Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore เกาะตะรุเตา-อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะ

เกาะตะรุเตา-อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะ

Published by yalteiru_yalteiru, 2016-02-13 10:42:51

Description: เกาะตะรุเตา-อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะ

Search

Read the Text Version

อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะตะรุเตา

เกาะตะรุเตา อทุ ยานแห่งชาตหิ มู่เกาะตะรุเตา เม่ือครัง้ อดีต “เกาะตะรุเตา” เคยเป็นท่ีรู้จกั กนั ในฐานะของ “คุกนรก” และแหลง่ ซอ่ งสมุ ของ “โจรสลัดตะรุเตา” ผ้ดู รุ ้ายโหดเหีย้ ม แตป่ ัจจบุ นั เกาะแหง่ นีร้ วมถึงเกาะอ่ืนๆ ในบริเวณใกล้เคียงได้กลายเป็นแหลง่ท่องเที่ยวทางทะเลซง่ึ มีช่ือเสยี งโดง่ ดงั ไปทวั่ ทงั้ ในหม่ชู าวไทยและชาวตา่ งประเทศ ความอดุ มสมบรู ณ์และความงดงามของสภาพธรรมชาตติ า่ งๆ โดยรอบเขตพืน้ ที่ “อุทยานแห่งชาตหิ มู่เกาะตะรุเตา อ.เมือง จ. สตลู ” นนั้ ถึงกบั ทาให้นกั ท่องเท่ียวบางคนขนานนามหม่เู กาะแห่งนีว้ า่ เป็น “มัล ดฟี ส์ (MALDIVES) แห่งเมอื งไทย” เลยทีเดียว

• “ตะรุเตา” เป็นคาที่เพีย้ นมาจากคาวา่ “ตะโละเตรา” ในภาษามลายซู งึ่ มีความหมายวา่ “มีอ่าว มาก” เกาะตะรุเตาและเกาะอื่นๆ ในพืน้ ท่ีบริเวณใกล้เคยี งรวมทงั้ หมด 51 เกาะได้รับการประกาศให้เป็นเขต อทุ ยานแหง่ ชาติเม่ือวนั ท่ี 19 เมษายน พ.ศ. 2517 นบั เป็นอทุ ยานแห่งชาติลาดบั ท่ี 8 ของประเทศไทย ประกอบไปด้วยเกาะขนาดใหญ่ซงึ่ มีความสาคญั และเป็นที่รู้จกั อยหู่ ลายเกาะ อาทิเชน่ เกาะตะรุเตา , เกาะ ไข่ , เกาะอาดงั , เกาะราวี , เกาะหลีเป๊ ะ เป็นต้น ในครัง้ นีท้ ีมงานท่องเท่ียวดอทคอม (WWW.THONGTEAW.COM) จะขออาสาพาทา่ นผ้อู ่านทกุ ๆ ทา่ นไปทาความรู้จกั กบั เกาะสาคญั ๆ แตล่ ะ แห่งกนั แบบเจาะลกึ โดยเร่ิมต้นจากข้อมลู ประวตั คิ วามเป็นมารวมถงึ ข้อมลู สถานท่ีทอ่ งเท่ียวโดดเดน่ รอบๆ “เกาะตะรุเตา” ก่อนเป็นลาดบั แรก

• คุกนรกเกาะตะรุเตา บริเวณ “หมู่เกาะตะรุเตา – ลังกาวี (หม่เู กาะลงั กาวีอยใู่ นเขตประเทศมาเลเซียครับ)” เร่ิมเป็นท่ีรู้จกั ใน ฐานะของเส้นทางเดนิ เรือข้ามมหาสมทุ รมาตงั้ แตศ่ ตวรรษท่ี 1 เม่ือชาวฮินดพู วกแรกได้อพยพจากประเทศ อินเดยี ผ่านทางประเทศพมา่ และประเทศไทยไปยงั ประเทศอินโดนีเซยี ตามตานานเก่าแก่ของชาวเรือเลา่ ขาน กนั วา่ “เกาะตะรุเตา” มีอาถรรพ์ ผ้ใู ดซง่ึ หาญกล้าเดนิ ทางเข้าไปภายในป่าทบึ สเี ขียวชอมุ่ ท่ีมีอยอู่ ยา่ ง หนาแนน่ บนเกาะแห่งนีจ้ ะไมม่ ีโอกาสได้กลบั ออกมาอีก และผ้ทู ี่พกั อาศยั อย่ตู ามอ่าวตา่ งๆ ของเกาะตะรุเตา เป็นระยะเวลานานจะต้องตกเป็นเหย่ือของความหนาวเยน็ การจบั ไข้ อาการเพ้อ หรือแม้กระทงั่ ความตาย

