โครงการหน่วยที่7

หน่วยท7ี่ โรคและการใชย้ ารกั ษา

หัวข้อเร่ือง (Topics) 7.1 โรคติดต่อ 7.2 โรคไมต่ ิดต่อ 7.3 ยาและสมุนไพร่ไทย แนวคิดสำคัญ (Main Idea) โรคติดต่อป็นโรคที่มกั พบในคนไทย และอากาศในประเทศไทยเป็นปัจจยั ที่ทาใหเ้ กิดโรคต่างๆไดง้ ่าย โดยไมท่ ราบ อาการในระยะเร่ิมตน้ และการใชย้ ารักษาโรคท่ีไมถ่ ูกตอ้ งในปัจจุบนั จึงส่งผลใหค้ นไทยมีโรคแทรกซอ้ นเกิดข้ึน สมรรถนะย่อย (Element of Competency) แสดงความรู้เกี่ยวกบั โรคติดต่อและการใชย้ า วตั ถุประสงค์เชิงพฤติกรรม (Behavioral Objectives) 1. บอกชื่อโรคติดตอ่ อาการและการป้องกนั 2. บอกช่ือโรคไม่ติดตอ่ สาเหตุ และการป้องกนั ได้ 3. บอกความหมายและหลกั การใชย้ าสมุนไพรไทยได้

7.1 โรคติดต่อ 1 โรคติดต่ออนั ตรำย มีอยู่ 4 โรค ไดแ้ ก่ อหิวาตกโรค ไขท้ รพษิ ไขเ้ หลือง และกาฬโรค 2 โรคตดิ ต่อตำมประกำศกระทรวงสำธำรณสุข ลงวนั ท่ี 18 ธนั วาคม พ.ศ.2524 มีอย4ู่ 4 โรค คือ อหิวาตกโรค กาฬโรค ไขท้ รพษิ ไขเ้ หลือง ไขก้ าฬหลงั แอ่น คอ ตีบ ไอกรน โรคบาดทะยกั โปลิโอไขห้ ดั ไขห้ ดั เยอรมนั โรคคางทูม ไขอ้ ีสุกใส ไชห้ วดั ใหญ่ ไขส้ มองอกั เสบ ไขเ้ ลือดออก โรคพษิ สุนขั บา้ โรคตบั อกั สบ โรค ตาแดงจากไวรัส อาหารเป็นพษิ โรคบิดบะซิลลารี (Bacilary Dysentery) โรคบิดอะมีบา(Amoebic Dysentery) ไขร้ ากสากนอ้ ย ไขร้ ากสาดเทียม ไขร้ ากสาด ใหญ่ สครับไทฟัส (Scrb Typhus)มูรีนไทฟัส (MurinTyphu)วณั โรคโรคเร้ือน ไขจ้ บั สนั่ แอนแทร็กซ์(Antลxโรคทริคิโนซิส (Trichinosis)โรคคุดทะราด โรค เลพ็ โทสไปโรซิส (โรคฉ่ีหนู) ชิฟิ ลิส หนองใน หนองในเทียม กามโรคของตอ่ มและทอ่ น้าเหลือง แผลริมอ่อน แผลกามโรคเร้ือรังที่ขาหนี โรคไขก้ ลบั ซ้า โรค อุจจาระร่วง โรคแผลเร้ือรัง และโรคเทา้ ชา้ ง 3 โรคติดต่อทตี่ ้องแจ้งควำม มีอยู่ 15 โรค ไดแ้ ก่ อหิวาตกโรค กาพโรค ไชก้ รพิษ ไขเ้ หลืองคอตีบ บาดทะยกั ในเด็กเกิดใหม่ โปลิโอ ไขส้ มองอกั สบ ไขพ้ ิษ สุนขั บา้ ไขร้ ากสาดใหญ่ แอนแกรึกซ์ โรคทริคิโนซิส ไขก้ าฬหลงั แอน่ โรคคุดทะรดระยะติดต่อ โรคเอดส์ (AIDS) หรือกลุ่มอาการภูมิคุม้ กนั โรคเสื่อมปัจจุบนั โรคติดต่อท่ีเป็นอนั ตรายหลายชนิดถูกควบคุมและกาจดั ไปหมดแลว้ เช่น กาฬโรค ไขท้ รพษิ ส่วนโรคติดต่อบางชนิดยงั ดพบอยบู่ า้ งแต่ลดความรุนแรงของโรค ลง เช่น อหิวาตกโรค แต่ยงั คงมี โรคติดต่อหลายชนิดปรากฏอยู่ และยงั พบโรคติดต่อชนิดใหมเ่ กิดข้ึนอยูโ่ รคติดต่อที่ยงั พบในปัจจุบนั มีหลายโรค แต่โรคติดตอ่ อะไรบา้ งท่ีพบไดบ้ อ่ ยและควรรู้จกั ไว้ 4 อหิวำตกโรค (Cholera) อหิวาตกโรค แบ่งเป็น 2 ประเภทคืออหิวาตกโรคชนิดแท้ เกิดจากเช้ือแบคทีเรีย เอลเทอร์วบิ ริโอ ซ่ึงอยใู่ นอุจจาระหรืออาเจียนของผปู้ ่ วยและ แพร่กระจายอยใู่ นอาหารและน้าด่ืมได้ โดยมีแมลงวนั เป็นตวั พาหะผปู้ ่ วยอหิวาตกโรคอาจไมม่ ีอาการ มีอาการอยา่ งออ่ น เช่น ปวดทอ้ ง ทอ้ งเสีย ทอ้ งร่วงวนั ละหลายคร้ัง แต่ 1-2 วนั กห็ ายเป็นปกติ

