1แผนบริหารการสอนการพยาบาลผู้สูงอายุ

แผนการสอนเรอ่ื ง มโนทศั นเ์ กยี่ วกับการพยาบาลผสู้ ูงอายุ จานวนชว่ั โมงทีใ่ ช้สอน 4 ชวั่ โมง วัตถปุ ระสงค์ เพื่อให้นักศึกษาสามารถ 1. บอกความหมายและประเภทของผู้สูงอายุได้ 2. อธบิ ายเกีย่ วกับผลกระทบจากการเปลย่ี นแปลงโครงสรา้ งประชากรได้ 3. ใหค้ าแนะนาเก่ยี วกับกฎหมายทีเ่ กี่ยวข้องกับผู้สงู อายุได้ 4. อธบิ ายถึงระบบริการสขุ ภาพสาหรับผสู้ ูงอายุได้ 5. ตระหนักถึงบทบาทของพยาบาลในการดูแลผสู้ ูงอายุ หวั ข้อบรรยาย 1. ความหมายของผู้สงู อายุ 2. ประเภทของผู้สูงอายุ 3. การเปลย่ี นแปลงโครงสรา้ งประชากรและผลกระทบ 4. นโยบาย กฎหมายทเี่ ก่ียวข้อง และแผนพัฒนาผสู้ งู อายแุ หง่ ชาติ 5. ระบบบริการสุขภาพ และสังคมสาหรับผสู้ งู อายุ 6. บทบาทพยาบาล ผ้ดู ูแล ครอบครัว สงั คมต่อการดูแลผู้สงู อายุ กิจกรรมการเรียนการสอน 1. บรรยาย พร้อมยกตัวอย่างกรณีศกึ ษาที่พบบ่อย 2. อาจารย์ ตัง้ โจทย์สถานการณ์ให้ครอบคลุมเนอ้ื หา 3. นกั ศึกษารว่ มแสดงความคดิ เห็นผลกระทบจากการเปลย่ี นแปลงโครงสรา้ งประชากร 4. นกั ศึกษารว่ มแสดงความคิดเห็นประเด็นผู้ดูแล ครอบครัว สงั คมต่อการดูแลผ้สู ูงอายุ พร้อม ยกตัวอยา่ งประสบการณ์การดแู ลผู้ปว่ ยสงู อายใุ นโรงพยาบาล 5. แบง่ กลมุ่ นักศึกษากล่มุ ๆ ละ 8-9 คน ศกึ ษาบทความ/รายงานวิจัยท่ีเก่ยี วขอ้ งกับระบบบรกิ าร สขุ ภาพของประเทศไทยและต่างประเทศ และวเิ คราะหล์ กั ษณะรูปแบบระบบบรกิ ารแต่ละ ประเทศเปรียบเทยี บกบั บริบทปจั จบุ นั ของประเทศไทย สรปุ รูปแบบนาเสนอในชัว่ โมงเรียน สอื่ การเรียนการสอน 1. เอกสารประกอบการสอนมโนทศั น์เกย่ี วกบั การพยาบาลผสู้ งู อายุ 2. Power point 3. บทความ/รายงานวิจยั เกยี่ วกับระบบบริการสุขภาพของประเทศไทยและต่างประเทศ 4. หนงั สือการพยาบาลผู้สงู อายุ 5. วดี ทิ ัศน์ 1

การประเมินผลการเรียนรู้ ผลการเรียนรู้* วธิ กี ารประเมนิ ** สดั สว่ นของการประเมนิ 1.4 มคี วามรับผิดชอบต่อการ - การเข้าช้นั เรยี น - การมีสทิ ธส์ิ อบ (เขา้ ชัน้ เรยี นมากกว่า 80%) กระทาของตนเอง 2.1 มคี วามร้แู ละความเข้าใจใน - การแสดงความคดิ เหน็ ในช้ัน - สอบกลางภาค (15%) สาระสาคญั ของศาสตรพ์ ้นื ฐาน เรียน/กรณีศึกษา ขอ้ สอบปรนยั ผ่านเกณฑ์ ชีวติ และพนื้ ฐานทางวทิ ยาศาสตร์ - สอบกลางภาค 60% สุขภาพของผสู้ งู อายุในภาวะปกติ - 2% และเจบ็ ปว่ ย 2.2 มคี วามรแู้ ละความเข้าใจใน - แบบฝึกหดั ทา้ ยบท 5 ขอ้ สาระสาคญั ของศาสตรท์ างวชิ าชีพ การพยาบาลผสู้ ูงอายุ ระบบ สุขภาพและปัจจยั ทม่ี ีผลตอ่ การ เปลยี่ นแปลงของสงั คมและต่อ ระบบสขุ ภาพ 2.6 มคี วามรูแ้ ละความเข้าใจใน วฒั นธรรม สถานการณ์ท่ี เปลี่ยนแปลงของประเทศ และ สังคมโลกทีม่ ีผลกระทบต่อภาวะ สุขภาพและประชาชน 2

หวั ขอ้ บรรยายเร่อื ง มโนทศั น์เกี่ยวกบั การพยาบาลผู้สูงอายุ บทนา การสงู อายเุ ป็นกระบวนการที่ซับซอ้ นเกิดขึ้นต่อเนื่องตลอดเวลา ส่งผลให้มกี ารเปล่ยี นแปลงภายใน รา่ งกายและทีม่ องเหน็ ไดช้ ดั เจนภายนอก อย่างไรก็ตามการเข้าส่วู ัยสงู อายจุ ะแตกตา่ งกนั ในแต่ละบคุ คล ข้ึนกบั สภาพรา่ งกาย เชาวป์ ญั ญา ระดับสขุ ภาพจติ กรรมพันธุ์ หรอื ยนี ทัศนคติของแตล่ ะบคุ คล ความสามารถในการ จดั การกับความเครียด และความสามารถในการปรับตัวเขา้ สวู่ ยั สงู อายุ (ศิริพนั ธ์ สาสัตย์, 2554) การสูงอายจุ ึง มีการให้คานยิ ามดว้ ยจานวนอายุตั้งแต่เกิด หรือจานวนอายุตามปปี ฏิทนิ 1.1 ความหมายของผสู้ งู อายุ พระราชบญั ญัตผิ สู้ งู อายุ พ.