ภาษาไทย 2

การแต่งประโยค เป็นการนาคาชนิดต่างๆ มาเรยี งกันให้มใี จความสมบรู ณ์ พ่อรดนา้ ตน้ ไม้ มิ้นรดี ผา้

ประโยคท่ีมีใจความสมบรู ณ์จะตอ้ งตอบคาถามเหลา่ น้ไี ด้ ใคร - เขาช่อื อะไร ทาอะไร - เหตกุ ารณ์นีเ้ ก่ียวกับอะไร ที่ไหน - เขาอายเุ ท่าไร (ความคิด/การกระทา) - ทาอาชีพอะไร - ตัวละคร/บุคคล/ส่ิงมชี วี ติ - ใครท่ีเกีย่ วข้องกบั เหตุการณน์ ้ี กาลงั ทาอะไร - เหตกุ ารณ์นเ้ี กิดขน้ึ ทไี่ หน อยา่ งไร - ตัวละคร/บุคคล/มลี ักษณะ - สถานที่นี้มีลักษณะอยา่ งไร นสิ ัยอย่างไร - ตวั ละคร/บคุ คลทก่ี ล่าวถึง ทากรยิ าอาการอยา่ งไรบ้าง

ตัวอย่าง ใคร เก่ง ทาอะไร ปั่นจักรยาน ทีไ่ หน ท่สี วนสาธารณะ เมอื่ ใด ทกุ เยน็ เก่งปัน่ จักรยาน ท่สี วนสาธารณะทกุ เยน็

ตัวอยา่ ง ใคร แนน ทาอะไร ทาอาหาร อย่างไร อร่อยมาก แนนทาอาหารอร่อยมาก

ทุกคนอ่านขอ้ ความแลว้ นามาเรยี งเปน็ ประโยคให้ถกู ต้อง กก ไข่ แมไ่ ก่ ผลไม้ นวิ ขาย แมไ่ ก่ กก ไข่ นิว ขาย ผลไม้

พอ่ ทะเล ชอบ พอ่ ชอบ ทะเล มาก เชา้ ตนื่ พลอย พลอย ตน่ื เชา้ มาก

ผลไม้ ซือ้ ไม่ได้ ฉัน ฉนั ไมไ่ ด้ ซอื้ ผลไม้ ทไ่ี หน บ้าน เธอ ของ อยู่ บา้ น ของ เธอ อยู่ ทไ่ี หน

สตั ว์ ห้าม อาหาร ให้ หา้ ม ให้ อาหาร สตั ว์ กรณุ า นะคะ ปดิ โทรศพั ท์ เสียง ดว้ ย กรุณา ปดิ เสียง โทรศัพท์ ดว้ ย นะคะ

ชนิดของคา ในภาษาไทย

องค์ประกอบ ประโยค การแต่ง ของประโยค ชนดิ ประโยค ประโยค ใจความสาคญั ภาคประธาน ภาคแสดง สือ่ สาร ใคร ทาอะไร ประโยคบอกเล่า ทีไ่ หน อยา่ งไร ประธาน กริยา ประโยคปฏเิ สธ เมื่อใด ประโยคคาถาม กรรม ประโยคคาสง่ั ประโยคขอรอ้ ง

หน่วยการเรียนรทู้ ี่ ๘ เทีย่ วไปไดค้ วามรู้ เป้าหมายการเรียนรู้ • เลือกใช้ภาษาไทยมาตรฐานและภาษาถ่ินไดเ้ หมาะกบั กาลเทศะ

อา่ นคา แล้วดวู า่ เป็นภาษาถ่ินไหนนะครับ ถิน่ กลาง โพด ถิ่นเหนอื ถน่ิ ใต้ ถน่ิ อีสาน

