ภาษาไทย พท21001 ม.ต้น

หนังสอื เรยี น สาระความรูพ้นื ฐาน รายวชิ า ภาษาไทย (พท21001) ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน (ฉบับปรับปรุง พ.ศ. 2560) หลกั สตู รการศึกษานอกระบบระดบั การศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน พุทธศักราช 2551 หามจาํ หนา ย หนงั สอื เรยี นเลม นี้ จัดพมิ พด วยเงินงบประมาณแผน ดนิ เพื่อการศกึ ษาตลอดชวี ิตสาํ หรบั ประชาชน ลิขสทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลัดกระทรวงศกึ ษาธิการ สํานักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั สํานกั งานปลดั กระทรวงศกึ ษาธิการ กระทรวงศกึ ษาธิการ

หนงั สอื เรยี นสาระความรพู ื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย (พท21001) ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน ฉบบั ปรับปรงุ พ.ศ. 2560 ลขิ สทิ ธเิ์ ปนของ สาํ นกั งาน กศน. สํานักงานปลดั กระทรวงศกึ ษาธกิ าร เอกสารทางวชิ าการหมายเลข 2 /2555

3 คํานํา กระทรวงศึกษาธิการไดประกาศใชหลักสูตรการศึกษานอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 เม่ือวันท่ี 18 กันยายน พ.ศ. 2551 แทนหลักเกณฑและวิธีการจัดการศึกษานอก โรงเรยี น ตามหลักสูตรการศึกษาข้ันพ้ืนฐาน พุทธศักราช 2544 ซึ่งเปนหลักสูตรที่พัฒนาข้ึนตามหลัก ปรชั ญาและความเชื่อพ้นื ฐานในการจดั การศกึ ษานอกโรงเรียนท่ีมีกลุมเปาหมายเปนผูใหญมีการเรียนรู และส่งั สมความรู และประสบการณอ ยา งตอ เนื่อง ในปงบประมาณ 2554 กระทรวงศึกษาธิการไดกําหนดแผนยุทธศาสตรในการขับเคล่ือน นโยบายทางการศึกษาเพื่อเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถในการแขงขันใหประชาชนไดมีอาชีพ ทีส่ ามารถสรางรายไดท ม่ี ่ังคัง่ และมัน่ คง เปนบุคลากรทมี่ วี นิ ยั เปย มไปดวยคุณธรรมและจรยิ ธรรม และมี จิตสํานึกรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น สํานักงาน กศน. จึงไดพิจารณาทบทวนหลักการ จุดหมาย มาตรฐาน ผลการเรยี นรูทค่ี าดหวัง และเนอื้ หาสาระ ท้งั 5 กลมุ สาระการเรียนรู ของหลักสูตรการศึกษา นอกระบบระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ใหมีความสอดคลองตอบสนองนโยบาย กระทรวงศึกษาธิการ ซึ่งสงผลใหตองปรับปรุงหนังสือเรียน โดยการเพ่ิมและสอดแทรกเน้ือหาสาระ เก่ียวกับอาชีพ คุณธรรม จริยธรรมและการเตรียมพรอม เพ่ือเขาสูประชาคมอาเซียน ในรายวิชาท่ีมี ความเกยี่ วขอ งสมั พันธกนั แตย ังคงหลกั การและวิธีการเดิมในการพฒั นาหนงั สือท่ีใหผ เู รยี นศึกษาคน ควา ความรูด ว ยตนเอง ปฏิบัตกิ จิ กรรม ทําแบบฝก หัดเพ่อื ทดสอบความรูความเขาใจ มีการอภิปรายแลกเปลี่ยน เรียนรกู ับกลมุ หรือศกึ ษาเพิม่ เติมจากภมู ิปญ ญาทอ งถิ่น แหลง การเรียนรูและสอ่ื อ่นื การปรับปรุงหนังสือเรียนในครั้งนี้ ไดรับความรวมมืออยางดียิ่งจากผูทรงคุณวุฒิในแตละ สาขาวิชา และผเู ก่ยี วของในการจัดการเรียนการสอนที่ศึกษาคนควา รวบรวมขอมูลองคความรูจากสื่อ ตาง ๆ มาเรียบเรียงเน้ือหาใหครบถวนสอดคลองกับมาตรฐาน ผลการเรียนรูท่ีคาดหวัง ตัวชี้วัดและ กรอบเน้ือหาสาระของรายวชิ า สํานกั งาน กศน. ขอขอบคณุ ผมู สี วนเกี่ยวของทกุ ทานไว ณ โอกาสนี้ และ หวังวาหนังสือเรียนชุดน้ีจะเปนประโยชนแกผูเรียน ครู ผูสอน และผูเก่ียวของในทุกระดับ หากมี ขอเสนอแนะประการใด สํานกั งาน กศน. ขอนอมรับดวยความขอบคณุ ยิ่ง

4 สารบญั หนา คํานํา คาํ แนะนาํ การใชหนังสอื เรยี น โครงสรางรายวชิ า ขอบขายเนอ้ื หา บทท่ี 1 การฟง การดู............................................................................................ 1 เรื่องที่ 1 หลักเบอื้ งตน ของการฟง และการดู ..................................................... 2 เร่ืองที่ 2 หลกั การฟง เพอ่ื จบั ใจความสาํ คญั ....................................................... 3 เรือ่ งที่ 3 หลกั การฟง การดู อยา งมวี จิ ารณญาณ .............................................. 6 เร่ืองท่ี 4 มารยาทในการฟง การดู .................................................................... 6 บทที่ 2 การพดู ................................................................................................. 9 เรื่องที่ 1 สรปุ ความ จบั ประเดน็ สําคญั ของเรอ่ื งทีพ่ ูด..................................... 10 เร่ืองท่ี 2 การพูดในโอกาสตาง ๆ .................................................................... 11 เรอ่ื งท่ี 3 มารยาทในการพดู ............................................................................ 14 บทที่ 3 การอา น ...............................................................................................17 เรอ่ื งที่ 1 การอานในใจ ................................................................................... 18 เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง ............................................................................ 18 เรือ่ งท่ี 3 การอานจับใจความสาํ คญั ................................................................ 33 เรื่องท่ี 4 มารยาทในการอา น และนสิ ัยรักการอาน........................................ 38 บทท่ี 4 การเขยี น ...............................................................................................40 เรื่องที่ 1 หลักการเขยี น การใชภาษาในการเขียน.......................................... 41 เรอ่ื งท่ี 2 หลกั การเขยี นแผนภาพความคิด ...................................................... 43 เรอ่ื งที่ 3 การเขียนเรยี งความและยอ ความ ..................................................... 49 เรอ่ื งที่ 4 การเขียนเพอื่ การสอ่ื สาร.................................................................. 67 เรอ่ื งที่ 5 การสรางนสิ ยั รักการเขียนและการศึกษาคนควา .............................. 80 บทท่ี 5 หลักการใชภ าษา............................................................................................. 94 เรอ่ื งที่ 1 การใชค ําและการสรางคาํ ในภาษาไทย............................................. 95 เร่อื งที่ 2 การใชเครือ่ งหมายวรรคตอนและอกั ษรยอ.....................................105 เรือ่ งที่ 3 ชนดิ และหนาทขี่ องประโยค...........................................................116

5 เรือ่ งท่ี 4 หลักในการสะกดคํา.......................................................................121 เรื่องที่ 5 คําราชาศพั ท..................................................................................127 เร่อื งท่ี 6 การใชสํานวน สภุ าษติ คําพังเพย..................................................130 เรอื่ งท่ี 7 หลกั การแตงคาํ ประพันธ................................................................135 เรื่องที่ 8 การใชภาษาทเี่ ปนทางการและไมเ ปนทางการ................................141 บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม ......................................................................144 เรอื่ งท่ี 1 หลักการพิจารณาวรรณคดแี ละหลกั การพนิ จิ วรรณกรรม...............145 เร่ืองท่ี 2 หลกั การพนิ จิ วรรณคดีดานวรรณศิลปและดา นสังคม.....................149 เรอื่ งที่ 3 เพลงพ้ืนบา น เพลงกลอมเด็ก........................................................155 บทท่ี 7 ภาษาไทยกับชองทางการประกอบอาชีพ.................................................168 เร่ืองที่ 1 คณุ คาของภาษาไทย ......................................................................169 เรอื่ งท่ี 2 ภาษาไทยกับชอ งการประกอบอาชีพ..............................................170 เรอ่ื งท่ี 3 การเพ่ิมพูนความรูและประสบการณทางดา นภาษาไทย เพือ่ การประกอบอาชพี ..................................................................172 เฉลยแบบฝกหดั ......................................................................................................179 บรรณานกุ รม ......................................................................................................184 คณะผูจดั ทาํ ......................................................................................................186

6 คาํ แนะนาํ ในการใชหนังสอื เรยี น หนังสือเรียนสาระความรูพื้นฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษาตอนตน เปนหนังสือเรียนท่จี ดั ทาํ ข้นึ สาํ หรับผเู รียนที่เปน นักศกึ ษานอกระบบ ในการศึกษาหนงั สือเรียนสาระความรูพ้ืนฐาน รายวิชาภาษาไทย พท21001 ระดับมัธยมศึกษา ตอนตน ผูเรียนควรปฏิบตั ิ ดงั น้ี 1. ศกึ ษาโครงสรางรายวิชาใหเขา ใจในหวั ขอ และสาระสําคญั ผลการเรยี นรูท ค่ี าดหวัง และขอบขายเนอ้ื หาของรายวชิ านนั้ ๆ โดยละเอยี ด 2. ศึกษารายละเอียดเน้ือหาของแตล ะบทอยา งละเอียด ทํากิจกรรม แลว ตรวจสอบกับ แนวตอบกจิ กรรม ถาผเู รียนตอบผดิ ควรกลับไปศกึ ษาและทาํ ความเขาใจในเน้ือหานั้นใหมใ หเขาใจ กอน ท่จี ะศกึ ษาเรือ่ งตอ ๆ ไป 3. ปฏบิ ัตกิ ิจกรรมทา ยเร่อื งของแตละเรือ่ ง เพ่อื เปนการสรุปความรู ความเขา ใจของเน้ือหา ในเรื่องน้ัน ๆ อีกครั้ง และการปฏิบัติกิจกรรมของแตล ะเนื้อหา แตละเรื่อง ผูเ รียนสามารถนําไป ตรวจสอบกบั ครแู ละเพอื่ น ๆ ท่รี วมเรียนในรายวชิ าและระดับเดยี วกันได 4. หนังสือเรยี นเลม นม้ี ี 7 บท บทที่ 1 การฟง การดู บทท่ี 2 การพูด บทที่ 3 การอา น บทที่ 4 การเขยี น บทที่ 5 หลกั การใชภาษา บทที่ 6 วรรณคดี และวรรณกรรม บทท่ี 7 ภาษาไทยกบั ชอ งทางการประกอบอาชพี

7 โครงสรา งรายวชิ าภาษาไทย (พท21001) ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน สาระสาํ คญั 1. การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญเพราะชวยใหสามารถรับรูข า วสารและเหตุการณ ตาง ๆ ของสงั คม ทาํ ใหป รับตัวไดก ับความเจรญิ กาวหนาทางวทิ ยาการตา ง ๆ สามารถวเิ คราะห วิจารณ และนาํ ความรูไปใชใ นชีวติ ประจาํ วันได 2. การเขยี นเปน การสอ่ื สารท่จี ดั ระบบความคิด การเลอื กประเด็น การเลอื กสรรถอ ยคาํ เพ่ือถา ยทอดเปน ตัวอกั ษรในการสอ่ื ความรู ความคดิ ประสบการณ อารมณ ความรสู ึก จากผเู ขียนไปยัง ผอู า น 3. การฟง การดู และการพดู เปนทักษะทสี่ ําคญั ของการสื่อสารในการดาํ เนนิ ชวี ิตประจาํ วนั จึงจําเปนตองเขา ใจหลกั การเบอ้ื งตน และตองคํานึงถึงมารยาทในการฟง การดูและการพดู ดว ย 4. การใชภาษาไทยใหถูกตองตามหลักภาษา ทาํ ใหเกิดความภาคภูมิใจในภูมิปญญาของ คนไทยจึงตองตระหนักถึงความสําคัญของภาษาและตองอนุรักษภาษาไทยไวเปนสมบัติของชาติ สืบตอ ไป 5. การใชทักษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความรู การเขาใจระดับของภาษาสามารถ ใชคําพดู และเขยี นไดดี ทําใหเ กิดประโยชนต อ ตนเองและสวนรวม 6. วรรณคดีไทยเปนมรดกของภาษาและวัฒนธรรมท่ีมีคุณคา เปนมรดกทางปญ ญาของคนไทย แสดงถงึ ความรุง เรืองของวัฒนธรรมทางภาษา เปน การเชิดชคู วามเปน อารยะของชาติ ผลการเรียนรทู ี่คาดหวงั เมื่อศกึ ษาชดุ วชิ าแลว ผูเรยี นสามารถ 1. จับใจความสาํ คัญ และเลาเร่ืองได ตีความได อานในใจและอานออกเสียง วิเคราะห วิจารณ ประเมนิ คาได เลอื กหนงั สอื และสารสนเทศไดแ ละมีมารยาทในการอานและมนี ิสยั รักการอา น 2. อธิบายการเขียนเบ้ืองตนได เขียนเรียงความ ยอความ เขียนจดหมาย เขียนโตแยง เขียนรายงาน เขียนคําขวัญ เขียนประกาศ เขียนเชิญชวน กรอกแบบรายการ แตงคําประพันธ บอกคุณคา ของถอยคาํ ภาษาและสามารถเลือกใชถอยคาํ ในการประพันธ เขียนอางอิง เขียนเลขไทย ไดถ ูกตอ งสวยงาม 3. บอกหลักเบอื้ งตน และจดุ มงุ หมายของการฟง การดแู ละการพูดได และสามารถพูด ในโอกาสตา ง ๆ ได 4. บอกลกั ษณะสําคัญของภาษาและการใชภ าษาในการสอ่ื การ ใชพจนานกุ รมและสารานุกรม ในชีวิตประจาํ วันได

8 5. บอกชนิดและหนา ท่ีของคาํ ประโยค และนาํ ไปใชไดถ กู ตอ ง 6. ใชเคร่ืองหมายวรรคตอน อักษรยอ คําราชาศัพท หลักการประชุม การอภิปราย การโตวาที 7. บอกความหมายของวรรณคดีและวรรณกรรม องคประกอบและรูปแบบลักษณะเดนของ วรรณคดีได 8. บอกความหมายของวรรณกรรมมุขปาฐะ และวรรณกรรมลายลักษณได 9. บอกความหมายและลกั ษณะเดน ของวรรณกรรมทอ งถน่ิ ประเภทรูปแบบของวรรณกรรมไทย ปจจบุ นั ได 10. อา นวรรณคดแี ละวรรณกรรม บอกแนวความคิด คานยิ ม คุณคา หรอื แสดงความคดิ เหน็ ได 11. บอกลกั ษณะสาํ คัญและคณุ คา ของเพลงพ้นื บา น และบทกลอ มเดก็ พรอ มทั้งรอ งเพลงพ้ืนบา น และบทกลอ มเด็กได ขอบขา ยเน้ือหา บทท่ี 1 การฟง การดู บทท่ี 2 การพดู บทที่ 3 การอาน บทท่ี 4 การเขยี น บทที่ 5 หลักการใชภ าษา บทท่ี 6 วรรณคดี และวรรณกรรม บทท่ี 7 ภาษาไทยกับการประกอบอาชีพ

1 บทท่ี 1 การฟง การดู สาระสาํ คญั การฟง การดู เปนทักษะสําคัญประการหนึ่งของการสื่อสารท่ีเราใชมากท่ีสุดทั้งเร่ืองของ การศกึ ษาเลาเรียน การประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตประจําวัน จึงจําเปนจะตองเขาใจหลักการ เบ้ืองตน เพื่อเปนพื้นฐานในการประยุกตใชในข้ันสูงขึ้นไป นอกจากน้ีตองพัฒนาทักษะเหลานี้ใหมี ประสทิ ธิภาพโดยคาํ นงึ ถงึ มารยาทในการฟง และการดดู วย ผลการเรียนรทู ค่ี าดหวัง ผูเรยี นสามารถ 1. สรุปความจบั ประเด็นสาํ คัญของเรื่องทฟี่ งและดู 2. วิเคราะหค วามนาเชอ่ื ถือ จากการฟง และดูสอ่ื โฆษณา และขา วสารประจําวนั อยา งมีเหตผุ ล 3. วเิ คราะหการใชน ํา้ เสียง กิรยิ า ทา ทาง ถอยคาํ ของผูพดู อยา งมเี หตผุ ล 4. ปฏบิ ัตติ นเปนผูมีมารยาทในการฟงและดู ขอบขายเนอื้ หา เร่ืองที่ 1 หลักเบื้องตน ของการฟง และการดู เรอ่ื งที่ 2 หลกั การฟงเพอ่ื จับใจความสําคญั เร่ืองท่ี 3 หลกั การฟง การดู และการพูดอยา งมีวิจารณญาณ เรื่องที่ 4 การมมี ารยาทในการฟง และการดู

