การปลูกผักบนพื้น

กรมสง เสรมิ การเกษตร ISBN 974-9562-22-4

การปลกู ผกั บนพน้ื ทส่ี งู สารบัญ แครอท .................................................. 1 เทอรนิพ .................................................. 5 แรดิช .................................................. 9 สลัดนํา้ .................................................. 11 กะหล่าํ ปลีแดง.................................................. 14 ผักกาดหอมหอ ................................................ 18 เซเลอรี่ .................................................. 22 ชาโยเต .................................................. 26 หอมญี่ปุน .................................................. 31 กระเทียมตน .................................................. 35 ปว ยเหลง็ .................................................. 39 ผกั กาดหวาน .................................................. 43 กะหล่าํ ปม .................................................. 47 พรกิ หวาน .................................................. 50 พริกกะเหรย่ี ง .................................................. 57 พารสเลย .................................................. 60 ซกู ินี่ .................................................. 63 ศัตรพู ืชและกรรมวิธีในการควบคมุ ระบบ ผสมผสาน .................................................. 66 กลุมส่อื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ทสี่ งู แครอท ( Carrot ) ชอ่ื วิทยาศาสตร Daucus Carota Var.sativa พันธุทน่ี ยิ มปลูก New Kuruda, หงสแ ดง แครอท อยใู นวงศ Apiaceae ( Umbelliferae ) มีถ่นิ กาํ เนดิ อยแู ถบเอเชยี กลางจนถึงเอเชียตะวนั ออก แครอทเปนพชื สองฤดู โดยฤดแู รก เจรญิ ทางตน ใบ และราก ฤดทู ี่สองจะเจรญิ ทางดอก และเมลด็ แครอทเปนพืชกินหวั ทเ่ี จริญไดดใี นเขตหนาว อณุ หภมู ทิ ่ีเหมาะ สําหรบั การเจรญิ เติบโตของหัวอยรู ะหวา ง 18 – 21 ﾟC หากมคี วามแตกตา ง ของอณุ หภมู ริ ะหวา งผิวดนิ และระดับดินท่ีลึกลงไป 10 – 15 เซนตเิ มตร ถามากจะ ทําใหรปู ทรงของหวั ไมสม่ําเสมอ แครอทเปนพชื ที่ตองการแสงมาก โดยเฉล่ีย ประมาณ 9 – 14 ชวั่ โมง/วนั แครอทเจริญไดดใี นดินละเอียด มอี ินทรยี ว ตั ถุสูงและรวนซยุ หนาดนิ ลกึ เพ่อื ใหหัวแครอทลงหวั ไดดี ดินระบายนาํ้ ไดด ี ความเปนกรด เปนดา งของดนิ 6.5 – 7.5 1 กลุมสือ่ สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพื้นทีส่ งู การปลูก แครอทจะปลกู โดยวิธีหยอดเมล็ดในแปลงปลกู โดยตรง แตตนออ น ไมสามารถเจรญิ ขนึ้ ได ในกรณที ่มี หี นา ดินแหง ในสภาพแปลงปลูกทมี่ อี ณุ หภูมสิ งู ควรใหนาํ้ เพื่อรกั ษาหนาดนิ ใหมคี วามชมุ ชนื้ สมํา่ เสมอ จะชว ยลดอณุ หภมู ิของดนิ และตนออนจะสามารถ เจริญเติบโตไดดี การหยอดเมล็ด ควรหยอดตามแนวขวางของแปลง ระยะหาง ระหวา งตน 2 เซนติเมตร ระยะระหวางแถว 10 – 15 เซนติเมตร หยอดลึก 2 – 3 เซนตเิ มตร การถอนเพ่ือจดั ระยะ ควรเรมิ่ ถอนเมื่อมใี บจรงิ 2 ใบ ถอนใหมี ระยะหา งระหวางตน 5 เซนตเิ มตร และเมอ่ื มใี บจรงิ 3 - 6 ใบ ถอนใหห าง 10 เซนตเิ มตร การพนู โคน เพื่อปองกนั อาการไหลเ ขียวและตายนงึ่ เนอื่ งจาก แสงแดด ซ่ึงถือวา มีคุณภาพตํ่า ควรกลบ โคนตน 3 ครั้งเม่อื มใี บจรงิ 5 ใบ 7 ใบ และ 10 ใบ พูนโคนใหสูง 5 เซนติเมตร ขนาด ของหัวจะขน้ึ อยกู บั ระยะหางระหวางตนและ ระหวางแถว การใหน ํ้า ใหน าํ้ ทกุ วันอยา งสมา่ํ เสมอ แตอ ยา ใหนํ้าขงั แปลง เพราะจะทําใหห ัวเนา และควรรักษาความช้ืนใหเ พียงพอ ใน ระยะแรกของการปลกู เพื่อที่จะกระตุนการงอกในระยะแรก 2 กลมุ ส่ือสงเสริมการเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพ้ืนที่สงู ชวงเกบ็ เกี่ยวควรใหนํ้านอยลงเพอื่ ลดการเกดิ แงง และการแตกของหัว การใหปยุ ชนดิ และอัตราปุยที่ใชจ ะแตกตางกัน ข้ึนอยูกับสภาพ และความอดุ มสมบูรณข องดนิ โดยทั่วไปเนื่องจากเปน พชื ทน่ี ํารากมาใชป ระโยชน สภาพดินท่รี วนซยุ มหี นาดินลึกตอ งการปยุ หมกั หรือปุย คอกจํานวนมาก เพ่อื เพม่ิ ความสามารถในการอมุ น้าํ ของดนิ เพ่มิ ความอดุ มสมบรู ณแ ละเพิม่ ชอ งวาง ในดิน ซึง่ จาํ เปน สําหรับการเจรญิ ของราก แตค วรใชปยุ คอกทย่ี อยสลายแลว เนื่องจากมไี นโตรเจนตาํ่ ปุยคอกใหมจะมไี นโตรเจนสูงกระตุนใหรากเจริญ ผิดปกตแิ ละไมส ามารถขายได การใสป ุยแบบหวา นทวั่ แปลง และคลุกเขากบั ดินกอ นหยอดเมล็ด จะใหผ ลดีกวาการใสร องกนหลุมหรือใสด านขาง การใหป ุย ไนโตรเจนในระยะท่มี ี ความชื้นสงู จะชว ยเพ่ิมผลผลิตไดและปยุ ไนโตรเจนในรูปแอมโมเนยี จะใหผล ดที สี่ ุด การใชปยุ สตู ร 13 – 13 – 21 อตั รา 80 – 100 กิโลกรมั /ไร หวาน กอนหยอดเมล็ดใชสูตร 15 – 0 – 0 ใสหลงั ปลกู 10 – 20 กโิ ลกรัม/ ไร การใส ปยุ ไนโตรเจนมากเกินไปจะทาํ ใหพืชสรางใบมาก จะทาํ ใหรากแขนงและรากฝอย เจรญิ มากเกนิ ไป การเกบ็ เกย่ี