ศ. 2546 มาตรา 3 ได้ให้ความหมายของผู้สูงอายุ ดังตอ่ ไปน้ี “ผสู้ ูงอายุ หมายความวา่ บคุ คลซง่ึ มีอายเุ กิน 60 ปีบริบรู ณ์ข้นึ ไป และมีสญั ชาติไทย” 1.2 ประเภทของผ้สู งู อายุ ประเทศไทย โดยสานกั งานสถติ ิแหง่ ชาติ สานักนายกรัฐมนตรี ไดแ้ บ่งผู้สูงอายุออกเป็น 2 กล่มุ คอื ผู้สูงอายุตอนต้น และผสู้ ูงอายุตอนปลาย (ปะราลี โอภาสนนั ท,์ 2559) ผูส้ งู อายตุ อนต้น หมายถึง บุคคลที่มีอายุ 60-69 ปี ท้ังชายและหญิง ผ้สู งู อายตุ อนปลาย หมายถึง บุคคลทีม่ ีอายุ 70 ปีข้ึนไป ท้ังชายและหญงิ ส่วนองคก์ ารอนามยั โลก (WHO, 2003) ได้แบ่งผูส้ ูงอายุออกเปน็ 3 กลุม่ คือ ผู้สูงอายวุ ยั ตน้ ผสู้ ูงอายุ วัยกลาง ผสู้ ูงอายวุ ัยปลาย ผู้สงู อายวุ ัยตน้ (the young elderly) คือ ผู้สงู อายทุ ม่ี ีอายุระหว่าง 60-74 ปี ผูส้ งู อายุวยั กลาง (the middle-age elderly) คือ ผ้สู ูงอายุทีม่ อี ายุระหว่าง 75-84 ปี ผสู้ ูงอายุวัยปลาย (the old elderly) คอื ผสู้ ูงอายทุ ่ีมอี ายุ 85 ปีขึ้นไป ประเทศท่พี ฒั นาแล้วใช้เกณฑ์อายุ 65 ปีขึ้นไป จึงถือว่าเปน็ ผูส้ งู อายุ โดยแบง่ ผู้สงู อายุออกเปน็ 3 ช่วงดงั น้ี ชว่ งอายุ 65-74 ปี คือ ผสู้ งู อายุวัยต้น (early old age) ชว่ งอายุ 75-84 ปี คือ ผู้สูงอายุวัยกลาง (middle old age) ช่วงอายุ 85 ปขี ึน้ ไป คือ ผู้สูงอายุวยั ปลาย (late old age) 3

1.3 การเปลีย่ นแปลงโครงสร้างประชากรและผลกระทบ ความเจริญก้าวหน้าทางด้านการแพทย์ การสาธารณสุข และการพัฒนาสังคมและเศรษฐกิจส่งผลให้ ประชากรมีอายุยืนยาวขึน้ จากอตั ราการเกิดท่สี ูงในอดีตส่งผลให้ประชากรกลุ่มนี้เคล่ือนตัวเข้าสู่วัยสูงอายุ การ รณรงค์การคุมกาเนิดในอดีตทาให้อัตราเกิดลดลงอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้โครงสร้างประชากร เปล่ียนจากรูป เจดีย์ที่มีประชากรวัยเด็กมาก ไปเป็นรูปแจกัน (ภาพท่ี 1.3.1) ที่มีประชากรวัยเด็กลดลง แต่จานวนประชากร วยั แรงงานและวัยสงู อายเุ พ่มิ มากขนึ้ โดยเฉพาะสัดสว่ นประชากรวัยสงู อายเุ พ่ิมข้ึนเร่อื ย ๆ พ.ศ. 2559 ประเทศ ไทยมีประชากรสูงอายุ11 ล้านคน จากประชากรไทย 65.9 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 16.5 (มูลนิธิสถาบันวิจัย และพัฒนาผูส้ งู อายไุ ทย, 2559) ภาพท่ี 1.3.1 ปิระมิดประชากร ปี พ.ศ. 2558, 2568, 2578 (วทิ ยาลัยประชากรศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์) ที่มา: https://www.google.co.th/search?q=9ad29f423e6ef778a4d69cb303976857.png ประชากรรวมของประเทศไทย กาลังเพ่ิมข้ึนด้วยอัตราท่ีช้าลงมาก จนเหลือเพียงร้อยละ 0.4 ต่อปีใน ปัจจุบัน ประชากรสูงอายุกลับเพ่ิมข้ึนในอัตราท่ีสูงมาก ประชากรอายุ 60 ปีข้ึนไปเพ่ิมข้ึนในอัตราประมาณ รอ้ ยละ 5 ตอ่ ปี อายุย่งิ สงู ยงิ่ เพ่ิมเร็ว ประชากรอายุ 80 ปีขน้ึ ไปเพม่ิ ขนึ้ ในอัตราสูงกว่าร้อยละ 6 ต่อปี ในอนาคต อันใกล้ประเทศไทยจานวนประชากรสูงอายุจะเพิ่มขึ้นอีกมาก ประเทศไทยจะกลายเป็นสังคมสูงอายุอย่าง สมบรู ณใ์ นอีกประมาณ 5 ปขี า้ งหน้า เมื่อสัดส่วนประชากรสูงอายุ 60 ปีขึ้นไปถึงร้อยละ 20 จานวนประชากรที่ เพ่ิมสูงข้ึนอย่างมากในอนาคตเห็นได้อย่างชัดเจนจากการที่ประชากรรุ่นท่ีเกิดเกินกว่าล้านคนต่อปี ระหว่างปี พ.ศ. 2506-2526 (ซ่ึงขณะน้ีมีอายุ 33-53 ปี) กาลังจะกลายเป็นผู้สูงอายุในอีกไม่ช้า อีก 20 ปีข้างหน้า คลื่น ประชากรลูกใหญ่น้ีจะมีอายุ 53-73 ปี เมื่อน้ันสัดส่วนประชากร 60 ปีข้ึนไปจะสูงถึงประมาณร้อยละ 30 ของ ประชากรทง้ั หมด (มูลนธิ สิ ถาบนั วจิ ัยและพัฒนาผสู้ ูงอายไุ ทย, 2559) 4

การเพ่ิมจานวนประชากรผู้สูงอายเุ ปน็ ผลจากการพฒั นาด้านเศรษฐกิจ สังคม การศึกษา และ เทคโนโลยตี ่าง ๆ ทาใหป้ ระชากรมรี ายได้และความเป็นอยู่ดีข้ึน รวมทั้งความเจริญก้าวหน้าทางการแพทยแ์ ละ สาธารณสุข การรักษาพยาบาล การส่งเสรมิ สขุ ภาพ และการป้องกนั และฟ้นื ฟูสภาพส่งผลให้สขุ ภาพอนามยั ของประชากรดีขนึ้ โดยดจู ากอายุคาดเฉลี่ยแรกเกิด และอายคุ าดเฉล่ียของการมสี ขุ ภาพดี พ.