2 เรื่องที่ 1 หลกั เบอ้ื งตน ของการฟง และการดู หลกั เบือ้ งตนของการฟง และการดู ความหมายของการฟงและการดู การฟงและการดูหมายถึง การรบั รเู รื่องราวตา ง ๆ จากแหลง ของเสียงหรือภาพ หรือเหตุการณ ซง่ึ เปน การฟงจากผูพดู โดยตรง หรอื ฟงและดูผานอุปกรณ หรือส่ิงตาง ๆ แลวเกิดการรับรูและนําไปใช ประโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกิดความถูกตอ ง วอ งไว ไดป ระสิทธิภาพ หลักการฟง และการดูทดี่ ี 1. ตอ งรูจุดมุง หมายของการฟง และดู และตอ งจดบันทึกเพ่อื เตือนความจาํ 2. ตอ งฟง และดูโดยปราศจากอคติ เพอื่ การวเิ คราะหวจิ ารณทีต่ รงประเด็น 3. ใหความรวมมอื ในการฟง และดูดวยการรว มกจิ กรรม จุดมุงหมายของการฟง และการดู การฟง มจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี 1. ฟงเพอื่ จบั ใจความสําคัญไดวาเรือ่ งท่ีฟง น้ันเปนเรอ่ื งเกยี่ วกบั อะไร เกิดขึ้นทีไ่ หน เม่อื ไร หรือ ใครทาํ อะไร ที่ไหน เมอ่ื ไร 2. ฟงเพ่ือจับใจความโดยละเอียด ผูฟงตองมีสมาธิในการฟง และอาจตองมีการบันทึกยอ เพอื่ ชว ยความจํา 3. ฟงเพื่อหาเหตุผลมาโตแยงหรือคลอยตาม ผูฟงตองตั้งใจฟงเปนพิเศษ และตองใช วิจารณญาณพิจารณาวาเร่ืองที่ฟงน้ันมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมีความถูกตอง มเี หตุผลนาเชอื่ ถือมากนอ ยเพียงใด ซ่งึ ผูฟ งควรพิจารณาเรื่องราวทีฟ่ ง ดวยใจเปน ธรรม 4. ฟง เพ่ือเกิดความเพลิดเพลิน และซาบซ้ึง ในคุณคาของวรรณคดี คติธรรม และดนตรี ผูฟง ตอ งมคี วามรูใ นเรอื่ งทฟี่ ง เขาใจคาํ ศัพท สัญลักษณตา ง ๆ และมคี วามสามารถในการตีความ เพื่อใหเกิด ความไพเราะซาบซ้ึงในรสของภาษา 5. ฟงเพ่อื สง เสริมจินตนาการ และความคิดสรางสรรค เปนความคิดท่ีเกิดข้ึนขณะท่ีฟง หรือ หลงั จากการฟง ซึ่งอาจจะออกมาในรูปของงานประพันธ งานศลิ ปะ หรอื การพดู การดมู จี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี 1. ดูเพื่อใหร ู เปนการดูเพอ่ื ใหเปนคนทันโลกทันเหตุการณ 2. ดูเพื่อศึกษาหาความรู เปนการดูท่ีชวยสงเสริมการอาน หรือการเรียนใหมีความรูมากข้ึน หรอื มคี วามชดั เจนลมุ ลกึ ข้นึ 3. ดูเพ่ือความเพลดิ เพลนิ เชน ละคร เกมโชว มิวสิควดิ ีโอ

3 4. ดเู พ่ือยกระดบั จิตใจ เปนการดูท่ีจะทําใหจิตใจเบิกบานและละเอียดออน เขาถึงธรรมชาติ และสจั ธรรม ไดแก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดูรายการเก่ยี วกับธรรมะ การดูกีฬา เร่ืองท่ี 2 หลกั การฟงเพอื่ จบั ใจความสาํ คญั การฟง เพื่อจบั ใจความสาํ คัญ เปน การฟงเพอื่ ความรู ผูฟ งตองตง้ั ใจฟงและพยายามสรุป เนื้อหา โดยมหี ลกั การสําคัญ ดังนี้ 1. มสี มาธดิ ี ต้ังใจฟง ติดตามเรื่อง 2. ฟง ใหเ ขาใจและลําดบั เหตกุ ารณใ หดีวา เรอื่ งที่ฟง เปนเรอ่ื งของอะไร ใครทาํ อะไร ทีไ่ หน อยา งไร 3. แยกใหออกวา ตอนใดเปนใจความสาํ คญั ตอนใดเปนสว นขยาย 4. บนั ทึกขอ ความสําคัญจากเร่ืองทฟ่ี ง ตวั อยาง การฟง เพ่อื จับใจความสําคญั 1. จับใจความสาํ คัญจากบทรอยแกว รอ ยแกว คือ ความเรียงทส่ี ละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสียงและความหมาย แตไม กําหนดระเบยี บบญั ญตั ิแหง ฉนั ทลกั ษณคอื ไมจ ํากดั ครุ ลหุ ไมกาํ หนดสัมผัส ตัวอยาง “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” สุภาษิต “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” นี้โดยมากรูจัก ความหมายกันแพรหลายอยูแลว คือวา เห็นผิดเปนชอบ เชน ตัวอยาง เห็นเพื่อนของตนคาฝนเถื่อน หามเทาไรก็ไมฟงจนเพื่อนผูนั้นถูกจับเสียเงินเสียทองมากมาย เชนนี้มักกลาวติเตียนทานผูนั้นวา “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” (ชมุ นุมนพิ นธ ของ อ.น.ก.) ใจความสําคัญ เห็นกงจักรเปนดอกบัว คอื เหน็ ผดิ เปนชอบ ตัวอยาง ครอบครัวของเราคนไทยสมัยกอน ผูชายก็ตองเปนหัวหนาครอบครัว ถามาจาก ตระกูลดีมวี ชิ าความรูกม็ ักรับราชการ เพราะคนไทยเรานิยมการรับราชการมีเงินเดือน มีบานเรือนของ ตนเองไดกม็ ี เชา เขาก็มี อยูกับบิดามารดาก็ไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยสมบัติเหลานี้จะ งอกเงยหรอื หมดไปก็อยูท่ีภรรยาผูเปนแมบ า น (แมศรีเรอื น ของทิพยว าณี สนทิ วงศ) ใจความสําคัญ ครอบครวั ไทยสมัยกอ น ผูชายทีม่ คี วามรนู ยิ มรบั ราชการ ทรัพยส มบตั ทิ ม่ี จี ะ เพ่ิมขึ้นหรือหมดไปกอ็ ยทู ภี่ รรยา

4 2. จบั ใจความสาํ คัญจากบทรอยกรอง รอ ยกรอง คือ ถอ ยคาํ ทีเ่ รยี บเรยี งใหเ ปน ระเบยี บตามบัญญตั ิแหง ฉนั ทลักษณ คือ ตาํ ราวา ดวยการประพันธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน ตวั อยา ง ฟงขอความตอ ไปน้แี ลว จบั ใจความสําคญั (ครูหรือนกั ศึกษาเปน ผูอา น) นางกอดจบู ลบู หลังแลว สง่ั สอน อาํ นวยพรพลายนอ ยละหอ ยไห พอไปดศี รสี วสั ดก์ิ าํ จดั ภัย จนเติบใหญย ง่ิ ยวดไดบวชเรียน ลูกผชู ายลายมือน้นั คอื ยศ เจา จงอตสา หทาํ สมาํ่ เสมียน แลว พาลกู ออกมาขา งทาเกวียน จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ (กาํ เนิดพลายงาม ของ พระสนุ ทรโวหาร (ภ)ู ใจความสําคัญ การจากกนั ของแมล กู คอื นางวนั ทองกับพลายงาม นางวันทองอวยพรให โอวาทและจากกันดวยความอาลยั อาวรณอ ยา งสุดซง้ึ ตัวอยาง การฟงบทรอ ยกรองเพอื่ จับใจความสาํ คัญ (ครูอานใหฟง ) ถึงบางแสนแลน สบายจรดชายหาด เดียรดาษคนลงสรงสนาน เสยี งเจ๊ยี วจา วฉาวฉานา สาํ ราญ ลวนเบิกบานแชม ชน่ื ร่ืนฤทยั คลืน่ ซัดสาดฟาดฝงดงั ซูซา ถึงแสงแดดแผดกลา หากลวั ไม เด็กกระโดดโลดเตน เลน น้ําไป พวกผใู หญค อยเฝา เหมือนเขา ยาม เราหยดุ พักกินกลางวันกันท่ีน่ี ในรานมผี คู นอยลู น หลาม มอี าหารจีนไทยรสไมท ราม คนละชามอ่ิมแปลม าแคค อ ฟงบทรอ ยกรองขางบนแลวตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี (นิราศสตั หีบ พล.ร.ต.จวบ หงสกลุ ) 1. เรือ่ งอะไร (เท่ยี วชายทะเล) 2. เกี่ยวกับใคร (เดก็ และผใู หญ) 3. ทําอะไร (สงเสียงดงั วง่ิ เลน ตามชายหาด) 4. ทีไ่ หน (บางแสน) 5. เม่อื ไร (ตอนกลางวัน) ใจความสาํ คัญ เด็กและผใู หญไ ปเทีย่ วบางแสน รับประทานอาหารกลางวนั เดก็ เลนน้ํา ผใู หญค อยเฝาสนกุ สนานมาก 3. จับใจความสาํ คัญจากบทความ บทความ คือ ขอเขียนซึ่งอาจจะเปนรายงาน หรือการแสดงความคิดเห็น มักตีพิมพใน หนังสอื พิมพ วารสาร สารานกุ รม เปน ตน

5 ตวั อยา ง ใครทเี่ คยกินไขเยย่ี วมาคงประหลาดใจวา ทําไมเรียกวาไขเยยี่ วมา ทัง้ ๆ ทตี่ ามปกติ แลว ใชข ้ีเถา จากถานไมผ สมวตั ถุดิบอื่น ๆ พอกไขจนเกิดปฏิกิริยาระหวางสารท่ีพอกกับเนื้อไขจนเกิดวุน สีดํา ๆ เปน ไขเยี่ยวมา ขึน้ มา โดยไมไ ด “เย่ียวมา ” สักกะหยดมากอนปฏิสนธิจนเปนไขกินอรอยแตก็น่ัน แหละ นา จะสนั นิษฐานกนั ไดวา ตน ตาํ รบั เดิมของการทําไขวุนดําเชนน้ี มาจากการเอาไขไปแชเย่ียวมา จริงๆ และเจา ฉมี่ า นีเ่ องทที่ าํ ปฏิกิรยิ ากับไขจนเปนวุนข้ึนมา ทวา ในยุคหลัง ๆ ชะรอยจะหาฉี่มา ลาํ บากหรอื ไมส ะดวก กเ็ ลยหาสตู รทาํ ทาํ ไขป สสาวะมา ใหมใ หสะดวกและงายดายรวมทงั้ ประหยดั เพราะไมตองเลย้ี งมา เอาฉเ่ี หมอื นเดิมก็เปนได สวนรสชาติจะเหมือนตํารับเดิมหรือเปล่ียนแปลงประการใด ก็ยังไมมีใครพิสูจนหรือ พยายามทาํ ออกมาเทยี บเคียงกัน ตัดตอนจากหนังสือสยามรัฐฉบบั วันที่ 24 กมุ ภาพันธ 2530 ใจความสําคญั ไขเยย่ี วมา ไมไ ดใ ชเ ยย่ี วมา ในการทาํ 4. จับใจความสําคญั จากขา ว ขาว คือ คาํ บอกเลา เรอ่ื งราวซึ่งโดยปกตมิ กั เปนเรื่องเกิดใหมห รือเปน ทนี่ า สนใจ ตวั อยา ง ทศ่ี าลจงั หวดั อบุ ลราชธานี พนักงานอัยการจังหวัดเปน โจทกฟ อ งนายวนั สนั สงู โนน อายุ 44 ป เปนจําเลย ฐานเมื่อวันที่ 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวัน จําเลยไดบังอาจตัดฟนตนไมประดู 1 ตน ในเขตปาสงวนแหงชาติ และบังอาจแปรรูปไมประดูดังกลาว จํานวน 8 แผน ประมาณ 0.48 ลกู บาศกเมตร และมีไมดังกลาวไวครอบครอง เหตุเกิดท่ีตําบลนาจะหลวย อําเภอนาจะหลวย จังหวัด อุบลราชธานี ศาลจงั หวัดอุบลราชธานี มีคาํ พพิ ากษาวา จําเลยมีความผิด พ.ร.บ.ปา สงวนแหง ชาติ พ.ร.บ. ปา ไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จําคกุ 18 เดอื น จําเลยใหก ารสารภาพขณะจับกุมเปน ประโยชนแ กก ารพจิ ารณาอยบู า ง จงึ มเี หตบุ รรเทาโทษ ลดโทษใหห นึ่งในส่ี คงจาํ คกุ 13 เดือน 15 วัน ของกลางรบิ ใจความสําคญั ตัดตน ประดู 1 ตน ถูกจาํ คกุ กวา 13 เดือน

6 เรื่องท่ี 3 หลักการฟง การดู อยางมวี ิจารณญาณ ผทู สี่ ามารถจะฟงและดูไดอยา งมีวิจารณญาณ จะตอ งมคี วามเขาใจและสามารถปฏิบตั ิดงั นี้ได 1. การวเิ คราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเท็จจรงิ ออกจากขอคิดเหน็ รวู าอะไรเปน อะไร อะไรเปน เหตอุ ะไรเปนผล ตวั อยาง ปทผ่ี านมาถึงแมก ารแขงขันธุรกิจกองทุนรวมสูง แตบริษัทวางกลยุทธดวยการแบงกลุมลูกคา อยางชัดเจน เพอ่ื คดิ คนผลิตภณั ฑ และการบริการใหทว่ั ถงึ รวมทงั้ ตอบสนองความตองการลูกคาไดตรง จดุ เพราะเชอ่ื วา ลูกคามคี วามตองการและรบั ความเสย่ี งเทา กนั ขอ คิดเหน็ คอื ผพู ดู ถอื วาลกู คามีความตองการและรับความเสีย่ งเทากนั 2. การตีความ คอื ตองรูความหมายทแ่ี ฝงไวใ นใจเรอื่ งหรือภาพนนั้ ๆ ตวั อยา ง กองทนุ ไทยพาณิชยย ิ้มหนาบาน ผลงานทะลเุ ปา ดนั ทรพั ยส นิ พุง ย้ิมหนา บาน หมายถึง ยม้ิ อยา งมีความสุขมีความพงึ พอใจ 3. การประเมนิ คา เปนทกั ษะทตี่ อเนอ่ื งมาจากการวิเคราะหก ารตคี วาม การประเมินคาสิ่งใด ๆ จะตอ งพจิ ารณาใหร อบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร เชน ถาจะประเมินคุณคาของ วรรณคดตี อ งดใู นเร่อื งคณุ คาวรรณศลิ ป ดานสังคม เน้ือหาและนาํ ไปใชในชวี ติ ประจําวนั 4. การตัดสินใจ คอื การวินิจฉยั เพื่อประเมนิ คา อันนําไปสูการตดั สนิ ใจท่ถี กู ตองวา สงิ่ ใดควร เชอื่ ไมควรเชื่อ ซึง่ การตดั สินใจทถ่ี ูกตอ งเปนเรือ่ งสาํ คัญมากในชีวติ ประจําวัน 5. การนําไปประยุกตใ ชใ นชวี ติ ประจําวนั ทกั ษะนจ้ี ะตอ งใชศลิ ปะและประสบการณของแตล ะ คนมาชว ยดว ย ซึ่งการฟง มาก ดมู ากกจ็ ะชวยใหต ัดสนิ ใจไมผ ดิ พลาด เรือ่ งที่ 4 มารยาทในการฟง การดู มารยาทในการฟง และการดู การฟงและการดูเปนกิจกรรมในการดําเนินชีวิตที่ทุกคนในสังคมมักจะตองเขาไปมีสวนรวม เกอื บทกุ วันการเปน ผูมีมารยาทในการฟงที่ดี นอกจากเปนการสรางบุคลิกภาพที่ดีใหกับตนเองแลวยัง เปนส่ิงแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมีมารยาทในสังคม การที่ทุกคนมี มารยาทที่ดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบในการอยูรวมกันในสังคม ชวยลดปญหา การขัดแยง และชวยเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพในการฟงอีกดวย ผูม ีมารยาทในการฟงและดู ควรปฏบิ ตั ติ น ดังนี้ 1. เม่ือฟงอยูเฉพาะหนา ผูใหญ ควรฟงโดยสํารวมกริ ิยามารยาท

7 2. การฟงในที่ประชุม ควรเขาไปน่งั กอ นผพู ดู เริม่ พดู โดยนงั่ ทีด่ า นหนาใหเต็มเสียกอน และควร ตั้งใจฟง จนจบเรื่อง 3. ฟงดวยใบหนายิ้มแยมแจมใสเปนกันเองกับผูพูด ปรบมือเมื่อมีการแนะนําตัวผูพูดและ เมอ่ื ผูพูดพูดจบ 4. เมอ่ื ฟงในที่ประชมุ ตอ งต้ังใจฟง และจดบนั ทึกขอ ความที่สนใจ หรือขอ ความทส่ี าํ คญั หากมี ขอ สงสยั เก็บไวถ ามเมื่อมโี อกาสและถามดว ยกริ ิยาสุภาพ 5. เมอ่ื ไปดูละคร ภาพยนตร หรือฟงดนตรี ไมควรสรางความรําคาญใหบุคคลอื่น ควรรักษา มารยาทและสํารวมกิริยา กิจกรรม บทที่ 1 การฟง การดู กจิ กรรมที่ 1 ใหผเู รียนตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี 1.1 ความหมายของการฟง และการดู .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... 1.2 บอกจุดมงุ หมายของการฟงและการดู มา 3 ขอ .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... กจิ กรรมท่ี 2 ใหผเู รยี นใชวิจารณญาณใหรอบคอบวา เม่ือฟงขอ ความโฆษณาน้แี ลว นาเชอ่ื ถอื หรือเปน ความจริงมากนอ ย เพยี งไร ครมี ถนอมผวิ ชว ยใหผ วิ นมิ่ ผิวท่ีมรี วิ้ รอยเหี่ยวยนจะกลบั เตง ตึง เปลงปลั่ง ผวิ ท่อี อ นเยาวใ นวัยเดก็ จะกลบั คนื มา คณุ สุภาพสตรี โปรดไววางใจ และเรียกใชค รมี ถนอมเน้อื .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................................