ว ระยะเก็บเกี่ยวของแครอทจะเก็บเก่ียวเมอ่ื อายุ ประมาณ 80 – 100 วันหลังหยอดเมลด็ หรือดูขนาดของหัว 3 กลมุ สื่อสงเสรมิ การเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพน้ื ทสี่ งู มีเสน ผาศูนยก ลางไมนอ ยกวา 3 เซนติเมตร ตอ งไมใหญเ กินไป ตดั แตง ใบให เหลอื ความยาว 5 – 7 เซนติเมตร ทําความสะอาดหัว ผึง่ ใหแ หงในทร่ี มกอนบรรจุ ภาชนะ เขงหรอื ลังควรรองดวยกระดาษกอนเพอ่ื ปองกันความเสียหายขณะท่ี ขนสง คุณคา ทางโภชนาการ แครอทเปนพชื ทอี่ ดุ มไปดว ยสาร Beta Carotene โดยเฉพาะบริเวณ สว นของเปลอื กแกซง่ึ สามารถเปลี่ยนเปนวิตามินเอสูง ( 11,000 IU ) นอกจากน้ี ยังมวี ิตามนิ บี 1 บี 2 และ วิตามินเอ ชวยทาํ ใหร างกายมีภูมติ อ ตานโรคหวัด ปอ งกนั โรคมะเรง็ ปอ งกนั อาการผิดปกติในกระดกู โรคผิวหนัง และรักษาสายตา การใชป ระโยชน แครอทสามารถนํามาประกอบอาหารมา ห่นั บางๆ ทําสลัด ผัดผัก ตม จืด ทาํ สมตํา ตกแตง อาหารในจานหรอื ทาํ เปนขนม 4 กลมุ ส่ือสงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้นื ทสี่ งู เทอรนพิ ( Turnip) ช่อื วทิ ยาศาสตร Brassica Campestris var. rapa พนั ธทุ ่นี ิยมปลูก Tokyo Market, Tokgo Cross. เทอรนิพ จัดเปนพชื ในเขตหนาว และอบอุน ปลูกงาย อายสุ น้ั มีแหลงกําเนดิ ในประเทศรัสเซีย และไซบีเรีย รบั ประทานสวนของรากสะสม อาหารทขี่ ยายใหญและเรยี กวา หวั ( Swallen root ) ซงึ่ มรี สหวาน กรอบ นยิ ม บรโิ ภคกันมากในเขตรฐั ทางภาคใตของสหรัฐอเมรกิ าและยุโรป สําหรบั ประเทศ ไทยยงั ไมเ ปน ทแ่ี พรห ลาย เน่อื งจากคนไทยนิยมบริโภคหวั ผกั กาดจีนมากกวา การเตรยี มกลา หยอดเมลด็ ในแปลงปลกู ตามแนวขวาง ระยะหา งระหวา งแถว 25 เซนตเิ มตร ระวงั อยาหยอดเมล็ดใหลึกเกินไป 5 กลุมสอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพ้ืนท่สี งู การเตรยี มดนิ ขดุ ดนิ ตากแดดไว 2 สัปดาหโรยปนู ขาว อตั รา 100 กรัม/ตารางเมตร แลวยกแปลง การปลูก กําจดั วัชพืช ข้ึนแปลงกวาง 1 เมตร ยอยดินใหละเอียด ใสป ยุ สูตร 12 – 24 – 12 อตั รา 30 กรัม/ตารางเมตร ปยุ คอกอตั รา 1 กิโลกรมั /ตารางเมตร คลกุ ผสมใหท วั่ ปรับหนา ดนิ ใหเรียบขีดรองลึก 0.5 เซนติเมตร ระยะปลูก 20 เซนตเิ มตร ระหวางแถว 10 เซนติเมตร หยอดเมล็ดแลวกลบดิน เม่อื อายไุ ด 10 – 15 วนั หลงั จากหยอด เมลด็ ถอนแยกตนออนแอท้ิง กาํ จัดวัชพืช ทํารอ งลึก 2 – 3 เซนตเิ มตร โรยปุย สูตร 8 – 24 – 24 ลงรอ ง กลบดนิ และรดนํ้า คอยดแู ลใหนํ้าอยา งสมา่ํ เสมอ ระวงั อยาใหข าดน้าํ และนา้ํ แฉะจนเกนิ ไป การเก็บเก่ียว เกบ็ เกยี่ วเมอ่ื อายุได 40 – 50 วนั โดยถอนดว ยมือ ตัดใบ ใหเหลอื กา นยาว 1 น้ิว ระวงั อยาใหผ ิวถลอก หรอื ชํ้า ลา งหวั ใหส ะอาด ผ่งึ ใหแ หง คณุ คา ทางโภชนาการ เทอรนพิ เปนผกั ทีม่ วี ิตามนิ เอ วิตามินซี และวติ ามนิ บี ในปรมิ าณสงู โดยเฉพาะถา ปลูกในบริเวณที่มีความเขมของแสงสูง ปรมิ าณ วติ ามนิ ซีในหวั เทอรนิพจะสงู ขน้ึ ไปดวย นอกจากน้ี ยงั มธี าตอุ าหาร เชน แคลเซียม และคารโ บไฮเดรต 6 กลมุ สอ่ื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพื้นท่ีสงู การใชป ระโยชน สามารถนํามาประกอบอาหารไดเ ชนเดียวกบั หวั ไชเทา ประกอบ อาหารไดท้ังหัวและใบ เชน ตมจดื ตมซุป นํามาดอง แกะสลัก เพือ่ นาํ มาประกอบ อาหาร นงึ่ กับเนอ้ื สัตว หรืออาหารทะเล หรือนาํ มารบั ประทานดิบ ๆ หรือทําสลัด 7 กลุมสอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพื้นทส่ี งู แรดชิ ( Radish ) ชื่อวทิ ยาศาสตร Raphanus sativus ,L.var.radicula. พันธทุ ่ีนยิ มปลูก Comett, Novired, Cherry Belle แรดิช เปนพชื ตระกลู กะหล่ํา เจริญเติบโตเร็ว อายุการเกบ็ เกี่ยวสน้ั ปรับตวั เขา กบั สภาพแวดลอมตา ง ๆ ไดดี เปนพชื สองฤดูแตปลกู เปนพืชฤดูเดียว สวนที่นาํ มาบรโิ ภคคือสว นของรากสะสมอาหารมขี นาดเสนผา ศูนยกลาง 2 – 5 เซนติเมตร แรดชิ อยใู นกลมุ พืชเขตหนาว อณุ หภมู ทิ ่ีเหมาะสมอยรู ะหวาง 15 – 20ﾟC หากอุณหภมู ิสงู เกินไปจะมีการเจรญิ เติบโตทางใบมาก หัวมขี นาด เล็ก รปู ทรงผดิ ปกติ เน้อื ฟา ม แข็ง และมีกล่นิ ฉุน ดนิ ปลูกตอง รว นซยุ หนา ดินลึก ระบายนาํ้ ดี และมอี นิ ทรยี วตั ถุสงู 8 กลุม ส่ือสงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพื้นทส่ี งู การเตรยี มดิน โรยปนู ขาวละเอียด อัตรา 100 กรัม/ตารางเมตร ขุดตากดินไว ประมาณ 14 วัน แลวเกบ็ วัชพืชท้งิ ขึน้ แปลงกวาง 1 เมตร ยอยดินใหละเอียด ใสป ุย สูตร 12 – 24 – 12 อัตรา 30 กรมั /ตารางเมตร ใสปยุ คอกอัตรา 1 กิโลกรัม/ตารางเมตร และโบแรกซ อัตรา 1 กรัม/ตารางเมตร คลุกเคลา ให เขา กัน การปลูก แชเมล็ดในน้ําอนุ อณุ หภูมิ 50ﾟC เปน เวลา 25 – 30 นาที เพอื่ กาํ จดั โรคท่ตี ิดมากับเปลือกหุมเมล็ด นําออกมาผึง่ ใหเ ปลือกแหง แลวหยอดเมลด็ โดยทาํ รองปลูกตามขวางของแปลงหางกนั 5 – 10 เซนตเิ มตร หยอดเมล็ดลกึ 1 – 2 เซนติเมตร หา งกนั 2.5 – 5.0 เซนติเมตร ข้ึนอยูกับฤดปู ลกู สายพันธุ ขนาดทรงตน การปลูกถ่เี