ACFrOgAsc0ocaLYeNkroSOG_NbVrGdPhs76McN1XJuYsdCVX37xP_OCafmFrtD3Vx7jPiMpwolz20yYKNgkRDYdQE7RSbU-PnzAqnRpYD7lI9H6dvMA7pKuTQsdIflM=

การสขุ าภบิ าลทพ่ี กั อาศยั

แนวคดิ สาคญั  การสขุ าภบิ าลทพ่ี กั อาศยั เป็ นการจดั การ และควบคมุ ดแู ลทอ่ี ยอู่ าศยั ใหถ้ กู หลกั สขุ าภบิ าลสง่ิ แวดลอ้ มเพอ่ื ความเหมาะสมและ การมสี ขุ ภาพทดี่ ขี องผอู้ าศยั หรอื ผทู้ เ่ี กย่ี วขอ้ ง ทงั้ ทางดา้ นรา่ งกาย จติ ใจ และการอยรู่ ว่ มกนั ในชุมชนทด่ี ี ซงึ่ การจดั ทพี่ กั อาศยั ใหอ้ ยใู่ น สภาพทถี่ กู หลกั ตอ้ งคานงึ ถงึ ความตอ้ งการขนั้ มลู ฐานทางรา่ งกาย จติ ใจ และสามารถ ควบคมุ ป้ องกนั อบุ ตั เิ หตแุ ละป้ องกนั การ แพรก่ ระจายของโรคตอ่ ผพู้ กั อาศยั ดว้ ย

วตั ถปุ ระสงคข์ องการเรยี นรใู้ นวนั นี้  มคี วามรคู้ วามเขา้ ใจเกย่ี วกบั การ สขุ าภบิ าลทพ่ี กั อาศยั  มคี วามตระหนกั เกย่ี วกบั ความสาคญั ของ การสขุ าภบิ าลทพ่ี กั อาศยั  สามารถนาความรเู้ กย่ี วกบั การสขุ าภบิ าล ทพี่ กั อาศยั ไปประยกุ ตใ์ ชไ้ ดจ้ รงิ

การสขุ าภบิ าลทพี่ กั อาศยั  ทอ่ี ยู่อาศัยเป็ นปัจจัยสาคญั ของมนุษย์ทท่ี ุกคนเกดิ มาจะต้องมเี พื่อเป็ นท่ี พกั ผ่อนนอนหลบั หรืออยู่กนิ เป็ นประจาของตนเองและครอบครัว  ทอ่ี ยู่อาศัยนีม้ ีอทิ ธิพลต่อความเป็ นอยู่ของผู้อาศัยมาก โดยทอ่ี ยู่อาศัยทด่ี ี สะอาดและถูกสุขลกั ษณะตามหลกั การสุขาภบิ าล จะช่วยส่งเสริมให้ผู้อาศัยมี ความสุขและสบายท้งั ทางร่างกายและจติ ใจ  ถ้าทอ่ี ยู่อาศัยมสี ภาพไม่ถูกสุขลกั ษณะ หรือมสี ภาพแวดล้อมเป็ นสลมั หรือ อยู่กนั อย่างหนาแน่นแล้ว จะเกดิ ปัญหาต่าง ๆ ตามมา มีผลกระทบโดยตรง ต่อสุขภาพและชีวติ ความเป็ นอยู่ของผู้พกั อาศัย



การสขุ าภบิ าลทพี่ กั อาศยั “สลมั (slum)” หมายถึง ชุมชนแออดั ซึ่งมกั จะเป็ นชุมชนเสื่อม โทรม เป็ นบริเวณทีอ่ ยู่อาศัยทีม่ ลี กั ษณะของอาคารท่ีไม่ถูกสุขาภิบาล มคี วามเสื่อมโทรม มคี วามยากจน และมีสภาพสังคมท่ีไม่มีความ เป็ นระเบียบเรียบร้อย ไม่มหี ้องนา้ ห้องส้วม ไม่มนี า้ ประปา ไม่มี ไฟฟ้า ไม่มกี ารระบายอากาศ ไม่มอี ากาศบริสุทธ์ิ และไม่มที ่วี ่าง มากพอกบั ผู้คนทพี่ กั อาศัยอยู่ภายใน มผี ู้อยู่อาศัยจานวนมากทาให้ การจัดสิ่งแวดล้อมและสภาพความเป็ นอยู่อื่น ๆ ไม่ดี