5 ไข้หวดั และไข้หวดั ใหญ่ (Infuenza) ไขห้ วดั ไขห้ วดั ใหญ่ เป็นโรคท่ีเกิดจากเช้ือไวรัส สามารถเกิดไดก้ บั ทุกคน ทุกเพศ ทุกวยั และติดต่อกนั ง่ายมาก ระบาด ตลอดท้งั ปี แตม่ กั เกิดในช่วงท่ีอากาศเปล่ียนแปลง เช่น ฤดูฝนตอ่ กบั ฤดูหนาว 6 โรคตำแดง (Conjunctiva) โรคตาแดงเป็นโรคติดต่อ ท่ีแพร่ระบาดไดเ้ ร็ว ผา่ นการสัมผสั สิ่งของเครื่องใชข้ องผปู้ ่ วยตาแดง และมกั ระบาดในช่วงหนา้ ฝน กบั เด็ก ๆ ท้งั น้ีโรคตาแดง ไมเ่ ป็นอนั ตรายถึงชีวติ แต่ตอ้ งรีบรักษา 7 โรคแอนแทรกซ์ (Anthrax) โรคแอนแทรกซ์เป็นโรคที่เกิดจกเช้ือแบคท่ีเรีย ระบาดในหมู่สตั วเ์ ลือดอุน่ คือ โค กระบือ มา้ แพะ แกะ ในประเทศไทย พบการระบาดในกระบือมากที่สุดและพบทุกภาค โดยมากมกั ระบาดซ้าในทอ้ งที่เดิมโรแอนแทรก สามารถติดต่อมายงั คน ไดท้ างผวิ หนงั จากการสัมผสั ซาก ทางปากจากการรับประทาน รวมท้งั ทางเดินหายใจท่ีหายใจเอาสปอร์ของเช้ือเขา้ ไป ท้งั จากขนสัตว์ หนงั สัตว์ อาหารสัตว(์ กระดูกป่ น) ท่ีมีสปอร์ฟุ้งกระจาย

7.2 โรคไม่ตดิ ต่อ โรคไม่ติดต่อ เกิดจากพฤติกรรมของคนที่ไม่ถูกตอ้ ง และอิทธิพลของส่ิงแวดลอ้ มที่ไม่เหมาะสม ซ่ึงไม่มีการ ติดต่อและแพร่กระจายของโรค กลุ่มเส่ียงของโรค ส่วนมากจะเป็นวยั ทางาน เพราะมีความเครียด ขาด การออก กาลงั กาย เป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง แต่ปัจจุบนั เร่ิมต้งั แต่แม่และเดก็ แม่ตอ้ งมีความรู้ในการเล้ียงลูก โรคที่ไม่ ติดต่อ หรือ เอนซีดี ภาษาองั กฤษ เรียก Non-communicable disease คือ โรคที่ไม่ติดต่อจากส่ิงมีชีวิตสูงส่ิงมีชีวิต อื่นๆ เป็นโรคที่ไม่ใช่โรคติดเช้ือ การสมั ผสั ผปู้ ่ วยจึงติดต่อไม่ได้ ดงั น้นั โรคไม่ติดต่อการสมั ผสั คลุกคลี ไม่มีผลนา ใหเ้ กิดโรคจากผปู้ ่ วย แต่ติดต่อผา่ นตวั นาโรคหรือผา่ นสารคดั หลงั่ ต่างๆ จะทาใหเ้ กิดอาการเร้ือรังของโรค โดย อาการค่อยๆรุนแรงข้ึนเร่ือยๆที