กนิ ไปทําใหหัวมีรูปรางและขนาดไมสมาํ่ เสมอ แรดิชเปน พชื ท่ีระบบรากตน้ื อายุการเก็บเกี่ยวเรว็ ตองการความช้ืน พอเพยี งและสมํา่ เสมอ เพือ่ การเจรญิ เตบิ โต ใหผลผลติ และมีคณุ ภาพสูง เม่ือแรดชิ อายไุ ด 10 – 15 วนั ถอนแยก กาํ จดั วัชพืชและละลายปยุ 8 – 24 – 24 รด 9 กลุมสอ่ื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพนื้ ท่ีสงู การเกบ็ เก่ยี ว โดยทัว่ ไป จะเก็บเกย่ี วเม่ือแรดชิ มอี ายุ 21 – 40 วนั หลงั หยอดเมล็ด ข้ึนอยูก ับฤดูกาลและสายพันธุ การเกบ็ เกย่ี วโดยการถอนดวยมอื ตัดใบใหเ หลอื กา นใบยาว 5 เซนติเมตร อยาใหสีผวิ ลอก ช้ํา คดั หัวทมี่ ตี ําหนิ รปู รางผิดปกตทิ ้ิง คณุ คาทางโภชนาการ มีแคลเซยี ม ฟอสฟอรัส คารโบไฮเดรตสูง และวิตามินชนิดตา ง ๆ การใชป ระโยชน แกะสลัก ตกแตงอาหารเพือ่ ความสวยงาม รวมกบั สลดั รับประทาน ดิบ เปนเครอื่ งจ้ิม ดองรวมกบั ผักชนิดอ่ืน ๆ ประกอบอาหาร เชน ตมซุป ตมจืด 10 กลุมสือ่ สง เสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ที่สงู สลัดนํ้า ( Water cress ) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Nasturtium officinale R. Br. สลดั นํา้ เปนพชื วงศเดยี วกับกะหลํ่าปลี มถี ิน่ กําเนิดอยูแถบ ตอนเหนอื ของยโุ รป และเอเชยี ตองการความชื้นสูง และเจรญิ ไดดใี นพ้ืนท่ี ๆ มีระดับนาํ้ ตืน้ ( 5 – 10 เซนตเิ มตร ) มนี าํ้ สะอาดไหลผานชา ๆ ตลอดเวลา รากสามารถเจรญิ จากขอ ตนจะแตกกิ่งมาก อาจจะเลอ้ื ยหรอื ลอยน้าํ ถาปลูกใน ท่ี ๆ ไมมีการหมุนเวยี นของนํา้ จะทําใหน้ําเนา เสยี และสลัดนํา้ จะตาย ในกรณีท่ี ไมส ามารถหาแหลงปลูกในที่มนี าํ้ ไหลผานได อาจจะปลูกตามขอบบอ โดย สูงกวา ระดับนา้ํ 15 เซนตเิ มตร และบงั รมเงา หรืออาจจะปลูกในพืน้ ที่ ๆ รม รําไร และใหน้ําพน ฝอยวันละ 2 ครัง้ การปลกู เพอ่ื บริโภคในครอบครัว และปลูกเปนไมประดบั อาจจะปลกู ในกระถางหรือถาดปลูก โดยการผสมวสั ดุปลูกลงไปในภาชนะสูง 5 – 7 เซนติเมตร ใชถาดรองภาชนะ และใสน ํ้าใหส ม่าํ เสมอ วางไว ใกลหนา ตา งหรือท่ี ๆ ไดรบั แสงราํ ไร 11 กลุม สื่อสง เสริมการเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพน้ื ท่ีสงู พันธุ สายพนั ธดุ ้ังเดิมพบในลาํ ธารท่มี รี ะดับนาํ้ ต้นื ไหลผานชา ๆตลอดเวลา มี 2 สายพันธุ คือ 1. พันธุสเี ขยี ว เปนสายพนั ธทุ ต่ี อ งการสภาพอากาศอบอนุ ตดิ ดอก และเมลด็ งาย 2. พันธุสีนํ้าตาล เปนสายพันธุท ่คี อนขางทนทานตอ อุณหภูมติ า่ํ ตดิ ดอกและเมล็ดยาก ขยายพันธุโดยการปก ชําตน การเตรียมแปลงปลูก การเตรียมแปลงปลกู ในท่ี ๆ ไมส ามารถรักษาระดบั น้ําได ควรใช พลาสตกิ รองกน บอ ผสมดนิ รวน ปุยหมกั ปยุ คอกเกา ปยุ เคมสี ูตร 12 – 24 – 12 ใสลงในบอ ใหส ูง 25 – 30 เซนตเิ มตร เกล่ียหนา ดนิ ใหเรยี บ และทุบใหแ นน เพื่อปอ งกนั การชะลางหนาดิน ทําขอบบอ สูง 20 – 30 เซนติเมตร วางกอนหิน ในบอ เพ่อื ความสะดวกในการเก็บเกี่ยว การปลูกเพอ่ื การคาสามารถทําแปลงปลกู คลายการทาํ นา โดยเตรียม ดินเชนเดยี วกบั การปลกู ในบอ การเพาะปลกู สลดั น้าํ ขยายพนั ธไุ ดโดยการใชเมลด็ หรือการปก ชําตน การ ขยายพันธโุ ดยเมล็ดจะรดนํา้ แปลงปลกู ใหมีความชุมชนื้ พอสมควร เมลด็ มขี นาด เลก็ มากควรผสมกบั ทรายละเอียดในปริมาตรทเี่ ทากันหวา นบาง ๆ ทวั่ แปลงปลูก ไมต องกลบเมลด็ และระวังอยาใหม นี า้ํ ขงั รักษาหนา แปลงใหม ีความชุมชน้ื ตลอดเวลา เมอื่ เมลด็ เริม่ งอกจงึ คอ ย ๆ เพ่ิมระดับนาํ้ การปลกู โดยใชตน ปก ชาํ ควรเดด็ ใบทีอ่ ยูสวนบนออก และปก ชําโดยใชร ะยะปลูก 5 x 5 เซนติเมตร ภายใน 2 วัน 12 กลมุ ส่อื สงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ท่สี งู ตนจะงอกราก เม่ือตนเจริญเติบโตสงู 10 – 15 เซนติเมตร ใหเด็ดยอด เพอ่ื ใหแตก ก่งิ ขา ง การเพิ่มจํานวนกงิ่ ตอตน จะทําใหผลผลิตสงู การปลูกในท่ๆี มอี ุณหภมู ิ ต่าํ กวา 10ﾟC ควรคลมุ บอพลาสติกเพ่ือเพม่ิ อุณหภมู ิ ทกุ 2 – 3 เดือน ใหระบาย นาํ้ ทิง้ ใสป ุย คอกและปุยเคมี เพอื่ ใหตน เจริญเติบโตรวดเร็วและสมบูรณ เมอ่ื มี ปญหาการเขา ทําลายของหนอนใยและหมัดกระโดด ควรใชม ุงตาขา ยคลมุ แปลง ปลูก การเกบ็ เก่ียว การปลกู ในพื้นท่ี ๆ มนี ํ้าไหลผานตลอดเวลาใหปยุ อยา งพอเพียง สมาํ่ เสมอ ไมเก็บเก่ยี วมากครงั้ จนเกินไป จะสามารถเก็บเก่ียวไดหลายป ในกรณี ท่ตี นโทรม ผลผลิตตํ่า ควรปลูกใหมโดยการปก ชาํ และหลงั การเกบ็ เกย่ี วแตละครัง้ ควรใสป ุย ไนโตรเจน คณุ คา ทางโภชนาการ สลดั น้ํามวี ิตามินเอ ไรโบฟลาวิน เหลก็ และโปรตีน มสี รรพคุณลดความดนั โลหติ การใชป ระโยชน ใบใชประกอบอาหาร เชน สลดั ผัก ผดั น้ํามัน ตม จดื หรือใสแซนวิช 13 กลุมสอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพื้นที่สงู กะหล่ําปลีแดง ( Red Cabbage ) ช่ือวิทยาศาสตร Brassica oleracea var. rubra พนั ธทุ ี่นิยมปลกู Ruby Ball, Ruby Perfection กะหลาํ่ ปลีแดง จดั อยใู นวงศ Brassicaceae ( Cruciferae ) เปน พชื ลมลกุ สองป มลี ักษณะคลา ยกะหลา่ํ ปลีธรรมดาแตมีสแี