ความหมาย • ทีอ่ ยู่อาศัย หมายถึง อาคารบ้านเรือน รวมถึงตกึ โรงและแพท่ีมนุษย์ จดั สร้างขนึ้ เพ่ือใช้เป็ นที่อาศัยท้ังกลางวนั และกลางคืน ภายในที่อยู่ อาศัยประกอบด้วยสิ่งต่าง ๆ ทต่ี ้องการ มที ้ังสิ่งอานวยความ สะดวกสบาย อุปกรณ์และสิ่งใช้สอยที่จาเป็ นตามความต้องการ ทางด้านร่างกาย จิตใจ และความเป็ นอยู่ทดี่ งี ามท้งั ส่วนตัวและ ครอบครัวของผู้พกั อาศัย สถาบนั หมายถงึ อาคารสถานทท่ี ่ีสร้างขนึ้ มาเพ่ือใช้เป็ นที่ทาการ ซ่ึงกาหนดให้เป็ นที่ชุมนุมชนได้ท่ัวไป จึงเป็ นอาคารสาธารณะ เช่น โรงเรียนหรือสถานศึกษา หอประชุม โรงมหรสพ โรงพยาบาล โรงแรมและเรือนจา เป็ นต้น

ความหมาย (ตอ่ ) • การสุขาภบิ าลทอ่ี ยู่อาศัยและสถาบัน หมายถงึ การ จัดการและควบคุมดูแลทอี่ ยู่อาศัยและ/หรือสถาบนั ให้สะอาดถูกสุขลกั ษณะ โดยจดั การให้ได้ตามความ ต้องการข้นั มูลฐานท้งั ทางร่างกาย จิตใจ และจัดให้ ปลอดภัยจากการเกดิ อุบตั เิ หตุและการเกดิ โรคระบาด ในผู้พกั อาศัยหรือผู้มาใช้บริการด้วย

ความจาเป็ นทตี่ ้องจดั การสุขาภบิ าลทอ่ี ยู่อาศัย • ลกั ษณะความบกพร่องของทอ่ี ยู่อาศัยในแต่ละแห่งหรือแต่ละอาคาร บ้านเรือน ซ่ึงเป็ นข้อบกพร่องพืน้ ฐานทางด้านการสุขาภบิ าลท๋สี าคญั คือ - นา้ ดื่ม นา้ ใช้ ไม่สะอาดและถูกปนเปื้ อน - นา้ ดื่ม นา้ ใช้ มีไม่เพยี งพอและอยู่นอกบริเวณทอี่ ยู่อาศัย - ห้องนา้ ห้องส้วมอยู่นอกตวั อาคารและใช้ร่วมกนั กบั เพ่ือนบ้าน - มสี ถานทอ่ี าบนา้ ร่วมกบั เพ่ือนบ้านหรืออยู่นอกอาคารทีพ่ กั อาศัย - มหี ้องพกั อาศัยอยู่รวมกนั หลายคน - มหี ้องนอนใช้นอนรวมกนั หลายคน

ความจาเป็ นทต่ี ้องจดั การสุขาภบิ าลส่ิงแวดล้อม(ต่อ) - พืน้ ทีห่ ้องนอนโดยเฉลยี่ น้อยกล่า 40 ตารางฟุตต่อคน - อาคารบ้านพกั อาศัยมีทางเข้าออกทางเดยี วหรือไม่สะดวก - ไม่มไี ฟฟ้าใช้ - แสงสว่างในอาคารทพี่ กั อาศัยแต่ละห้องมีไม่พอ - ห้องไม่มหี น้าต่างและขาดการระบายอากาศทด่ี ี - ทพ่ี กั อาศัยมสี ภาพทรุดโทรม - บริเวณบ้านสกปรกเลอะเทอะ มีนา้ ขงั เฉอะแฉะ

