อริยสัจ 4 By ครูเต้ย อดิศร

. บทเรียนอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ E-book gggเรื่อง อริยสัจ4 นายอดศิ ร เจริญยง่ิ ครุศาสตรบณั ฑติ สังคมศึกษา มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั บุรีรัมย์

บทเรียนอิเลก็ ทรอนิกส์ E-bood เร่ือง อริยสัจ 4 ฉบับนี้จำทำขึ้นเพื่อเป็นสื่อในกำรจัดกำรเรียนกำรสอน วิชำสังคมศึกษำศำสนำและวัฒนธรรม ช้ันมัธยมศึกษำปีที่ 1 ประกอบด้วยควำมหมำยของหลักธรรมทำง พระพทุ ธศำสนำ อริยสจั 4 องค์ประกอบของหลกั ธรรมอริยสจั 4 คือ ทกุ ข์ สมทุ ัย นโิ รธ มรรค ข้ำพเจ้ำหวังเป็นอย่ำงยิ่งว่ำบทเรียนอิเล็กทรอนิกส์ E-bood เร่ือง อริยสัจ 4 ฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ต่อ นักเรียนและผู้สนใจทุกท่ำนไม่มำกก็น้อย ขอกรำบอภัยหำกมีข้อผิดพลำดและพร้อมนำข้อเสนอแนะไปปรับปรุง แก้ไขในโอกำสต่อไป นำยอดิศร เจรญิ ยิ่ง ผจู้ ดั ทำ

 ความหมายของอริยสัจ 4 1  ทุกข์ 2  สมุทยั 3  นิโรธ 4  มรรค 5  อ้างอิง 6

อริยสัจ 4 อริยสัจ หรือจตุรำริยสัจ หรืออริยสัจ 4 เป็นหลักคำ สอนหนึ่งของพระพุทธเจ้ำ ในพุทธศำสนำ อริยสัจ 4 คือ ควำมจริงอนั ประเสริฐ 4 ประกำร ควำมจริงอัน ประเสริฐ ควำมจริงของพระอริยบุคคล หรือควำมจริง ทีท่ ำให้ผ้เู ข้ำถึงกลำยเปน็ อริยะ ประกอบด้วย ทุกข์ ควำมจริงทีว่ ่ำด้วยควำมทกุ ข์ สมทุ ยั ควำมจริงที่ว่ำด้วยเหตใุ ห้เกดิ ทกุ ข นิโรธ ควำมจริงที่ว่ำด้วยควำมดบั ทุกข์ มรรค ควำมจริงที่ว่ำด้วยทำงแห่งควำม ดับทุกข์ 1

1. ทกุ ข์ (ธรรมที่ควรร)ู้ ทุกข์ คือ ความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ มนุษย์ทุก คนไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ ต่างก็มีความทุกข์ด้วยกัน ท้ังน้ัน ความทุกข์จึงเกิดขึ้นกับใครก็ได้ทุกขณะ เราจึงไม่ควร ประมาทและพรอ้ มที่จะเผชิญหน้ากับความจริงของทุกข์น้ันๆ ทกุ ข์คอื ความจริงข้อแรกในอริยสจั 4 ความทุกข์ หมายถึงความที่กายและใจทนสภาพบีบ คั้นได้ยาก เป็นสิ่งที่ต้องกาหนดรู้ เป็นผลที่เนื่องมาจากเหตุ ปัญหาของชีวิต พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ก็เพื่อให้ทราบว่า มนุษย์ทุกคนมีทุกข์เหมือนกัน ทั้งทุกข์ขั้นพื้นฐานและทุกข์ เก่ยี วกบั การดาเนินชีวติ ประจาวัน ทุกข์ขั้นพื้นฐาน คือ ทุกข์ที่เกิดจากการเกิด การแก่ และการตาย ส่วนทุกข์ที่เกี่ยวกับการดาเนินชีวิตประจาวัน คือ ทุกข์ที่เกิดจากการพลัดพรากจากสิ่งที่รัก ทุกข์ที่เกิดจาก การประสบกับสิ่งที่ไม่เป็นที่รัก ทุกข์ที่เกิดจากไม่ได้ดังใจ ปรารถนา รวมท้ังทุกข์ที่เกี่ยวกับการดาเนินชีวิตด้านต่างๆ อาทิ ความยากจน 2