ดง เน่ืองจากใบมสี าร anthocyanin จํานวนมาก ลกั ษณะลําตน ส้ันมาก ใบเรียงตัวสลับซบั ซอนกันแนน หลายชัน้ หัวกลมหรอื คอ นขา งกลม กะหลาํ่ ปลแี ดง สามารถขนึ้ ไดในดนิ แทบทุกชนิด โดยเฉพาะดนิ ที่มี ลกั ษณะโปรงและรว นซุย มีความชน้ื ในดิน และมคี าความเปน กรดเปนดาง อยใู นชวง 6 – 6.5 สําหรบั อณุ หภมู ทิ เี่ หมาะสมสําหรับการเจริญเตบิ โตอยูระหวา ง 15 – 20 ﾟC การเตรยี มดนิ กะหล่าํ ปลีแดง สามารถเจริญเตบิ โตไดด ี ในดินรวน ปนทราย ไถดนิ ใหลกึ ประมาณ 20 เซนติเมตร ตากแดดท้งิ ไว 14 กลมุ สื่อสง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพื้นที่สงู ประมาณ 1 – 2 สปั ดาห ใสป ยุ คอกหรือปยุ หมกั อตั รา 3 – 4 ตนั /ไร และปยุ สตู ร 15 – 15 – 15 อตั รา 50 ตารางเมตร/ไร คลุกเคลาใหเ ขา กนั แลว พรวนดินให ละเอียด ยกทําแปลง กวา ง 1 เมตร ปลกู 2 แถว ความยาวแลวแตส ะดวก การปลูก การปลกู กะหล่าํ ปลแี ดงทีน่ ิยมทาํ ได 2 แบบ คอื 1. การหยอดเมล็ดในแปลงปลูก เหมาะสาํ หรบั พืน้ ท่ี ที่เตรียมดิน ดีแลว จงึ เหมาะตอการงอกของเมล็ด การเจริญเตบิ โตระยะแรกควรใหนํ้า สมา่ํ เสมอ วิธนี ้ีประหยดั แรงงานและเกบ็ เกี่ยวเรว็ ข้นึ แตม ขี อ เสียตอ งใชเมล็ด มากและจะตอ งถอนใหเ หลือ 1 ตน เมื่อเริ่มมีใบจริง 2. การยายกลาปลูก วธิ นี ี้จะตองมกี ารเตรยี มแปลงเพาะกลาอยางดี จะตองยกแปลงสงู เพอ่ื สะดวกในการระบายนํา้ ควรใชทรายกลบบนแปลงใหหนา ประมาณ 1 – 2 นิ้ว แลว จึงหวานเมลด็ ลงบนแปลงปลูก ความกวา งของแปลง 1 เมตร ความยาวข้ึนกับพืน้ ท่ี เมอ่ื ตนกลา มีใบจริง 2 – 3 ใบ จงึ ยา ยปลูก โดยใช ระยะปลกู ระหวา งแถว 40 เซนตเิ มตร ระหวางตน 40 เซนติเมตร การปลูกจะปลกู เปน แบบแถวเดยี วหรือแถวคูกไ็ ด 15 กลมุ สอื่ สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้ืนท่ีสงู การใสปยุ เนื่องจากกะหลํา่ ปลีแดงตองการปยุ ไนโตรเจน และโปตสั เซียมใน ปรมิ าณสงู ควรใชปุยสตู ร 13 – 13 – 21 หรือ 14 – 14 – 21 ในอัตรา 100 – 150 กิโลกรัม/ไร ควบคูไปกับการใหปยุ ไนโตรเจน ( 15 – 0 – 0 ) ใน อตั รา 20 – 25 กิโลกรัม/ไร ควรแบง การใหป ุย เปน 2 คร้งั ครั้งแรกใสเพียงครึ่งหน่งึ โดยใสร องพ้ืน ขณะปลกู ครง้ั ท่สี องใสป ุยท่ีเหลอื ท้งั หมด เม่อื พืช อายปุ ระมาณ 14 วัน หลังจากยา ยปลกู ใสป ุย ไนโตรเจน แบง ใส 2 ครง้ั โดยใสแบงโรยขา งตนอายุ 20 วนั และ 40 วัน การใหนํ้า สําหรับการใหนํา้ ควรใหอยา งพอเพียง เน่อื งจากกะหลํา่ ปลแี ดงเปน พชื ท่ีตอ งการความช้นื ในดินมาก ระยะท่กี ะหล่ําปลแี ดงตองการนํา้ มากทส่ี ดุ ไดแก ระยะเร่ิมหอปลีและระยะการเจริญเติบโตเตม็ ที่ ( ประมาณ 4 สปั ดาหกอ นเกบ็ เกีย่ ว ) การเก็บเกย่ี ว อายุของกะหลํา่ ปลแี ดงแตละพันธไุ มเหมือนกนั สําหรับพันธทุ ่นี ิยม ปลกู บานเรา เก็บเกยี่ วเมอื่ อายปุ ระมาณ 50 – 60 วนั ถา เปนพันธุหนกั อายุ ประมาณ 120 วัน โดยสงั เกตไดจากหัวดอกกะหลาํ่ ปลแี ดงจะแนน มีสีแดงชดั เจน การตัดกะหลาํ่ ควรจะสง ถงึ ตลาดใหเ ร็วท่สี ุด 16 กลุมสอื่ สง เสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพื้นท่ีสงู คุณคา ทางโภชนาการ กะหลาํ่ ปลีแดงเปน พืชทม่ี ีเย่อื ใยอาหารสูง และอุดมไปดว ยคณุ คา สารอาหารหลายชนิด เชน โปรตีน ( สาร indoles ซงึ่ เปน ผลึกท่แี ยกมาจาก trytophan กรดอะมโิ นทีจ่ าํ เปนตอรางกาย ) คารโบไฮเดรต โซเดยี ม วิตามนิ ซี ซึ่งพบคอนขา งมากกวากะหลํ่าปลีสีเขยี วถงึ สองเทา ซ่ึงจะชวยปอ งกันโรค เลือดออกตามไรฟน มสี ารซัลเฟอร ( sulfer ) ชวยกระตุนการทํางานของลาํ ไส- ใหญ และตา นสารกอมะเรง็ ที่เขา สรู า งกาย การกนิ กะหลา่ํ ปลีแดงบอย ๆ จะชว ยลดโอกาสการเปนมะเร็งลําไสใหญ โรคมะเร็งในชองทอ ง ลดระดบั คลอเรสเตอรอล และชวยระงับประสาท ทําใหนอนหลับไดดี นา้ํ กะหล่าํ ปลแี ดง ค้ันสด ๆ ชวยรักษาโรคกระเพาะ อยา งไรกต็ าม กะหลาํ่ ปลีมสี ารชนดิ หน่ึง ทีเ่ รียกวา goitrogen เลก็ นอย ถา สารน้มี มี ากจะไปขัดขวางการทํางานของ ตอมไทรอยด ทําใหนําไอโอดนี ในเลือดไปใชไ ดนอ ย ดงั นน้ั ไมค วรกนิ กะหลํา่ ปลี แดงสด ๆ วันละ 1 – 2 กิโลกรมั แตถ า สุกแลวสาร goitrogen จะหายไป การใชประโยชน นํามาใชตกแตง อาหารหรอื แกะสลัก แตง รวมกบั สลดั ผัก รับประทานดิบกบั เครื่องจ้มิ ดอง ตนุ กับเน้อื สัตวแบบ อาหารจนี 17 กลมุ ส่ือสง เสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ท่สี งู ผักกาดหอมหอ (Head Lettuce, Iceberg type, Crisp Lettuce) ช่ือวิทยาศาสตร Lactuca sativa var. capitata พนั ธทุ ่นี ยิ มปลูก Summerlake , Kina Crown. Alpen , Great lake 659, Ballard ผักกาดหอมหอ สลดั ปลี ผักกาดแกว หรือสลัดแกว จัดอยูในวงศ Asteraceae ( Compositae ) ชื่อ Head Lettuce เปนผักรบั ประทานใบ เน้ือใบหนา กรอบเปน แผนคลน่ื หอเปน หัว เปนพืชท่ปี ลกู งา ย ตลาดมคี วามตองการสงู เปน พืชอายุปเดียว ดินท่ีเหมาะสม คือ ดนิ รว นซุยมีหนา ดินลึก มีอินทรยี วตั ถสุ งู ความเปน กรดเปน ดาง อยูระหวา ง 6.0 – 6.5 ความชน้ื