8 กิจกรรมท่ี 3 ใหผ เู รียนเลอื กคําตอบท่ีถกู ตอ งเพยี งคาํ ตอบเดียว 1. การฟงทีม่ ปี ระสทิ ธภิ าพ คือการฟง ในขอใด ก. จบั สาระสําคัญได ข. จดบันทกึ ไดทนั ค. ปราศจากอคติ ง. มีสมาธิในการฟง 2. ขอใดคอื ลักษณะของการฟงที่ดี ก. แสดงสหี นา เมือ่ สงสยั และรอถามเมื่อผพู ูดพดู จบ ข. ดวงตาจับจอ งอยทู ี่ผูพดู แสดงความใสใจในคําพดู อยางจรงิ จงั ค. กวาดสายตาไปมาพรอ มกบั จอ งหนาและทกั ทว งข้ึนเมื่อไมเ หน็ ดวย ง. สบตากบั ผพู ดู เปน ระยะ ๆ อยา งเหมาะสมและเสรมิ หรอื โตแยง ตามความเหมาะสม 3. การฟง ท่ีทําใหผ ฟู ง เกดิ สตปิ ญ ญา หมายถงึ การฟง ลักษณะใด ก. ฟง ดว ยความอยากรู ข. ฟงดวยความตงั้ ใจ ค. ฟงแลววิเคราะหส าร ง. ฟงเพ่ือจับใจความสําคัญ 4. ความสามารถในการฟงขอ ใดสําคัญทส่ี ุดสาํ หรบั ผเู รียน ก. จดสง่ิ ทฟี่ ง ไดครบถว น ข. จับสาระสาํ คัญของเรอ่ื งได ค. ประเมนิ คา เรอ่ื งท่ีฟงได ง. จบั ความมงุ หมายของผพู ดู ได 5. บุคคลในขอ ใดขาดมารยาทในการฟงมากทส่ี ดุ ก. คยุ กบั เพื่อนขณะท่ีฟง ผูอืน่ พดู ข. ฟง ไปทานอาหารไปขณะทผี่ พู ูดพูด ค. ไปถึงสถานทฟ่ี ง หลังจากผพู ูดเรม่ิ พูดแลว ง. จดบนั ทกึ ขณะทฟ่ี งโดยไมม องผูพ ูดเลย

9 บทที่ 2 การพูด สาระสําคัญ การพูดเปนทักษะสงสารเพ่ือรับรูเร่ืองราวตาง ๆ และถายทอดความรูและความคิดของเรา ใหผูอื่นรับรู การสงสารจะประสบความสําเร็จ จําเปนตองจับประเด็นสําคัญเร่ืองที่จะพูดใหเหมาะสม กับลกั ษณะโอกาส รวมทง้ั การมมี ารยาทในการพูดจะทําใหสามารถส่ือสารดวยการพูดมีประสิทธิภาพ ย่ิงขนึ้ ผลการเรยี นรทู ่ีคาดหวงั ผเู รยี นสามารถ 1. พูดนําเสนอเพ่อื ความรู ความคดิ เหน็ สรา งความเขา ใจ โนม นา วใจ ปฏิเสธ เจรจาตอรอง ดวยภาษากิรยิ าทาทางทส่ี ภุ าพ 2. ปฏบิ ตั ิตนเปนผูมมี ารยาทในการพูด ขอบขา ยเน้อื หา เรอ่ื งท่ี 1 สรปุ ความจับประเด็นสาํ คัญของเรือ่ งทีพ่ ูดได เรอ่ื งท่ี 2 การพูดในโอกาสตาง ๆ เร่อื งท่ี 3 มารยาทในการพดู

10 เรอื่ งที่ 1 สรุปความ จบั ประเดน็ สาํ คัญของเร่อื งทพี่ ดู การพดู เปน ทักษะหน่ึงของการสอ่ื สาร การพูดคือการเปลง เสยี งออกมาเปน ถอยคาํ หรือขอ ความ ตาง ๆ เพื่อติดตอสื่อสารใหผูพูดและผูฟงเขาใจเรื่องราวตาง ๆ การพูดเปนการสื่อความหมายโดยใช ภาษาเสียง กิริยาทาทางตาง ๆ เพื่อถายทอดความรูและความรูสึก รวมทั้งความคิดเห็นของผูพูดใหผูฟง ไดร ับรู และเขาใจตามความมงุ หมายของผูฟงเปนเกณฑ องคประกอบของการพดู ประกอบดวย 1. ผพู ูด คอื ผทู ี่มจี ดุ มุงหมายสําคัญท่ีจะเสนอความรูความคิดเห็นเพอ่ื ใหผ ูฟง ไดร ับรูและเขาใจ โดยใชศ ิลปะการพดู อยา งมหี ลักเกณฑ และฝก ปฏบิ ตั อิ ยเู ปน ประจาํ 2. เนือ้ เรื่อง คือ เร่ืองราวที่ผูพูดนําเสนอเปนความรูหรือความคิดเห็นใหผูฟงไดรับรู อยางเหมาะสม 3. ผูฟง คือ ผูรับฟงเร่ืองราวตาง ๆ ท่ีผูพูดนาํ เสนอ ซ่ึงผูฟงตองมีหลักเกณฑและมารยาท ในการฟง นอกจากน้ีผูพูดยังควรมีการใชสื่อ หรืออุปกรณตาง ๆ ประกอบการพูดเพื่อใหผูฟงมีความรู ความเขาใจย่ิงขึ้น สื่อตาง ๆ อาจเปน แผนภาพ ปายนิเทศ เทปบันทึกเสียง หรือ วีดิทัศน เปนตน และส่ิงท่ีสําคัญคือผูพูดตองคํานึงถึงโอกาสในการพูด เวลาและสภาพแวดลอมที่เกี่ยวของกับการพูด เพอื่ ใหก ารพูดนน้ั เกิดประสิทธภิ าพมากยง่ิ ข้นึ การพดู ทด่ี ี คอื การสื่อความหมายที่ดนี นั้ ยอ มส่อื ความเขาใจกับใคร ๆ ไดตรงตามวัตถุประสงค ของผูพูด การที่ผฟู ง ฟงแลวพึงพอใจ สนใจ เกดิ ความศรทั ธาเลอ่ื มใสผูพดู เรยี กวาผูนัน้ มีศลิ ปะในการพดู ลกั ษณะการพดู ท่ดี ี มีดังนี้ 1. มีบุคลิกภาพที่ดี การฟงคนอื่นพูดนั้นเราไมไดฟงแตเพียงเสียงพูด แตเราจะตองดูการพูด ดูบุคลิกภาพของเขาดวย บุคลิกภาพของผูพูดมีสวนที่จะทําใหผูฟงสนใจ ศรัทธาตัวผูพูด บุคลิกภาพ ไดแก รูปราง หนา ตา ทา ทาง การยืน การน่งั การเดิน ใบหนาท่ียม้ิ แยม ตลอดจนอากปั กิริยาทแี่ สดงออก ในขณะท่พี ูดอยา งเหมาะสมดวย 2. มีความเช่ือม่นั ในตนเองดี ผูพูดจะตองเตรียมตัวลวงหนา ฝกซอมการพูดใหคลองสามารถ จดจาํ เร่อื งทีพ่ ูดได ควบคมุ อารมณไ ด ไมตนื่ เตน ประหมา หรือลุกลีล้ ุกลน รบี รอนจนทําใหเสยี บุคลิก 3. พูดใหตรงประเด็น พูดในเร่ืองท่ีกําหนดไว ไมนอกเร่ือง พูดอยางมีจุดมุงหมายมุงใหผูฟง ฟงแลวเขา ใจ ตรงตามวตั ถุประสงคท่ีผูพ ดู ตอ งการ 4. ตอ งใชภาษาทเ่ี หมาะสมกบั ระดบั ผฟู ง ตามปกตนิ ยิ มใชภาษาธรรมดา สุภาพ สัน้ ๆ กะทัดรัด สื่อความเขา ใจไดงาย หลกี เลยี่ งสาํ นวนโลดโผน ศพั ทเทคนิคหรือสาํ นวนที่ไมไดมาตรฐาน

11 5. ตองคํานึงถึงผฟู ง ผูพดู ตองทราบวา ผูฟงเปนใคร เพศ วัย อาชพี ระดับการศกึ ษา ความสนใจ ความเช่ือถือเปนอยางไร เพ่ือจะไดพูดใหถูกกับสภาพของผูฟง หลีกเล่ียงการแสดงความคิดเห็นและ ความเชือ่ ทขี่ ดั แยง กับผูฟง 6. มีมารยาทในการพูด ผูพดู ตองพจิ ารณาเลือกใชถอยคําท่ถี กู ตองเหมาะสมกับกาลเทศะและ บุคคลเพ่ือแสดงถงึ ความมมี ารยาทที่ดีและใหเกยี รติผฟู ง การสรุปความ จับประเดน็ สําคญั ของเรอื่ งทีพ่ ูด 1. ผูพดู จะตองทราบรายละเอยี ดของผูฟง ดังนี้ 1.1 เปนชายหรือหญงิ 1.2 อายุ 1.3 การศกึ ษา 1.4 อาชพี เปน เบื้องตน เพ่อื มากําหนดเนือ้ หาสาระท่ีจะพูดใหเ หมาะสมกบั ผูฟง 2. ผพู ูดตองมีวตั ถุประสงคที่จะพดู จะเปน การพดู วิชาการ เพอ่ื ความบนั เทิง หรอื เพ่ือสั่งสอน เปน ตน 3. เนื้อหาสาระ ผูพูดอาจเพียงกาํ หนดหัวขอ แตเม่ือพูดจริงจะตองอธิบายเพิ่มเติม อาจเปนตวั อยา ง อาจเปน ประสบการณ ที่จะเลาใหผ ูฟง ไดฟง ผฟู ง จะสรุปความเรอื่ งที่รบั ฟง ได หากผพู ดู พดู มสี าระสาํ คญั และมกี ารเตรียมตัวทจ่ี ะพูดมาอยา งดี เรื่องที่ 2 การพดู ในโอกาสตา ง ๆ การพูดเปน การสอ่ื สารท่ีทําใหผูฟงไดรับทราบเนื้อหารายละเอียดของสารไดโดยตรงหากเปน การส่ือสารในลักษณะการสนทนาโดยตรงก็ยอมทําใหเห็นอากัปกิริยาตอกันเปนการเสริมสราง ความเขา ใจมากย่งิ ขนึ้ การพดู มีหลายลักษณะ ไดแก การพดู อภิปราย พดู แนะนาํ ตนเอง พดู กลา วตอ นรบั พดู กลาวขอบคณุ พดู โนม นา วใจ เปนตน จะมีรูปแบบนําเสนอในหลายลักษณะ เชน การนําเสนอ เพื่อต้ัง ขอสังเกต การแสดงความคดิ เห็นเพ่ือต้ังขอเทจ็ จริง การโตแ ยง และการประเมนิ คา เปน ตน ความสาํ คัญของการพูด การพดู มีความสาํ คญั ดังนี้ 1. การพดู ทาํ ใหเกิดความเขาใจในประเด็นของการสื่อสารตาง ๆ ท้ังการสื่อสารเพ่ือใหความรู ทางวิชาการ การสนทนาในชีวิตประจําวัน หรือการพูดในรูปแบบตาง ๆ ยอมทําใหผูฟงเขาใจประเด็น เกดิ ความคดิ สรา งสรรคนําไปสูการปฏบิ ัตไิ ดถ กู ตอ ง

12 2. การพดู สามารถโนม นาวจติ ใจของผฟู ง ใหคลอยตามเพ่ือเปลย่ี นความเช่อื หรือทศั นคตติ า ง ๆ เพ่ือใหเกิดการปฏิบัติส่ิงตาง ๆ อยางมีหลักเกณฑมีความถูกตอง ซ่ึงผูฟงตองใชวิจารณญาณ ในการพจิ ารณาเร่อื งราวท่ีผูพูดเสนอสารในลกั ษณะตาง ๆ อยางมีเหตุผล 3. การพูดทาํ ใหเกิดความเพลิดเพลิน โดยเฉพาะการพูดท่ีมุงเนนเร่ืองการบันเทิงกอใหเกิด ความสนุกสนาน ทาํ ใหผ ฟู ง ไดรบั ความรูดวยเชนกนั 4. การพูดมปี ระโยชนท ช่ี วยดาํ รงสังคม ใชภ าษาพูดจาทักทาย เปนการสรางมนุษยสัมพันธแก บุคคลในสงั คม การพดู ยังเปนการสอ่ื สารเพื่อเผยแพรค วามรูค วามคิดใหผูฟงปฏิบัติ เพ่ือใหเกิดความสุข สงบในสงั คม การพูดในโอกาสตา ง ๆ 1. การพูดแนะนาํ ตนเอง การพูดแนะนําตนเอง เปนการพูดท่ีแทรกอยูกับการพูดในลักษณะตาง ๆ เปนพื้นฐาน เบือ้ งตนท่จี ะทําใหผ ูฟ งมีความรเู กย่ี วกับผพู ูด การแนะนําตนเองจะใหร ายละเอยี ดแตกตางกนั ไปตาม ลกั ษณะของการพดู 1. การพดู แนะนําตนเองในกลุมของผเู รียน ควรระบรุ ายละเอียด ชอ่ื - นามสกุล การศึกษา สถานศึกษา ท่ีอยปู จจบุ นั ภูมลิ าํ เนาเดมิ ความถนัด งานอดิเรก 2. การพูดแนะนาํ ตนเองเพ่อื เขาปฏบิ ตั งิ าน ควรระบุ ชอ่ื - นามสกุล รายละเอียดเก่ียวกับ การศึกษาตาํ แหนง หนา ทท่ี ่จี ะเขามาปฏบิ ตั ิงาน ระยะเวลาทีจ่ ะเริม่ ปฏิบัตหิ นาที่ 3. การแนะนําบุคคลอื่นในสังคมหรือท่ีประชุม ควรใหรายละเอียด ชื่อ – นามสกุล ผูท ี่เราแนะนาํ ความสามารถของผทู ่ีเราแนะนาํ การแนะนาํ บุคคลใหผูอื่นรูจ กั ตอ งใชคาํ พูด เพื่อสรางไมตรี ที่ดีระหวา งบุคคลทง้ั สองฝาย 2. การกลาวตอนรบั การกลา วตอ นรับเปน การกลาวเพอ่ื บอกความรูส ึกที่มีตอผูท ่มี าโดย 1. กลา วถึงความยินดขี องการเปน เจา ของสถานที่ 2. กลาวยกยองผูมาเยือน เชน เปนใคร มีผลงานดีเดนอะไร มีความสัมพันธอยางไรกับ ผตู อ นรับ 3. แสดงความยนิ ดีทีใ่ หการตอนรับ 4. ขออภยั หากมสี ่งิ ใดบกพรอง และหวังวาจะกลับมาเยย่ี มอีก 3. การกลา วอวยพร โอกาสท่ีกลาวอวยพรมีหลายโอกาส เชน การกลาวอวยพรวันเกิด วันปใหม ข้ึนบานใหม การอวยพรคบู าวสาว หรือในโอกาสท่จี ะมีการโยกยายอําลาไปรับตําแหนงใหม ฯลฯ หลกั การกลาวอวยพร มขี อ ปฏิบตั ิท่คี วรจํา ดงั นี้ 1. ควรกลา วถงึ โอกาสและวันสําคญั นั้น ๆ ทไี่ ดมาอวยพรวา เปนวนั สําคญั อยางไร ในโอกาส ดีอยา งไร มคี วามหมายตอ เจา ภาพหรือการจดั งานนั้นอยา งไร

13 2. ควรใชค ําพดู ที่สุภาพ ไพเราะ ถูกตอง เหมาะสมกบั กลุมผฟู ง 3. ควรกลา วใหส ั้น ๆ ใชค าํ พูดงา ยๆ ฟงเขา ใจดี กะทัดรดั กระชบั ความ นา ประทบั ใจ 4. ควรกลา วถงึ ความสัมพันธร ะหวางผอู วยพรกบั เจา ภาพ กลา วใหเ กียรติ ชมเชยในความดี ของเจา ภาพ และแสดงความปรารถนาดีที่มีตอ เจา ภาพ 5. ควรใชคําพดู อวยพรใหถ ูกตอง หากเปนการอวยพรผใู หญ นิยมอางส่ิงศักด์สิ ทิ ธิ์ท่เี คารพ นบั ถือมาประทานพร 4. การกลา วขอบคุณ การกลาวขอบคุณเปนการแสดงน้ําใจไมตรี หรือความดีท่ีผูอ่ืนกระทําให เชน ขอบคุณ วิทยากรท่บี รรยาย ดงั น้ี 1. ควรกลาวขอบคณุ วทิ ยากรใหเกยี รติบรรยาย 2. มกี ารสรุปเร่ืองทีว่ ทิ ยากรบรรยายจบไปอยางส้นั ๆ ไดใ จความ 3. ควรกลาวถงึ คุณคา ของเร่ืองทีฟ่ งและประโยชนที่ไดร บั จากการบรรยาย 4. กลา วใหม ีความหวงั จะไดรับเกยี รติจากวทิ ยากรอีกในโอกาสตอไป 5. กลาวขอบคุณวิทยากรอีกครง้ั ในตอนทา ย 5. การพดู ใหโอวาท การพูดใหโอวาท จะมลี ักษณะ ดังนี้ 1. กลาวถึงความสาํ คัญ และโอกาสทมี่ ากลา วใหโ อวาทวามีความสาํ คัญอยางไร 2. พูดใหต รงประเด็น เลอื กประเดน็ สําคัญ ๆ ท่มี ีความหมายแกผรู ับโอวาท 3. ควรมขี อแนะนาํ ตักเตือน และเสนอแนะประสบการณท่ีมีประโยชน 4. ควรพดู ชแี้ จงและเกล้ียกลอมใหผ ูฟงตระหนักและนาํ โอวาทไปใชใหเ กิดประโยชนไ ดอ ยา งแทจ ริง 5. กลา วส้นั ๆ ไดใจความดี ตอนทายของการใหโอวาทกค็ วรกลาวอวยพรท่ปี ระทบั ใจ การพูดแสดงความคิดเหน็ การพูดเพ่ือแสดงความรแู ละความคดิ เห็น ไดแ ก การพดู อภปิ ราย การรายงาน การสอื่ ขา ว และการสนทนาความรู เปนตน ซึ่งการพดู ตา ง ๆ เหลานี้มแี นวทาง ดังนี้ 1. ศึกษารายละเอยี ดเน้ือหา โดยคํานึงถึงเน้ือหาตามจุดประสงคท่ีจะพูด เพื่อใหรายละเอียด ท่ถี ูกตอ งตรงประเด็นตามท่ีตองการเสนอความรู 2. วิเคราะหเรื่องราวอยา งมีหลักเกณฑ โดยพจิ ารณาแยกแยะออกเปน สวน ๆ เพ่ือทําความเขาใจ แตล ะสว นใหแ จมแจง และตอ งคาํ นงึ ถึงความสัมพนั ธเกี่ยวเนอ่ื งกันของแตละสว น 3. ประเมินคา เรอ่ื งท่จี ะพูด 4. ใชภาษาอยางเหมาะสม มีการเรียงลําดับใจความที่ดี แบงเนื้อหาเปนเรื่องเปนตอน ใชตวั อยา งประกอบการพูด มีการเปรียบเทยี บ เพ่ือใหผ ูฟ งเหน็ ภาพพจนไดอ ยางชัดเจน มีการย้ําความ เพื่อเนน สาระสําคัญรวมทั้งยกโวหารคําคมมาประกอบเพ่อื สรา งความเขา ใจและเกิดความประทบั ใจ ย่ิงข้ึน