2. สมทุ ยั (หลกั ธรรมทีค่ วรละ) สมุทัย คือ ความจริงที่ว่าด้วยเหตุเกิดแห่งความ ทุกข์ เพราะความทุกข์หรือปัญหาต่างๆ ที่เกิดขึ้น มีสาเหตุ เกิดจากอะไรบางอย่าง ไม่ได้เกิดขึ้นลอยๆ โดยไม่มีเหตุ สมทุ ัยคอื ความจรงิ ข้อทีส่ องในอรยิ สัจ 4 สมุทัย หมายถึงเหตุที่เกิดทุกข์ คือ กิเลสตัณหาที่ กระตุ้นจิตใจใหส้ ่ายแส่หาอารมณ์ที่ปรารถนา อยากได้ อยาก มี อยากเป็น และอยากพ้นไปจากภาวะไม่ปรารถนา เป็นเหตุ แห่งทุกข์ที่ต้องละ พระพุทธเจ้าทรงแสดงไว้ก็เพื่อให้ทราบว่า ทุกข์ท้ังหมดซึ่งเป็นปัญหาของชีวิต ล้วนมีเหตุให้เกิดเหตุน้ัน คือ ตัณหา อันได้แก่ความอยากได้ต่างๆ ซึ่งประกอบไปด้วย ความยดึ มนั่ 3

3. นิโรธ (หลกั ธรรมทีท่ าให้บรรลุ) นิโรธ คือ ความดับทุกข์หรือดับปญั หาต่างๆ พุทธ ศาสนามีหลักคาสอนเกี่ยวกับเรื่องความสุขมากมาย จุดหมายสูงสุด คือ นิพพาน เป็นบรมสุขที่สูงสุด นิโรธคือ ความจรงิ ขอ้ ที่สามในอริยสจั 4 นิโรธ หมายถึงความดับทุกข์ คือ ภาวะที่เป็นผล จากการดับตัณหาและสามารถพ้นจากทุกข์ได้เด็ดขาด เป็นภาวะที่ต้องทาให้ประจักษ์แจ้ง พระพุทธเจ้าทรงแสดง ไว้ก็เพื่อให้ทราบว่า ทุกข์คือปัญหาของชีวิตท้ังหมดที่ สามารถแกไ้ ขได้นน้ั ตอ้ งแกไ้ ขตามทางหรือวธิ แี ก้ 4

4. มรรค (หลักธรรมทีค่ วรเจริญ หรือทาให้เกิดขึ้น) มรรค คือ ข้อปฏิบัติที่ทาให้พ้นจากความทุกข์หรือ ปั ญ ห า ต่ า ง ๆ ข้ อ ป ฏิ บั ติ ใ ห้ ลุ ถึ ง ค ว า ม ดั บ ทุ ก ข์ ซึ่ ง มี องค์ประกอบ 8 ประการ อันเป็นข้อปฏิบัติที่เป็นแบบอย่าง หรือทางดาเนินชวี ติ ที่ดีเลิศ จดั เป็นเหตุที่ควรเจริญ คือ ลงมือ ปฏิบัติเพื่อให้เข้าถึงนิโรธ โดยสรุปเป็นหลักแห่งการศึกษา ปฏิบัติสาคัญได้ 3 ประการ คือ ศีล สมาธิ ปัญญา มรรคคือ ความจรงิ ขอ้ สุดท้ายในอริยสัจ 4 ประการ มรรค หมายถึงหนทางสู่การดับทุกข์ มีด้วยกัน ทั้งห มด 8 ประ ก าร คือ สั ม ม า ทิ ฏ ฐิ สั ม มา สั งกั ปปะ สัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ ถ้าท่านสนใจหาความรู้เรื่องมรรค อย่างละเอียด ให้ท่านอ่าน บทความเรื่องมรรค 8 ในเว็บติว ฟรีดูนะครบั จะมอี ธบิ ายเอาไว้อยา่ งละเอียด 5

อ้างอิง ราชบัณฑิตยสถาน. (2548). พจนานุกรมศัพท์ศาสนาสากล ฉบับ ราชบัณฑิตยสถาน. (พิมพ์ครั้งที่ 2 แก้ไขเพิ่มเติม). กรุงเทพฯ : อรณุ การพมิ พ์. หน้า 65-66. พระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต). “พุทธธรรม” มหาจุฬาลงกรณ ราชวิทยาลยั , 2546 https://www.tewfree.com/อ ริ ย สั จ 4 / สื บ ค้ น เ มื่ อ วั น ที่ 2 8 กมุ ภาพันธ์ 2565 6