ความจาเป็ นทตี่ ้องจัดการสุขาภบิ าลสิ่งแวดล้อม (ต่อ) หลกั การทส่ี าคญั ในการจดั ทอ่ี ยู่อาศัยให้ถูกสุขลกั ษณะมี 4 อย่าง คือ 1. จดั ทอ่ี ยู่อาศัยให้ได้ตามความต้องการข้นั มูลฐานทางร่างกายของ ผู้อาศัย 2. จดั ทอี่ ยู่อาศัยให้ได้ตามความต้องการทางจติ ใจของผู้อาศัย 3. จดั ทอ่ี ยู่อาศัยให้ผู้อาศัยมีความปลอดภยั จากอุบัตเิ หตุต่าง ๆ 4. จดั ทอ่ี ยู่อาศัยให้ผู้อาศัยมีความปลอดภยั จากการเป็ นโรคติดต่อ เนื่องจากทอี่ ยู่อาศัยเป็ นเหตุ

ความจาเป็ นทตี่ ้องจัดการสุขาภบิ าลสถาบนั เน่ืองจากสถาบนั เป็ นอาคารสถานทที่ ่ีใช้ประกอบหรือ ทาการเพ่ือจัดบริการบางอย่างตามกาหนด จึงย่อม ประกอบด้วยผู้ให้บริการและผู้รับบริการ สถาบันจึงมีบุคคล มากมาย ย่อมจะมปี ัญหาต่าง ๆ ตามมา ทีส่ าคญั คือ ทุกคน มีความต้องการความสะดวกสบายท้งั ทางร่างกายและจติ ใจ ไม่ต้องการที่จะได้รับความทุกข์ โดยเหตุนีส้ ถาบนั ทดี่ มี ี สภาพท่ีถูกต้องเหมาะสม จะต้องจัดอาคารสถานทใ่ี ห้ได้รับ

ความจาเป็ นทตี่ ้องจัดการสุขาภบิ าลสถาบัน (ต่อ) ความสะดวกสบายตามความต้องการข้นั พืน้ ฐานท้ัง ทางร่างกายและจติ ใจของมนุษย์ และต้องจดั สถาบนั ให้ อยู่ในสภาพทสี่ ะอาดปลอดภยั ต่อการแพร่กระจายของ เชื้อโรค อุบตั เิ หตุ และอนั ตรายทจี่ ะเกดิ มขี นึ้ ได้ นอกจากนีภ้ ายใต้สถาบันเองยงั ควรจัดให้มกี ารส่งเสริม สุขภาพอนามยั แก่บุคลากรต่าง ๆ ด้วย นี่คือการจดั การ สุขาภบิ าลสถาบนั ทถี่ ูกต้อง

ปัญหาและอปุ สรรคในการดาเนินการสุขาภบิ าลทอ่ี ยู่อาศัย 1. สภาพของทอ่ี ยู่อาศัยโดยทวั่ ไป 2. สภาพทางสังคม 3. การจดั บริการทอี่ ยู่อาศัยโดยรัฐและเอกชนยงั จดั ทาได้ไม่ทว่ั ถงึ 4. การจดั บริการส่ิงอานวยความสะดวกทเ่ี ป็ นปัจจยั ข้ันพืน้ ฐาน 5. ขนบธรรมเนียม ประเพณี และความเคยชินของประชาชนบางอย่าง 6. มาตรการทางกฎหมายท่ีเกยี่ วกบั การสร้างอาคารบ้านพกั อาศัยยัง ไม่นามาใช้และถือปฏิบัตอิ ย่างจริงจังและท่วั ถึง 7. การวางผงั เมือง

สภาพของทอี่ ยู่อาศัยโดยทวั่ ๆ ไป • บกพร่องทางด้านการสุขาภิบาลท้ังในเมืองและชนบท • ในชนบทมที อี่ ยู่อาศัยไม่ถูกสุขลกั ษณะและขาดส่ิงอานวยความสะดวก • สภาพไม่ถูกสุขลกั ษณะมมี ากมายทาให้เป็ นอุปสรรคในการแก้ปัญหา สภาพทางสังคม • ความยากจนของประชาชน • การอพยพย้ายถ่ิน • ความไม่รู้ไม่เข้าใจและขาดความสนใจเกย่ี วกบั สุขภาพ