14 เรื่องที่ 3 มารยาทในการพดู การพดู ทด่ี ีไมวาจะเปน การพดู ในโอกาสใด ผูพูดจะตองคํานึงถึงมารยาทในการพูด ซึ่งจะชวย สรา งความชืน่ ชมจากผูฟง มีผลใหการพดู แตล ะครงั้ ประสบความสาํ เร็จตามวัตถุประสงคทีต่ ั้งไว มารยาท ในการพดู สรปุ ได ดงั น้ี 1. เร่ืองท่ีพูดนน้ั ควรเปนเรอ่ื งทท่ี ัง้ สองฝายสนใจรว มกัน หรอื อยูในความสนใจของคนท่วั ไป 2. พูดใหต รงประเดน็ จะออกนอกเรอ่ื งบางก็เพยี งเลก็ นอย 3. ไมถ ามเรอ่ื งสวนตัว ซึ่งจะทาํ ใหอ กี ฝายหน่ึงรสู ึกอดึ อัดใจ หรอื ลาํ บากใจในการตอบ 4. ตอ งคํานึงถึงสถานการณและโอกาส เชนไมพูดเรอื่ งเศรา เรื่องท่ีนา รงั เกียจ ขณะรับประทาน อาหารหรืองานมงคล 5. สรางบรรยากาศทด่ี ี ยม้ิ แยมแจม ใสและสนใจเร่ืองท่ีกําลงั พูด 6. ไมแสดงกิรยิ าอันไมสมควรในขณะทพ่ี ูด เชน ลวง แคะ แกะ เกา สวนใดสว นหน่ึงของรา งกาย 7. หลกี เลย่ี งการกลา วรา ย การนนิ ทาผูอืน่ ไมยกตนขม ทา น 8. พดู ใหมเี สยี งดังพอไดย ินกันทว่ั ไมพูดตะโกน หรอื เบาจนกลายเปน กระซิบกระซาบ 9. พูดดวยถอยคําวาจาท่ีสุภาพ 10.พยายามรกั ษาอารมณในขณะพูดใหเ ปนปกติ 11.หากนําคํากลาวหรือมีการอางอิงคาํ พูดของผูใดควรระบุนามหรือแหลงท่ีมา เพ่ือใหเปน เกียรตแิ กบ คุ คลทกี่ ลาวถงึ 12.หากพูดในขณะท่ผี อู น่ื กําลงั พูดอยคู วรกลา วขอโทษ 13.ไมพดู คุยกนั ขามศีรษะผอู น่ื จากมารยาทในการพดู ทั้ง 13 ขอ ผเู รยี นควรจะนาํ ไปปฏบิ ัติไดในชวี ิตประจาํ วัน ฀฀฀฀ กจิ กรรมบทที่ 2 การพูด กจิ กรรมที่ 1 ใหผูเรียนเลือกคําตอบทีถ่ กู ท่ีสุดเพียงขอเดยี ว 1. ขอ ใดไมใชอ งคป ระกอบสาํ คญั ของการพูด ก. ผูพดู ข. ผูฟง ค. สาระท่ีพูด ง. อุปกรณป ระกอบการพดู 2. ขอใดเปน การพูดแบบเปน ทางการ ก. พูดกับพนี่ อ ง ข. พูดบรรยายใหความรู ค. พูดกับเพือ่ นรวมงาน ง. พูดในงานสงั สรรค

15 3. สง่ิ ท่ีสําคญั ท่สี ุดทผ่ี พู ูดควรเตรยี มลว งหนา คือขอใด ก. การแตง กาย ข. การฝก ซอ ม ค. การเตรียมตนฉบับพูด ง. การใชเ สยี งและทาทาง 4. การพดู แสดงความคดิ เหน็ คอื การพูดในลกั ษณะใด ก. พูดทกั ทาย ข. พดู แนะนาํ ตัว ค. พดู อภิปราย ง. พูดอวยพร 5. ขอใดเปน จดุ มงุ หมายในการพูดเพือ่ หาเสียงเลอื กต้ัง ก. สรางจินตนาการ ข. ใหข อ มลู ความรู ค. โนม นา วชักจูง ง. ใหค วามเพลิดเพลิน กิจกรรมที่ 2 ใหผ เู รยี นเขยี นคําพูดตามหวั ขอตอ ไปน้ี 1. เขยี นคําขอบคณุ ส้นั ๆ ทเี่ พอ่ื นคนหนึง่ เก็บกระเปา สตางคท ห่ี ลน หายมาใหเรา 2. เขยี นคาํ พดู อวยพรวันเกดิ ของเพ่ือน 3. เขยี นคํากลา วแสดงความยนิ ดีในโอกาสที่เพื่อนสอบสัมภาษณเ ขา ทาํ งานได 4. เขียนคําแนะนําตนเองในกลมุ ผูเรยี น กจิ กรรมท่ี 3 ใหผูเรยี นยกตัวอยางการกระทาํ ท่ไี มมมี ารยาทในการพูดมา 5 ตวั อยาง 1. .............................................................................................................................. 2. .............................................................................................................................. 3. .............................................................................................................................. 4. .............................................................................................................................. 5. .............................................................................................................................. กิจกรรมที่ 4 ใหผ ูเรยี นจดั ทาํ ตน รา งเร่อื งท่จี ะพดู ในโอกาสดงั ตอ ไปน้ี 1. กลา วอวยพรคบู า ว – สาว ในงานเล้ยี งฉลองมงคลสมรส ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….…………………...

16 2. กลาวตอ นรบั ผทู ม่ี าศกึ ษา – ดงู านในชุมชน ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………….……………... 3. กลา วขอบคณุ วทิ ยากรในงานฝก อบรม ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………….…………………………...

17 บทที่ 3 การอาน สาระสําคัญ การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญ และจําเปนอยางยิ่งในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง อยางรวดเร็วเชนปจจุบัน เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและเหตุการณตาง ๆ ของสังคม ชวยให ปรับตวั ไดทนั กับความเจรญิ กา วหนา ทางวทิ ยาการทุกสาขา เปนเคร่ืองมือสําคัญในการแสวงหาความรู ที่แปลกใหม การอานยังชวยใหเกดิ ความเพลดิ เพลนิ การอา นจะประสบผลสาํ เรจ็ ตองสามารถจบั ใจความ สําคญั วิเคราะห วิจารณ และมีมารยาทในการอาน ผลการเรยี นรูท ีค่ าดหวัง ผเู รยี นสามารถ 1. อานในใจไดค ลองและเร็ว 2. อานออกเสยี งและอานทาํ นองเสนาะไดอยางถกู ตอ งตามลกั ษณะคาํ ประพนั ธ 3. วิเคราะหแยกแยะขอ เทจ็ จรงิ ขอคดิ เหน็ และจุดมงุ หมายของเรอ่ื งท่อี าน 4. เลือกอา นหนังสอื และสือ่ สารสนเทศ เพอ่ื พฒั นาตนเอง 5. ปฏิบัติตนเปน ผูม มี ารยาทในการอาน และมีนิสยั รักการอา น ขอบขายเนอื้ หา เรอ่ื งท่ี 1 การอานในใจ เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง เร่อื งที่ 3 การอา นจบั ใจความสําคญั เร่อื งที่ 4 มารยาทในการอา น และนิสยั รักการอาน

18 เรอ่ื งท่ี 1 การอา นในใจ การอานในใจ หมายถึง การแปลตัวอักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และความคิด แลว นําไปใชอีกทอดอยางไมผ ดิ พลาด โดยทว่ั ไป จะเปน การอา นเพอ่ื ความรู และความบันเทิง จดุ ประสงคข องการอานในใจ 1. เพือ่ จับใจความไดถ กู ตองและรวดเร็ว 2. เพือ่ ใหเกดิ ความรู ความเขา ใจ และความคดิ อยางกวา งขวางและลึกซง้ึ 3. เพื่อใหเกิดความเพลิดเพลนิ และเปน การใชเ วลาวางใหเกิดประโยชน 4. เพ่อื ใหถ า ยทอดสิ่งทอ่ี านใหผอู ่ืนรับรโู ดยไมผ ดิ พลาด หลักการอา นในใจ 1. ต้ังจดุ มุงหมาย วาจะตองอา นเพือ่ อะไร อา นเพื่อความรู หรอื จะอา นเพื่อความเพลิดเพลิน 2. ตง้ั สมาธิในการอา น ใหจ ดจออยูก บั หนังสอื ที่อา น จิตใจไมว อกแวกไปท่ีอนื่ ซ่ึงจะทาํ ใหอ า น ไดเ รว็ และเขา ใจไดดี 3. ตั้งเปาการอานโดยกาํ หนดปริมาณท่จี ะอานไวลวงหนา แลวจับเวลาในการอานเพ่ือท่ีจะ พฒั นาการอานครัง้ ตอไปใหเ รว็ ขนึ้ 4. ไมอานหนังสือทีละคํา การอานกวาดสายตาใหกวางข้ึนอานใหครอบคลุมขอความที่อยู ตอ หนา อยา งเร็วไปเรอื่ ย ๆ 5. ลองถามตนเองวา เปนเร่ืองเกีย่ วกบั อะไร เกิดกับใคร ทไ่ี หน อยา งไร ถา ตอบไดแปลวา เขา ใจ แตถ า ตอบไมไ ดก ต็ อ งกลับไปอานใหม 6. จบั ใจความสาํ คัญใหได และบันทึกเปนความรูความเขาใจ และความคิดไวเพราะจะทําให จดจาํ เร่ืองทีอ่ านไดอยา งแมน ยํา และสามารถนําไปใชป ระโยชนไดทนั ที เรอ่ื งท่ี 2 การอา นออกเสียง การอานออกเสียง หมายถึง การอานที่ผูอื่นสามารถไดยินเสียงอานดวยการออกเสียง มักไมนิยมอานเพื่อการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เวนแตในบางคร้ังเราอานบทประพันธเปน ทวงทํานองเพือ่ ความไพเราะเพลิดเพลนิ สว นตวั แตส วนใหญแ ลวการอา นออกเสยี งมกั เปนการอา นให ผอู ืน่ ฟง การอา นประเภทนม้ี หี ลายโอกาส คือ

19 1. การอา นออกเสียงเพอื่ บคุ คลในครอบครัวหรอื ผูที่คุนเคย เปน การอา นท่ีไมเ ปนทางการ การอา นเพื่อบคุ คลในครอบครัว เชน อา นนิทาน หนังสือพมิ พ ขาว จดหมาย ใบปลวิ คําโฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีตาง ๆ เปนการเลาสูกันฟง อานเพื่อให เพื่อนฟง อา นใหคนบางคนที่อา นหนังสือไมอ อกหรอื มองไมเ ห็น เปนตน 2. การอานออกเสยี งทเ่ี ปน ทางการหรอื อานในเรื่องของหนา ทกี่ ารงาน เปน การอา นทีเ่ ปนทางการ มรี ะเบียบแบบแผนในการอา นอยางรดั กมุ กวาการอานออกเสียง เพอ่ื บุคคลในครอบครัวหรืออยทู ่คี นุ เคย เชน การอานในหองเรียน อานในที่ประชุม อานในพิธีเปดงาน อา นคําปราศรยั อานสารในโอกาสทสี่ ําคัญตา ง ๆ การอานของสือ่ มวลชน เปน ตน การอานออกเสยี งใหผูฟง จะตองอา นใหช ดั เจนถูกตอ งไดขอความครบถวนสมบูรณ มีลีลา การอานทน่ี าสนใจและนาติดตามฟง จนจบ จดุ มุงหมายในการอา นออกเสียง 1. เพอ่ื ใหอานออกเสยี งไดถ กู ตองตามอกั ขรวธิ ี 2. เพ่อื ใหร จู ักใชน ํา้ เสยี งบอกอารมณแ ละความรูสึกใหสอดคลองกบั เน้อื หาของเร่อื งที่อาน 3. เพื่อใหเ ขาใจเรอ่ื งทีอ่ า นไดถ ูกตอ ง 4. เพื่อใหผ อู านมีความรูและเขาใจในเน้อื เรอ่ื งทอ่ี า นไดอ ยางชดั เจน 5. เพอ่ื ใหผ ูอา นและผฟู ง เกดิ ความเพลิดเพลิน 6. เพือ่ ใหเปนการรับสารและสงสารอกี วธิ ีหน่งึ หลกั การอา นออกเสียง 1. อานออกเสียงใหถกู ตอ งและชดั เจน 2. อานใหฟงพอทผ่ี ฟู ง ไดย นิ ท่วั ถึง 3. อานใหเ ปนเสียงพูดโดยธรรมชาติ 4. รูจกั ทอดจงั หวะและหยุดหายใจเมือ่ จบขอความตอนหนึ่ง ๆ 5. อานใหเขาลักษณะของเน้ือเร่ือง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมือนการสนทนากัน อานคําบรรยาย พรรณนาความรสู ึก หรอื ปาฐกถากอ็ า นใหเ ขากับลักษณะของเรอ่ื งนน้ั ๆ 6. อานออกเสียงและจงั หวะใหเ ปน ตามเนอื้ เรอ่ื ง เชน ดุหรอื โกรธ กท็ ําเสียงแขง็ และเรว็ ถา เปน เรอ่ื งเกี่ยวกบั คราํ่ ครวญ ออนวอน กท็ อดเสียงใหช าลง เปน ตน 7. ถาเปนเรือ่ งรอยกรองตองคาํ นงึ ถงึ ส่งิ ตอ ไปนด้ี ว ย 7.1 สมั ผสั ครุ ลหุ ตอ งอานใหถกู ตอง 7.2 เนนคํารบั สัมผสั และอา นเอ้ือสัมผสั ใน เพื่อเพ่มิ ความไพเราะ 7.3 อานใหถกู ตองตามจงั หวะและทํานองนยิ ม ตามลักษณะของรอ ยกรองนน้ั ๆ ยังมีการอานออกเสียงอีกประการหน่ึง การอานทํานองเสนาะ เปนลักษณะการอาน ออกเสยี งท่ีมีจงั หวะทาํ นองและออกเสยี งสงู ตํา่ เพ่ือใหเกิดความไพเราะ การอานทํานองเสนาะนี้ผูอาน

20 จะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตํ่า การทอดเสียง การเอื้อนเสียง ซ่ึงเปนลักษณะเฉพาะของคําประพันธชนิดตาง ๆ ดวย การอานทํานองเสนาะน้ี เปนมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสืบทอดกันมาชานาน ซึ่งเปนสิ่งที่คนไทยทุกคนควรภูมิใจและรักษา วัฒนธรรมล้ําคานไ้ี วเ พื่อถายทอดสืบตอ กนั ไปช่วั ลกู ชว่ั หลาน การอานเร็ว คนที่มีนิสัยรักการอาน ยอมเปนผูที่มีความรอบรู มีความนึกคิดลึกซึ้งและกวางขวาง ทั้งยังไดรับความบันเทงิ ในชวี ิตมากขนึ้ อีกดวย การอา นที่ใชม ากในชวี ติ ประจาํ วัน คือ การอานในใจ เพราะสามารถอา นไดรวดเร็ว ไมต องกังวล กับการเปลงเสียงกับตัวหนังสือ การอานในใจที่ดี ผูอานจะตองรูจักใชสายตา กิริยาทาทาง มีสมาธิ ความต้งั ใจและกระบวนการอา นในใจ เชน การเขาใจความหมายของคํา รูจักคนหาความหมายของคํา หรือเดาความหมายได รูจักจับใจความแลวรจู กั พิจารณาตาม รวมทงั้ ตองเปนผูที่สามารถอานไดรวดเร็ว อกี ดว ย เพื่อเปน การทดสอบตนเองวา สามารถอานหนังสือไดเ ร็วหรอื ไม ใหผ เู รียนอานขอความตอ ไปนี้ แลวจับใจความของเร่อื งโดยใชเ วลา 8 นาที ลมเหนือ ลมทงุ นาหอมกลน่ิ ฟางขาวพดั รวยรินอยรู อบตวั นุชลกู สาวครปู รชี าวง่ิ มาบอกพอวา “พอคะ นชุ ขอไปดเู ขาแลกขา วทบี่ านจําเนียรนะคะ” “บานจาํ เนยี รไหน” “บา นจาํ เนียรทมี่ ีตนมะขามโนนไงคะ มีคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขาว นชุ ไปนะพอ” “เด๋ยี วกอน” “โธ พอ นชุ ชา ไมได นุชจะไปชวยจาํ เนยี รเขาแลกเส้อื ประเด๋ียวจาํ เนียรกอ็ ดไดเ สอ้ื สวยๆ หรอก” ผมชะเงอ ดทู ี่บานหลงั หนึ่ง อยเู กอื บกลางทุงนา บรเิ วณบา นลอมดว ยกอไผ ผมเห็นคนเปนกลุมๆ ยนื อยกู ลางบานน้นั นชุ เหน็ ผมมองอยางอยากรูอ ยากเหน็ จึงเอยวา “พี่โชคไปกับหนไู หมละ” “เออ โชคไปเปน เพอ่ื นนองก็ดีนะ แดดรอนอยางน้ีหาหมวกใสสักใบเถอะ ประเด๋ียวจะเปนไข” ครปู รชี าพูด “นุชไมม ีหมวก” “เออ ...เอาผาขาวมาของพอ ไป” ครปู รีชาสง ผาขาวมาใหลูกสาว นุชไดผาก็เอามาเคียนหัวแลว ออกว่งิ นําหนาผมไป ผมเห็นคน ๆ หนึ่งแตงตัวแปลกไปกวาชาวนา ที่วาแปลกก็คือเขาใสเสื้อนุงกางเกงเหมือนคน ในจังหวดั อยตู รงกลาง ขา งหนา มหี าบใสสิง่ ของเครอื่ งใช เชน เส้อื ผา หมออะลูมเิ นียม เปน ตน