พอสมควร อุณหภูมิ เหมาะสมอยรู ะหวาง 15 – 20 ﾟC สามารถปลูกไดตลอดป ควรปลกู ในทๆ่ี มีการ ระบายนํา้ ดี เนือ่ งจากผกั กาดหอมหอ จะมีระบบรากต้นื และออนแอไมส ามารถ เจรญิ ไดดใี นสภาพทมี่ ีนํา้ ขัง 18 กลุม สอื่ สง เสริมการเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ท่สี งู การเตรียมตน กลา เมล็ดพนั ธุผกั กาดหอมหอจะพักตัวในอณุ หภมู สิ ูง และจะงอกใน อณุ หภมู ิต่ํา การทาํ ลายการพักตวั สามารถทาํ ไดโ ดย การใชผา เปย กหมาด ๆ หอ หุม และเก็บไวในอณุ หภูมิ 4 – 6 ﾟC เปนเวลา 2 – 3 วนั หรอื นําเมล็ดไป แชใน Thiourea เขม ขน 0.5 % หรอื โพแทสเซยี มไนเตรทเขม ขน 0.1 – 0.2 % เม่อื เมลด็ งอกเปนตมุ รากสีขาว นาํ ไปเพาะในถาดหลุม ใชว ัสดุท่ีมคี วามรว นซุย โดยทว่ั ไปจะใชด ินรว นผสมปยุ คอกเกา ผสมขี้เถาแกลบ อัตรา 1 : 1 : 1 ในระยะ ตน กลาผักกาดหอมหอจะตองการปริมาณธาตอุ าหารปานกลาง เนือ่ งจากตน กลา ไมส ามารถเจรญิ ไดดีในดินทม่ี คี วามเขม ขน ของธาตุอาหารสงู การเตรยี มดนิ ไถดนิ ลึก 20 – 30 เซนติเมตร และโรยปูนขาว หรือโดโลไมท อตั รา 50 – 100 กรัม/ตารางเมตร ทิง้ ไว 14 วนั ใหวัชพืชแหงตาย ข้นึ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสปุย คอกอตั รา 2 – 4 ตัน/ไร ผสมคลุกเคลาใหท ่วั แปลง ใสป ยุ สูตร 12 – 24 – 12 และ 15 – 0 – 0 อัตรา 50 กิโลกรมั /ไร สัดสว น 1 : 1 รองพืน้ 19 กลุม สือ่ สงเสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพนื้ ทสี่ งู การยายปลูก ยา ยปลูกเมือ่ มี ใบจรงิ 3 – 4 ใบ ควรระวัง อยาใหดนิ ทห่ี ุม รากแตก นาํ ลงปลูกในแปลงลกึ 10 – 15 เซนติเมตร โดยใช ระยะปลูก 20 – 50 x 30 – 50 เซนติเมตร การใหป ุย ใสปยุ สตู ร 12 – 24 – 12 ใสกอนปลกู อัตรา 40 กโิ ลกรัม/ไร และ หลงั ปลกู 30 วนั ใสอ ัตรา 12 กโิ ลกรัม/ไร และใสแ คลเซยี ม แอมโมเนยี ไนเตรท ( 15 – 0 – 0 ) หลงั ปลูกในระยะทีเ่ ริ่มเจริญและใสปุย สตู ร 13 – 0 – 46 ในระยะท่ี เรม่ิ เขาปลี ผกั กาดหอมหอมคี วามตองการธาตอุ าหารสงู ในระยะแรกของการ เจริญเตบิ โต เพอื่ เปนอาหารในการสรา งตนใบ และหัว โดยท่วั ไป ธาตอุ าหารรองจะมีผลตอ การเจริญของผกั กาดหอมหอ นอยมาก แตในสภาพแวดลอ มทม่ี อี ณุ หภมู ิสงู มคี วามช้ืนสงู หรอื ต่าํ เกนิ ไปจะทําให เกดิ การขาดแคลเซียมและทําใหเ กิดอาการปลายใบไหม ( tip bum ) ในดนิ ทีม่ ี ความอดุ มสมบรู ณต ํา่ ผกั กาดหอมหอ อาจจะแสดงอาการ ขาดธาตุโบรอน ทองแดง และ/หรอื โมลบิ ดีนัม โดยเฉพาะการปลกู ในโรงเรือนจะขาดธาตุอาหาร รองไดงา ย ควรฉีดพนดว ยปุย ที่มีธาตรุ องทุกอาทิตย 20 กลุม สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพนื้ ท่สี งู การใหน ํ้า เนือ่ งจากผักกาดหอมหอ มีระบบรากตื้น ดังน้นั จะตอ งใหความชืน้ สมํ่าเสมอ โดยเฉพาะในฤดูรอ นดนิ จะแหงเร็ว ทาํ ใหพชื แสดงอาการขาดนํ้าได งา ยหรอื ในฤดูฝนในพื้นท่ี ๆ มนี ้าํ ขงั จะทําใหร ากชะงกั การเจริญและเนา ตายได การใหน้ําแบบพนฝอย ควรใหในระยะแรกของการเจรญิ เตบิ โต หรอื ในฤดูรอนและหยุดเม่อื เริ่มเขา ปลเี พราะจะทาํ ใหเกิดโรคทางใบ ควรเปล่ียน มาใชระบบนา้ํ หยดแทน ทั้งนี้ อาจจะมีการใหป ยุ ไปพรอมกับการใหน้าํ แบบนาํ้ หยด จะทําใหไดผ ลผลติ และคณุ ภาพสงู ข้นึ การเก็บเกย่ี ว เมื่ออายปุ ระมาณ 40 – 50 วนั หลงั ปลกู ใชม อื กดดูหัวแนนกส็ ามารถ เกบ็ ผลผลิตได ควรหลีกเลี่ยงการเกบ็ เก่ียวตอนหัวผักสลัดเปยกควรเกบ็ ตอนบาย อยา ลา งผัก ทําการคัดเกรดใชมีดตัดบริเวณโคนตน ตัดแตงใบรอบนอก ใหเหลอื 3 – 4 ใบ แลวปายปูนแดงทรี่ อยตัดเพอ่ื ปองกนั เช้อื โรค เสรจ็ แลวบรรจใุ นภาชนะ แตต องผงึ่ ลมใหแหงเสียกอน คณุ คาทางโภชนาการ ผักกาดหอมหอ เปน พืชทีม่ ีวิตามินซสี ูง โดยเฉพาะผักกาดหอมหอท่ีมี ใบสีแดง นอกจากนยี้ งั มีฮีโมโกลบิน ( hemoglobin ) ชว ยปองกนั โรคโลหิตจาง บรรเทาอาการทอ งผูกเหมาะสําหรบั ผทู ป่ี วยเปน โรคเบาหวาน การใชป ระโยชน ผกั สลดั หอมหอ ใชประกอบอาหารประเภท ยาํ ลาบ ทําแกงจดื เปน เครื่องจ้ิม หรือตากแหง แลวหมักเกลือเก็บเอาไว รบั ประทาน 21 กลมุ ส่ือสงเสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพนื้ ทส่ี งู เซเลอรี่ (Celery) ช่อื วทิ ยาศาสตร Apium graveolens var. พนั ธุท ี่นยิ มปลูก Tall utha 52 – 70 ( พนั ธเุ ขียว ) Blancato ( พันธขุ าว ) เซเลอรี่ เปนพชื ตระกลู เดียวกนั กับพารสเลย มลี าํ ตนเปน กอ มกี าบใบ ซอ นกัน กา นใบอวบหนาและกรอบ ใบจะหยักคลา ยฟน เล่ือย ความสูงของลาํ ตน ( กอ ) ประมาณ 30 – 60 เซนติเมตร ถาตน เล็กจะเหมอื นตน ค่ืนฉา ย มีถิ่นกาํ เนิด แถบสวเี ดน ถงึ อียปิ ต และอบิสซเิ นยี ในเอเชียพบแถบคอเคซัส ถงึ อินเดีย เปน พืชที่ตอ งการดแู ลเอาใจใส อยา งปราณีตจึงจะไดผ ลผลติ สูง ดินปลกู ตอ งมคี วาม อดุ มสมบรู ณ ตอ งการความชุมช้ืนอยางสมาํ่ เสมอตลอดเวลา ชอบสภาพอากาศ เยน็ อณุ หภมู ทิ เ่ี หมาะสมอยรู ะหวา ง 15.5 – 18 ﾟC และไมค วรเกนิ 24 ﾟC สามารถปลูกไดต ลอดป ในพื้นที่สูงจากระดับนา้ํ ทะเล 800 – 1,400 