดการขนึ้ -ตก ของดวงอาทติ ย์ ดวงจนั ทรต์ ลอดทงั้ ดวงดาวทงั้ หลายบนฟา้ ดว้ ย ขณะท่ีโลกหมนุ รอบตวั เอง โลกกเ็ คล่อื นหรอื โคจรรอบดวงอาทิตยไ์ ปดว้ ย การเคล่อื นท่ีรอบดวงอาทติ ย์ 1 รอบ ใชเ้ วลา 1 ปีโลกหรือ 365 วนั ดว้ ยความเรว็ ท่ีสงู กวา่ จรวด ซง่ึ สง่ ดาวเทียมออกไปนอกโลก ดงั นนั้ จงึ อาจจะเปรยี บเทียบไดว้ า่ โลกเป็นยานอวกาศลาใหญ่ท่ีโคจรอยใู่ นอวกาศรอบดวงอาทติ ย์

ภาพประกอบ 1.2.2 วงโคจรรอบดวงอาทติ ย์ เม่ือโลกโคจรรอบดวงอาทติ ยจ์ ะเกิด \"ระนาบทางโคจรของโลก\" ซง่ึ หมายถงึ พืน้ ราบท่ีมีดวงอาทิตยแ์ ละโลกอยบู่ นพืน้ ราบเดียวกนั พืน้ ราบอาจแผ่ออกไปไกลถงึ ฟา้ เสน้ โคง้ ซง่ึ เกิดจากระนาบทางโคจรของโลกไปตดั ทอ้ งฟา้ เรยี กวา่ \"สรุ ยิ วถิ ี หรอื เสน้ อิคลิปติก\" แกนท่ีโลก หมนุ รอบซง่ึ ผา่ นขวั้ โลกเหนือและขวั้ โลกใตไ้ มต่ งั้ ฉากกบั ระนาบทางโคจรแตเ่ อียงจาก แนวตงั้ ฉากเป็นมมุ ประมาณ 23.5 องศา การเอียงของแกนโลกเชน่ นีจ้ ะทาใหข้ วั้ โลกเหนือหนั เขา้ หาดวงอาทติ ยใ์ นเดือนมิถนุ ายนและหนั ออกจากดวงอาทติ ยใ์ นเดือนธนั วาคม

ดวงจนั ทร์ 1.3.1 ลกั ษณะของดวงจนั ทร์ ดวงจนั ทรเ์ ป็นบรวิ ารของโลกท่ีไมม่ ีแสงสวา่ งในตวั เอง เป็นวตั ถทุ บึ แสงท่ีมีเสน้ ผ่านศนู ยก์ ลางประมาณ 1/4 ของโลก อยหู่ า่ งโลกประมาณ 30 เทา่ ของเสน้ ผ่านศนู ยก์ ลาง ของโลกเท่านนั้ ดวงจนั ทรจ์ งึ เป็นวตั ถธุ รรมชาติท่ีอยใู่ กลโ้ ลกท่ีสดุ ดวงจนั ทรม์ ีลกั ษณะรูปรา่ ง เป็นทรงกลม ผิวขรุขระ ดวงจนั ทรโ์ คจรรอบตวั เองเทา่ กบั ระยะเวลาท่ีโคจรรอบโลกเป็นวงรี ใช้ เวลาเกือบ 1 เดือนจงึ จะโคจรครบรอบ ดวงจนั ทรม์ ีขนาดเลก็ กวา่ โลก 3 เทา่ การท่ีเรามองเหน็ แสงสวา่ งบนดวงจนั ทรไ์ ด้ เพราะดวงจนั ทรไ์ ดร้ บั แสงสวา่ งจากดวงอาทติ ยแ์ ลว้ สะทอ้ นมายงั โลกของเรา ทาใหเ้ รามองเห็นดวงจนั ทรม์ ีแสงสว่างเป็นสเี หลอื งนวลๆ บนดวงจนั ทรไ์ มม่ ีอากาศ ไมม่ ีนา้ และไมม่ ีสิ่งมีชีวิตอาศยั อยู่ พืน้ ผิวของดวงจนั ทรเ์ ตม็ ไปดว้ ยฝ่นุ และเศษหนิ ชิน้ เลก็ ชิน้ นอ้ ยท่ีแตกออกจากแรงกระแทกของอกุ าบาต และยงั มีภเู ขา สงู หลมุ อกุ าบาต และหบุ เหวลกึ มากมายท่วั บรเิ วณพืน้ ผวิ ของดวงจนั ทรท์ ่ีนกั วิทยาศาสตรไ์ ด้ ไปเหยียบแลว้