• เน่ืองจากเกาะตะรุเตาเป็นเกาะซงึ่ ตงั้ อยกู่ ลางท้องทะเลลกึ ห่างไกลจากแผน่ ดนิ ใหญ่ คลนื่ ลมในฤดมู รสมุ รุนแรง อีกทงั้ ยงั ชกุ ชมุ ไปด้วยจระเข้และฉลาม เกาะแหง่ นีจ้ ึงได้รับการคดั เลือกจากรัฐบาลไทยให้ใช้เป็น สถานท่ีกกั กนั นกั โทษคดอี กุ ฉกรรจ์ รวมถงึ นกั โทษการเมืองตา่ งๆ โดยเม่ือวนั ที่ 30 กรกฎาคม พ.ศ. 2480 กลมุ่ บกุ เบกิ ของกรมราชทณั ฑ์ได้ขนึ ้ สารวจเกาะตะรุเตาบริเวณ “อ่าวตะโละอุดงั ” และ “อ่าวตะโละวาว” เพ่ือเตรียมการจดั ทาเป็นทณั ฑสถาน จวบจนกระทง่ั เมื่อเดอื นมิถนุ ายน พ.ศ. 2481 นกั โทษรุ่นแรกจงึ ได้ถกู สง่ มายงั เกาะแห่งนี ้

•• นกั โทษภายในทณั ฑสถานเกาะตะรุเตาจะถกู กกั กนั แบง่ แยกออกเป็น 2 กลมุ่ ได้แก่ “กลุ่มนักโทษคดี อุกฉกรรจ์ท่วั ไป” และ “กลุ่มนักโทษการเมือง” โดยกลมุ่ นกั โทษคดีอกุ ฉรรจ์ทว่ั ไปจะถกู ใช้งานอย่าง หนกั และได้รับการลงโทษอยา่ งรุนแรงหากกระทาผิดตอ่ ข้อกาหนดตา่ งๆ ของทณั ฑสถาน สว่ นกลมุ่ นกั โทษการเมืองนนั้ จะได้รับการปฏิบตั ิด้วยความเคารพมากกวา่ กลมุ่ นกั โทษคดีอกุ ฉกรรจ์ทวั่ ไป เน่ืองจากถือวา่ กลมุ่ นกั โทษการเมืองเป็นกลมุ่ นกั โทษท่ีมีความรู้สงู

• จากทณั ฑสถาน.....สู่.....อุทยานแห่งชาติ ในปี พ.ศ. 2491 กรมราชทณั ฑ์ได้ประกาศยกเลกิ การดาเนินการของทณั ฑสถานเกาะตะรุเตา สง่ ผลให้เกาะตะรุเตา กลายเป็นเกาะร้าง เวลาต่อมามปี ระชาชนจากจงั หวดั ต่างๆ เข้ามาจบั จองพืน้ ท่ีทากินบนเกาะและมกี ารตดั ไม้ทาลายป่ากนั อยา่ งมาก ในวนั ที่ 19 เมษายน พ.ศ. 2517 จงึ ได้มีการประกาศพระราชกฤษฎีกากาหนดให้เกาะตะรุเตา , เกาะอาดงั , เกาะราวี และเกาะเลก็ ๆ อ่ืนๆ ในละแวกใกล้เคียงรวมถึงน่านนา้ โดยรอบบริเวณนีเ้ป็นเขต “อุทยานแห่งชาตหิ มู่เกาะตะรุเตา”• ในปี พ.ศ. 2525 อทุ ยานแห่งชาตหิ มเู่ กาะตะรุเตาได้รับการยกยอ่ งจาก “องค์การศึกษาวทิ ยาศาสตร์และวฒั นธรรมแห่ง สหประชาชาติ (UNESCO : UNITED NATIONS EDUCATIONAL SCIENTIFIC AND CULTURALORGANIZATION)” ให้ เป็นมรดกแหง่ อาเซียน (ASEAN HERITAGE PARKS AND RESERVES)