เมตร 22 กลมุ สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพนื้ ทส่ี งู การเตรียมกลา เพาะกลาอยางประณีตในถาดหลุม ซึ่งมีสว นผสมของดนิ รว นกบั ปยุ หมักหรือปยุ คอกเกา อตั รา 1 : 1 เมื่อตนกลา อายไุ ด 25 วัน ยา ยลงถุงเพาะ ขนาด 4 x 6 น้ิว ทม่ี สี ว นผสมของดนิ รวนกบั มลู ไก อตั รา 2 : 1 แลวยายกลา ลงถงุ 20 – 25 วนั ยายลงปลูกในแปลง การเตรียมแปลง เลือกพ้ืนท่ีโลงแจง เพือ่ ใหไดรบั แสงอยางเตม็ ที่ ขุดดนิ ตากแดด ทิง้ ไวอยางนอ ย 14 วนั ใสป ยุ สูตร 15 – 15 – 15 อตั รา 15 – 20 กรมั /ตารางเมตร ปยุ คอกอัตรา 2 – 4 กิโลกรมั /ตารางเมตร ผสมคลกุ เคลากับดินทั่วแปลง 23 กลุมสื่อสงเสริมการเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้นื ทส่ี งู การปลูก ยา ยกลา จากถงุ เพาะลงแปลง โดยเลอื กตน กลา ทม่ี ขี นาดเทา กนั ปลกู ในแปลงเดยี วกนั การปลกู อาจจะปลกู เปน แถวเดยี ว ใชร ะยะปลกู 40 x 30 เซนตเิ มตร ในฤดหู นาว ฤดฝู น ใชร ะยะปลกู 25 x 25 เซนตเิ มตร ดแู ลรกั ษา ตน เซเลอรอ่ี ยา ใหข าดน้าํ ถา ขาดจะชะงกั การเจรญิ เตบิ โต ตน ฟา มเสน ใยมาก รสชาตไิ มด แี ละกา นใบจะเกดิ อาการไสก ลวง เมอ่ื เซเลอรอี่ ายไุ ด 25 – 30 วนั หลงั ยา ยปลกู ลงแปลง เกบ็ วชั พชื ออกเดด็ หนอ ทเ่ี กดิ ใหมท งิ้ พรอ มใสป ยุ 15 – 15 – 15 และสตู ร 21 – 0 – 0 หรอื สตู ร 15 – 0 – 0 อตั ราผสมจาํ นวน 50 กโิ ลกรมั /ไร โดยโรยปยุ รอบโคนตน หลงั จากนนั้ 2 สปั ดาห ใสป ยุ ครงั้ ที่ 2 โดย ใชป ยุ สตู ร 15 – 15 – 15 และ 15 – 0 – 0 ในอตั ราผสม จํานวน 50 กโิ ลกรมั /ไร สดั สว น 2 : 1 และปยุ มลู ไก อตั รา 3 กํามอื /ตน การเก็บเกยี่ ว เกบ็ เกย่ี วเมอ่ื ตน มคี วามสงู ประมาณ 45 เซนตเิ มตร ขนึ้ ไป ( อายุ 2.5 – 3.5 เดอื น ) ใชม ดี ตดั ตรงโคนตน ทรี่ ะดบั ดนิ ลา งใหส ะอาดผงึ่ ใหแ หง ตดั แตง กา นใบใหม ี ความยาวของกา นประมาณ 30 – 35 เซนตเิ มตร คดั เลอื กสว นทมี่ ตี ําหนิ และกา นใบทตี่ งั้ ไมต รงทงิ้ ไป บรรจใุ สภ าชนะเพอ่ื เตรยี มขนสง ตลาด ตอ ไป 24 กลุมสือ่ สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้ืนท่สี งู คณุ คา ทางโภชนาการ เซเลอร่ีมีโซเดียมต่ํา จงึ มีสรรพคุณในการชว ยลดความดนั โลหิต เหมาะสําหรับผูท ่เี ปนโรคไต การใชป ระโยชน เรม่ิ แรกใชป ระโยชนจ ากเซเลอรเ่ี ปน ยาสมนุ ไพร ใชข บั ปส สาวะ แกอ าการปวดขอ หลังจากนัน้ จงึ นาํ มาบริโภคในสว นของกา นใบทไี่ มแ กจนเกนิ ไป โดยนํามาประกอบอาหารไดหลายอยางใชรับประทานดิบ ๆ ค้ันนาํ้ ดมื่ ตนุ รวมกับ ผกั อนื่ ๆ ผัดใสห มู ปลา ไก หรอื เครอ่ื งในสัตวตาง ๆ 25 กลมุ สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพ้ืนท่สี งู ชาโยเต ( Chayote ) ชือ่ วทิ ยาศาสตร Sechium edule (Jacq.) ชาโยเต หรือฟก แมว จดั อยูใ นวงศ Cucurbitaceae หรอื Gourd Family มีถน่ิ กําเนิดทางตอนใตของประเทศเม็กซโิ กและแถบอเมรกิ ากลาง ลาํ ตนเปนเถาเลื้อยไปตามคาง ผลมีลกั ษณะยาวรี สีเขียวออน ผิวขรขุ ระ เปน พชื ผกั ทม่ี ีคณุ คาทางอาหารสูง สามารถบริโภคไดท ้ังยอดและผล การปลูกและ ดแู ลรกั ษางา ย โรคและแมลงนอย สามารถปลูกทัว่ ไปในพน้ื ทที่ ี่มคี วามสูงจากระดับนาํ้ ทะเลต้งั แต 500 – 1,700 เมตร สภาพอากาศเย็นอุณหภูมทิ ่ีเหมาะสมอยรู ะหวาง 13 – 21ﾟC หากอณุ หภมู ติ าํ่ กวา 5ﾟC จะเปนอนั ตรายตอ ยอดออน การปลกู ในสภาพอณุ หภูมิ สงู กวา 28ﾟC จะเรงอตั ราการเจริญทางลาํ ตนและใบใหส ูงขึ้น แตด อกและผลจะรว ง สําหรบั สภาพดนิ ทท่ี าํ การปลกู เปน ดนิ รวนซุย มีความ อดุ มสมบรู ณ หนา ดนิ ลกึ และมคี วามเปน กรดเปน ดา งประมาณ 6 – 6.8 ไดร บั แสงแดดและน้ําอยา งพอเพียง 26 กลมุ สอ่ื สง เสริมการเกษตร สํานักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพืน้ ทีส่ งู การเตรียมดิน ขดุ พลกิ ดนิ ตากแดด อยางนอย 14 วัน รองกนหลมุ ดว ยมลู ไก 1 กิโลกรมั /หลุม และใสป ยุ เคมีสตู ร 15 – 15 – 15 อตั รา 30 กรัมตอ หลมุ ควรรองกน หลุมดวยเชอื้ ไตรโคเดอรม า ปองกันโรคเนา ท่ีมีสาเหตจุ ากเชื้อรา การปลูก การปลกู มี 2 แบบคือ 1. การปลูกเพอ่ื เก็บผล • ใชระยะหางระหวา งแถว/หลมุ ประมาณ 2 x 2 เมตร พื้นที่ 1 ไร ปลกู ไดจ ํานวน 400 ตน หรอื หลมุ ทําคา งสูงประมาณ 2 – 2.5 เมตร โดยใชเ สาไมไผห รอื เสาปูนทาํ เสาหลักแลว ใชไมไผร วก ทาํ คางวางระหวางเสาปูนเปน ราวไมและใชเชือกหรอื ลวดขงึ เปน ตารางใหตึง หรอื อาจทาํ ลกั ษณะคางคลา ยกบั คา งองุน • ใชร ะยะหา งระหวา งแถว/หลมุ 0.5 – 0.75 เมตร x 1 – 1.5 เมตร ความยาวตามพนื้ ท่ปี ลูก ใชค างไมร วกหรอื ไมเ น้อื แข็งสูงประมาณ 2 – 2.50 เมตร ไขวกันใชไ มว างตรงกลางผูกเชือกใหแนน สําหรับในแปลงปลกู เพ่อื เก็บผลออนควรมกี ารตัดแตง ใบแก และ เถาแขนงทไ่ี มสมบรู ณอ อกบา ง เพอ่ื ใหช าโยเตออกผลไดดี 27 กลมุ สือ่ สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพื้นทสี่ งู 2. การปลูกเพื่อเกบ็ ยอด การปลกู เพ่ือเกบ็ ยอด เกษตรกรทป่ี ลูกโดยทั่วไปจะไมทาํ คางเพราะ ไมส