21 วันน้ีผมเหน็ พอ ของจําเนียรยอมแลกขา วเปลือกสองถงั กับเสื้อผาดอกสีสดใสใหจําเนียรตัวหนึ่ง ปา แมนยอมเสยี ขาวเปลอื กถงั หนึ่งแลกกับแกว น้ํา 3 ใบ ผมกลับมาเลา ใหค รปู รีชาฟง ครูปรชี ากถ็ อนหายใจยาวพูดวา “คนพวกนี้แหละเปน เหลือบคอยดูดเลือดชาวนา” “เขาเห็นจาํ เนียรอยากไดเส้ือผา เลยจะเอาขาวเปลือกต้ัง 2 ถังแลกกับเสื้อตัวเดียว ผมวาเสื้อ ตวั นั้นราคาไมกบี่ าทหรอกครบั ” “โธครูถงึ วาพวกน้เี ปน เหลือบไงละ เอาเปรียบกนั เกนิ ไป” “แตพ วกนน้ั ไปยอมแลกกบั เขาเอง” ผมพูดเสียงออ น “ก็เพราะงั้นนะซิ ครูถึงหนักใจแทน โชคคิดดูสิวากวาจะทํานาไดขาวถังหนึ่งนะ หมดแรงไป เทาไรมันคุมกันไหมละ ” “ทาํ ไมชาวนาถงึ โง...” “ไมใ ช” ครูปรชี าขัดข้ึน “ไมไดโ ง แตไ มทันเลหเหล่ียมพอคา ตา งหากละ” “ครบู อกแลว บอกอีก บอกจนไมร ูจะบอกยังไงแลว ” “ไมเ ชอื่ ครหู รือครับ” “พูดไมถูก อยางพอจําเนียรน่ันแกรูดีวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยังดีกวาพวกอื่นนะ น่นั ไงละมากันเปนแถว” ครูปรีชาช้ีใหผมดู คนข่ีจักรยานตามกันเปนแถว แทบทุกคนสวมหมวกกะโล มีไมกลม ๆ ขนาดแขนผูกติดรถจักรยานมาดวย “ใครครบั ” ผมสงสัย “พวกพอคาคนกลางตัวจริง” ครปู รีชาตอบเสียงต่ํา “เปน พวกนายหนารับซ้ือขาวใหโรงสี อีกที หน่งึ เธอเหน็ ไมท อ นกลมนั่นไหมละ ” “ครับ” “ไมน ้ันแหละเขาเอาไวร ีดขาวเปลือกดเู มล็ดกอ นตรี าคา” “ทาํ ไมตองตีราคาดว ยเลา ” “เพราะวาขาวท่ชี าวนาทําไดมคี ณุ ภาพตา ง ๆ กนั นะสิโชค น่แี หละเปนโอกาสใหพอคา มีชองทาง กดราคาขาวละ” “เขาทาํ ยงั ไงครับ” “เขาจะรดี ขา วดู ถาไดข า วเมล็ดงามไมลีบเลก็ กต็ รี าคาเอาตามใจ ถา ชาวนาพอใจราคาท่ีเขาให เกดิ ตกลงขาย เขาก็จะจา ยเงนิ ใหลวงหนาจาํ นวนหนงึ่ แลว ก็มาขนขาวไปโรงสี สว นมากคนท่ีรับซ้ือถึงที่ มักจะกดราคาขา วจนตํ่ามาก” “ราคาต่าํ เราก็ไมขาย” ผมบอก “แตช าวนาตองการเงนิ ” “ง้ันเอาไปขายเองก็ไดนค่ี รับ” “นนั้ ยงิ่ แลว ใหญเลย ถา หากเธอขนขาวไปโรงสีจะถกู กดราคามาก เพราะเขาถอื วา เธอไปงอเขา”

22 “อา ว ทําไมถึงเปน อยางนั้นเลา” ครูปรชี าหวั เราะหึ ๆ แตแ ววตาหมอง “ทาํ ไมถงึ เปน เชนนน้ั นะ หรอื ครตู อบเธอเดย๋ี วน้ี เธอกค็ ง ไมเขา ใจหรอก...โชคด”ี ผเู รียนอา นจบภายในเวลา 8 นาทหี รือไม อา นจบแลว ลองตอบคําถามดู เพราะการอา นหนงั สอื ไดเ รว็ นน้ั ตอ งจับใจความไดด ว ย 1. ผทู ใี่ ชสรรพนามวา ผมในเรื่องน้ีชอื่ อะไร 2. พอของจาํ เนียรมีอาชีพอะไร 3. ทาํ ไมครูปรชี าจงึ เรยี กพวกทเ่ี อาของมาแลกขาววา ตัวเหลือบ 4. จากเร่ืองน้ี ใครเปนผูทเ่ี อาเปรียบชาวนามากทส่ี ดุ 5. ผเู รียนอา นเร่ืองนแ้ี ลวไดข อ คิดอะไรบา ง การอานหนังสือใหเร็ว นอกจากใชเวลาชวงสั้น ๆ อานหนังสือใหไดมากที่สุดแลว จะตองจับ ใจความเปนหนังสอื ใหไ ดครบถวน อานแลวเขาใจเร่อื งตลอดดว ย ลองคิดดซู วิ า เหตทุ อี่ านไมท นั หรือจับใจความไมไดตลอดเพราะเหตใุ ด ถาเราลองคิดหาเหตุผล โดยเอาตัวเองเปนหลัก อาจไดคําตอบหลายอยาง เชน ไมมีสมาธิ อานกลบั ไปกลับมา สบั สนจึงทําใหอานชา หรอื ไมเ ขาใจคาํ ศัพทบ างคาํ เปน ตน หลกั การอา นเร็ว ในการฝกตนเองใหเปน คนอา นเร็ว ควรไดเ ร่ิมตน ฝก สมาํ่ เสมอทีละเลก็ ละนอ ย โดยฝกอานในใจ ท่ถี กู วิธีและจะตองฝกฝนในสิง่ ตอ ไปนี้ 1. มีสมาธิในการอาน ในขณะท่ีอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอสิ่งท่ีอาน ไมปลอยใจ วอกแวกคิดเร่ืองอื่น จะทาํ ใหจบั ใจความของเร่อื งไมไ ดต ลอดและความสามารถในการอานชาลงไป 2. จับตาที่ตัวหนังสือ โดยใชสายตาจับอยูในชวงเวลาเล็กนอยแลวเคล่ือนสายตาตอไปอยาง รวดเรว็ การฝก จับตาเชน น้ีตอ งกระทาํ บอย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจับสายตา และ เคลื่อนสายตาใหไดร วดเร็วเพ่อื ทดสอบความกา วหนา 3. ขยายชวงสายตาใหก วาง ชวงสายตาหมายถึง ระยะจากจุดที่สายตาจับจุดหน่ึงไปยังจุดท่ี สายตาจบั ในคราวตอไป การรจู กั ขยายสายตาใหก วา งจะชวยใหอา นหนงั สอื ไดเ รว็ 4. ไมอ านยอนกลับไปกลบั มา หมายถึง การทวนสายตายอนกลับไปกลับมายังคําที่ไมเขาใจ ซึง่ ทาํ ใหเสยี เวลา 5. เปลี่ยนบรรทัดใหแมน ยํา โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพื่อขึ้นบรรทัดใหม เม่ืออานจบ แตละบรรทัดและตองกําหนดบรรทัดใหแมนยําไมอานขามบรรทัด หรืออานซ้ําบรรทัดเดิม ซ่ึงทําให ความคิดสับสนการฝก ในระยะแรกเริ่มอาจใชไมบรรทดั หรอื กระดาษปด ขอ ความบรรทดั ลา งไว แลวเล่ือน ลงเร่อื ย ๆ คอ ย ๆ เพมิ่ ความเรว็ ข้นึ จนชาํ นาญจงึ อานโดยไมต อ งใชส่ิงอนื่ มาปด

23 การอานเพือ่ เขา ใจความหมายของสํานวน การอา นเพือ่ ทาํ ความเขาใจ ความหมายของสาํ นวน ตองอาศัยถอยคาํ ส่ิงแวดลอม บริบท เพื่อสรุปสาระสาํ คญั 1. ความหมายของสาํ นวน สาํ นวน คอื ถอยคําทีม่ คี วามหมายไมตรงตามความหมายปกติของ คาํ นนั้ ๆ 2. หลักการอาน เพื่อเขาใจความหมายของสํานวน 2.1 อา นขอความอยา งละเอียด เพื่อจับใจความสําคญั เขา ใจเน้อื เร่ืองและเขา ใจ ความหมายของสาํ นวน 2.2 สงั เกตเนือ้ ความตามบรบิ ท ทําใหตีความหมายของสาํ นวนไดถูกตอ ง 2.3 ตคี วามหมายของสาํ นวน ตอ งตรงประเด็นตามบริบท ตวั อยา ง การอา นเพ่อื เขา ใจความหมายของสาํ นวน ออยเขา ปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมอื ผูอนื่ แลว ไมม ที างไดค นื ไกแกแ มป ลาชอน หมายถึง ผทู ่ีมคี วามจัดจาน เจนสังเวยี น วัวหายลอ มคอก หมายถงึ เม่ือเกดิ ความเสียหายแลว จึงหาทางปองกนั กินขาวตมกระโจมกลาง หมายถึง การกระทําทไ่ี มร อบคอบ ผลีผลาม ชน้ี กบนปลายไม หมายถึง การพดู ถงึ สิ่งสุดวสิ ยั ทจ่ี ะทําได สาํ นวนตา ง ๆ ทน่ี าํ ไปกลา วเปรยี บเทียบใหเขา กบั สถานการณ เรียกวา คําพังเพย เชน เมื่อของ หายแลวจงึ คดิ หาทางปองกนั ก็เปรียบวา ววั หายลอ มคอก เปน ตน ความหมายของสาํ นวนมีลกั ษณะเหมอื นความหมายโดยนยั คอื ตอ งตีความ หรือแปลความตาม นยั ยะของคําหรอื ขอ ความน้นั ๆ การอา นเพอื่ เขา ใจโวหารตาง ๆ ผเู ขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ เพอ่ื ใหง านเขียนมีคณุ คา 1. ความหมายของโวหาร โวหาร คือ ทวงทํานองในการเรียบเรียงถอยคําทั้งในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง โวหารทีใ่ ชกนั ทว่ั ไปมี 5 โวหาร ดงั น้ี 1.1 บรรยายโวหาร คอื การเลาเร่ืองไปตามเหตุการณ เชน การเขยี นบทความ การเลา นิทาน เลา ประวตั บิ ุคคล ตํานาน ตอ งอธิบายใหเปนไปตามลาํ ดับ ตัวอยา ง บรรยายโวหาร มนษุ ยม คี วามเชื่ออยูอยา งหนึง่ ซึง่ สืบมาแตโบราณนานไกล วาคนท่เี กดิ มาทง้ั เดก็ และผูใ หญไมว า จะเปน หญิง หรือชาย ยอมมอี ะไรอยอู ยา งหนึ่งสงิ อยภู ายในรางกายมาแตกําเนิดสิ่งทวี่ า น้ถี าอยูกบั เนือ้ กับ

24 ตวั ของผใู ดผนู น้ั ก็จะมีความสขุ ความสบาย ไมปวยไขไดท ุกขถาสงิ่ นั้นหนหี ายไปจากตัวกจ็ ะทาํ ใหผ ูน้ันเปน ไขไดทุกขแ ละอาจถึงแกค วามตายได ถาส่งิ นัน้ ไมก ลบั คืน อยใู นรางกาย สิ่งที่กลาวน้ภี าษาไทยเรียกวา ขวญั อันเปนคํามคี วามหมายในภาษาท่ีเขาใจกันอยางเลา ๆ แลวก็ยุงดวย ท่ีวายุงเพราะเปนส่ิงมองไม เห็นตัววา มรี ปู รา งเปน อยา งไร (ขวัญและประเพณีทําขวัญ ของ เสฐยี รโกเศศ) 1.2 พรรณนาโวหาร คือ การเขียนเลนเรือ่ งอยางประณีตมักแทรกความรูสึกของผูเขียน ดว ยทําใหผ อู า นเกดิ ความรูและอารมณคลอ ยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคุณความดีตลอดจน พรรณนาอารมณและความรสู ึกในใจ ฯลฯ ตัวอยา ง พรรณนาโวหาร ไมผ ล เชน ละมดุ มะมวง ขนุน พอ ปลกู ไวขา งสนามและบรเิ วณมุมขา ง สว นทเ่ี ลื้อยรอบบา น กม็ เี ถาวัลยและสายหยุดขึ้นอยูคนละมุม ราตรีอยูตรงบันไดขึ้นหอหนาบาน ซ่ึงเปนทางไปหองรับแขก ชะลูดปลกู อยทู ีส่ ะพานขา มทองรองเล็ก ๆ อยกู ง่ึ กลางระยะจากตัวบา นไปยังประตรู ั้วบาน คนละดา นกบั เถาพวงครามดอกสีมว ง ใบแข็งดว ย ถา ไปถูกมนั จะคนั แตด อกเปนสีครามเปน ชอ ยาวมองดูสวยและบาน อยูไดหลายวัน ถาดอกรวงจะหมุนเพราะกลีบของมนั เปนเฟองมี 5 - 6 กลีบ คลายใบพัด มันหมุนตัวลง มากวาจะถึงพน้ื เหมือนกังหันตอ งลม ดูสวยงามเพลินตาดี ผมชอบเก็บดอกมันข้ึนไปปลอยบนหนาตาง สูง ๆ ใหมันหมนุ จล๋ี งมาสูพ้ืนดนิ เปน ของเลน สนกุ เมอ่ื สมัยเด็กกอ นเขา โรงเรียน (เด็กบานสวน ของ พ.เนตรรงั สี) 1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมสั่งสอน อธิบายในเหตุผล หรือช้ีแจงใหเห็น คุณและโทษ เพอื่ ใหผ อู า นเชื่อถือตาม ตวั อยาง เทศนาโวหาร บรรดาของมคี า ทัง้ หลายจะหาสิง่ ไรมีคาเกินวิชาดีกับจรรยาดีไมไดเลย ทรัพยอ่ืน ๆ อาจจะถูก ขโมยลกั หรอื ลดนอยลงดว ยการจับจา ยใชส อย แตว ิชากบั จรรยาดนี ี้เปน อมตะไมรจู กั ตายย่ิงจา ยมากก็ยิ่ง เพมิ่ ทวีคณู ขนึ้ และเราจะแยกแบงใครกไ็ มได แมขโมยจะลักเอาไปก็ไมได แตจงทราบดวยวาโดยเฉพาะ วิชาดีท่ีแหลมคมนั้นถาไมมีสติคอยควบคุม ปลอยเพงมองแสหาความสุขในทางที่ผิดแลว ก็จะเปนตัว มหาอุบาทว มหาพินาศ มหาจัญไร ดูเถอะ มนุษยบางเหลาถือตัววาฉลาดแตขาดสติ ประพฤติตัว เลวทราม กอกวนหมูคณะใหยุงเหยิงเดือดรอนอยูทุกวันนี้ก็เพราะเขามีวิชาดีที่แหลมคมและใชวิชาดี ทแี่ หลมคมไปในทางทผ่ี ดิ ซ่ึงไมมีสติควบคมุ นั้นเอง (โลกานศุ าลนี ของ สมเดจ็ พระมหาวรี วงศ (พิมพ ธมมฺ ธโร)) 1.4 สาธกโวหาร คือ การเขียน โดยยกตวั อยางประกอบเพื่อใหผอู า นเขาใจเรอื่ งไดชัดเจน ยง่ิ ขึ้นนยิ มใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร ตัวอยา ง สาธกโวหาร ในที่น้ีจะชักนิยายมาเปนอุทาหรณใหเห็นวา ผูที่ต้ังความเพียรไดรับรางวัลของธรรมดาโลก อยางไร

25 ชายชาวนาผูหน่ึง เมื่อปวยจนจะสิ้นใจอยูแลว จึงเรียกบุตรชาย 3 คน เขามาบอกวาบิดาจะ ส้ินชีพไปในครั้งนี้ก็หามีสิ่งใดที่จะหยิบยื่นใหเปนมรดกแกเจาไม แตบิดาจะบอกความลับใหเจาวา ในพ้นื ที่นาของเรามขี มุ ทรัพยใ หญซ อ นอยู เจา จะตอ งขุดขึน้ ดู พอพดู เทานน้ั แลวกข็ าดใจยงั หาทันจะบอก วาขุมทรัพยนั้นอยูตรงไหน ๆ ไม ฝายบุตรทั้ง 3 ตั้งแตบิดาตายแลวก็ชวยกันตั้งหนาขุดพื้นที่ดินขึ้น จนทัว่ คนหาจนสิน้ เชิง กห็ าพบขุมทรัพยไมแตไดรับผลที่ขุดได คือ เมื่อขุดพรวนดินข้ึนดีแลว จึงหวาน เพาะพืชไดผลเปนรางวัลของธรรมดาโลกและอีกนัยหนึ่งเปนขุมทรัพยท่ีบิดาไดบอกไววาอยูในพ้ืนที่นา น้นั เอง (ความเพียร ธรรมจรยิ า ของ เจาพระยาธรรมศักดิม์ นตร)ี 1.5 อปุ มาโวหาร คือ การเขียน โดยยกขอ ความเปรยี บเทยี บเพ่ือใหผูอานเขาใจเรื่องราว ตา ง ๆ ไดด ียิง่ ขน้ึ ใชแทรกในโวหารตา ง ๆ ตัวอยา ง อุปมาโวหาร ขณะนั้นโจโฉจึงวาแกทหารท้ังปวงวา เลาปคร้ังน้ีอุปมาเหมือนปลาขังอยูในถังเสือตกอยู ในหลุม ถา แกจะละเสยี ใหเ ลด็ ลอดหนไี ปได บัดน้ีก็เหมอื นปลอ ยเสอื เขาปา ปลอยปลาลงในสมุทร ทหาร ท้งั ปวงจงชว ยกนั ขะมกั เขมนจับตัวเลาปใ หจ งได ทหารท้งั ปวงตางคนตา งรีบขึน้ หนาขับกันตามไป (สามกก ตอนจูลงฝาทัพรับอาเตา) การอา นออกเสียงรอ ยกรอง การอา นบทรอยกรองตา ง ๆ ใหเปนไปตามทาํ นองลลี าและจงั หวะอันถูกตองจะทําใหเกิดความ ไพเราะเสนาะหู และทาํ ใหผ ฟู ง ไดรบั อรรถรสทางภาษาดวย หลกั การอานออกเสยี งรอ ยกรอง 1. อา นออกเสียงใหด งั พอเหมาะ กับสถานที่และจํานวนผูฟง 2. อานใหคลอ ง รน่ื หู ออกเสียง ใหชัดเจนโดยเฉพาะตวั ร ล ตวั ควบกล้ํา 3. อา นใหถูกฉันทลักษณของคําประพนั ธ เชน จํานวนคํา จํานวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ คําเปน คาํ ตาย 4. อานใสอารมณ ตามลีลาของบทรอยกรองดวยความรูสึกซาบซึ้งช่ืนชมในคุณคาของ บทรอ ยกรองน้ัน ๆ โดยใหมีทวงทํานอง สงู ตํา่ หนกั เบา เพอื่ ใหไดร สถอย รสเสยี ง รสความ รสภาพ การอานกลอนสุภาพ 1. จาํ นวนคาํ ในกลอนสภุ าพ ooo oo ooo ooo oo ooo ooo oo ooo ooo oo ooo 2. คณะ กลอนสุภาพ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทท่ี 1 เรียกวา บาทเอก มี 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครบั บาทที่ 2 เรยี กวาบาทโท มี 2 วรรค คือ วรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหน่ึง ๆ จะบรรจคุ ําประมาณ 6 - 9 คํา กลอนแปด มีวรรคละ 5 คํา รวม 4 วรรค เปน 32 คํา