การจดั บริการทอ่ี ยู่อาศัยโดยรัฐและเอกชน • จดั ทาได้ไม่ทัว่ ถงึ • ราคาที่อยู่อาศัยค่อนข้างสูง การจัดบริการส่ิงอานวยความสะดวกทเี่ ป็ นปัจจัยข้ันพืน้ ฐาน • ประปา ไฟฟ้า ถนน • รัฐยงั จดั ให้มีได้น้อยมากไม่ท่วั ถึง ขนบธรรมเนียมประเพณี • ความเคยชินของชาวบ้าน • ขาดความสนใจในการสุขาภบิ าลท่ีอยู่อาศัย

มาตรการทางกฏหมายทเ่ี กยี่ วกบั การสร้างอาคาร • พระราชบญั ญตั คิ วบคุมอาคาร พ.ศ. 2522 • อานาจควบคุมโดยเจ้าพนักงานท้องถ่ินซ่ึงบริหารราชการ ส่ วนท้ องถิ่น การวางผงั เมือง • ยงั ไม่มหี รือยังจัดทาได้ไม่ท่ัวถงึ • ย่านท่ีพกั อาศัย ย่านการค้า และย่านอตุ สาหกรรมอยู่ปนกนั

ปัญหาและอุปสรรคในการดาเนินการสุขาภบิ าลสถาบนั 1. การออกแบบและการก่อสร้างบางแห่งไม่ถูกสุขลกั ษณะ 2. ผู้บริหารผู้รับผดิ ชอบสถาบันขาดความสนใจ 3. ขาดการวางผงั เมืองทถี่ ูกต้อง 4. ขนาดของสถาบันไม่เหมาะสมกบั กจิ การ 5. มาตรการทางกฎหมายท่ีใช้ควบคุมเกย่ี วกบั การสร้างอาคาร 6. การจดั บริการสถาบันต่าง ๆ

การออกแบบและการก่อสร้างสถาบนั บางแห่งไม่ถูกสุขลกั ษณะ • เกดิ จากผู้ออกแบบและการก่อสร้างขาดความสนใจ • ยากแก่การปรับปรุงแก้ไข ผู้บริหารหรือผู้รับผดิ ชอบสถาบนั ขาดความสนใจ • ไม่ควบคุมดูแลเรื่องความสะอาด • ปล่อยปละละเลยไม่ปรับปรุง ขาดการวางผงั เมืองทถี่ ูกต้อง • ทต่ี ้งั ของสถาบนั ไม่เหมาะสม • สภาพแวดล้อมของสถาบันไม่ดี

ขนาดของสถาบนั ไม่เหมาะสมกบั กจิ การ • เลก็ เกนิ ไปไม่เหมาะสมกบั กจิ การและผู้มาใช้บริการ • การจัดสิ่งอานวยความสะดวกด้านสุขาภิบาลไม่พอหรือไม่ดเี ท่าท่ีควร • การเพมิ่ ของประชากรอย่างรวดเร็วไม่สมดุลกบั การจัดบริการ มาตรการทางกฎหมายทใ่ี ช้ควบคุมเกย่ี วกบั การสร้างอาคาร สถาบันและสถาบนั ทีย่ งั มขี ้อบกพร่อง • ปล่อยปละละเลยกฏระเบียบข้อบงั คบั กนั มาก • ข้อกาหนดของกฎหมายท่ีเกยี่ วกบั การสุขาภบิ าลสถาบันยงั ไม่ดี เท่าทค่ี วร • ประชาชนคนไทยขาดความสนใจในเร่ืองนี้

การจดั บริการสถาบนั ต่าง ๆ • รัฐจัดบริการได้ไม่ท่ัวถงึ และไม่เพยี งพอ • มปี ระชาชนมาใช้บริการสถาบนั แต่ละแห่งอย่างมากมาย หนาแน่น • การจัดส่ิงอานวยความสะดวกท่ีเป็ นปัจจัยสาคญั ยงั มีไม่เพยี งพอ