ศ. 2555 อายุคาด เฉลยี่ แรกเกิดของคนไทยโดยรวมทัง้ เพศชายและเพศหญิง คือ 75 ปี โดยอายุคาดเฉล่ยี ของการมีสุขภาพดี (health life expectancy) คอื 66 ปี และใชช้ ีวิตโดยมสี ขุ ภาพไมด่ ี 9 ปี (สถาบันวิจัยประชากรและสงั คม, 2558) ผลกระทบจากการเปล่ียนแปลงโครงสรา้ งอายุในสงั คมไทยด้านสุขภาพ สังคม และเศรษฐกจิ จาก รายงานสถานการณผ์ ู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2559 มผี ู้สูงอายจุ านวนมากที่อาจจัดอยู่ในภาวะเปราะบาง หนง่ึ ในสาม ของผสู้ งู อายมุ ีรายได้ต่ากวา่ เสน้ ความยากจน รอ้ ยละของผสู้ ูงอายุท่ีอยู่ตามลาพังคนเดยี ว หรือตามลาพงั กบั ผู้สูงอายุมแี นวโน้มสงู ขน้ึ จานวนผสู้ ูงอายใุ นภาวะพ่ึงพงิ ประมาณ 4 แสนคน และในอีก 20 ปีขา้ งหน้า จานวน ผสู้ งู อายทุ ่ีอยู่ในภาวะพึ่งพงิ จะเพิม่ เป็น 1.3 ล้านคน ขณะทีส่ ัดสว่ นวยั แรงงานลดลงจาก รอ้ ยละ 72.1 ในปี พ.ศ. 2558 เปน็ รอ้ ยละ 63.8 ในปี พ.ศ. 2578 (สถาบันวิจัยประชากรและสังคม, 2558) ภาวะสุขภาพของผู้สงู อายุ จากการสารวจสุขภาพประชาชนโดยการตรวจรา่ งกายของ สวรส. พ.ศ. 2557 ผสู้ ูงอายวุ ยั ปลายมากกวา่ ร้อยละ 60 เปน็ โรคความดันโลหิตสงู และมากกว่าร้อยละ 10 เป็น โรคเบาหวาน มากกว่าร้อยละ 70 มฟี นั ไม่ครบ 20 ซ่ี มากกวา่ รอ้ ยละ 35 มีภาวะอว้ น (BMI>/=25 kg/m2) จานวนความชกุ ของผสู้ งู อายุทไ่ี มส่ ามารถปฏบิ ตั กิ ิจวัตรประจาวันไดด้ ้วยตนเองเพิ่มข้ึนตามจานวนปีทีส่ ูงขนึ้ (ตารางท่ี 1.3.1) นอกจากนี้การสารวจสวสั ดิการและอนามัย พ.ศ. 2558 โดยการประเมินตนเองของผสู้ งู อายุ ร้อยละ 36.8 ของผ้สู ูงอายชุ าย และรอ้ ยละ 42.3 ของผสู้ งู อายุหญงิ รายงานตวั เองว่ามีโรคเรือ้ รงั หรอื โรค ประจาตวั ตัง้ แต่ 2 โรคข้นึ ไป ตารางท่ี 1.3.1 จานวนความชกุ ของผู้สงู อายุท่ไี ม่สามารถปฏิบตั กิ จิ วตั รประจาวันได้ด้วยตนเอง อายุ เพศชาย เพศหญิง 60-69 ปี รอ้ ยละ 1.3 รอ้ ยละ 1.4 70-79 ปี ร้อยละ 3.2 รอ้ ยละ 3.7 80-89 ปี รอ้ ยละ 7.3 รอ้ ยละ 10.2 90-99 ปี ร้อยละ 16.5 รอ้ ยละ 28.4 100 ปีขนึ้ ไป ร้อยละ 37.4 รอ้ ยละ 78.6 ท่ีมา: ดดั แปลงจากสถานการณผ์ ู้สูงอายไุ ทย พ.ศ. 2559, หนา้ 39 5

การศกึ ษาสถานการณ์ผู้สูงอายใุ นประเทศจะช่วยใหห้ นว่ ยงานต่างๆ ที่ทางานเกยี่ วข้องกับการดูแล ผูส้ งู อายเุ ตรยี มพร้อมรองรับการเป็นสังคมผ้สู งู อายุ โดยกาหนดนโยบายและแผนงานตา่ งๆ ตลอดจนถงึ สรา้ ง ความตระหนักใหแ้ ก่ประชาชนในการเตรียมความพร้อมการดูแลตนเอง เพื่อป้องกันปัญหาผลกระทบจากการมี ผ้สู ูงอายเุ พิ่มข้นึ 1.4 นโยบาย กฎหมายท่ีเกี่ยวข้อง และแผนพฒั นาผู้สูงอายุแหง่ ชาติ นโยบายของรฐั บาล นโยบายการจ้างงาน การปกครอง เบี้ยบานาญ ข้อกาหนดในการจัดเก็บภาษี โครงการและสิทธิ (prioritie) รวมถึงข้อบังคับ นโยบายท่ีองค์กรเอกชนแต่ละแห่งกาหนดขึ้น ได้แก่ กฎเกณฑ์ ข้อบังคับ เบี้ยบานาญ ข้อบังคับเกี่ยวกับภาษีอากร โครงการและสิทธิต่างๆ ส่ิงที่กล่าวมาน้ีเป็นตัวกาหนดให้ ผ้สู งู อายุมกี ารเกษยี ณอายุงาน นโยบายเหลา่ นี้มผี ลกระทบต่อการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุมีโอกาสที่จะเข้าสู่การเป็น ผู้สงู อายยุ ังประโยชนแ์ ละมสี ว่ นร่วม กฎหมายที่เก่ียวข้องโดยตรงกับผู้สูงอายุ คือ พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 จานวน 24 มาตรา (กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนุษย์) โดยมาตราที่พูดถึงสิทธิของผู้สูงอายุด้านต่าง ๆ ได้แก่ มาตรา 11 จานวน 13 ข้อดังนี้ มาตรา 11 ผสู้ ูงอายุมีสทิ ธิไดร้ ับความคุ้มครอง การสง่ เสริมและการสนบั สนุนในด้านตา่ ง ๆ ดังนี้ 1. การบริการทางการแพทยแ์ ละสาธารณสุข 2. การศกึ ษา การศาสนา 3. การพฒั นาตนเอง และการมีสว่ นรว่ มในกจิ กรรมทางสงั คม การรวมกลมุ่ ในลกั ษณะ เครอื ขา่ ยหรอื ชมุ ชน 4. การประกอบอาชีพหรือฝกึ อาชีพทเี่ หมาะสม 5. การอานวยความสะดวกและความปลอดภัยในอาคาร สถานที่ ยานพาหนะ การบริการ สาธารณะอ่นื 6. การชว่ ยเหลอื ค่าโดยสารยานพาหนะตามความเหมาะสม 7. การยกเวน้ ค่าเขา้ ชมสถานทขี่ องรฐั 8. การชว่ ยเหลือผู้สงู อายทุ ี่ได้รับอนั ตรายจากการทารุณกรรม ถูกทอดท้ิง 9. การให้คาแนะนา ปรึกษา ดาเนินการอ่ืนท่ีเกี่ยวข้องในทางคดี หรือในทางการแก้ไข ปัญหาครอบครวั 10. การจัดท่พี กั อาศยั อาหาร เครอ่ื งนงุ่ หม่ ให้ตามความจาเป็นอยา่ งท่วั ถึง 11. การจ่ายเบ้ียยงั ชพี รายเดอื นอย่างทวั่ ถงึ และเปน็ ธรรม 12. การสงเคราะห์ในจดั การศพตามประเพณี 13. การอนื่ ตามท่คี ณะกรรมการประกาศกาหนด 6