• มรดกแห่งท้องทะเลอนั งดงาม อทุ ยานแห่งชาติหมู่เกาะตะรุเตาประกอบไปดว้ ยเกาะใหญ่นอ้ ยมากถึง 51 เกาะ มีเน้ือที่รวมประมาณ 1,490 ตารางกิโลเมตรสามารถจดั แบ่งออกเป็นหมู่เกาะใหญ่ๆ ได้ 3 หมู่เกาะ คือ “หมู่เกาะตะรุเตา” , “หมู่เกาะอาดงั – ราว”ี และ \"หมู่เกาะดง\" โดยในบริเวณ \"หมู่เกาะอาดงั – ราวี\" และ \"หมู่เกาะดง\" น้นั จะมีความใสของน้าทะเลรวมถึงมีความสวยงามของแนวปะการังมากกวา่ \"หมู่เกาะตะรุเตา\" นกั ท่องเที่ยวส่วนใหญ่จึงนิยมท่ีจะเดินทางไปพกั คา้ งแรมบน “เกาะหลเี ป๊ ะ” หรือ “เกาะอาดงั ” แลว้ เช่าเหมาเรือ – ซ้ือทวั ร์ดาน้ารอบๆ บริเวณหมู่เกาะในละแวกน้นั แทนท่ีจะเลือกพกั คา้ งแรมบนเกาะตะรุเตา (“เกาะหลีเป๊ ะ” ต้งั อยใู่ นเขตพ้ืนที่ของหมู่เกาะอาดงั – ราวี)

• “เกาะตะรุเตา” เป็นเกาะซงึ่ มีขนาดใหญ่ท่ีสดุ ในเขตอทุ ยานแหง่ ชาติหม่เู กาะตะรุเตา มี เนือ้ ที่ประมาณ 152 ตารางกิโลเมตร ด้วยสาเหตทุ ี่ตวั เกาะตะรุเตามีขนาดใหญ่ประกอบ กบั มีนกั ทอ่ งเที่ยวเลอื กพกั ค้างแรมบนเกาะแหง่ นีเ้ป็นจานวนน้อย จึงทาให้บรรยากาศ โดยรวมของเกาะตะรุเตาคอ่ นข้างเงียบสงบและมีความเป็นสว่ นตวั สงู นบั ได้ว่าเป็น สถานที่ทอ่ งเที่ยวทางทะเลซงึ่ เหมาะสาหรับนกั ทอ่ งเที่ยวผ้หู ลงใหลในเสน่ห์ของความ วเิ วกวงั เวงเป็นอย่างยิ่ง โดยรอบบริเวณเกาะตะรุเตามีสถานที่ท่องเท่ียวน่าสนใจสาคญั ๆ หลากหลายแห่ง เชน่ 1.อ่าวตะโละวาว 2.อ่าวพนั เตมะละกา 3.อา่ วเมาะและ เป็นต้น

• อ่าวตะโละวาว• ตงั ้ อย่ทู างทศิ ตะวนั ออกของเกาะตะรุเตา มลี กั ษณะเป็นหาดหนิ สลบั กบั ป่าชายเลนไมเ่ หมาะแกก่ ารลงเลน่ นา้ ด้านหน้าของอ่าวตะโละวาวมีสะพานทา่ เทียบเรือซง่ึ ทอดย่ืนยาวลงไปในท้องทะล สดุ ปลายสะพานทา่ เทียบเรือด้านทศิ เหนือมภี เู ขาหินปนู ขนาดใหญ่ตงั ้ ตระหงา่ นอยกู่ ลางผืนนา้ กว้าง ทิวทศั น์ของสะพานทา่ เทียบเรือและภเู ขาหินปนู ลกู นีถ้ ือเป็นเอกลกั ษณ์อนั โดดเด่นของอ่าวตะโละวาว