26 3. วิธอี านกลอนสุภาพ กลอนมีหลายชนิด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสักวา กลอนบท ละคร การอา นคลายคลึงกนั จะแตกตางกันบา งเพียงเลก็ นอ ย ดังน้ี 1. อานทํานองชาวบาน คือ เสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง 2. อา นทาํ นองอาลักษณ คือ อานเสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง การแบง จาํ นวนคํา วรรคหนึง่ จะมี 8 - 9 คาํ ดังน้ี 3 2 3 เขาคลอขลุย ครวญเสยี ง เพียงแผวผิว ชะลอนิ้ว พล้วิ ผา น จนมานหมอง ถา มี 9 คําจะแบง วรรคเปน 3 3 3 สรวงสวรรค ชนั้ กวี รุจรี ตั น ผอ งประภสั สร พลอยหาว พราวเวหา การอานกาพยย านี 1. จํานวนคาํ ในกาพยย านี oo ooo ooo ooo oo ooo ooo ooo 2. วธิ อี าน วรรคที่ 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงตา่ํ วรรคที่ 1 ในบาทโท จะอานออกเสยี งสงู ข้ึน หรือ อา นออกเสยี งเหมือนวรรคท่ี 1 ก็ไดต ามความเหมาะสม วรรคที่ 2 ในบาทโท อา นออกเสียงตํา่ กาพยยานมี จี งั หวะการอาน ดังน้ี มัสหมั่น แกงแกวตา หอมยี่หรา รสรอ นแรง ชายใด ไดกลนื แกง แรงอยากให ใฝฝนหา การอา นโคลงสีส่ ุภาพ 1. จาํ นวนคาํ ในโคลงสี่สุภาพ oo ooo oo oo oo ooo oo oo ooo oo oo oo ooo oooo 2. คณะโคลงบทหนง่ึ มี 4 บท บทที่ 1 2 3 4 บาทหนึง่ มี 2 วรรค คือ วรรคหนา และ วรรคหลัง มจี าํ นวนคําเทากนั คอื 5 คํา และ 2 คาํ ยกเวน วรรคหลงั ในบาทที่ 4 จะมี 4 คํา

27 3. วิธกี ารอาน การอา นโคลงส่ีสุภาพสามารถอา นได 2 ลีลา คือ 1. อา นแบบรอยแกว 2. อานแบบทาํ นองเสนาะ การแบง ชวงเสยี ง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรือ 3 2 วรรคหลัง เปน 2 การแบงชวงเสียง ตอ งพจิ ารณาใหค งความหมาย แทนท่จี ะแกตามปกตบิ ทรอ ยกรองที่ไพเราะ กวีจะจดั กลมุ คําไวด แี ลว การเอ้ือนเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอ้ือนเสียงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทที่ 2 อาจเอือ้ นเสียงไดถ งึ คาํ ที่ 1 คําที่ 2 ของวรรคหลัง และบาทที่ 4 ระหวางคาํ ที่ 2 กบั คาํ ท่ี 3 ของวรรคท่ี 2 และทอดเสยี งตามตําแหนงสมั ผสั ตัวอยางโคลงสีส่ ภุ าพ เรืองเรอื ง ไตรรตั นพน พนั แสง รนิ รส พระธรรมแสดง ค่าํ เชา เจดีย ระดงแซง เสยี ดยอด ยลยง่ิ แสงแกว เกา แกนหลา หลากสวรรค (นริ าศนรนิ ทร) การอา นฉนั ท ฉันท มีลักษณะบังคับพิเศษแตกตางไปจากคําประพันธชนิดอ่ืนโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคํา ธรรมดา และบังคับสัมผสั เชนเดียวกับคําประพันธช นดิ อน่ื ๆ คําลหุ ( , ) คอื พยางคท่มี ลี กั ษณะใดลกั ษณะหน่งึ ดังนี้ 1. การประสมสระเสยี งส้นั ในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท่ีประสมดวย สระ อํา ใอ ไอ เอา ซึง่ จดั เปน คาํ ครุ เชน คํา ไกล ใจ เรา 2. คาํ บ บ จดั เปน คาํ ลหุ คําครุ คือ พยางคทม่ี ีลกั ษณะใดลักษณะหน่งึ ดังน้ี 1. ประสมสระเสียงยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู 2. ประสมสระ อํา ใอ ไอ เอา 3. มีตวั สะกด เชน มด กดั เด็ก แผนบงั คบั อินทรวเิ ชียรฉนั ท อินทรวิเชียรฉันท บทหน่ึงมี 2 บาท บาทหนึ่งมี 2 วรรค วรรคหนา 5 คํา วรรคหลัง 6 คํา มีการแบงจังหวะการอา น ดงั นี้ สายนั ห ตะวนั ยาม ขณะขา ม ทฆิ ัมพร เขาภาค นภาตอน ทิศตะตก กร็ าํ ไร

28 หนังสือและสื่อสารสนเทศ หนังสอื ปจจุบันน้ีมีหนังสือออกมาจาํ หนายหลายประเภท ท้ังตาํ ราวิชาการ วารสาร นิตยสาร หนังสือพิมพ นวนิยาย เร่ืองส้ัน สารคดี ฯลฯ การที่มีหนังสือออกมาจาํ หนายมากมายเชนน้ี ผูอาน จึงจาํ เปนท่ีจะตองรูวิธีการเลือกหนังสือ เพื่อจะไดอานหนังสือท่ีเหมาะกับความตองการของตนเอง เหมาะกับเวลาและโอกาส วธิ กี ารเลือกหนังสอื ประเภทตา ง ๆ ในการเลือกอานหนังสือประเภทตาง ๆ นั้น ผูอานควรพิจารณาใหรอบคอบ ละเอียดถี่ถวน เพือ่ ประโยชนใ นการพิจารณาคณุ คาของหนังสอื นนั้ ๆ หนังสือแตล ะประเภทควรเลือกพจิ ารณา ดังน้ี 1. ตําราวชิ าการ เปนหนังสอื ท่ีใหความรดู า นตา ง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎหี รอื เนอ้ื หา สาระอยางกวาง ๆ หรือเฉพาะดานใดดานหน่ึง โดยผูแตงมีจุดมุงหมายทางดานวิชาการโดยตรง การพจิ ารณาควรดรู ายละเอียดในดานตา ง ๆ ดงั นี้ 1.1 พิจารณาดานเน้ือหา เน้ือหาจะตองถูกตองกับชื่อหนังสือ เชน วิชาวิทยาศาสตร กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เนื้อหาก็ควรจะ เนน แขนงน้นั โดยเฉพาะ 1.2 พิจารณาขอมูลและภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตองชัดเจน โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูวาตรงกับคาํ บรรยายหรือไม และภาพน้ันนาสนใจเพียงใดเหมาะสม กับวิชานน้ั หรอื ไม 1.3 การใชภาษา ภาษาทใี่ ชควรเปนภาษาทเ่ี หมาะสมกับแขนงวชิ าน้ัน ๆ และดูการสะกด คําดวยถา หากมีคําผิด ก็ควรจะเลอื กดหู นังสือท่ีมคี ําผดิ นอยท่ีสดุ นอกจากนี้การพจิ ารณาตาํ ราวชิ าการควรดสู ว นประกอบอ่ืน ๆ ดวย เชน รูปเลม ควรมีคาํ นํา สารบัญ ฯลฯ 2. สารคดี เปน หนังสือที่มีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมทั้งใหความเพลิดเพลินดวย หนังสือประเภทนี้มีหลายชนิด เชน วิทยาศาสตร ประวัติศาสตร ประวัติบุคคลสําคัญ ฯลฯ หนังสือ สารคดที ีม่ คี ณุ ภาพนั้นพจิ ารณาในรายละเอยี ดตาง ๆ ดังนี้ 2.1 พิจารณาดา นเนอ้ื หาสาระ คุณคา ของสารคดนี ั้นอยูท ่ีเนอ้ื หาสาระเปนประการสําคัญ เน้ือหาที่ดีจะตองถูกตองและสมบูรณ รวมท้ังเสนอความคิดเห็นที่เปนประโยชนตอผูอานและสังคม สวนรวม เชน 2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เน้ือหาสาระจะตองตรงตอความเปนจริง ผูเขียน จะตอ งเขียนดว ยใจเปน ธรรม ไมอคตติ อเจา ของประวัตนิ ้ัน ๆ เนอ้ื หาจงึ ควรมที งั้ สว นดแี ละสวนบกพรอ ง ของเจา ของประวตั ิ 2.1.2 สารคดีประเภททอ งเที่ยว ควรมเี นอื้ หาท่ีใหท้งั ความรแู ละความบนั เทงิ รวมท้ัง ประสบการณท่ีแปลกใหมนาสนใจ เพ่ือใหผอู านไดทราบขอ เทจ็ จรงิ เกย่ี วกบั สถานทนี่ ้นั ๆ

29 2.1.3 สารคดปี ระเภทเชิงวชิ าการ ควรมีเน้ือหาทีใ่ หความรูอ ยางถูกตองแมนยาํ ควรมภี าพหรือแผนที่ประกอบใหถ กู ตองตรงกับสาระของเรื่องดว ย 2.2 พจิ ารณาวิธกี ารเขยี น วธิ ีการเขียนสารคดพี จิ ารณาไดจากหลักเกณฑตอ ไปนี้ 2.2.1 การวางโครงเรอื่ งและการดาํ เนนิ เรอ่ื ง สารคดตี อ งมีวิธีการดําเนินเรื่อง ตามลาํ ดับ 2.2.2 เราความสนใจ ขอเขียนทดี่ ผี เู ขียนจะมีวธิ กี ารเขียนท่ีจะดึงดูดความสนใจของ ผูอานใหติดตามอานไปเรื่อย ๆ โดยไมเกิดความเบื่อหนาย เชน การสอดแทรกความคิดเห็นหรือ เหตุการณปจจุบันที่นาสนใจหรือการเลาตํานาน นิทาน เกร็ดขําขันตาง ๆ เปนตน ตอนปดเรื่องก็จบ อยางซาบซึ้งประทบั ใจหรือใหข อคดิ อยา งใดอยา งหนึง่ เพอ่ื ใหผ อู า นอยากติดตามอา นตอไป 2.2.3 สํานวนภาษา ภาษาทใ่ี ชในการเขยี นสารคดีเปนถอยคําภาษาท่ีไพเราะงดงาม มีสาํ นวนกะทดั รัด อา นเขา ใจงา ย ไมใชสาํ นวนทีไ่ มสภุ าพ 2.2.4 สว นประกอบอืน่ ๆ ควรพิจารณาเก่ียวกบั ผแู ตงและสว นประกอบรปู เลมของ หนังสือถาสารคดีนั้นเปนหนังสือเลม ซ่ึงจะมีคาํ วา สารบัญ เน้ือเรื่อง บรรณานุกรม ฯลฯ ตามรูปแบบของหนังสือ 3. บันเทิงคดี เปน หนังสือทแ่ี ตง เพอื่ มงุ ใหผ อู า นเกดิ ความสนุกสนานเพลิดเพลิน อาจจะแทรก วรรณคดี บทรอยกรอง บทละคร ซ่ึงสามารถแตงเปนรอยแกวหรือรอยกรองก็ไดตามความเหมาะสม ในการพิจารณาเร่อื ง บันเทิงคดี ควรพิจารณาในดานตาง ๆ ดังนี้ 3.1 โครงเรื่องและเนือ้ เรือ่ งสวนสําคัญของนวนิยายและเรื่องสั้น คือ การเลา เรอ่ื ง โดยเลาวาเปนเรื่องของใคร เกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร มีความสมั พันธระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและ ระหวางบคุ คลในเรื่องเกยี่ วเนอื่ งกันไปโดยตลอด มีการสรา งความสนใจใหผ ูอ า นอยากตดิ ตาม นอกจากนี้ เหตุการณท ่เี กดิ ขึ้นในเรื่องควรสมจรงิ และเปน ไปอยางสมเหตุสมผล และมีสวนประกอบปลกี ยอ ยอ่ืน ๆ เพ่ือใหนา ติดตาม 3.2 การดําเนินเรอ่ื ง สว นสําคญั ทช่ี วยใหเรอ่ื งนา สนใจชวนตดิ ตามขน้ึ อยูกับการดําเนินเร่ือง การดําเนินเร่ืองมีอยูหลายวิธี เชน ดําเนินเร่ืองตามลําดับวัย คือ เร่ิมต้ังแตตัวละครเกิดจนกระท่ัง ถึงแกกรรมดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสียกอน แลวยอนกลับไปเลาต้ังแตตน จนกระทง่ั จบ เปน ตน ฉากท่ีดตี อ งมีสภาพความเปนจริงท้ังสภาพภูมิศาสตรและประวัติศาสตร นอกจากนี้ ยังตองสอดคลองกับเรื่องดว ย 3.3 ตัวละคร ผูเขียนมีวิธีการแนะนําตัวละครไดหลายวิธี เชน ดวยการบรรยายรูปราง ลกั ษณะของตวั ละครเอง ดวยการบรรยายพฤติกรรมของตัวละคร หรือดวยการใหตัวละครสนทนากัน เปนตน การบรรยายลักษณะนิสยั ของตวั ละครทด่ี นี น้ั ควรบรรยายอยางสมจรงิ ตัวละครตัวหน่ึง ๆ จะมี ลักษณะนิสยั หลาย ๆ อยาง ไมใชด ีจนหาท่ีติมิได หรอื เลวจนไมมีความดที ่ีจะใหช มเชย ความตองการของ ตัวละครทีด่ ีควรจะเหมอื นคนธรรมดาทว่ั ๆ ไป เชน มคี วามรัก ความโกรธ เกลียด หรือตองการความสนใจ จากผูอ่นื เปนตน

30 3.4 แนวคิดของเร่ือง แนวคิดของเร่ืองสวนมากผูเขียนจะไมบอกตรง ๆ ผูอานจะตอง คนหาเองวาไดแนวคิดอยางไร ตัวอยางเชน เรื่องลูกชายของศรีบูรพา ตองการแสดงวา “ลูกผูชายนั้น มีความหมายอยางไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตองการใหเห็นขอดีขอเสียของคนไทย โดยเฉพาะ “นาํ้ ใจ” ซงึ่ ไมเหมอื นกันกบั ชาตอิ ่นื เปนตน นวนิยายหรือเร่ืองสั้นที่ดีนั้น ผูอานตองพิจารณาคุณคาท่ีจะไดจากเรื่องน้ัน ๆ ไมทางใด ก็ทางหนึง่ ดวย 3.5 สาํ นวนภาษา เปนสิ่งสําคัญมากอยางหนึ่ง ในการพิจารณาเลือกอานนวนิยายและ เร่ืองส้ันผูอานมักจะรูสึกวาตนเองชอบหรือไมชอบสาํ นวนของนักเขียนคนน้ันคนน้ี แตบางคนก็ไม สามารถบอกวาเพราะเหตุใด ส่ิงที่ควรพิจารณาเก่ียวกับสํานวนภาษาคือสาํ นวนภาษาของตัวละคร ในบทสนทนา ตองสมจริงและเหมาะสมกบั ตัวละคร ประโยคท่แี ตกตา งควรกะทัดรดั สละสลวย เขาใจงา ย หากเปน ประโยคยาวกค็ วรเปน สาํ นวนทส่ี ามารถสรา งอารมณ และความรสู กึ ไดด ี 4. วารสารและหนงั สอื พิมพ หนังสอื ประเภทนี้คนทว่ั ไปไดอ า นบอยกวา หนงั สอื ประเภทอ่ืน ๆ ในการผลติ หนงั สือประเภทนต้ี องแขงกับเวลา ดังน้ัน โดยการพิจารณาหนังสือประเภทน้ีควรพิจารณา ดงั น้ี หนังสือพิมพ หนังสือพิมพเปนเคร่ืองมือสื่อสารท่ีจะกระจายขาวคราวเหตุการณตาง ๆ ไปทั่วประเทศหรืออาจทว่ั โลก โดยเฉพาะหนังสอื พิมพร ายวนั เปน เครื่องมอื ส่อื สารท่ีเสนอขา วทนี่ า สนใจ ท่ีเกดิ ข้นึ ในแตล ะวัน ดังนน้ั หัวใจของหนังสอื พิมพรายวันก็คือ “ขาว” การพิจารณาหนังสือพิมพรายวัน จึงควรพจิ ารณาเกยี่ วกับขา ววามสี ว นในการชว ยยกระดับสงั คมใหสงู ขึน้ หรอื มปี ระโยชนต อชนหมูมาก หรอื ไม หากขา วนน้ั ไมเ กยี่ วกับความเปน อยูข องคนหมมู าก หรอื กระทบกระเทอื นตอประชาชนสวนใหญ เหตุการณเหลานั้นก็ไมควรนํามาเสนอในหนาหนังสือพิมพ ขาวท่ีควรนําเสนอควรเปนขาวท่ีเก่ียวกับ การปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา การอนามัย การประกอบอาชพี ฯลฯ เหตุการณที่ไมสมควรนํามาเสนอเปนขาวอีกอยางหน่ึงก็คือ เหตุการณท่ีอาจจะสงผลทําลาย ความมน่ั คงของชาติ หรอื ทําลายวฒั นธรรม และประเพณีอนั ดงี าม บทวจิ ารณ ในหนังสอื พิมพร ายวนั ทุกฉบับจะมบี ทวจิ ารณ หรือบทวเิ คราะหขาว ซึ่งเปน ลักษณะ บทความ แสดงความคิดเห็นของผูเขียนเอง ประกอบกับขาวที่ตองการวิจารณ หรือวิเคราะหน้ัน การพจิ ารณาบทวิจารณในหนังสอื พิมพ ควรพิจารณาถงึ ลกั ษณะตอ ไปน้ี 1. พจิ ารณาขอ มลู ทผ่ี ูเ ขยี นอางองิ วาถกู ตอ งและมีขอเท็จจริงเพียงใด 2. พิจารณาวาผเู ขยี นบทความน้นั ชใี้ หเห็นปญหาและวธิ แี กป ญ หาอยางไร 3. พจิ ารณาวา ผูเขียนบทวจิ ารณใชอารมณ และนําความรสู กึ สวนตวั เขา ไปเก่ียวขอ งหรือไม 4. พิจารณาภาษาทใี่ ชวา มคี วามประณีตและถูกตอ งตามหลกั ภาษาเพยี งใด วารสาร เปนหนังสือพิมพจําหนายตามกําหนดระยะเวลา เชน 7 วัน 10 วัน รายเดือน ราย 3 เดือน หรือรายป เปนตน หนังสือวารสารจึงมีเนื้อหาเนนทั้งสารคดี และบันเทิงคดี ขาวสารท่ี