การบงั คับใช้กฎหมายตามพระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 ที่เห็นเป็นรูปธรรมมากที่สุด คือข้อ 11 การจ่ายเบี้ยยังชีพรายเดือนอย่างทั่วถึงและเป็นธรรม ส่งผลให้ต้ังแต่ พ.ศ. 2552 คนไทยอายุ 60 ปีข้ึนไป ที่ ไม่ใช่เป็นผู้มีสิทธิรับเงินจากภาครัฐใดๆ จะได้รับเงินเบี้ยยังชีพ และจากผลของค่าครองชีพที่สูงขึ้น ในปี พ.ศ. 2555 ไดป้ รับการจา่ ยเบยี้ ยงั ชพี แบบข้นั บันไดตามช่วงอายดุ ังน้ี (กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของ มนษุ ย)์ อายุ 60-69 ปี ไดร้ บั เงนิ 600 บาท/คน/เดือน อายุ 70-79 ปี ได้รับเงนิ 700 บาท/คน/เดอื น อายุ 80-89 ปี ได้รบั เงนิ 800 บาท/คน/เดือน อายุ 90 ปขี นึ้ ไป ไดร้ บั เงิน 1,000 บาท/คน/เดอื น แผนผู้สงู อายุแห่งชาติฉบับที่ 2 (พ.ศ.2545-2564) เหตผุ ลของการจดั ทาแผนผูส้ งู อายแุ ห่งชาตฉิ บับท่ี 2 ในปจั จุบนั จานวนผสู้ ูงอายุและสดั ส่วนผสู้ ูงอายุ (ผู้ ท่ีมีอายุต้ังแต่ 60 ปี ขึ้นไป) ของประเทศไทยเพิ่มขึ้นในอัตราท่ีรวดเร็ว ทาให้โครงสร้างประชากรของประเทศ ไทยกาลังเคลื่อนเข้าสู่ระยะท่ีเรียกว่า \"ภาวะประชากรผู้สูงอายุ (population ageing)\" อันจะมีผลต่อสภาพ ทางสังคม สภาวะเศรษฐกจิ และการจ้างงาน ตลอดจนการจัดสรรทรัพยากรทางสุขภาพและสังคมของประเทศ อย่างตอ่ เนือ่ งในระยะยาว การกาหนดแผนระยะยาวทเ่ี หมาะสมและเป็นรปู ธรรมสาหรับการเปลี่ยนและพัฒนา จึงเป็นท่ีตระหนักท้ังของรัฐและประชาคมต่าง ๆ ว่ามีความสาคัญในลาดับต้น ยิ่งไปกว่าน้ันการศึกษาวิจัย ต่อเน่ืองการติดตามประเมินผล การปรับปรุงแผนระยะยาวด้านผู้สูงอายุเป็นระยะ ๆ ก็มีความจาเป็น เช่นเดียวกัน และปี พ.ศ. 2542 ได้มีการจัดทาปฏิญญาผู้สูงอายุไทยขึ้นอันเป็นภารกิจที่สังคม และรัฐพึงมีต่อ ผู้สูงอายุ ซง่ึ จากเหตผุ ลข้างต้นเปน็ ไปเพื่อให้ถงึ เป้าหมายแหง่ ความมน่ั คงของสงั คม แนวคิดพ้นื ฐานของการจัดทาแผนผสู้ งู อายุฉบับที่ 2 ปรชั ญา “การสรา้ งหลักประกันในวัยสูงอายุเป็นกระบวนการสรา้ งความม่นั คงใหแ้ ก่สังคม” โดยเชอื่ วา่ 1. ผู้สูงอายุมคี ณุ คา่ และศักยภาพ สมควรได้รบั การส่งเสรมิ สนบั สนนุ ใหม้ สี ว่ นร่วมอันเปน็ ประโยชน์ ตอ่ สงั คม 2. ผูส้ งู อายมุ ศี กั ดิ์ศรีและสมควรดารงชีวิตอยูใ่ นชุมชนของตนได้อยา่ งมีคุณภาพ ทีส่ มเหตสุ มผล และ สมวัย 3. ผสู้ ูงอายสุ ่วนใหญไ่ ม่ใช่บุคคลด้อยโอกาสหรอื เปน็ ภาระตอ่ สงั คมและถงึ แมผ้ ู้สงู อายุจานวนหนึ่งจะ ประสบความทุกข์ยาก และต้องการการเก้ือกูลจากสังคมและรัฐ แต่ก็เป็นเพียงบางช่วงเวลาของวัยสูงอายุ เทา่ น้ัน วิสยั ทศั น์ \"ผู้สูงอายเุ ปน็ หลกั ชัยของสงั คม\" โดย 1. ประชากรผู้สูงอายุที่มีสถานภาพดี (สขุ ภาพดีทง้ั กายและจติ ครอบครัวอบอนุ่ มีสงั คมท่ดี ี มี หลักประกนั ทม่ี ่นั คง ไดร้ ับสวัสดิการและการบรกิ ารทเ่ี หมาะสมอยู่อยา่ งมีคุณคา่ มีศักดิ์ศรี พ่งึ ตนเองได้ มีสว่ น ร่วม มีโอกาสเขา้ ถึงข้อมูลและข่าวสารอยา่ งต่อเน่ือง) 7