• เส้นทางศึกษาประวตั ิศาสตร์ตะโละวาวมีความยาวโดยประมาณ 1 – 2 กม. ใชเ้ วลาในการเดินเทา้ ไป – กลบั เฉลี่ย 1 – 2 ชม. (นบั จากจุดต้งั ตน้ บริเวณสะพานท่าเทียบเรือ) มีสถานที่น่าสนใจต่างๆ บนเสน้ ทางกลากหลาย แห่ง เช่น ตึกแดง , สุสาน 700 ศพ , เรือนนอนนกั โทษ , ฯลฯ นกั ท่องเที่ยวสามารถเดินทางมายงั สะพานท่า เทียบเรืออ่าวตะโละวาวไดโ้ ดยการเหมารถของอุทยานฯ มาจากที่ทาการกลางบริเวณ “อ่าวพนั เตมะละ กา” (สะพานท่าเทียบเรือบริเวณอ่าวตะโละวาวไม่อนุญาตใหเ้ รือนาเที่ยวเขา้ เทียบทา่ แต่จะใชเ้ ป็นจุดจอดเทียบ เรือของอุทยานแห่งชาติหมู่เกาะตะรุเตาในช่วงฤดูมรสุมเท่าน้นั กรณีที่นกั ท่องเที่ยวเลือกพกั อยบู่ ริเวณอ่าวแห่ง อ่ืนๆ ซ่ึงไม่ใช่ “อ่าวพนั เตมะละกา” สามารถติดต่อเจา้ หนา้ ที่ของทางอุทยานฯ ใหว้ ทิ ยเุ รียกรถมารับบริเวณอ่าว น้นั ๆ ได)้

• อ่าวพนั เตมะละกา• เป็นที่ตงั้ ของท่ีทาการกลางอทุ ยานแห่งชาติหมเู่ กาะตะรุเตา อย่ทู างด้านทิศตะวนั ตกของเกาะ ลกั ษณะหาด ทรายสขี าวเนือ้ เนียนละเอียดยาวประมาณ 1.5 กม. มีต้นสน , หกู วาง และ เตยทะเลขนึ ้ ยืนต้นตระหงา่ นอยู่ ตลอดแนวชายหาด อา่ วพนั เตมะละกามีความลาดเอียงของพืน้ ทรายใต้ทะเลตา่ ทาให้สามารถลงเลน่ นา้ ได้ อยา่ งคอ่ นข้างปลอดภยั นา้ ทะเลด้านหน้าอ่าวเป็นสีฟา้ ใสสวยงาม ในยามเย็นหากคณุ มีอารมณ์โรแมนตกิ มาก พอก็อาจจะมานงั่ รอชมพระอาทิตย์ลาลบั หายไปจากเส้นขอบฟ้าด้านหน้าอ่าวพนั เตมะละกาแห่งนีก้ ็ได้

• “ผาโต๊ะบ”ู เป็นจดุ ชมพระอาทิตย์ตกในช่วงเวลาเย็นอีกแห่งหนง่ึ ซง่ึ มีความสวยงามแปลกแตกต่างไปจากการ นง่ั ชมพระอาทิตย์ตกบริเวณด้านหน้าอ่าวพนั เตมะละกา เนื่องจากผาโต๊ะบเู ป็นจดุ ชมทิวทศั น์ที่มีความสงู เหนือ ระดบั นา้ ทะเลประมาณ 60 เมตร ณ จดุ ชมทิวทศั น์แหง่ นีน้ กั ท่องเทีย่ วจะสามารถมองเห็นอ่าวพนั เตมะละกา เบอื ้ งลา่ งได้ตลอดแนวความยาวทงั้ อา่ วรวมทงั้ ยงั สามารถมองเห็น “คลองพนั เตมะละกา” ซง่ึ ตงั้ อย่ทู างด้าน ทิศเหนือได้อีกด้วย เส้นทางเดนิ ขนึ ้ สผู่ าโต๊ะบตู งั้ อย่ดู ้านหลงั ที่ทาการกลางอทุ ยานแห่งชาตหิ ม่เู กาะตะรุเตา ใช้ เวลาในการเดนิ เท้าเพยี งแค่ 15 – 20 นาทีก็สามารถขนึ ้ ไปถงึ ศาลาชมทิวทศั น์บริเวณยอดผาได้โดยไม่รู้สกึ เหน่ือยสกั เท่าไหร่นกั