1 ปัจจัยทก่ี ่อให้เกดิ โรคไม่ติดต่อ พฤติกรรมของมนุษยม์ ีผลต่อการเกิดโรคมากที่สุด โรคไม่ติดต่อจึงเกิดจากพฤติกรรมท่ีไมถ่ ูกตอ้ งของคน นอกจากพฤติกรรมท่ี ไม่ถูกตอ้ งแลว้ อิทธิพลดา้ นสิ่งแวดลอ้ มก็มีผลต่อสาเหตุของการเกิดโรคไดม้ ากเช่นกนั หากเราอยใู่ นสถานที่ที่ไม่หมาะสม สามารถเกิดโรคไดเ้ ช่นกนั 2 กำรป้องกนั โรคไม่ตดิ ต่อ โรคไมต่ ิดตอ่ เกิดจากใชช้ ีวติ ท่ีไม่ถูกตอ้ ง อยใู่ นสถานที่ที่ไมด่ ีตอ่ สุขภาพ พฤติกรรมตา่ งๆที่ทาร่ายสุขภาพ ความครียด อาหาร การพกั ผอ่ น โดยเราไดท้ าการแยกขอ้ ควรปฏิบตั ิเพื่อป้องกนั การเป็ นโรค มีดงั น้ี - ดูแลร่างกายใหแ้ ขง็ แรง ให้ หลีกเล่ียงการปฏิบตั ิตนท่ีจะทาใหเ้ กิดโรค 3 โรคไม่ตดิ ต่อ NCDs ยอดฮิตของคนไทย 1. โรคหลอดเลือดหวั ใจตีบตนั 2. โรคหลอดเลือดสมอง (Stoke) 3. โรคเบาหวาน โรคน้ีติดอนั ดบั 1 ในกลุ่มโรคไมต่ ิดต่อ NCDs

7.3 ยำและสมุนไพรไทย 1 ควำมหมำยของยำรักษำโรค ยารักษาโรค (Pharmaceutical drug, Drug, Medicines, Medication, หรือ Medicament)หมายถึง วตั ถุ และ/หรือ สารเคมีที่ใชใ้ นการรักษาโรคภยั ไขเ้ จบ็ ของ มนุษย์ และสัตว์ โดยตอ้ งใชค้ วามรู้ท้งั ทางวทิ ยาศาสตร์และศิลปะมาผนวกในการ ผสม ปรุงแต่ง และแปรสภาพสาระสาคญั และส่วนประกอบอื่นตามสูตร ตารับ 2 หลกั ในกำรใช้ยำให้ปลอดภัย การใชย้ ามีท้งั ประโยชน์และโทษ ดงั น้นั เพื่อใหเ้ กิดความปลอดภยั มากท่ีสุด เม่ือกินยา หรือใชย้ า ควรตอ้ งสังเกตตนเองเสมอ พร้อมกบั ปฏิบตั ิตามขอ้ ปฏิบตั ิ พ้ืนฐานในการใชย้ าทุกชนิด หากมีอาการผดิ ปกติต่างๆ ควรหยดุ กินยาแลว้ รีบปรึกษาแพทย์ พยาบาล หรือ เภสัชกร นอกจากน้นั คือ ตอ้ งจาใหไ้ ดว้ า่ แพย้ าอะไร และตอ้ งแจง้ แพทย์ พยาบาล เภสชั กรถึงการแพย้ าเสมอ และตอ้ งไม่กินยาหรือใชย้ าชนิดน้นั ๆอีก 3 ยำสมุนไพร ยาสมุนไพรคือยาท่ีตว้ ยสาคญั สกดั มาจากส่วนต่างๆ ของพชื เช่น ใบ ราก หรือ ดอก เป็นตน้ แต่อยา่ งไรกต็ าม ยาสมุนไพรที่มาจากธรรมชาติ ไม่ไดห้ มายความ วา่ จะมีความปลอดภยั ตอ่ ผใู้ ชย้ าเสมอไปยาสมุนไพร คลา้ ยคลึงกบั ยาแผงปัจจุบนั คือ มีผลกระทบตอ่ ร่างกายและสามารถก่ออนั ตรายต่อร่างกายไดห้ ากใชอ้ ยา่ ง ไมถ่ ูกตอ้ ง คือตอ้ งมีการกาหนดขนาดการใชแ้ ละระวงั ในเร่ืองผลขา้ งเคียงเช่นเดียวกบั ยาแผนปัจจุบนั 4 ควำมเส่ียงในกำรส่ังซื้อยำสมุนไพรออนไลน์ การส่งั ซ้ือยาสมุนไพรออนไลนอ์ าจเส่ียงต่อการไดร้ ับของปลอม ยาต่ากวา่ มาตรฐาน หรือยามีสารปนเป้ื อนเจือปนอยมู่ ากกวา่ สินคา้ ปกติ ยาที่ไมผ่ า่ นการข้ึนทะเบียน หรือยาท่ีไม่ผา่ นการรับรองโดยองคก์ ารอาหารและยาผปู้ ระกอบการอาจจะนามาขายออนไลน์แกทนเพอ่ื เล่ียงขอ้ กฎหมาย หรืออาจมี ยาสมุนไพรปลอมลอกเลียนแบบ หรืออาจมีการลกั ลอบผสมสารตอ้ งหา้ ม