2. ผสู้ ูงอายุทที่ ุกขย์ ากและต้องการการเก้ือกูล หากมกี ารดาเนินการที่เหมาะสมจะช่วยให้ผสู้ ูงอายุ เหลา่ น้สี ว่ นใหญด่ ารงอยูใ่ นชุมชนไดอ้ ย่างต่อเน่ือง 3. ครอบครัวและชมุ ชนเปน็ สถาบนั หลกั ในการเก้อื หนนุ ผ้สู ูงอายุ 4. ระบบสวสั ดิการและบริการจะต้องสามารถรองรับผู้สูงอายใุ หส้ ามารถดารงอยกู่ ับครอบครวั และ ชมุ ชนไดอ้ ย่างมคี ุณภาพ 5. รฐั จะต้องส่งเสริมและสนบั สนุนให้เอกชนเข้ามามีส่วนรว่ มในระบบบรกิ าร วตั ถุประสงค์ของการจดั ทาแผน 1. เพอื่ สร้างจิตสานึกใหค้ นในสังคมตระหนักถงึ ผสู้ ูงอายุในฐานะบุคคลทม่ี ปี ระโยชน์ต่อสังคม 2. เพือ่ ให้ประชากรทุกคนตระหนกั ถงึ ความสาคัญของการเตรียมการและมกี ารเตรยี มการเข้าสู่การ เป็นผู้สงู อายุท่ีมีคณุ ภาพ 3. เพ่อื ให้ผู้สูงอายุดารงชวี ติ อยา่ งมศี ักดิ์ศรี พ่ึงตนเองได้ มีคุณภาพชีวิตและมหี ลักประกัน 4. เพ่ือใหป้ ระชาชน ครอบครัว ชมุ ชน องค์กรภาครฐั และเอกชนมสี ว่ นร่วมในภารกจิ ด้านผู้สูงอายุ 5. เพือ่ ใหม้ ีกรอบและแนวทางปฏบิ ตั สิ าหรบั สว่ นตา่ ง ๆ ในสงั คมท้ังภาคประชาชนชุมชน องค์กร ภาครฐั และเอกชนท่ปี ฏบิ ตั ิงานเก่ยี วกับผู้สูงอายุได้ปฏบิ ัติงานอย่างประสานและสอดคล้องกัน แผนผูส้ ูงอายุแหง่ ชาตฉิ บับท่ี 2 จดั แบง่ เปน็ 5 ยุทธศาสตร์ ดังน้ี 1. ยุทธศาสตร์ด้านการเตรียมความพร้อมของประชากรเพ่ือวัยสูงอายุท่ีมีคุณภาพ ประกอบด้วย 3 มาตรการหลัก 1.1 มาตรการหลกั ประกันดา้ นรายได้เพ่อื วยั สูงอายุ 1.2 มาตรการการให้การศึกษาและการเรียนรูต้ ลอดชวี ติ 1.3 มาตรการการปลุกจติ สานึกให้คนในสังคมตระหนกั ถึงคุณคา่ และศักดศิ์ รีของผสู้ ูงอายุ 2. ยุทธศาสตร์ด้านการส่งเสรมิ ผู้สูงอายุ ประกอบด้วย 6 มาตรการหลัก 2.1 มาตรการส่งเสริมความรู้ดา้ นการส่งเสริมสขุ ภาพ ป้องกนั ดูแลตนเองเบื้องตน้ 2.2 มาตรการสง่ เสริมการอย่รู ่วมกันและสรา้ งความเข้มแข็งขององค์กรผสู้ ูงอายุ 2.3 มาตรการสง่ เสรมิ ด้านการทางานและการหารายไดข้ องผสู้ ูงอายุ 2.4 มาตรการสนบั สนนุ ผ้สู ูงอายทุ ม่ี ีศักยภาพ 2.5 มาตรการสง่ เสรมิ สนบั สนุนส่อื ทุกประเภทใหม้ รี ายการเพ่อื ผูส้ งู อายุ และสนับสนุนให้ ผสู้ ูงอายไุ ดร้ บั ความรู้ และสามารถเขา้ ถึงข่าวสารและสื่อ 2.6 มาตรการสง่ เสริมและสนับสนุนใหผ้ ้สู ูงอายุมีที่อยู่อาศัยและสภาพแวดลอ้ มท่เี หมาะสม และปลอดภยั 3. ยุทธศาสตร์ด้านระบบคุ้มครองทางสังคมสาหรับผสู้ ูงอายุ ประกอบดว้ ย 4 มาตรการหลัก 3.1 มาตรการคุ้มครองด้านรายได้ 3.2 มาตรการหลกั ประกันด้านคุณภาพ 8

3.3 มาตรการด้านครอบครัว ผู้ดแู ล และการคุ้มครอง 3.4 มาตรการระบบบรกิ ารและเครือขา่ ยการเก้ือหนนุ 4. ยทุ ธศาสตรด์ ้านการบรหิ ารจัดการเพ่ือการพฒั นางานดา้ นผู้สงู อายุระดับชาติและการพัฒนา บคุ ลากรดา้ นผูส้ ูงอายุ ประกอบด้วย 2 มาตรการหลัก 4.1 มาตรการการบรหิ ารจดั การเพอ่ื การพัฒนางานด้านผสู้ ูงอายรุ ะดับชาติ 4.2 มาตรการส่งเสรมิ และสนับสนุนการพัฒนาบุคลากรดา้ นผู้สูงอายุ 5. ยทุ ธศาสตร์ด้านการประมวลและพฒั นาองคค์ วามรู้ด้านผู้สงู อายุและการตดิ ตามประเมินผลการ ดาเนนิ การ ตามแผนผู้สงู อายุแห่งชาติ ประกอบด้วย 4 มาตรการหลัก 5.1 มาตรการสนบั สนนุ และส่งเสรมิ ใหห้ นว่ ยงานวจิ ยั ดาเนนิ การประมวล และพัฒนาองค์ ความรู้ด้านผสู้ งู อายุทจ่ี าเปน็ สาหรบั การกาหนดนโยบาย และการพฒั นาการบริการหรือการ ดาเนนิ การท่ีเปน็ ประโยชน์แก่ผสู้ งู อายุ 5.2 มาตรการสนับสนุนและสง่ เสรมิ การศึกษาวจิ ยั ด้านผูส้ งู อายุ โดยเฉพาะทเ่ี ป็น ประโยชน์ ต่อการกาหนดนโยบาย การพัฒนาการบรกิ ารและการส่งเสริมให้ผ้สู ูงอายุสามารถ ดารงชีวติ อยใู่ นสงั คมอย่างเหมาะสม 5.3 มาตรการดาเนินการให้มีการติดตามประเมินผลการดาเนนิ การตามแผนผ้สู งู อายุแห่งชาติ ทีม่ ีมาตรฐานอยา่ งต่อเนื่อง 5.4 มาตรการพฒั นาระบบข้อมลู ทางด้านผสู้ งู อายุใหเ้ ปน็ ระบบและทนั สมยั หลังการจัดทาแผนผู้สูงอายุระยะ 20 ปี ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2545-2564) เพื่อใช้เป็นแนวทางการ ดาเนินการงานด้านผู้สูงอายุให้บรรลุเป้าหมายของการจัดทาแผน ได้มีการศึกษาโครงการสร้างระบบการ ติดตามและประเมินผลแผนผู้สูงอายุ ฉบับท่ี 2 (พ.ศ. 2545-2564) โดยวิทยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ผลการประเมินแผนผู้สูงอายุฉบับเดิม สาหรับช่วงปี พ.