ถน่ิ กลาง โขด ถ่ินเหนอื ถ่นิ ใต้ ถ่นิ อีสาน

ถน่ิ กลาง กะต้า ถิ่นเหนือ ถน่ิ ใต้ ถิน่ อสี าน

ถน่ิ กลาง ว่ิง ถ่นิ เหนอื ถ่ินใต้ ถิ่นอสี าน

ถ่ินกลาง ขัว ถ่นิ เหนอื ถน่ิ ใต้ ถน่ิ อสี าน

ภาษาไทยมาตรฐานและภาษาถน่ิ เพ่อื นๆ ดกู าร์ตนู ตอ่ ไปนี ้แล้วบอกวา่ การ์ตนู แตล่ ะตวั เป็นคนภาคใด สงั เกตจากอะไร

ประเทศไทยมกี ารใช้ภาษาไทยมาตรฐานและภาษาถ่ินในชวี ติ ประจาวัน แตม่ วี ิธกี ารใชแ้ ตกต่างกนั ไป ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาถิน่ เป็ นภาษาท่ีใช้ พูดและเขียน เป็นภาษาท่ีใช้พดู ตามท้องถิ่นนนั้ เป็นทางการ เชน่ เขียนรายงาน ๆ เพ่ือให้เข้าใจกนั ใน การพูดรายงาน เอกสาร ท้องถ่ิน ราชการ

ภาษาถน่ิ แตล่ ะทอ้ งถ่นิ ในประเทศไทย มภี าษาเปน็ ของตนเอง เรยี กวา่ ภาษาถนิ่ โดยสามารถแบ่งได้ ดงั นี้ ถน่ิ กลาง ถิ่นเหนือ ถ่นิ อสี าน และถน่ิ ใต้

หมายเหตุ : การแบ่งภาษาถิ่นดังกล่าวน้ี เป็นการแบง่ ภาษาถนิ่ ตวั อยา่ งจงั หวดั ทใ่ี ช้ภาษาถ่ินน้ี เชน่ โดยอาศัยประชากรจานวนมากในทอ้ งถ่ินนั้นๆ เปน็ ผู้ใช้ เหนอื เชียงใหม่ พะเยา เชยี งราย นา่ น แพร่ ภาษา ซึง่ เป็นการแบ่งอย่างกว้างๆ ภาษาถิ่น ตัวอย่างจังหวัดทีใ่ ชภ้ าษาถ่นิ น้ี เช่น อีสาน ขอนแกน่ นครราชสมี า หนองคาย นครพนม ภาษาถ่นิ กลาง ตวั อย่างจงั หวดั ทใ่ี ชภ้ าษาถ่นิ นี้ เชน่ นนทบุรี ปทุมธานี ราชบุรี ภาษาถ่นิ ใต้ ตัวอย่างจงั หวัดทใ่ี ชภ้ าษาถ่นิ นี้ เช่น กระบี่ ภูเก็ต พงั งา สงขลา

แสดงเอกลักษณ์ ของแตล่ ะทอ้ งถิ่น ความสาคญั ของภาษาถิ่น ท่ีมาของภาษาและ แสดงใหเ้ ห็นถงึ ความเขา้ ใจอนั ดี วรรณคดีไทย ทาใหเ้ ข้าใจภาษา ของเจา้ ของภาษาในท้องถน่ิ ซง่ึ แสดงวา่ เป็นพวกเดยี วกนั และวรรณคดไี ทยได้ดีข้ึน

ถน่ิ กลาง ถ่ินเหนอื สม้ ตาราคาเทา่ ไร ตาสม้ เตา๊ ใด ถนิ่ ใต้ ถิ่นอีสาน สม้ ตาเถา่ ไหร๊ บักหงุ่ ราคาจั๊กบาท

ถนิ่ กลาง ถนิ่ เหนอื กลับบ้านกอ่ นนะ ป๊ิกบ้านกอ่ นเจา้ ถ่นิ ใต้ ถ่ินอสี าน หลบบา้ นแลว้ หนา เมือบ้านกอ่ นเด้อ

เลอื กคาไปเตมิ ในประโยคทเ่ี ป็นภาษาถ่ินเดยี วกนั สายร้าง คาดขัด สายรัด เขม็ ขัด สายรัด เถา้ ไหร๊ อร่อยมาก ลาแตแ้ ต้ หรอยอย่างแรง แซ่บอหี ลี ตาส้ม ลาแต้แต้