• บริเวณ “ปากคลองพนั เตมะละกา” เป็นท่ีตงั้ ของท่าเทียบเรือนาเท่ียว นกั ท่องเท่ียวทกุ ๆ คนซง่ึ ต้องการจะพกั ค้างแรมบนเกาะตะรุเตาจะถกู สง่ ขนึ ้ ฝั่ง ณ ทา่ เรือแห่งนี ้หากต้องการจะเชา่ เหมาเรือไป ดานา้ ตนื ้ รอบๆ เกาะตะรุเตา หรือจะเชา่ เรือคายกั พายไปยงั “ถา้ จระเข้ ” ซงึ่ ตงั้ อย่สู ดุ ปลายคลองพนั เตมะละกา ก็สามารถตดิ ตอ่ ได้ท่ีเคาน์เตอร์ประชาสมั พนั ธ์ของอทุ ยานฯ บริเวณทา่ เทียบเรือได้

หากเดินพ้นจากสะพานท่าเทียบเรือเข้าไปเลก็ น้อยกจ็ ะพบกบั อาคารหกเหลย่ี มสีนา้ ตาลแดงหลงั เลก็ ๆ ซง่ึ ตงั ้ อย่ทู างด้านทศิตะวนั ตกของถนน อาคารหลงั นีค้ ือ “ศาลเจ้าพ่อตะรุเตา” นกั ท่องเท่ียวบางสว่ นนิยมมากราบไหว้ขอพรให้ตนเอง เพ่ือนพ้อง และครอบครัวเดนิ ทางท่องเที่ยวโดยสวสั ดิภาพ เมอื่ เดนิ ลกึ เข้าไประหวา่ งทางจากท่ีทาการอทุ ยานแห่งชาติหมเู่ กาะตะรุเตามงุ่ หน้าสู่บริเวณเรือนพกั นกั ท่องเท่ียวจะได้พบกบั “อาคารแสดงนิทรรศการ” ซง่ึ มีการจดั แสดงภาพถ่าย ภาพวาด ซากสตั ว์ ข้อมลู ความรู้สภาพทางธรรมชาตโิ ดยรวมของอทุ ยานแห่งชาติหมเู่ กาะตะรุเตา รวมถึงยงั ได้มีการจดั แสดงข้าวของเครื่องใช้ตา่ งๆ ของนกั โทษท่ีมีความเกี่ยวข้องกบั ประวตั ิศาสตร์ของทณั ฑสถานเกาะตะรุเตาเอาไว้ด้วย นกั ท่องเที่ยวซงึ่ ต้องการจะทาความรู้จกั กบั อทุ ยานแหง่ ชาติหมเู่ กาะตะรุเตาอยา่ งลกึ ซงึ ้ แนะนาวา่ ควรแวะมาเย่ียมชมการจดั แสดงนิทรรศการภายในอาคารหลงั นี ้

• อ่าวเมาะและอา่ วสวยอีกแห่งหน่ึงทางดา้ นทิศตะวนั ตกของเกาะตะรุเตา ความยาวประมาณ 1 กม. อา่ วเมาะและมีบรรยากาศที่เงียบสงบมากกวา่ อ่าวพนั เตมะละกา ลกั ษณะชายหาดโคง้ คลา้ ยรูปพระจนั ทร์เส้ียว ทรายเน้ือเนียนละเอียดสีขาวอมน้าตาลอ่อน มีแมกไมน้ อ้ ยใหญ่ข้ึนยนื ตน้ ตลอดแนวชายฝั่งใหร้ ่มเงาคร้ึม อา่ วเมาะต้งั อยหู่ ่างจากอ่าวพนั เตมะละกาประมาณ 4 กม.นกั ท่องเท่ียวสามารถเดินเทา้ หรือจะเช่าเหมารถจากท่ีทาการฯ ไป – กลบั อ่าวเมาะและกไ็ ด้ (ไม่แนะนาใหเ้ ช่าเหมาเรือไป –กลบั ระหวา่ งปากคลองพนั เตมะละกา - อา่ วเมาะและเพราะไม่คุม้ ค่า)