การจดั ท่ีอยู่อาศัยให้ได้ตามความต้องการข้นั มูลฐานทางร่างกาย • การระบายอากาศ (Ventillation) - อุณหภูมิของอากาศ (Air temperature) - ความช้ืน (Air humidity) - การเคลื่อนไหวของอากาศ (Air movement)

การจดั ที่อยู่อาศัยให้ได้ตามความต้องการข้ันมูลฐานทางร่างกาย • แสงสว่าง (Lighting) - แสงจากธรรมชาติ (natural lighting) - แสงจากดวงไฟฟ้า (artificial lighting) - การสะท้อนแสงของสีที่พืน้ ผวิ ที่พกั อาศัย • การปราศจากเหตุราคาญ - เหตุราคาญจากเสียง (Noise Nuisance) - เหตุราคาญจากความสั่นสะเทือน (Motion Nuisance) - เหตุราคาญจากกลน่ิ (Odor Nuisance) - เหตุราคาญจากควนั (Smoke Nuisance)

การจัดทอ่ี ยู่อาศัยให้ได้ตามความต้องการข้นั มูลฐานทางร่างกาย • พืน้ ทบี่ ริเวณบ้านหรือทอ่ี ยู่อาศัย - ทอี่ ยู่อาศัยควรมพี ืน้ ทบี่ ริเวณบ้าน - การสร้างทพี่ กั อาศัยไม่ควรปลูกส่วนทเ่ี ป็ นอาคารมาก เกนิ กว่า 2 ใน 3 เท่าของพืน้ ที่ท้งั หมดท่ีมอี ยู่

การจดั ทอี่ ยอู่ าศยั ใหไ้ ดต้ ามความตอ้ งการทางจติ ใจ ความต้องการข้นั มูลฐานทางด้านจิตใจของผู้อาศยั ที่ สาคญั คือ - ความเป็ นสัดส่วนของทอี่ ยู่อาศัยและ ความเป็ นอสิ ระ - ความสวยงามและความเป็ นระเบียบเรียบร้อย - ความสะอาดของท่อี ยู่อาศัย - จัดให้มีความสะดวกสบายแก่ผู้อยู่อาศัย

การป้ องกนั อบุ ตั เิ หตใุ นทอี่ ยอู่ าศยั “อบุ ตั เิ หตุ” คือเหตุการณ์ทเ่ี กดิ ขนึ้ โดยมไิ ด้ คาดหมายมาก่อนหรือจงใจให้เกดิ ขนึ้ และ เหตุการณ์นีอ้ าจทาให้บุคคลถงึ กบั ต้องเสียชีวติ หรือบาดเจบ็ หรือทรัพย์สินเสียหายก็ได้

การป้ องกนั อบุ ตั เิ หตใุ นทอี่ ยอู่ าศยั 1. สร้างทอี่ ยู่อาศัยให้มัน่ คงแขง็ แรง 2. สร้างทอ่ี ยู่อาศัยให้มกี ารป้องกนั อคั คภี ยั และมีทางหนีไฟ 3. ป้องกนั อนั ตรายทเี่ ป็ นอบุ ัตเิ หตุจากภยั ธรรมชาติ 4. การป้องกนั อุบตั เิ หตุจากแมลงและสัตว์กดั ต่อยและการใช้สาร ฆ่าแมลง 5. การป้องกนั การรุกรานจากโจรผู้ร้าย 6. การบารุงรักษาและซ่อมแซม 7. การเลือกทาเลสร้างทอี่ ยู่อาศัยให้ปลอดภยั จากอุบัตเิ หตุ

การควบคมุ และป้ องกนั การเกดิ โรคตดิ ตอ่ ในทอ่ี ยอู่ าศยั • นา้ ดื่มนา้ ใช้ • การกาจัดอจุ จาระ • การกาจดั มูลฝอย • การจดั การนา้ เสีย • การเกบ็ รักษาอาหารและการถนอมอาหารเพ่ือบริโภค • การควบคุม – ป้องกนั แมลงและสัตว์พาหะนาโรค