ศ. 2545-2549 ตามยุทธศาสตร์ทั้ง 5 จานวน 57 ดชั นี พบวา่ ดชั นีท่ผี า่ นการประเมนิ มีร้อยละ 57.9 จงึ มกี ารปรบั ปรงุ แผนผู้สูงอายุในปี พ.ศ. 2552 ที่ มีลักษณะสาคัญที่ต่างจากแผนแรกใน 3 ประเด็น เพ่ือให้การดาเนินการบรรลุตามวัตถุประสงค์ ดังนี้ (แผน ผสู้ ูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2545-2564 ฉบับปรับปรงุ คร้ังที่ 1 พ.ศ. 2552) 1. วสิ ยั ทศั น์ผสู้ งู อายุ “บคุ คลทม่ี ีประโยชน์ตอ่ สงั คม และสมควรส่งเสริมให้คงคุณค่าไว้ให้นานท่ีสุด แต่ ในกรณที ีต่ กอย่ใู นสถานะตอ้ งพง่ึ พงิ ผู้อน่ื ครอบครัวและชุมชนจะต้องเป็นด่านแรกในการเกื้อกูลเพ่ือให้ผู้สูงอายุ สามารถดารงอยู่ในชุมชนได้อย่างมีคุณภาพท่ีสมเหตุสมผลได้นานที่สุด โดยมีสวัสดิการจากรัฐเป็นระบบเสริม เพอ่ื ใหเ้ กิดหลักประกนั ในวยั สูงอายแุ ละความมั่นคงของสังคม” 2. จัดทาแผนยุทธศาสตร์ในลักษณะ “บูรณาการ” และ “แบ่งออกตามเป้าหมายทางยุทธศาสตร์เป็น หลกั ” 3. กาหนด “ดัชนีและเปา้ หมาย”ของมาตรการตา่ งๆเพื่อประโยชน์ในการดาเนินการให้บรรลุจุดหมาย และเพอื่ การตดิ ตามประเมนิ ผลการดาเนนิ การ และระบุ “มาตรการในการติดตามและประเมินอย่างต่อเนอ่ื ง” 9

1.5 ระบบบริการสขุ ภาพและสงั คมสาหรบั ผู้สงู อายุ การใหบ้ ริการในสถานบริการ การให้บริการผู้สูงอายุที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล เป็นการจัดกิจการเหมือนหอผู้ป่วยปกติโดย เพ่ิมการให้บริการดูแลผู้ป่วยสูงอายุ และการให้ความรู้ในการดูแลผู้สูงอายุตามแนวเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ และ วชิ าว่าดว้ ยการดแู ลรักษาผู้สูงอายุใหแ้ กบ่ ุคลากรผู้ใหบ้ ริการทกุ ระดบั ดังนี้ 1. บ้าน/ชมุ ชน 2. สถานอี นามัย ใชเ้ กณฑก์ ารให้บรกิ ารในหน่วยบริการปฐมภมู ิ (PCU) 3. โรงพยาบาลชมุ ชน ใชเ้ กณฑ์การให้บรกิ ารในหนว่ ยบริการปฐมภมู ิ (PCU) 4. โรงพยาบาลทว่ั ไป รบั ส่งต่อจากโรงพยาบาลชุมชน 5. โรงพยาบาลศูนย์ รบั สง่ ต่อจากโรงพยาบาลชมุ ชน โรงพยาบาลทัว่ ไป การใหบ้ รกิ ารสขุ ภาพในชมุ ชน ท่ีแบง่ กลุ่มตามตาแหน่งทข่ี องการให้บริการ (Site of service) เป็น 3 ประเภท ดังนี้ 1. Home care หรือ Home services การให้บริการ/การดแู ลผู้ป่วยทบ่ี ้าน 2. Residential care หรือ Residential services การให้บริการ/การดูแลผู้สูงอายุในสถานที่พัก สาหรบั ผู้สูงอายุ 3. Community care หรอื Community services การให้บริการ/การดแู ลผูส้ ูงอายุในชมุ ชน ปัจจุบันมีการมุ่งเน้นการดูแลผู้ป่วยระยะยาว เนื่องจากการเจ็บป่วยท่ีรักษาไม่หาย มีภาวะพึ่งพา ตอ้ งการการดแู ลแบบต่อเน่ืองและการดูแลระยะยาว ปัญหาท่ีพบคือการขาดระบบการดูแลผู้เจ็บป่วยเรื้อรังใน สถานบริการและในชมุ ชน ขาดบคุ ลากรทมี่ คี วามรู้ ความเข้าใจในการดูแลที่แท้จริง การดูแลระยะยาว (long term care) The American Institute of Medicine (1986) ให้ความหมายว่า เป็นบริการสุขภาพและสังคม สาหรับผู้ท่ีต้องการความช่วยเหลืออย่างต่อเน่ือง อันเน่ืองมาจากความพิการทางกายหรือจิต (กนิษฐา บุญธรรมเจรญิ และศริ พิ ันธ์ สาสตั ย,์ 2008) ประเภทของการดแู ลระยะยาว 1. การดแู ลในสถานบรกิ าร (Institute care) แบบฉกุ เฉิน กึง่ ฉุกเฉนิ และการดแู ลระยะยาว 2. การดูแลในชุมชน (Community care service) การดูแลที่บา้ น (home care) ระบบบริการการดแู ลระยะยาว 1. กลมุ่ ท่ีมีแนวคดิ รฐั สวสั ดิการ คอื รฐั เป็นผ้รู บั ผิดชอบหลกั ในการจดั บรกิ ารดูแลระยะยาวโดย ใชภ้ าษเี ป็นหลกั ในการสนบั สนุนบริการสุขภาพ 2. กลมุ่ ประเทศทม่ี ีรูปแบบการจดั บรกิ ารในลักษณะของประกนั สงั คม โดยมกี ารจ่ายร่วมระหว่าง รัฐและประชาชน 3. กลุม่ ทีอ่ าศยั การประกนั ภาคเอกชนเป็นหลัก 10