ภาพประกอบ 1.4 ดวงจนั ทร์ เรามองเหน็ ดวงจนั ทรไ์ ดเ้ พราะพืน้ ผวิ ดวงจนั ทรส์ ะทอ้ นแสงอาทิตยม์ าเขา้ ตาเรา แต่ สว่ นสวา่ งของดวงจนั ทรท์ ่ีหนั มาทางโลกไมเ่ ทา่ กนั ทกุ วนั ทงั้ นีเ้ พราะดวงจนั ทรเ์ คล่อื นรอบโลก รอบละประมาณ 1 เดือน ดงั นนั้ ขนาดปรากฏของดวงจนั ทรบ์ นฟา้ จงึ เปล่ยี นแปลง เชน่ เหน็ เป็น เสยี้ วเลก็ ๆ วนั ตอ่ มาเหน็ โตขนึ้ และหลายวนั ตอ่ มาเป็นจนั ทรเ์ พญ็ ช่วงนีเ้ ราเรยี กวา่ ดวงจนั ทร์ ขา้ งขนึ้ วนั ท่ีเราเหน็ ดวงจนั ทรเ์ ตม็ ดวงจะเป็นวนั ท่ีขนึ้ 15 ค่า หรอื คืนวนั เพญ็ เม่ือเหน็ ดวงจนั ทร์ เตม็ ดวงแลว้ ภายหลงั ขา้ งขนึ้ จะเป็นขา้ งแรม ขนาดปรากฏของดวงจนั ทรส์ วา่ งลดลงจากรูป วงกลมเป็นรูปครง่ึ วงกลมและเป็นเสยี้ วเลก็ ๆ จนมองไมเ่ หน็ เรียกวา่ วนั เดือนดบั เราเรยี ก ปรากฏการณ์ การเกิดขา้ งขนึ้ ขา้ งแรมวา่ เป็น ดิถีของดวงจนั ทร์

การเคลอ่ื นทข่ี องดวงจันทร์ ดวงจนั ทรเ์ คล่อื นรอบโลกจากตะวนั ตกไปตะวนั ออก โดยเคล่อื นไปทาง เดียวกนั กบั การหมนุ รอบตวั ของโลก ดวงจนั ทรเ์ คล่อื นรอบโลก 1 รอบในเวลา 27.3 วนั น่นั คือในเวลา 27.3 วนั ดวงจนั ทรเ์ คล่อื นรอบโลกไดเ้ ป็นมมุ 360 องศา น่นั คือในเวลา 1 วนั ดวงจนั ทรเ์ คล่อื นรอบโลกไดเ้ ป็นมมุ 360/27.3 หรอื ประมาณ 13 องศา ดงั นนั้ เม่ือดจู ากโลกจะเหน็ ดวงจนั ทรอ์ ยทู่ างทศิ ตะวนั ออกของจดุ เดมิ วนั ละประมาณ 13 องศา ซง่ึ เทียบเทา่ กบั เวลาท่ีโลกหมนุ ประมาณ 52 นาที ดงั นนั้ ดวงจนั ทรจ์ ะขนึ้ ชา้ วนั ละประมาณ 52 นาที

ดาวเคราห์ 8 ดวงบรวิ ารทงั้ หลายของดวงอาทติ ยต์ า่ งไดร้ บั พลงั งานจากดวงอาทิตย์ ดว้ ยปรมิ าณตา่ ง ๆกนั ดวงท่ีอยใู่ กลไ้ ดร้ บั พลงั งานมากกวา่ พวกท่ีอยไู่ กล โลกอยใู่ น ตาแหนง่ ท่ีไดร้ บั พลงั งานพอเหมาะจงึ ทาใหอ้ ณุ หภมู เิ ฉล่ยี บนโลกไมห่ นาวและไมร่ อ้ น เกินไป สภาพแวดลอ้ มของโลกจงึ เอือ้ อานวยตอ่ การมีชีวิตเป็นอยา่ งย่งิ ดวงอาทติ ยจ์ งึ เป็นผใู้ หช้ ีวติ แกโ่ ลก ดงั นนั้ หากจะคน้ หาโลกอ่ืนนอกระบบสรุ ยิ ะจงึ ควรคน้ หาระบบท่ีมี ดาวฤกษส์ ีเหลอื งแบบเดียวกบั ดวงอาทติ ย์

การเคลอื่ นของดวงอาทติ ย์ ดวงอาทติ ยม์ ีการหมนุ รอบตวั เองเป็นรอบ ๆ เชน่ เดียวกบั ท่ี โลกหมนุ รอบ ตวั เองวนั ละรอบ เม่ือเราตามสงั เกตการเคล่อื นท่ีของกลมุ่ จดุ หรอื จดุ บนดวงอาทติ ยไ์ ป เรอ่ื ย ๆ เป็นเวลาหลายวนั กจ็ ะไดพ้ บวา่ ดวงอาทิตยห์ มนุ รอบตวั เองครบรอบในเวลา ประมาณหน่งึ เดือน การหมนุ รอบตวั เองนีม้ ีทิศทางตามการหมนุ รอบตวั เองของดาว เคราะหต์ า่ ง ๆ และตามทศิ ทางซง่ึ ดาวเคราะหต์ า่ ง ๆ นนั้ โคจรไปรอบดวงอาทิตย์ ส่งิ ท่ี นา่ สนใจก็คือ พืน้ ผวิ ดวงอาทิตยท์ ่ีละตจิ ดู ตา่ ง ๆ หมนุ ครบรอบในเวลาไมเ่ ทา่ กนั แถบศนู ย์ สตู ร หมนุ ดว้ ยความเรว็ สงู กวา่ แถบละติจดู สงู ขนึ้ ไป ดงั จะเหน็ ไดจ้ ากตารางรายการคาบ หรอื เวลาท่ีใชห้ มนุ ครบรอบของดวงอาทิตย์