ะดวก เกษตรกรจะใชร ะยะการปลกู แบบถี่ ระยะหลมุ อยรู ะหวา ง 50 X 75 เซนตเิ มตร เพอ่ื ใหไ ดปริมาณตนมาก การเกบ็ ยอดออ นโดยอาจตองใชหัวพนั ธุ 2 หัวตอ หลุม พน้ื ที่ 1 ไร ใชห วั พันธปุ ระมาณ 3,200 – 6,400 หวั การเก็บยอดขาย จะเก็บยอดออ นยาวประมาณ 45 – 50 เซนตเิ มตร หรอื ประมาณ 1 ศอก นาํ มาตดั แตง เอาใบแกอ อกมดั เปน กาํ วิธีการปลูก 1. นําผลท่ีแกเ ตม็ ทป่ี ลอดเชอื้ ไวรสั ไปชาํ ในกระบะทรายไวในท่ีรม ที่มคี วามช้ืนพอสมควร รอใหแตกรากจงึ ยายปลูก 2. การปลูกลงแปลง นาํ หวั พันธทุ ่แี กเ ตม็ ท่ีและงอกตนออ นแลว วาง กลางหลมุ ทเี่ ตรยี มไวก ลบดนิ 3 ใน 4 ของผลเหมอื นการปลกู มะพราว เสรจ็ แลวคลุมดว ยหญา แหง ฟางขา ว เศษพชื เลก็ นอยแลวรดน้ําใหช ุม การใหน้าํ รดวนั ละ 1 – 2 ครัง้ 28 กลมุ สอื่ สง เสริมการเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้นื ที่สงู การใหปุย ใสปุยสูตร 12 – 24 – 12 หรือ 15 – 15 – 15 สลับกบั ปยุ คอกเปน ระยะประมาณ 2 เดอื น/ครัง้ การปลกู ชาโยเตส วนใหญไมจ าํ เปน ตองใชส ารเคมี กาํ จดั ศัตรูพชื เนือ่ งจากไมม ศี ัตรรู บกวนมากนัก การดแู ลในระยะแรกอาจจะตอง กําจดั วัชพืช เมอื่ ชาโยเตตง้ั ตัวไดไมจ ําเปนตอ งกําจดั วชั พืชเพียงแตดูแลการใส ปุยและใหน้ํา การเกบ็ ผลผลติ การเกบ็ ผลออน เรมิ่ เกบ็ ผลไดเมอ่ื อายุ4 – 5 เดอื น ผลจะออกเปน รนุ ๆ ละ 45 วัน ขนาดผลทีเ่ ก็บ เพอื่ บริโภคควรมีผวิ สเี ขยี วออ นหรือสีเขยี ว หนกั ประมาณ 250 – 400 กรัม/ผล การเก็บยอด ตดั ยอดออนไดหลงั การปลูกประมาณ 2 เดอื น จะเกบ็ ยอดออ นยาวประมาณ 40 – 50 เซนตเิ มตรทกุ 2 – 3 วนั ผลผลติ เฉลย่ี 200 – 300 กโิ ลกรมั /ไร โดยเฉลย่ี สปั ดาหล ะ 400 กโิ ลกรมั /ไร ขอ ควรระวงั ในการปลกู ชาโยเต ไมค วรปลกู ในพน้ื ทที่ ไี่ มส ามารถระบายนํา้ ไดด ี เนอ่ื งจากชาโยเต ออ นแอตอ การถกู น้ําทว มขงั 29 กลุม ส่ือสงเสริมการเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพ้นื ท่ีสงู คณุ คา ทางโภชนาการ ชาโยเตป ระกอบไปดว ยคณุ คา อาหารหลายชนดิ ไดแ ก วติ ามนิ ซี แคลเซยี ม ฟอสฟอรสั บํารงุ กระดกู และฟน ปอ งกนั หวดั ผลและเมลด็ ประกอบดว ย กรดอะมโิ นทสี่ าํ คญั เชน aspartic acid glutamic acid alanine orgin cistien phenylalanine glycine histidine isoleuucine leucine metionine proline serine tyrosine threoninee and valine นาํ้ ตม ใบและผลชว ยขบั ปส สาวะและสลายนวิ่ ในไต การใชป ระโยชน สว นทใี่ ชบ รโิ ภคคอื สว นของยอดออ นและผลออ น มกี ารบรโิ ภคอยา ง แพรห ลาย และมรี สชาตอิ รอ ย จดั เปน ผกั ปลอดสารพษิ ยอดชาโยเตก เ็ ชน เดยี วกบั ผกั ทวั่ ไป นาํ มาตม จมิ้ นา้ํ พรกิ ตม จดื แกงเลยี ง ลาบ ผดั หมู ผดั นํ้ามนั หอย กว ยเตยี๋ วราดหนา สว นผลของชาโยเตก น็ ําไปปรงุ เปน ผกั กบั ไข ตม จดื แกงสม ลวก หรอื ตม จม้ิ กบั นํ้าพรกิ 30 กลุม สื่อสง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพน้ื ทีส่ งู หอมญี่ปุน (Bunching Onion) ช่อื วทิ ยาศาสตร Allium fistulosum L . พนั ธุท่ีนิยมปลูก Kaga kujou Choju Natsuguro หอมญ่ปี นุ เปน พชื อายยุ าว ตอ งการดนิ รว นซุยหนา ดินลึกระบายน้ําดี และมอี ินทรยี วตั ถุสูง คาความเปนกรดเปนดา ง 6.0 – 6.8 ลักษณะท่วั ไป ประกอบดวยราก ซง่ึ เปนระบบรากฝอยลําตน จรงิ จะมลี ักษณะเปนแผนอยูระหวา ง รากและใบ ใบมีลักษณะเปน หลอดยาว คลา ยใบหอมขนาดใหญ สวนท่นี าํ มา บริโภค คอื ลําตนเทยี มซง่ึ มีลกั ษณะกลมยาวสีขาวเปน สว นของกาบใบ ( scape ) ทําหนาทีส่ ะสมอาหาร ซง่ึ จะขยายตวั ตามยาว ทําใหม ลี ําตน เทยี มสูง 25 – 75 เซนติเมตร เสนผาศูนยกลาง 3 – 7 เซนติเมตร การขยายพันธุโดย ใชเมลด็ และแยกกอ 31 กลมุ สือ่ สงเสรมิ การเกษตร สาํ นักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพนื้ ทส่ี งู การเตรยี มกลา 1. แปลงเพาะกลาในฤดูฝนอยภู ายใตหลังคาพลาสตกิ ฤดูรอ น/หนาว ใชอ ุโมงคตาขา ย 2. บมเมลด็ โดยแชเมลด็ ในนํ้าผสมยากนั รา นาน 15 นาที ผ่งึ เมล็ด ไวน าน 30 นาที หอ ดว ยผา ไว 1 คืน แลว นําเมลด็ ไปหยอดในแปลงเพาะกลา 3. ขึน้ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสปยุ รองพนื้ สตู ร 12 – 24 –12 และ ปูนขาว อัตรา 30 กรัม/ตารางเมตร และปยุ คอกปริมาณ 1 กโิ ลกรัม/ตารางเมตร คลุกเคลาใหท ว่ั แปลงรดนํา้ ใหชุม 4. ขีดรองขวางแปลงลึก 1 เซนตเิ มตร หาง 10 เซนติเมตร หยอดเมล็ดที่บมแลวหา งกนั 1 เซนติเมตร กลบดว ยดินบาง ๆ แลวคลมุ ดวยฟาง 5. ตนกลาอายไุ ด 25 วัน และ 50 วนั ใสป ยุ สตู ร 15 – 15 – 15 และ ยูเรีย 6. รดนาํ้ วนั ละ 1 คร้งั อายไุ ด 2 เดือน ยายปลกู 7. ตน กลายา ยปลกู ตดั ปลายใหสงู กวา ยอด 2 เซนติเมตร ตัดราก เหลือ 1 เซนตเิ มตร แชร ากในนาํ้ ผสมไดแทนเอม็ 45 นาน 10 นาที กอ นปลกู การเตรยี มดนิ ไถหรอื ขดุ ดนิ ใหล กึ ประมาณ 15 – 20 เซนตเิ มตร ตากดนิ ทงิ้ ไว 1 สปั ดาห ใสป นู ขาว ปรบั คา ความเปน กรดเปน ดา ง ทงิ้ ไว 10 วนั ใสป ยุ คอกหรอื ปยุ หมกั และรองพน้ื