31 ปรากฏมกั เปนขาวสารที่มรี ะยะเวลาตอเนอื่ งกันเปน เวลานาน เชน ขา วเก่ยี วกับนโยบายโครงการตาง ๆ หรือขา วเกยี่ วกับการเมืองบางเรือ่ ง เปน ตน ดังนัน้ การอานวารสาร จงึ ควรพิจารณาเลอื กอา นเรือ่ งทเ่ี ราสนใจ และควรพยายามอาน อยางสมาํ่ เสมอ นอกจากพิจารณาเก่ียวกับขาวสารดังกลาวแลว ส่ิงท่ีควรพิจารณาอีกอยางหนึ่ง คือ รูปเลม ควรพิจารณาความเรยี บรอ ยและความคงทนของการจดั รูปเลม ใหเหมาะสมกบั ราคาดวย ประโยชนข องการเลือกหนงั สือ การเลอื กหนงั สอื ควรคาํ นึงถึงประโยชนทีจ่ ะไดร ับ ดงั ตอ ไปนี้ 1. เพอื่ ใหไ ดหนงั สือท่ีตรงกบั ความสนใจ และตอ งการทจี่ ะศกึ ษาคนควา 2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือท่ดี ีมีประโยชนต อ ชวี ิต 3. เพอื่ เลอื กหนงั สอื ใหเ หมาะสมกับเวลา 1. การเลือกหนังสือทตี่ รงกับความสนใจ และตองการทีจ่ ะศึกษาคนควา ผูที่จะเลือกอานหนังสือประเภทน้ีก็คือ ผูที่มีความสนใจหนังสือเลมนั้นโดยตรง หรือผูที่ มีความตองการศึกษาคนควา เรื่องนั้น ๆ โดยเฉพาะ เชน ผูศึกษาคนควาตามแนวทางที่ตนไดเรียนมา ผทู เ่ี รยี นทางดา นภาษาก็จะคน ควาทางดานน้ี เพอ่ื จะไดรบั ประโยชนจากการอานอยางคุมคา 2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือทด่ี ีมปี ระโยชนตอชวี ติ ผูที่อานหนังสือทุกคนยอมหวังท่ีจะไดรับประโยชนจากการอาน เชน ขอคิดเห็น ความรู ทางวิชาการ ขาวที่ทันเหตุการณ แนวทางดําเนินชีวิตที่ดี ฯลฯ แมวาจะไดรับประโยชนเพียงเล็กนอย ก็ตาม เพราะการทไ่ี ดรบั ประโยชนโดยตรงจากการอา นนย้ี อ มทาํ ใหไมเสียเวลาโดยเปลา ประโยชน 3. เพอื่ เลือกหนงั สือใหเ หมาะสมกับเวลา การอานหนังสือนั้นจะเสียเวลามากหรือนอยยอมแลวแตเร่ืองที่อานวามีขนาดส้ัน ยาว แคไ หน มคี วามยากงายตอการอา นมากนอ ยเพยี งใด ถาหากมเี วลานอ ยควรอานเรอ่ื งสน้ั ท่ีจบไดท ันเวลา ทีม่ อี ยู ถามเี วลามากกอ็ านเรอ่ื งยาวขึน้ โดยเลอื กใหเ หมาะสมกบั เวลา เพราะการอา นหนังสอื น้นั หากไม เลือกใหเหมาะสมกับเวลาอาจทาํ ใหผ ูอา นรสู ึกเบอื่ และไมอยากอา นอีกตอ ไป ประโยชนท ่ีไดร บั จากการอานหนงั สือ การอานหนังสอื ยอ มไดร ับประโยชนหลายประการ ซึง่ พอจะสรุปได ดังนี้ 1. อา นหนงั สอื ตรงกบั ความตอ งการของตน 2. ไดร ับความรจู ากเรื่องนน้ั สมความตั้งใจ 3. ทําใหรักการอานมากยง่ิ ข้ึน เพราะไดอานหนังสอื ทต่ี นเลอื กเอง 4. ชว ยพฒั นาอาชีพใหกา วหนา 5. ชวยใหเกิดความคดิ สรางสรรค 6. ทาํ ใหเ กดิ ความเพลิดเพลิน สนกุ สนาน

32 7. ทําใหท ราบความเปนไปของบานเมือง ทนั โลก ทันเหตุการณ 8. เพิม่ พนู ความรูความสามารถ เปน การพัฒนาตนเอง 9. ไดอ า นหนงั สือทีม่ ีคณุ คา คมุ กบั เวลาที่เสยี ไป สอื่ สารสนเทศ ปจจบุ ันไดมีการนาํ เทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ท้ังในดานการบรหิ าร การจัดการและการเรียนรูดานสือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรูจากส่ือตาง ๆ ที่หลากหลายมากขึน้ เพื่อใหป ระชาชนสามารถเรยี นรูและพฒั นาตนเองไดอยา งตอ เนอื่ ง สอื่ สารสนเทศมีทงั้ ส่ือสง่ิ พมิ พ และส่ืออิเลก็ ทรอนิกส สอ่ื สง่ิ พมิ พ ส่ิงพิมพท่ีจัดพิมพขึ้นเพ่ือนําไปใชในการจัดการเรียนการสอน เชน หนังสือเรียน ตําราเรียน แบบเรียน แบบฝกหัด ใบงาน คูมือการสอนและสงเสริมการเรียนรู เชน หนังสือสงเสริมความรู สารานกุ รม พจนานกุ รม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีท่ีมีเนื้อหาเปนประโยชน สวนสื่อ ส่ิงพิมพที่ใหความรูขาวสารตาง ๆ เชน หนังสือเลม หนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร เอกสาร จุลสาร แผนพับ แผน เปลา เปน ตน สอื่ อิเลก็ ทรอนิกส สังคมยุคปจจุบัน การส่ือสารดวยเคร่ืองมืออิเล็กทรอนิกสมีใชกันอยางกวางขวางท่ัวประเทศ การใชส่ืออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเรื่องจาํ เปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถึงขอมูล ขาวสารความรูตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว อันเปนการสงเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงการศึกษาของ ประชาชน ใหส ามารถเรยี นไดอ ยา งตอเนือ่ งตลอดชวี ิต สือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส ไดแก วทิ ยุ โทรทัศน เทปเสียง วีดิทัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซ อฟตแ วรในรปู แบบตา ง ๆ คอมพิวเตอรช ว ยสอน เปนตน 1. วิทยุ เปน สอ่ื มวลชนท่ใี ชเสยี งเปน ส่ือ เรื่องราวท่สี อื่ สารมีทั้งเร่อื งทใี่ หค วามบันเทงิ และเร่อื ง ทใี่ หส าระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญหา สัมภาษณบ คุ คลสําคัญ รายการวทิ ยุ เพ่อื การศึกษา เปน ตน 2. โทรทัศน เปนสื่อมวลชนท่ีใชทั้งเสียงและภาพเปนสื่อ การชมรายการทางโทรทัศน นอกจากเราจะสมั ผัสดวยหูแลว ยงั สัมผัสไดดวยตาอกี ดว ย รายการโทรทศั นจ ึงนา สนใจกวารายการวิทยุ และทําใหผูชมตื่นตวั อยูตลอดเวลา จึงประทับใจหรือจดจําไดด ีกวา รายการวทิ ยุ รายการตาง ๆ ทางโทรทัศนไ มต า งกับรายการทางวิทยุ คือ มีทั้งรายการท่ีใหความบันเทิงและ รายการทใ่ี หทั้งขอมูล ขาวสาร และความรูทท่ี นั สมยั ทนั เหตกุ ารณ รวมทง้ั ใหค วามบันเทิง เชน รายการ ขาวทั้งในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทัศนเพื่อการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคําแหง รายการสัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการ รฐั บาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจาํ และอ่ืน ๆ 3. คอมพวิ เตอรช ว ยสอน เปนส่ือที่ผเู รียนสามารถนาํ ไปศกึ ษาดวยตนเองในเวลาและสถานที่ ที่ผูเรียนสะดวก ทําใหมีความเปนอิสระและเปนสวนตัวในการเรียนรู สามารถโตตอบหรือให

33 ผลยอ นกลับไดท ันที ทําใหผ เู รยี นทราบความกา วหนาในการเรียนของตนซึ่งหากไมเขาใจก็ยอนกลับไป ทบทวนไดห ลาย ๆ ดาน ทาํ ใหผเู รยี นไดพัฒนาความรูตามความพรอ มและศักยภาพของตน 4. อนิ เตอรเน็ต (Internet) หรือเทคโนโลยเี ครอื ขา ยเปนการเชอื่ มโยงแหลง ขอ มลู จากทวั่ โลก ท่หี ลากหลายคลา ยกับ “หองสมดุ โลก” ใหผูเรียนไดค นควา เน้ือหาสาระทตี่ องการไดอยา งสะดวกรวดเร็ว และราคาประหยัด เรื่องที่ 3 การอา นจับใจความสําคัญ การอานจะเกิดประโยชนสงู สดุ แกผ ูอานไดนั้น ผูอานจะตองจับใจความสําคัญของเร่ืองที่อาน ใหไ ดแ ลวนาํ ไปปฏิบตั ิ ใจความสําคัญ หมายถงึ ขอ ความท่ีเปน แกนหรอื หัวใจของเร่อื ง การจับใจความสําคัญในการอานก็คือ กรณีเอาขอความหรือประโยคที่เปนหัวใจของเรื่องนั้น ออกมาใหไ ด เพราะใจความสาํ คญั ของเร่ืองจะเปน ใจความหลกั ของแตละบทแตล ะตอน หรือ แตล ะเรื่อง ใหร ูวาแตละบทตอนน้นั กลา วถึงเรอื่ งอะไรเปน สาํ คญั ดังนน้ั การจบั ใจความสาํ คญั ของเรื่อง ที่อานจะทํา ใหม คี วามเขาใจในเร่ืองน้ัน ๆ อยางแจม แจง หลักการอานจับใจความ 1. การเขา ใจความหมาย หลักเบ้ืองตนในการจับใจความของสาระท่ีอาน คือ การเขาใจความหมาย ความหมาย มีหลายระดับนับต้ังแตระดับคํา สํานวน ประโยค และขอความ คําและสํานวนเปนระดับภาษาที่ตอง ทําความเขาใจเปน อนั ดบั แรก เพราะนาํ ไปสคู วามเขา ใจความหมายของประโยคและขอความ 1.1 ความหมายของคํา ความหมายของคาํ โดยทั่วไปมี 2 อยา ง คือ ความหมายโดยตรง และความหมายโดยนัย ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรูปคําท่ีกําหนดขึ้น และรับรูไดเขาใจ ตรงกันความหมายประเภทน้ีเปน ความหมายหลกั ทใ่ี ชส อ่ื สารทาํ ความเขาใจกนั คําที่มีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหน่ึงที่อาจเปนอุปสรรค ในการสื่อสารลักษณะดังกลาว คือ การพองคํา คําพองในภาษาไทยมีอยู 3 อยาง ไดแก คําพองรูป คําพอ งเสยี ง และคําพอ งรปู พอ งเสียง คําทพี่ อ งทัง้ 3 ลักษณะนีม้ ีความหมายตางกัน คําพองรปู คือ คําท่ีสะกดเหมือนกัน แตออกเสียงตาง เชน เพลารถ กับ เพลาเย็น คาํ แรก ออกเสียง เพลา คําหลังออกเสียง เพ ลา คําพองรูปเปนอปุ สรรคตอการอานและทําความเขาใจ คําพองเสียง คือ คําท่ีออกเสียงเหมือนกัน แตสะกดตางกัน เชน การ กาน กานต กานท กาล กาฬ กาญจน ทง้ั หมดนอ้ี อกเสยี ง “กาน” เหมือนกนั การพอ งเสยี งเปนอุปสรรคตอการอาน เพ่ือความเขาใจ

34 คําพองรูปพองเสยี ง คอื คําทส่ี ะกดเหมอื นกันและออกเสยี งอยางเดยี วกัน โดยรูปคํา จะเหน็ วา เปนคาํ เดียวกัน แตมคี วามหมายแตกตางกนั ดงั ตวั อยา งตอไปน้ี ขนั หมายถงึ การทําใหแนน ขัน หมายถงึ ภาชนะตกั นา้ํ ขนั หมายถงึ ความรูส ึกชอบใจ ขัน หมายถงึ การสงเสียงรองของไกต ัวผู ขัน หมายถงึ การรับ ฯลฯ คําพองรูป พองเสียงเปนอุปสรรคตอการฟงและอานเพื่อความเขาใจ วิธีท่ีจะชวยใหเขาใจ ความหมายของคาํ พอง จะตองดูคําขางเคียงหรือคาํ ท่ีประกอบกันในประโยค หรือขอความน้ัน ทเ่ี รยี กวา บรบิ ท ดงั ตวั อยา งตอไปนี้ ขนั ชะเนาะใหแ นน หยิบขันใหท ีซิ เขารูสกึ ขัน ไกข นั แตเ ชามดื เขาขันอาสาจะไปตดิ ตอ ให นอกจากดูคาํ ขางเคยี ง หรือคําประกอบในประโยคแลว บางทีต่ องอาศยั สถานการณ เชน ประโยคท่วี า “ทําไมตอ งดกู ัน” คําวา “ดู” ในสถานการณท วั่ ไป หมายถึง การมอง แตในสถานการณเ ฉพาะ เชน การสอบ ดจู ะมีความหมายวา ลอกกัน เอาอยา งกัน ในบทรอยกรอง ตองอาศัยฉนั ทลกั ษณ เชน สัมผัส เปนตน ตวั อยางเชน อยา หวงแหนจอกแหนใหแ กเรา แหน แ หน พอลมเพลาก็เพลาสายณั ห เพลา เพ ลา คําทมี่ ีความหมายโดยตรงไดแก คําศัพท คําศัพท คือ คําที่ตองแปลความ เปนคําไทยที่มาจาก ภาษาอื่น สันสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สุคติ โสดาบัน บุคคล จตุราบาย เปนตน รวมทั้งศัพทบัญญัติทั้งหลายท่ีใชในวงวิชาการหรือกิจบางอยาง เชน มโนทัศน เจตคติ กรมธรรม เปน ตน คําศัพทดังกลาวน้ีจําเปนตองศึกษาวามีมูลมาอยางไร ประกอบข้ึนอยางไร และมีความหมาย อยา งไร ข. ความหมายโดยนัย เปนความหมายท่ีสื่อหรือนําความคิดใหเกี่ยวโยงถึงบางส่ิง บางอยา งทมี่ ีลักษณะหรือคุณสมบัติเหมือนกับคําที่มีความหมายโดยตรง บางทานเรียกวา ความหมาย รอง หรือความหมายแฝง ความหมายโดยนัย มหี ลายลกั ษณะ กลาวคอื มคี วามหมายเปนเชิงเปรยี บเทียบ เชน เปรียบเทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายของคําเดิม ตัวอยางเชน

35 เธอมใี บหนายมิ้ แยมแจม ใส เขาทาํ งานเอาหนา หมายถงึ ทาํ งานเพ่อื ผลประโยชนข องตน เด็กสาดโคลนกันเลอะเทอะ เขาสาดโคลนคณุ พอ หมายถึง ใสร าย ตน ไมต นนเ้ี ปลอื กสวย หลอ นรวยแตเปลอื ก หมายถึง ไมรา่ํ รวยจริง มีการเปรียบเทยี บกับคณุ สมบตั ขิ องสิง่ ท่ีนํามากลา ว เชน เขาเปน สิงหส นาม หมายถึง เปนคนเลนกฬี าเกง 1.2 ความหมายของสํานวน สาํ นวนเปนขอความที่มีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูในขอความนั้น ไมไดมีความหมายตามรูปคํา ความหมายของสาํ นวนมีลักษณะเปนเชิงเปรียบเทียบโดยอาศัยนัยของ ความหมายตามลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิของขอ ความน้นั เชน ออยเขาปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมือผอู น่ื แลวไมม ที างไดคืน ไกแ กแมป ลาชอ น หมายถึง ผูทมี่ คี วามจัดจานเจนสังเวยี น วัวหายลอ มคอก หมายถึง เม่อื เกดิ ความเสยี หายแลวจงึ หาทางปองกนั กนิ ขา วตม กระโจมกลาง หมายถึง การพดู ถงึ สงิ่ สุดวสิ ัยท่ีจะทําได สวนตาง ๆ ที่นําไปกลาวเปรยี บเทยี บใหเ ขากบั สถานการณ เรียกวา คาํ พังเพย เชน เมื่อของ หายแลว จงึ คดิ หาทางปองกัน ก็เปรียบวา วัวหายลอมคอก เปนตน ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตองตีความ หรือ แปล ความหมายตามนัยของคําหรอื ขอความนั้น ๆ 2. การเขา ใจลักษณะของขอ ความ ขอความแตล ะขอ ความตอ งมีใจความอนั เปน จดุ สําคัญของเรือ่ ง ใจความของเรื่องจะปรากฏ ท่ีประโยคสําคัญ เรียกวาประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูในตอนใดของขอความก็ได โดยปกติจะปรากฏในตอนตา ง ๆ ดงั น้ี ปรากฏอยูในตอนตน ของขอ ความ ตวั อยางเชน “ภัยอันตรายทจ่ี ะเปน เครอื่ งทาํ ลายชาติอาจเกดิ ข้ึนและมีมาไดต้ังแตภายนอก ทั้งที่ภายใน อันตรายท่ีจะมีมาต้ังแตภ ายนอกน้นั ก็คือ ขา ศึกศตั รูยกมาย่ํายีตบี านตีเมืองเรา การที่ขาศึกศัตรูจะมาตีนั้น เขายอมจะเลือกหาเวลาใดเวลาหน่ึงซ่ึงชาติกําลังออนแอและมิไดเตรียมตัวไวพรอม เพ่ือตอสูปองกันตน เพราะฉะน้ันในบทที่ 2 ขาพเจาจึงไดเตือนทานทั้งหลายอยาไดเผลอตัว แตขอสําคัญที่สุดเปนเครื่องทอน กําลงั และเสยี หลักความมนั่ คงของชาติ คือ ความไมส งบภายในชาตินั้นเอง จึงควรอธบิ ายความขอ นส้ี ักหนอย (พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยหู ัว ปลกุ ใจเสือปา)