• อา่ วเมาะและมีลานกางเต็นท์รวมถงึ ห้องนา้ เปิดให้บริการ แตห่ ากนกั ทอ่ งเท่ียวเลือกพกั ค้างแรมในบริเวณอ่าวแหง่ นีจ้ ะเดินทางไปท่องเท่ียวยงั จดุ น่าสนใจรอบเกาะแหง่ อื่นๆ ได้ ลาบาก (เวลาจะไปที่ไหนจาเป็นต้องให้เจ้าหน้าท่ีอทุ ยานฯ วทิ ยเุ รียกรถมารับครับ)

• “อ่าวสน” เป็นอา่ วที่มีช่ือเสียงในอนั ดบั ต้นๆ ของเกาะตะรุเตา ลกั ษณะหาดทรายขาว โค้งมนสลบั กบั หาดหิน ความยาวประมาณ 4 กม. บริเวณอ่าวสนเป็นท่ีตงั้ ของหน่วย พทิ กั ษ์อทุ ยานแห่งชาตหิ ม่เู กาะตะรุเตาท่ี ตต.4 (อ่าวสน) ทางด้านทิศตะวนั ออกเฉียงใต้ ของอา่ วสนมีนา้ ตกขนาดเลก็ ซงึ่ นกั ทอ่ งเที่ยวสามารถเดินเท้าไปถงึ ได้ 2 แหง่ คอื “นา้ ตกลูดู (อย่หู ่างจากอา่ วสนประมาณ 3 กม.)” และ “นา้ ตกโละโป๊ ะ (อย่หู ่างจากอ่าว สนประมาณ 5 กม.)” นอกจากจะมีทิวทศั น์ท่ีสวยงามแล้ว อา่ วสนยงั เป็นศนู ย์กลางในการอนรุ ักษ์พนั ธ์เุ ตา่ ทะเลของอทุ ยานแห่งชาติหมเู่ กาะตะรุเตาอีกด้วย อา่ วสนตงั้ อย่หู า่ งจากท่ีทาการฯ บริเวณอา่ วพนั เตมะละกาประมาณ 8 กม.นกั ทอ่ งเที่ยวสามารถเดนิ ทางมายงั อา่ วสนได้ 2 วธิ ี คือ เชา่ เหมารถสองแถวจากท่ีทาการฯ บริเวณอ่าวพนั เตมะละกา หรือ ตดิ ตอ่ เชา่ เหมาเรือจากท่าเทียบเรือบริเวณคลองพนั เตมะละกาก็ได้ (แนะนาให้เหมารถจะ ประหยดั เวลาในการเดินทางและประหยดั คา่ ใช้จ่ายมากกวา่ การเหมาเรือเยอะ แตไ่ ม่ แนะนาให้เดินเท้ามายงั อา่ วแหง่ นีเ้น่ืองจากระยะทางคอ่ นข้างไกล อีกทงั้ ยงั ต้องเดินขนึ ้ เนินสงู บางช่วงทาให้เสียเวลาและเหนื่อยมากพอสมควร)

• ดานา้ ตนื้ รอบเกาะตะรุเตา ดงั ทไ่ี ด้กลา่ วไปข้างต้นแล้ววา่ ทีมงานทอ่ งเที่ยวดอทคอมมี เวลาและงบประมาณในการเก็บภาพถ่ายรวมถงึ ข้อมลู สถานท่ีท่องเที่ยวตา่ ง ๆ อย่อู ยา่ ง จากดั ดงั นนั้ พวกเราจึงจาเป็นต้องเลอื กใช้งบประมาณก้อนนีใ้ ห้มีความค้มุ คา่ มากท่ีสดุ สาหรับการเดินทางในแตล่ ะครัง้ และการเลือกเช่าเหมาเรือของอทุ ยานฯ เพื่อเดินทางไป เก็บภาพถ่ายรวมถงึ ข้อมลู จดุ ดานา้ ตนื ้ รอบๆ เกาะตะรุเตา คอื ทางเลอื กซง่ึ พวกเราลง ความเห็นกนั วา่ น่าจะค้มุ คา่ มากท่ีสดุ



• แหลง่ อ้างอิง:• HTTP://WWW.THONGTEAW.COM/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8 %B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%97 %E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0 %B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8 %B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94 %E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%B9%E0%B8%A5/%E0%B9%80%E 0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%95%E0%B8%B0%E0%B 8%A3%E0%B8%B8%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%B2.HTML


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook