การทำสุ่มไก่

บันทกึ การอนุรักษ์สืบสานภูมปิ ัญญา “สุ่มไก่” วชิ า ส32104 ประวตั ศิ าสตร์ไทย04 จดั ทาโดย นายราเมศ พนั แจ่ม เลขท่ี 31 ช้ันมธั ยมศึกษาปี ท่ี 5/5 โรงเรียนภาชี “สุนทรวทิ ยานุกลู ” อาเภอภาชี จงั หวดั พระนครศรีอยุธยา สานกั งานเขตพนื้ ทีก่ ารศึกษามธั ยมศึกษาพระนครศรีอยธุ ยา

ภมู ปิ ัญญาไทยสาขาใด สาขาอตุ สาหกรรมและหัตถกรรม นบั พนั ปี มาแลว้ ที่มนุษยไ์ ด้ รู้จกั วธิ ีการนาวตั ถุดิบท่ีอยใู่ กลต้ วั มาดดั แปลงเป็ นส่ิงของ เคร่ืองใช้ เช่น สุ่มไก่ จากข้นั ตอนที่ง่ายจนวิวฒั นาการสู่ความละเอียด อ่อน ประณีตงดงามในเชิงศิลปะและประโยชน์ใช้ สอย จน สนองความตอ้ งการไดเ้ ป็ นอยา่ งดี และสืบทอดมาจนปัจจุบนั กรรมวิธีดงั กล่าว ช่วยให้มนุษยไ์ ด้ ผลิตส่ิงของเคร่ืองใชต้ ่างๆ ไว้ เป็ นจานวนมาก เราเรียกส่ิงประดิษฐน์ ้นั วา่ “หตั ถกรรม” สาขาการจดั การทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม โดยมีกลุ่มชุมชนไดน้ าไมไ้ ผม่ าทาสุ่มไก่โดยการทาข้นึ มาเพอื่ เป็ นการอนุรักษแ์ ละพฒั นาการใชป้ ระโยชน์ ใหเ้ กิดคุณค่าเพอ่ื สร้างรายไดไ้ หแ้ ก่ชุมชน

ลกั ษณะเด่นของภูมปิ ัญญา การสานสุ่มไก่ เป็ นภูมิปัญญาด้งั เดิมที่มีการสืบทอดตอ่ ๆกนั มาจากรุ่นสู่รุ่นจนถึงปัจจุบนั เป็ นผลิตภณั ฑท์ ่ี ทาจากวสั ดุธรรมชาติ ไมไ้ ผใ่ นชุมชน

ความสาคญั ของภูมปิ ัญญา..ต่อชุมชน 1. เป็ นผลิตภณั ฑท์ ่เี ป็นภูมิปัญญาทอ้ งถ่ิน ท่ีเป็นการสืบทอดภมู ิปัญญาจากรุ่นสู่รุ่น 2. เป็นวสั ดุอุปกรณ์ทีใ่ ชใ้ นการประกอบอาชีพของประชาชน 3. เป็ นผลิตภณั ฑท์ ผ่ี า่ นความเห็นชอบจากเวทปี ระชาคมเป็ นภมู ิปัญญาทอ้ งถิ่น

แนวทางการอนุรักษ์ภมู ปิ ัญญา 1.การรวมกลุ่มสรา้ งเครือขา่ ยในชุมชนสืบสานภมู ิปัญญาการทาสุ่มไก่ใหเ้ ป็นท่รี ู้จกั กนั 2.การถ่ายทอดและเผยแพร่โดยการบอกเล่าหรือการสาธิตวธิ ีการปฏบิ ตั ใิ นการทาสุ่มไก่ 3.การทาสุ่มไก่สามารถสร้างอาชีพเพอ่ื เพมิ่ รายไดใ้ หเ้ เก่ชุมชม

ข้นั ตอนการทาสุ่มไก่ 1. การจักตอกไม้ - ใชเ้ ล่ือยคนั ธนูเลื่อยตดั ขอ้ ปลอ้ งแรกของไผท่ ้งิ เพอ่ื ใหผ้ า่ ลาไผไ่ ดส้ ะดวก - ผา่ ลาไผอ่ อกมาเป็นเสน้ ๆ - จกั ตอกเสน้ ไผเ่ ป็ นตอกยนื ตอกยาว และตอกไผต่ ีน (ส่วนขอ้ ไผ่ที่มีตาไผ่) ความกวา้ งของตอกแต่ละแบบ โดยประมาณ คือ ตอกยนื 1.3–1.7 ซม. ตอกยาว 0.8 ซม. และตอกไผต่ ีน 1.6–2.0 ซ่ึงไผห่ น่ึงลาเหลาจกั ตอกได้ ตอกยนื ใชส้ านสุ่มไก่ได้ 1 ใบ และตอกยาวสานสุ่มไก่ได้ 2 ใบ ส่วนท่ีเป็ นขอ้ ไผน่ ามาเหลาเป็ นตะขอขอ้ ไผ่ หลกั หมุดยดึ หวั สุ่ม เพอ่ื ไม่ใหส้ ุ่ม ขยบั เขยอ้ื นในขณะ สานข้ึนรูป 2. การสานสุ่มไก่ - เร่ิมจากสานตอกยาวและตอกยนื เป็นหวั สุ่มแบบลายขดั 3. กระบวนการผลิต - ใชค้ อ้ นตอกตะขอขอ้ ไผห่ ลกั หมุดยดึ หวั สุ่มบนพน้ื ดินลานกวา้ ง เพอื่ ยดึ สุ่มไก่ ไวใ้ น การสาน ข้นึ รูป - ใชต้ อกยาวสานรอบ ๆ สุ่มไก่เพอ่ื ข้ึนรูปแบบลายหน่ึง (ยกหน่ึงขา้ มหน่ึง) โดยจดุ เริ่มตน้ ของตอก ยาวแตล่ ะ เสน้ เปลี่ยน ตาแหน่งไปเร่ือย ๆ เพอื่ ใหส้ ุ่มไก่ไดร้ ูปทรงกลม - สานตนี สุ่มไก่ โดยใชต้ อกไผต่ นี ประมาณ 5 เสน้ - ใชเ้ ลื่อยคนั ธนูเลื่อยตดั ส่วนตอกยนื ที่ยนื่ ยาวตีนสุ่มไก่ท้ิงไป