36 ปรากฏอยูในตอนกลางของขอ ความ ตัวอยา งเชน “อนั ความรัก ความชัง ความโกรธ ความกลัว ความขบขนั เหลานี้เปน สามัญ ลกั ษณะของปถุ ุชน ใครหวั เราะไมเ ปน ย้มิ ไมออก ก็ออกจะพกิ ลอยู คนสละความรักความชังไดก็มีแตพระอรหันต อารมณ ความรูสกึ ดังนี้ เปน ธรรมชาตขิ องมนษุ ย กวแี ละนักประพนั ธย อ มจะแตงเร่อื งย่ัวเยาอารมณ ความรูสกึ เหลานี้ และถาเขาแตงเปน แตงดี ก็จะปลุกอารมณของผูอานผูฟงใหเกิดขึ้น ทานคงจะเคยเห็นคน อานเรอื่ งโศกจบั ใจจนนํา้ ตาไหล สงสารตัวนางเอก พระเอก อานเร่ืองขบขันจนหัวเราะทองคัดทองแข็ง ท้ัง ๆ ท่ีรูวามันเปนเรื่องอานเลน และคนที่อานก็ไมไดมีสวนเสียอะไรกับตัวนาง ก็พลอยโศกเศราไป ดวยได อยา งไรกด็ คี วามเศรา ของอารมณอ ันเกดิ จากความยั่วเยา ของศลิ ปะวรรณคดี ตลอดจนนาฏกรรม ตาง ๆ นั้น เปน ความสุขชนิดหน่งึ มิฉะนน้ั เรือ่ งทาํ นองโศกนาฏกรรมคงจะไมมีใครดเู ลย” (นายตํารา ณ เมอื งใต ภาษาและวรรณคดี) ปรากฏใจความอยทู ายยอ หนา ตัวอยา งเชน “ทานกลาววา คนเปนสัตวท่ีเรียนรู คือ รูดู เห็นอะไรแลวเม่ือเห็นวาดีก็เอาไว ถาเห็นวาไมดี ก็ไมเอาและหลกี เล่ียง เดก็ รูร สหวาน ก็อยากไดอกี ถา รูร สขมของบอระเพด็ หรอื เม่ือถูกไฟก็รูสึกรอนจะ ไมตองการกินบอระเพ็ดหรือเขาใกลไฟอีก นี่เปนเรื่องของการผานพบเคยรูเคยเห็นเรื่องน้ี ตอ ๆ มา หลาย ๆ ครงั้ เกิดความชาํ นาญชดั เจนขน้ึ โลกมีความเจรญิ กา วหนา เรื่องวัฒนธรรมก็เพราะการผานพบ และการจัดเจนของมนษุ ย (เสถยี รโกเศศ ชวี ิตชาวไทยสมัยกอ นและการศึกษาเร่อื งประเพณีไทย) ประโยคใจความอยูตอนตน และตอนทา ยของขอความ ตวั อยางเชน “คนไทยน้นั ถอื วาบา นเปนส่ิงจําเปนตอชีวิตต้ังแตเกิดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณนั้นใช บา นเปนทเี่ กดิ การคลอดลูกจะกระทํากันที่บานโดยมีหมอพื้นบาน เรียกวา หมอตําแย เปนผูทําคลอด มไิ ดใ ชโ รงพยาบาลหรือสถานผดุงครรภอยางในปจจบุ นั นี้ และท่ีสุดของชีวิตเมอ่ื มีการตายเกดิ ขน้ึ คนไทย กจ็ ะเก็บศพของผูตายท่ีเปนสมาชิกของบานไวในบานกอนที่จะทําพิธีเผา เพื่อทําบุญสวดและเปนการ ใกลชิดกับผตู ายเปน ครง้ั สุดทา ย ดงั นน้ั บา นจงึ เปนทที่ คี่ นไทยใชช วี ิตอยูเกือบตลอดเวลาตั้งแตเกิดจนตาย” (วบิ ลู ย ลีส้ ุวรรณ “บานไทย” ศลิ ปะชาวบา น) การเขา ใจถงึ การปรากฏของประโยคใจความในตอนตาง ๆ ของขอ ความดังทกี่ ลาวแลว จะชวย ใหจบั ใจความไดด ีย่ิงขึ้น 3. การเขา ใจลกั ษณะประโยคใจความ เม่ือเขาใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และปรากฎอยูในตอนตาง ๆ ของขอความแลว ตอ งเขา ใจตอไปวาประโยคใจความเปนอยางไร ประโยคใจความ คือ ขอ ความทีเ่ ปน ความคดิ หลกั ของหวั ขอ หรอื เรือ่ งของขอ ความน้ัน

37 ตัวอยา งเชน หวั ขอ บา น ความคิดหลัก บานเปนท่ีอยูอาศัย หวั ขอ ราชสีห ความคดิ หลัก ราชสีหไ ดช อ่ื วาเปนเจา ปาในบรรดาสัตวท ัง้ หลาย ความคิดหลกั น้ี คอื ประโยคใจความท่จี ะปรากฏในตอนใดตอนหนึง่ ของขอความท่ีกลา วแลว ฉะน้ันการท่ีจะทราบวา ประโยคใดเปนประโยคใจความ ตอ งพจิ ารณาจากหัวเร่ือง ประโยคใจความมักมี เน้ือหาสอดคลอ งกบั หวั เรอื่ ง ในกรณที ไี่ มท ราบหวั ขอเร่ือง ตอ งเขา ใจวา สวนที่เปนประโยคใจความนัน้ จะมเี น้ือความหลกั ของเนอ้ื ความอ่นื ท่ปี ระกอบกนั ข้นึ เปน หัวขอน้ัน ถาขาดสวนที่เปนใจความ เนื้อความอ่ืนก็เกิดข้ึนไมได หรอื ความหมายออนลง การอา นอยางวเิ คราะห การอานอยางวิเคราะห หมายถึง การอานท่ีมีการพิจารณาแยกรายละเอียดออกเปนสวน ๆ เพือ่ ทําความเขาใจ และใหเห็นถงึ ความสมั พันธร ะหวา งสว นตาง ๆ เหลา นั้น การอานอยา งวิเคราะหเริ่มตนจากพ้ืนฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปนอันดับแรก เพ่อื ใหเขา ใจเนอื้ เรื่องโดยตลอด ตอจากนั้นจึงแยกเร่ืองในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรูวา ใครทําอะไร เพ่ืออะไร อยางไร ในเร่ืองมีใครบาง หรือตัวละครก่ีตัว และที่มีบทบาทสําคัญมีก่ีตัว ทําไมเหตุการณ จงึ เปนอยา งน้นั หรือเพราะเหตุใด ตอไปนาจะเปนอยา งไร ตอ ไปน้ีจะนํานทิ านเร่ือง “กระตายบนดวงจันทร” มาเลาใหฟง นิทานเร่อื ง กระตายบนดวงจันทร กาลครงั้ หนง่ึ มกี ระตา ย ลงิ นกนํ้า และสนุ ขั จ้ิงจอก สาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวตัดชีวิต และ บาํ เพ็ญตนเปนฤๅษีอยูในปา พระอินทรขอทดสอบในศรัทธาของสัตวทั้งสี่ จึงปลอมตัวเปนพราหมณ เท่ียวขอบรจิ าคทานโดยไปขอจากลงิ เปน ตัวแรก ลงิ มอบมะมว งให จากนั้นพราหมณไปขอทานจากนกน้ํา นกนาํ้ ถวายปลาซ่งึ มาเกยตนื้ อยูรมิ ฝงแมนา้ํ สว นสุนัขจิ้งจอกก็ถวายนมหมอ หนึ่งกับผลไมแ หง เมอื่ พราหมณไปขอบริจาคทานจากกระตาย กระตายพูดกับพราหมณวา “ขากินแตหญาเปน อาหารหญาก็ไมมีประโยชนใด ๆ กบั ทานเลย” พราหมณจ งึ เอย ขนึ้ วา ถากระตายบําเพญ็ พรตเปนฤๅษี ท่แี ทจ รงิ ขอใหส ละชีวิตของตนเปน อาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทันทีและทําตามที่พราหมณ ขอรอ งวา ใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมอื ฆา และปรงุ กระตายเปนอาหาร กระตายปนข้ึน ยืนบนกอนหินและกระโดดลงกองไฟ ในขณะท่ีกระตายกําลังจะตกสูเปลวไฟน้ัน พราหมณไดควา กระตายไว แลวเปด เผยตัวตนท่แี ทจ ริงวา คอื ใคร แลวพระอินทรก ็นาํ กระตายไปไวบ นดวงจนั ทร (จากนิตยสารสารคดี ฉบบั ท่ี 147 ปท ่ี 13 หนา 30)

38 เม่ืออา นเรือ่ งนอ้ี ยางวเิ คราะหก ็จะตอ งใหค วามคดิ ติดตามประเด็นตา ง ๆ ตัวละครในนทิ านเรื่องน้ี มใี ครบา ง มีลักษณะนิสัยอยางไร ตัวละครแตละตัวไดกระทําสิ่งใดบาง ทําอยางไร ผลของการกระทํา เปนอยางไร ทําไมสัตวทงั้ 4 จึงสาบานรว มกนั วา จะไมฆาสตั วแ ละบําเพญ็ ตนเปนฤๅษอี ยูในปา เพราะเหตุใด สัตวทั้ง 4 จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไมพราหมณจึงนํากระตายไปไวบนดวงจันทรเพียงตัวเดียว หากพระอนิ ทรนาํ สัตวท้งั 4 ไปไวบนดวงจันทรเ ราจะเหน็ รปู ของสัตวท ั้ง 4 บนดวงจนั ทรทั้งหมดหรือไม เรอื่ งที่ 4 มารยาทในการอาน และนสิ ัยรักการอา น การอา นอยา งมมี ารยาทเปน เรอื่ งท่ีจาํ เปนและสาํ คญั เพราะการอานอยางมีมารยาทเปน เรื่อง การประพฤติปฏบิ ตั ิอยา งมวี นิ ยั และรบั ผิดชอบ รวมทั้งการมจี ติ สาํ นึกและแสดงถงึ ความเจรญิ ทางดาน จติ ใจทค่ี วรยดึ ถือใหเ ปนนสิ ยั มารยาทในการอา น คาํ วา มารยาท หมายถงึ กิริยา วาจาทเี่ รียบรอย หรอื การกระทาํ ท่ดี ีงาม ผอู า นที่ดีตอ งมี มารยาทท่ดี ีในการอา น ดงั ตอ ไปนี้ 1. ไมสงเสียงดังรบกวนผอู นื่ 2. ไมทําลายหนงั สอื โดยการ ขดู ลบ ขีด ทับ หรือฉกี สวนทต่ี อ งการ 3. เม่ือคดั ลอกเนอื้ หาเพือ่ อา งองิ ในขอ เขียนของตน ตอ งอา งองิ แหลง ทีม่ าใหถ กู ตอ ง ตามหลกั การเขียนอางองิ โดยเฉพาะงานเขยี นเชงิ วชิ าการ 4. เมือ่ อานหนงั สือเสรจ็ แลวควรเก็บหนังสือไวท เี่ ดมิ 5. ไมค วรอา นเรอ่ื งทเี่ ปน สว นตัวของผอู น่ื 6. อานอยา งต้ังใจ และมสี มาธิ รวมทัง้ ไมทาํ ลายสมาธผิ อู นื่ 7. ไมใ ชสถานทอี่ านหนังสอื ทาํ กิจกรรมอยางอ่ืน เชน นอนหลบั รบั ประทานอาหาร นิสยั รักการอาน การทบี่ ุคคลใดบุคคลหนึง่ จะมีนสิ ัยรกั การอานไดจ ะตอ งไดรบั การฝก ฝนมาต้ังแตเ ดก็ ๆ แตก ม็ ใิ ช วาเม่ือโตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ท้ังน้ีเราจะตองสรางบรรยากาศ สภาพแวดลอมทเี่ อื้อใหเ ด็ก ๆ หนั มาสนใจการอาน ดงั น้ี 1. อานหนงั สอื ที่ตนเองชอบ จะทําใหอานไดอ ยางตอ เน่อื ง และไมเบอื่ หนา ย 2. ทําตนใหเปนผใู ฝร ู 3. การอานจะตอ งมีสมาธเิ พอื่ จับใจความของเร่ืองท่อี านได 4. เรมิ่ อานหนังสอื จากระยะเวลาสั้น ๆ กอน แลวคอย ๆ กําหนดเวลาเพิ่มขึ้น 5. การอานจะตอ งมสี มาธิเพอื่ จบั ใจความของเรือ่ งท่ีอานได

39 6. จัดตารางเวลาสําหรบั การอา นหนงั สอื เปนประจาํ ทกุ วันใหเ กดิ ความเคยชินจนเกิดเปนนิสัย รกั การอา น ฀฀฀฀ กิจกรรม บทที่ 3 การอาน กจิ กรรมที่ 1 ใหผ ูเรียนตอบคําถามตอ ไปน้ี 1. การอา นในใจมีจุดมุงหมายอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………….…………… 2. การอานออกเสียงมลี กั ษณะอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………….…… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………….…………… 3. จงยกตัวอยางการอานออกเสยี งทีเ่ ปน ทางการมา 5 ตัวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………….………………………… ………………………………………………………………………….…………………………………………….……… กิจกรรมที่ 2 การจบั ใจความสาํ คญั คือการอานอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………..……… กิจกรรมท่ี 3 ส่ืออเิ ลก็ ทรอนกิ สชว ยใหเกดิ การเรียนรูตลอดชีวติ ไดแ กอ ะไรบา ง ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………..…………………… กิจกรรมที่ 4 การอา นอยา งไร จงึ จะเรียกวา เปนการอา นวิเคราะหว จิ ารณ ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………….………………………………… กจิ กรรมท่ี 5 ผูอา นที่ดี ควรมมี ารยาทอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….………………….……………

40 บทท่ี 4 การเขียน สาระสาํ คญั การเขยี น เปนทักษะสาํ คญั หนง่ึ ในทกั ษะท้งั สี่ของรายวิชาภาษาไทย คอื การฟง อา น เขียน และ พดู การเขียนหนงั สอื ใหไ ดดีจะเปน พน้ื ฐานในการเรียนรู และการนาํ เสนอผลการเรียนรใู นเรอ่ื งตา ง ๆ ไดดี ทําใหค วามรูขยายไปอยา งกวางขวาง ผเู รยี นจึงควรไดรจู ักและฝกฝนการเขยี นประเภทตา ง ๆ ผลการเรียนทค่ี าดหวัง ผเู รียนสามารถ 1. เลอื กใชภ าษาในการนําเสนอตามรปู แบบของงานเขียนประเภทรอยแกว และ รอยกรอง ไดอ ยางสรางสรรค 2. ใชแผนภาพความคดิ จัดลาํ ดับความคดิ กอนการเขยี น 3. แตง บทรอ ยกรอง ประเภทกลอนสี่ กลอนสภุ าพ 4. เขียนบทรอ ยแกว ประเภทประวตั ติ นเอง อธบิ ายความ ยอ ความ ขา ว 5. เขยี นรายงานการคนควา สามารถอา งอิงแหลง ความรไู ดถกู ตอ ง 6. กรอกแบบรายการตา ง ๆ 7. ปฏิบัตติ นเปน ผมู มี ารยาทในการเขยี น และการจดบันทกึ อยา งสมา่ํ เสมอ ขอบขายเน้อื หา เรอ่ื งที่ 1 หลกั การเขยี น การใชภ าษาในการเขียน เรอื่ งที่ 2 หลกั การเขียนแผนภาพความคิด เรือ่ งที่ 3 การเขยี นเรยี งความและยอ ความ เรือ่ งท่ี 4 การเขยี นเพอื่ การสือ่ สาร เรอ่ื งท่ี 5 การสรา งนิสัยรักการเขียนและการศึกษาคนควา

41 เรือ่ งท่ี 1 หลกั การเขียน การใชภาษาในการเขยี น หลักการเขียน การเขยี นเพื่อส่อื ความหมายใหผ ูอน่ื เขา ใจตามตอ งการน้นั มีความจําเปน ตองระมัดระวังใหม าก เก่ียวกับการใชภาษา ควรใชถ อยคําทค่ี นอาน อา นแลว เขาใจทันที เขียนดวยลายมอื ทช่ี ดั เจนอานงายเปน ระเบียบและผูเขียนจะตองใชภาษาใหถูกตองตามหลักการเขียน ใชคําใหเหมาะสมกับกาลเทศะและ บคุ คลดว ย จึงจะถือวาผเู ขยี นมหี ลักการใชภ าษาไดด มี ีประสิทธิภาพ การเขียนมหี ลกั ท่ีควรปฏบิ ตั ิดงั ตอ ไปน้ี 1. เขยี นใหชัดเจน อา นงาย เปนระเบยี บ 2. เขียนใหถูกตอ ง ตรงตามตัวสะกด การนั ต วรรณยุกต 3. ใชถ อ ยคาํ ท่ีสุภาพ เหมาะสมกับกาลเทศะ และบุคคล 4. ใชภ าษาทง่ี าย ๆ สน้ั ๆ กะทดั รดั สือ่ ความหมายเขา ใจไดด ี 5. ใชภาษาเขียนที่ดี ไมควรใชภ าษาพดู ภาษาโฆษณาหรอื ภาษาทไ่ี มไ ดม าตรฐาน 6. ควรใชเ ครอื่ งหมายวรรคตอนใหถ ูกตอ ง เชน เวนวรรค ยอ หนา ฯลฯ 7. เขยี นใหสะอาด ตวั อยา ง ขอ ความการเขยี นชองซา ยมือมีขอบกพรองอยางไร พรอมขอ วิจารณ ขอความท่ีเขยี น ขอวจิ ารณ 1. ความรกั โคถกึ 1. เขียนไมช ดั เจน อา นเขา ใจยาก ควรเขียน ใหชดั เจนวา “ความรักเหมอื นโคถกึ ” 2. ชวี ิตของฉนั มีหมานาํ 2. ใชคําไมส ภุ าพในภาษาพดู สนุ ขั 3. หมอเด็กยงั ไวใ จไมไ ด 3. คําขีดเสน ใตเ ขา ใจยาก ควรเปน “หมอคนนัน้ ยงั เด็กอยยู งั ไวใ จไมไ ด 4. คนกินกลว ย แขกรอนจนตาเหลือก 4. แบงวรรคไมถูก ควรเปน “คนกนิ กลว ยแขกรอ นจนตาเหลือก 5. นายมาเปน ไขโ ปง ดับอนาถ 5. ใชสาํ นวนสื่อมวลชน ควรแกไ ขเปน \"นายมาถกู ยิงถงึ แกก รรมแลว \"