พรงุ่ นี้ วนั พูก มอื้ อน่ื ตอเชา้ มือ้ อ่นื ไปเบิ่งหนงั นากันบ่ ฉัน เฮา ฉาน ข้อย ข้อย คิดฮอดเจา้ หลาย

ความแตกตา่ งระหวา่ ง ภาษาไทยมาตรฐาน ใชส้ อื่ ทางการ ภาษาไทยมาตรฐาน ภาษาถิ่น ใชส้ อ่ื สารตามทอ้ งถนิ่ ภาษาถ่นิ และภาษาถ่นิ แสดงเอกลักษณแ์ ต่ละทอ้ งถนิ่ แสดงให้เหน็ ถงึ ความเปน็ พวกเดียวกนั ความสาคัญ แสดงท่ีมาของภาษาและวรรณคดไี ทย ของภาษาถ่นิ ถิ่นกลาง ถน่ิ เหนือ ถิน่ อสี าน ถน่ิ ใต้ กล่มุ ภาษาถ่ิน ในประเทศไทย

หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี ๙ ถกั ทอเส้นใย ไทยทาเอง เป้าหมายการเรียนรู้ • แต่งคาคล้องจองและคาขวัญได้

เพื่อนๆ จบั คคู่ าที่คล้องจองกนั ดนู ะครับ แบง่ ปัน เฉลย พักพงิ ใจ นา้ ใส มสี ัตว์มากมาย มีแรง ไหลเย็น แสนน่ารัก ปา่ เขียวขจี

คาคล้องจอง คาคล้องจอง หมายถึง คาท่ใี ช้สระเสียงเดยี วกัน ตวั สะกดมาตราเดียวกนั แต่มีพยัญชนะตน้ และเสียงวรรณยุกตต์ ่างกันได้ คนดี มสี ุข ทุกวัน คาวา่ ดี และ มี ใช้สระ -ีี และอยใู่ นแม่ ก กา เหมอื นกนั คาวา่ สุข และ ทุก ใช้สระ ี-ุ และอยใู่ นมาตราแมก่ ก เหมือนกนั

ตวั อย่างคาคล้องจอง สาวไหม คาคล้องจอง ๒ พยางค์ ข้อศอก ปลอกคอ หม้อข้าว ศอก กบั ปลอก ใช้สระ -ออ และอยใู่ นมาตราแม่ กก เหมือนกนั คอ กบั หม้อ ใช้สระ -ออ และอยใู่ นแม่ ก กา เหมือนกนั ข้าว กบั สาว ใช้สระ -า และอยใู่ นมาตราแม่ เกอว เหมือนกนั

คาคล้องจอง ๓ พยางค์ ไร่ โบชมพู ปทู ะเล เซลงรู แตงโม โม กบั โบ ใช้สระ โ- และอยใู่ นแม่ ก กา เหมอื นกนั พู กบั ปู ใช้สระ ี- ู และอยใู่ นแม่ ก กา เหมือนกนั เล กบั เซ ใช้สระ เ- และอยใู่ นแม่ ก กา เหมือนกนั

ฝึ กซา้ คาส่ังสอน วอนจาไว้ ในใจฉัน ซา้ ซา้ กบั คา ใช้สระ ี- า และอยใู่ นแม่ ก กา เหมือนกนั สอน กบั วอน ใช้สระ -ออ และอยใู่ นมาตราแม่ กน เหมือนกนั ไว้ กบั ใน ใช้สระ ใ- และอยใู่ นแม่ ก กา เหมือนกนั

คาคล้องจอง ๔ พยางค์ คนมี ในไทยทุก คดิ ส่ิงท่ดี ี มแี ต่เจริญ นา้ ใจ ทศิ ใจ กบั ใน ใช้สระ ใ- และอยใู่ นแม่ ก กา เหมือนกนั ทศิ กบั คิด ใช้สระ -ีิ และอยใู่ นมาตราแม่ กด เหมอื นกนั ดี กบั มี ใช้สระ -ีี และอยใู่ นแม่ ก กา เหมอื นกนั คาคล้องจองเป็นความรู้พืน้ ฐาน ท่ีสามารถนาไปใช้แตง่ คาขวญั กาพย์ กลอน โคลง ฉนั ท์ ตา่ งๆ ได้นะครับ