แนวโนม้ การจดั รปู แบบบริการสุขภาพของประเทศไทย ท่ีมีลักษณะสังคมเกษตรกรรม ปัจจุบันยังเป็น ครอบครัวขยายมากกวา่ ครอบครัวเดี่ยว ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ยังอาศัยในชุมชน บริการสุขภาพท่ีดูแลโดยใช้ชุมชน เป็นฐาน (Community-based care) สอดคลอ้ งกบั แผนผู้สูงอายุแห่งชาติฉบับที่ 2 ฉบบั ปรับปรงุ คร้ังที่ 1 พ.ศ. 2552 ที่มุ่งเน้นให้ครอบครัวและชุมชนเป็นด่านแรกในการเก้ือกูลเพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถดารงอยู่ในชุมชนได้ อย่างมคี ุณภาพได้นานที่สุด และเพิ่มบริการชุดดูแล (care package) เป็นชุดประสานงานการดูแลผู้สูงอายุท่ีมี ความตอ้ งการดูแลในระดบั ต่าง ๆ โดยมีสวสั ดิการจากรัฐเป็นระบบเสริม 1.6 บทบาทพยาบาล ผู้ดูแล ครอบครัว สงั คมตอ่ การดแู ลผสู้ ูงอายุ การศึกษาเกี่ยวกับผู้สูงอายุ (gerontological) มาจากภาษากรีก “gero”หมายถึง อายุมากข้ึน “ology”หมายถึง การศึกษา ดังน้ัน “gerontological”จึงเป็นการศึกษาในลักษณะของกระบวนการสูงอายุ รวมไปถงึ ปัญหาทางร่างกาย จติ ใจ เศรษฐกิจ สังคม และผลลัพธ์ของปัญหาที่เกิดข้ึนสาหรับผู้สูงอายุและสังคม ครอบคลุมถึงการพยาบาล การดูแลสุขภาพ และทุกเร่ืองทางด้านสังคม รวมท่ีอยู่อาศัย การศึกษา การ ประกอบอาชีพ และกฎหมาย (Williams, 2016) พยาบาลผสู้ งู อายุ มีหน้าทหี่ ลัก คือ การส่งเสรมิ ใหผ้ ้สู งู อายมุ คี ณุ ภาพชวี ติ (Quality of life) ดงั นี้ 1. การสง่ เสริมสุขภาพและป้องกันโรคในผู้สูงอายุทกุ ภาวะสขุ ภาพ ใหด้ ารงไว้ซงึ่ การมีคุณภาพชีวติ ท่ีดใี น บั้นปลายของชีวิต รวมถึง 1.1 ผสู้ ูงอายทุ มี่ ีสุขภาพดี (well elderly) โดยการส่งเสรมิ สุขภาพและป้องกนั โรคในระยะท่ี 1 (primary prevention) 1.2 ผู้สูงอายทุ เ่ี จ็บปว่ ยด้วยโรคเฉียบพลนั (acute illness) โดยการให้การพยาบาลตามอาการของ โรคและปอ้ งกันโรคในระยะท่ี 2 (secondary prevention) 1.3 ผูส้ ูงอายทุ ีเ่ จ็บป่วยด้วยโรคเร้อื รัง (chronic illness) โดยการสง่ เสริมระดับการชว่ ยเหลอื ตนเอง สงู สุดและลดภาวะทพุ พลภาพและป้องกนั โรคในระยะท่ี 3 (tertiary prevention) 2. สง่ เสรมิ ใหผ้ ้สู ูงอายมุ ีการตระหนักถงึ ตนเอง (self awareness) และการส่งเสรมิ การช่วยเหลือตนเอง (self care) เพื่อคงไว้ซ่ึงความมีคุณค่า การมีศักดิ์ศรี (dignity) และดารงไว้ซึ่งความภาคภูมิใจในตนเองของ ผ้สู ูงอายุ 3. ทางานร่วมกบั สหสาขาวิชาชีพ เพือ่ ใช้ความรูค้ วามเช่ียวชาญในวิชาชีพร่วมมือในการประเมนิ ปญั หา หาแนวทางในการแก้ไขปัญหาผู้สูงอายทุ ค่ี รอบคลมุ นอกจากให้การพยาบาลแล้ว พยาบาลต้องให้การดูแลผู้ดูแล ครอบครัว สังคมให้สามารถดูแล ผู้สูงอายุได้ โดยการให้สุขศึกษา การให้คาปรึกษา การติดต่อประสานงาน การจัดการในการดูแล การจัดการ ผู้ป่วยรายกรณี ผอู้ านวยความสะดวก และเป็นผ้พู ิทักษ์สทิ ธิผ์ สู้ ูงอายุ (วลัยพร นนั ทศ์ ุภวฒั น์, 2552) 11

สรุป การพยาบาลผู้สูงอายุในศตวรรษที่ 21 ท่ีกาลังก้าวสู่สังคมผู้สูงอายุเต็มรูปแบบ จากการเปลี่ยนแปลง โครงสร้างประชากร ส่งผลกระทบในวงกวา้ งในทุกระดับตั้งแต่ผู้สูงอายุ ครอบครัว ชุมชน สังคม ระดับประเทศ และท่ัวโลก รัฐบาลได้พยายามผลักดันส่งเสริมและสนับสนุนนโยบายด้านผู้สูงอายุ พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 เพ่ือท่ีคุ้มครองสิทธิผู้สูงอายุ และแผนผู้สูงอายุแห่งชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2545-2564) ท่ีมีการประเมิน แผนในช่วง 5 ปีแรก และปรับปรุงให้สอดคล้องกับสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงของผู้สูงอายุในปัจจุบัน ซึ่ง ขณะน้ีอยู่ในช่วง 5 ปีสุดท้ายของแผน ในยุทธศาสตร์ที่ 4 ด้านการบริหารจัดการเพื่อการพัฒนางานด้าน ผู้สูงอายุระดับชาติและการพัฒนาบุคลากรด้านผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเป็นแพทย์ หรือพยาบาลด้านผู้สูงอายุท่ีมี จานวนน้อยมากเมือ่ เปรยี บเทียบกบั ประชากรผู้สูงอายุในอนาคต จึงควรส่งเสริมการพัฒนาบทบาทพยาบาลใน การดแู ลผู้สูงอายุ เพอ่ื รองรับประชากรเข้าสู่สงั คมผสู้ งู อายอุ ย่างมีคุณภาพต่อไป 12

แบบฝึกหัดท้ายบท ขอ้ 1 จากการทอ่ี ายุขยั เฉลยี่ ของประชากรเพ่ิมขนึ้ การเตรยี มการรองรับที่เหมาะสมท่สี ุด คอื ขอ้ ใด 1. เพมิ่ สถานบาบัดและฟื้นฟสู ภาพ 2. จัดแคมเปญส่งเสริมสุขภาพ*** 3. เพิม่ สิทธิการรักษาพยาบาล 4. ให้วัคซีนป้องกันโรคตดิ ตอ่ ข้อ 2 ข้อใดไม่ใช่หน้าท่ีหลักของพยาบาลผู้สงู อายุ 1. สง่ เสรมิ ใหท้ างานเพื่อใหพ้ ง่ึ พาตนเองในบั้นปลายชวี ติ *** 2. ส่งเสริมใหด้ ารงความภาคภมู ิใจในตนเอง 3. ส่งเสริมให้มกี ารตระหนักถึงตนเอง 4. ส่งเสริมการชว่ ยเหลือตนเอง ข้อ 3 การดาเนินการตามพระราชบญั ญตั ิผู้สงู อายุ พ.ศ. 2546 ข้อใดทยี่ ังไมเ่ หน็ เป็นรปู ธรรมชัดเจน 1. การสงเคราะหเ์ บย้ี ยังชพี 2. การบรกิ ารทางการแพทยแ์ ละสาธารณสุข 3. การบริการสาธารณะ การชว่ ยเหลือค่าโดยสาร 4. การช่วยเหลอื ผูส้ งู อายุทไ่ี ด้รับอันตรายจากการทารุณกรรม ถูกทอดทง้ิ *** ข้อ 4 ปรชั ญาของแนวคิดพื้นฐานของการจดั ทาแผนผสู้ งู อายแุ หง่ ชาติ ขอ้ ใดไม่ถูกต้อง 1. มุง่ สร้างหลกั ประกันในวยั สงู อายุ 2. ผู้สูงอายสุ ่วนใหญเ่ ป็นบุคคลด้อยโอกาสหรอื เปน็ ภาระต่อสังคม*** 3. ผูส้ งู อายุมคี ุณค่าและศักยภาพ สมควรไดร้ บั การส่งเสริมสนับสนนุ ใหม้ ีสว่ นร่วมอันเปน็ ประโยชน์ ตอ่ สงั คม 4. ผ้สู งู อายุจานวนหน่ึงจะประสบความทกุ ข์ยาก และต้องการการเกื้อกูลจากสังคมและรฐั ขอ้ 5 แนวคดิ รปู แบบการบริการสขุ ภาพรองรับสังคมผูส้ ูงอายุ ข้อใดเหมาะสมกับบริบทประเทศไทยมากท่สี ดุ 1. การดแู ลโดยครอบครวั (Familial care) *** 2. การดแู ลในสถานดแู ลหรอื สถานพยาบาล (Institutional care) 3. การให้บริการ/การดูแลผู้ป่วยที่บา้ น (Home care หรอื Home services) 4. การดูแลผู้สงู อายุในสถานทพ่ี ักสาหรับผสู้ ูงอายุ (Residential care หรอื Residential services) 13

เอกสารอา้ งองิ กนษิ ฐา บุญธรรมเจรญิ และศิริพนั ธ์ สาสัตย.์ (2551). ระบบการดูแลระยะยาว: การวเิ คราะห์เปรียบเทียบเพื่อ เสนอแนะเชงิ นโยบาย. รามาธบิ ดพี ยาบาลสาร.14(3), 385-399. คณะกรรมการผสู้ ูงอายุแหง่ ชาติ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของมนษุ ย.์ แผนผสู้ งู อายุแหง่ ชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ. 2545-2564) ฉบับปรับปรุง คร้งั ที่ 1 พ.ศ. 2552 (พิมพค์ รั้งที่ 2). กรงุ เทพ: โรงพมิ พ์ ชมุ นมุ สหกรณ์การเกษตรแหง่ ประเทศไทย โครงการตาราสวัสดกิ ารวชิ าการ สถาบนั พระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสขุ . (2556). การพยาบาลผใู้ หญ่ และผสู้ ูงอายุ เลม่ 1 (พิมพ์ครั้งที่ 13). นนทบรุ ี: ยุทธรินทร์การพมิ พ์ จากัด. ปะราลี โอภาสนนั ท์. (2559). การพยาบาลผสู้ ูงอายุในศตวรรษท่ี 21. เชียงราย: ดาวเหนอื . พระราชบญั ญตั ิผสู้ งู อายุ พ.ศ. 2546. สบื ค้นเมื่อ 1 เมษายน 2558, จาก http://www.oppo.opp.go.th/info/pororborTH_46-2-53.pdf แผนผู้สูงอายุแหง่ ชาตฉิ บับท่ี 2 (พ.ศ.2545-2564) สบื คน้ เม่ือ 1 เมษายน 2558, จาก http://www.lib.ru.ac.th/journal/apr/apr13_op_plan_long2.html มูลนิธสิ ถาบันวจิ ยั และพฒั นาผู้สงู อายุไทย (มส.ผส.). (2559). สถานการณ์ผู้สงู อายุไทย พ.ศ. 2559. นครปฐม: พรนิ้ เทอร่ี. วลยั พร นันทศ์ ุภวฒั น.์ (2552) การพยาบาลผสู้ ูงอายุ ความทา้ ทายกับภาวะประชากรสูงอาย.ุ ขอนแกน่ : หจก.ขอนแกน่ การพมิ พ์. ศิรพิ นั ธ์ สาสตั ย.์ (2554). การพยาบาลผสู้ ูงอายุ: ปัญหาที่พบบ่อยและแนวทางในการดแู ล (พิมพ์ครั้งท่ี 3). กรุงเทพ: สานกั พิมพ์แหง่ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั . สถาบันวิจัยประชากรและสงั คม. (2558). สุขภาพคนไทย 2558. กรุงเทพ: อมั รนิ ทร์พร้ินต้ิงแอนด์พับลิสซ่ิง จากดั มหาชน. Williams, P. (2016). Basic Geriatric Nursing (6th). St. Louis, Missouri: Elsevier. 14