คาขวญั คาขวัญ คือ ข้อความที่ใชค้ าสัน้ ๆ กระชบั และมีสัมผสั คลอ้ งจองกัน มีความหมายดี เพื่อจงู ใจ ให้ขอ้ คิดคตเิ ตือนใจเรื่องใดเร่ืองหน่ึง คาขวญั วันเด็ก ประจาปี ๒๕๕๙

ลักษณะคาขวัญท่ดี ี ใชค้ าส้นั มสี มั ผัส ใชร้ ะดบั มขี อ้ คดิ เหมาะสม กระชบั คล้องจอง ภาษา กับโอกาส เหมาะสม

วธิ ี แต่งคาขวัญ ๕ นาคาขวัญไปใช้ ๑ เลือกคาท่เี ก่ียวข้อง ๒ นาคามาเรียงต่อกัน ๓ ตรวจสอบคาให้คล้องจอง ๔ แก้ไขข้อผดิ พลาดให้เรียบร้อย และตรวจความหมายของคา

ตวั อย่างคาขวัญ คาขวญั วนั เดก็ ประจาปี ๒๕๕๓ คาขวัญวันเดก็ ประจาปี ๒๕๕๕ คาขวัญวันเดก็ ประจาปี ๒๕๕๖

เลือกหวั ขอ้ คาขวญั แลว้ แตง่ คาขวญั มา ๑ คาขวญั นะคะ อย่าลืมวา่ คาขวัญทด่ี ไี ม่จาเป็นตอ้ งยาว แต่ตอ้ งสือ่ สารได้ ตรงประเด็น และเขา้ ใจง่ายนะคะ คดิ ก่อนพดู ท่องเท่ยี วไทย รักษา ความสะอาด ดแู ลต้นไม้ ตงั้ ใจเรียน ประหยัดไฟ

สระและตัวสะกด คาคลอ้ งจอง แตง่ คาขวญั เหมอื นกัน การนาไปใช้ ลักษณะ แตง่ คาประพนั ธ์ พยญั ชนะตน้ ประเภทกาพย์ และวรรณยุกต์ กลอน โคลง ฉันท์ ต่างกนั

ให้ข้อคดิ ชักชวน เตือนใจ หรือจงู ใจ จุดประสงค์ คาขวัญ ลักษณะคาขวัญท่ดี ี ใช้คาสัน้ มีสัมผัส ใช้ภาษา มีข้อคดิ เหมาะสม กระชับ คล้องจอง เหมาะสม กบั โอกาส

๑๐หน่วยการเรียนรู้ท่ี บันทกึ ของหนง่ึ เป้าหมายการเรียนรู้ • อา่ นขอ้ มลู จากแผนภาพ แผนที่ และแผนภมู แิ ละอธบิ ายความหมายของขอ้ มลู ได้

เลือกภาพเตมิ ในแผนภาพ ให้สมั พนั ธ์กบั คาอธิบาย ทางบก ทาง ทางนา้ อากาศ ยานพาหนะ ประเภทต่ าง ๆ คาอธิบาย : ยานพาหนะ มี ๓ ประเภท คอื ยานพาหนะทางบก เชน่ รถไฟ รถยนต์ ยานพาหนะทางอากาศ เชน่ จรวด เคร่อื งบนิ และยานพาหนะทางน้า เช่น เรอื พาย เรือใบ

ภาพท่ีหายไปจากแผนภาพ ยานพาหนะประเภทตา่ งๆ คือภาพใดบ้าง ครับ

รสชาตอิ าหาร รสเปรีย้ ว รสหวาน รสเคม็ รสขม รสเผด็ คาอธบิ าย : รสชาตอิ าหารมี ๕ รส รสหวาน เคม็ เผด็ ขม เปร้ียว ซงึ่ แต่ละรสสามารถหาได้จากหลายวตั ถุดบิ เช่น รสหวานจากนา้ ตาล นา้ ผึง้ รสเคม็ จากเกลือ น้าปลา รสเผด็ จากพรกิ ขหี้ นู พรกิ ไทย รสขมจากขเ้ี หลก็ มะระ รสเปรีย้ วจากน้าสม้ สายชู มะนาว

ภาพที่หายไปจากแผนภาพ รสชาตอิ าหาร คอื ภาพใดบ้างครับ

แผนภาพ แผนภาพ คอื ภาพหรือเคา้ โครง ทีเ่ ขียนเพอ่ื ชว่ ยในการอธิบายเรือ่ งราว การอา่ นแผนภาพ ๑. อา่ นชื่อแผนภาพ แลว้ ทาความเขา้ ใจวา่ เป็นแผนภาพอะไร ๒. ทาความเขา้ ใจภาพ สัญลักษณ์ เสน้ สี วา่ หมายถงึ สงิ่ ใด เพอื่ นๆ ต้องดแู ผนภาพทงั้ หมดก่อน แล้วคอ่ ยๆ ทาความเข้าใจไปทีละสว่ นนะครับ

ตัวอย่างแผนภาพ จากแผนภาพ แผนภาพนี้อธิบายเรื่องสัตว์ประเภทต่าง ๆ ซ่ึงมี ๓ ประเภท คือ สัตว์บก สัตวน์ า้ และสตั ว์ครงึ่ บกครงึ่ นา้ โดยสามารถนาข้อมลู ไปใช้ประโยชน์ ในการเรียนและการดาเนินชวี ติ ประจาวนั ได้

แผนท่ี แผนท่ี คอื เครื่องมือทางภมู ศิ าสตรท์ ่ีจดั ทาขึ้น เพอ่ื แสดงลักษณะและท่ตี ้งั ของสิ่งตา่ งๆ ท่ปี รากฏบนพ้นื ผวิ โลก โดยยอ่ สว่ นลงบนพ้นื ผวิ ราบตามขนาดและมาตราส่วน และใช้ สัญลกั ษณ์แทนสง่ิ ตา่ งๆ ใหเ้ ขา้ ใจง่าย การอา่ นแผนภาพ ๑. อ่านชอื่ แผนที่ เพือ่ ให้เขา้ ใจวา่ เป็นแผนท่เี ก่ียวกบั อะไร อยใู่ นพน้ื ทไี่ หน ๒. ทาความเข้าใจสัญลักษณ์ ภาพ เส้น สี หรอื มาตราส่วนในแผนท่ี แผนท่ีทาให้เราทราบภาพรวมของพืน้ ท่ีแตล่ ะพนื ้ ท่ี มีความสาคญั กบั การเดนิ ทางไปยงั สถานท่ีตา่ งๆ ทวั่ โลก

ตวั อยา่ งแผนภาพ แผนทน่ี ค้ี ือ แผนทป่ี ระเทศไทย แสดงลักษณะ ทางกายภาพ ทาให้เข้าใจไดว้ า่ ลักษณะภูมปิ ระเทศ ของไทยเปน็ อยา่ งไร สญั ลกั ษณ์ในแผนทท่ี ่ีควรรู้

แผนภมู ิ แผนภมู ิ คอื แผนที่ เสน้ หรือ ตาราง ทที่ าขนึ้ เพ่ือแสดงเร่อื งใดเร่อื งหน่ึงให้เข้าใจงา่ ยขนึ้ การอ่านแผนภมู ิ ๑. อ่านชือ่ แผนภูมิ เพือ่ ใหเ้ ข้าใจวา่ เป็นแผนภูมิเกยี่ วกับอะไร ๒. ทาความเข้าใจสัญลักษณ์ ภาพ สี และค่ากาหนดในแผนภมู ิ นอกจากแผนภมู จิ ะทาให้เราอา่ นข้อมลู ได้ง่ายขนึ ้ ยงั ชว่ ยกระต้นุ ความสนใจจากคนอ่ืนๆ ได้ด้วย