ดว ยปยุ สตู ร 15 –15 –15 อตั รา 20 กรมั /ตารางเมตร คลกุ เคลา ให เขา กนั 32 กลุม ส่อื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพน้ื ท่สี งู การปลูก กอ นปลกู ควรรดนํา้ ใหแ ปลงมคี วามชมุ ชนื้ แลว ทําการปลกู โดยขดุ รอ งลกึ 3 เซนตเิ มตร หา งกนั 80 เซนตเิ มตร หลงั ปลกู 20 วนั โรยปยุ สตู ร 21 – 0 – 0 และ 15 – 15 – 15 อตั รา 20 กรมั /ตารางเมตร ลงในรอ งปลกู แลว กลบดนิ พนู โคน อายไุ ด 40 วนั โรยปยุ สตู ร 15 – 15 – 15 แลว กลบดนิ พนู โคนตน ถงึ ในระดบั ใบลา ง การเก็บเก่ียว เกบ็ เกยี่ วเมอ่ื อายไุ ด 60 — 80 วนั หวั มขี นาดเสน ผา ศนู ยก ลาง 7 – 8 เซนตเิ มตร เลอื กหวั ทมี่ ที รงกลมไมม รี อยแตกหรอื รอยแยก ตดั ใบออกใหเ หลอื กา นใบ ไมเ กนิ 3 เซนตเิ มตร ลา งใหส ะอาด ผงึ่ ใหแ หง 33 กลมุ ส่อื สง เสริมการเกษตร สาํ นกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพนื้ ทีส่ งู คุณคา ทางโภชนาการ ประกอบดว ยโปรวติ ามนิ เอ และซี การใชประโยชน สว นทน่ี าํ มาบรโิ ภค คอื ลําตน เทยี มทม่ี ลี กั ษณะกลมยาวสขี าว นาํ มา ประกอบอาหารตา ง ๆ เชน ผดั นํ้ามนั หอย ผดั กบั อาหารทะเลหรอื ตนุ 34 กลุมส่ือสง เสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพน้ื ที่สงู กระเทียมตน ( Leek ) ชอ่ื วทิ ยาศาสตร Allium ampeloprasum L . porrum พันธทุ น่ี ยิ มปลูก Swiss Giant Bluvetia Swiss Giant Helvitia กระเทียมตน เปนผักเมอื งหนาวชนดิ หนง่ึ สามารถปลูกไดต ลอดป ในพื้นท่ที ่มี คี วามสงู จากระดบั นํา้ ทะเล 800 เมตร ขนึ้ ไป และมอี ณุ หภมู ทิ เี่ หมาะสม 12 – 21 ﾟC กระเทียมตน เปนพชื ที่มรี ะบบรากตื้น ดินที่ปลูกตอ งรวนซุยและ หนา ดินลึก มอี นิ ทรยี วตั ถสุ งู ระบายนา้ํ ไดด ี สว นทน่ี ําไปประกอบอาหาร คอื ลาํ ตน เทยี ม ( pseudostem ) หรอื โคนกา นใบ ( Shaft ) เปน สว นทข่ี ยายตวั และสะสมอาหาร สํารองสขี าว ขนาดและความยาวของลาํ ตน เทยี มขน้ึ อยกู บั สายพนั ธุ ความสงู ของตน โดยทว่ั ไป ประมาณ 40 – 75 เซนตเิ มตร 35 กลุมส่อื สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ทส่ี งู การเตรยี มกลา 1. แปลงเพาะกลา ในฤดฝู นอยภู ายใตห ลงั คาพลาสตกิ ฤดรู อ น/หนาวใช อโุ มงคต าขา ย 2. บม เมลด็ โดยแชเ มลด็ ในน้าํ ผสมยากนั รา นาน 15 นาที ผง่ึ เมลด็ ไว นาน 30 นาที หอ ดว ยผา ไว 1 คนื แลว นําเมลด็ ไปหยอดในแปลงเพาะกลา 3. ขนึ้ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสป ยุ รองพน้ื สตู ร 12 – 24 – 12 และปนู ขาว อตั รา 30 กรมั /ตารางเมตร และปยุ คอกปรมิ าณ 1 กโิ ลกรมั /ตารางเมตร คลกุ เคลา ให ทวั่ แปลงรดน้าํ ใหช มุ 4. ขดี รอ งขวางแปลงลกึ 1 เซนตเิ มตร หา ง 10 เซนตเิ มตร หยอดเมลด็ ท่ี บม แลว หา งกนั 1 เซนตเิ มตร กลบดว ยดนิ บาง ๆ แลว คลมุ ดว ยฟาง 5. ตน กลา อายไุ ด 25 วนั และ 50 วนั ใสป ยุ สตู ร 15 – 15 – 15 และยเู รยี 6. รดนา้ํ วนั 1 ครงั้ อายไุ ด 2 เดอื น ยา ยปลกู 7. ตน กลา ยา ยปลกู ตดั ปลายใหส งู กวา ยอด 2 เซนตเิ มตร ตดั รากเหลอื 1 เซนตเิ มตร แชร ากในนาํ้ ผสมไดแทนเอม็ 45 นาน 10 นาที กอ นปลกู 36 กลุมส่ือสงเสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพ้นื ทีส่ งู การเตรยี มดิน ไถหรอื ขดุ ดนิ ใหล กึ ประมาณ 15 – 20 เซนตเิ มตร ตากทงิ้ ไวป ระมาณ 1 สปั ดาห ใสป ยุ คอกหรอื ปยุ หมกั และรองพน้ื ดว ยปยุ สตู ร 15 – 15 – 15 อตั รา 20 กรมั /ตารางเมตร คลกุ เคลา ใหเ ขา กนั การปลูก การปลกู กอ นปลกู รดนาํ้ ใหแ ปลงมคี วามชมุ ชน้ื แลว ทําการปลกู โดยขดุ รอ งลกึ 3 เซนตเิ มตร หา งกนั 80 เซนตเิ มตร เลอื กตน กลา ทม่ี ขี นาดเทา กนั ปลกู ใน แปลงเดยี วกนั กลบดนิ รดนํ้าใหท ว่ั แปลง 37 กลมุ สื่อสงเสริมการเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพนื้ ทสี่ งู การใหน าํ้ /ปุย ควรดแู ลไมใ หก ระเทยี มตน ขาดนา้ํ หลงั ปลกู 20 วนั โรยปยุ สตู ร 21 – 0 – 0 และ 15 – 15 – 15 อตั รา 20 กรมั /ตารางเมตร ลงในชอ งปลกู แลว กลบดนิ พนู โคนถงึ ระดบั ลา ง อายไุ ด 40 วนั โรยปยุ สตู ร 15 – 15 – 15 การเกบ็ เกย่ี ว เกบ็ เกย่ี วไดเ มอื่ กระเทยี มตน อายุ 80 วนั ขน้ึ ไป หลงั จากยา ยปลกู หรอื เมอื่ ใบลา งหา งจากพน้ื 15 เซนตเิ มตร หรอื โคนตน เกนิ 2.5 เซนตเิ มตร ลา งรากให สะอาดตดั ทงิ้ เหลอื 0.5 เซนตเิ มตร เกบ็ ใบเสยี ทงิ้ การใชประโยชน ใชท ําซปุ สตู ผดั นาํ้ มนั หอย ผดั กบั อาหารทะเล เนอื้ สตั ว ปลา หรอื ตนุ แบบจบั ฉา ย 38 กลุม สอ่ื สงเสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพนื้ ที่สงู ปวยเหล็ง (Spinach) ชือ่ วทิ ยาศาสตร Spinacia oleraceal พันธทุ ีน่ ยิ มปลกู ลูกผสม Pop eye , Orient , Pacific , Oscar , Spark ปวยเหลง็ มถี นิ่ กําเนิดอยแู ถบทางตะวนั ตกเฉียงใตข องอินเดียและ แถบอฟั กานิสถาน เปน พชื อายสุ น้ั ลําตน เปน กอจะมกี าบใบซอ นกนั เปน กอ คลายผักกวางตงุ รากจะเปน ระบบรากแกว กานและใบจะมคี วามยาว 10 – 15 เซนติเมตร ขอบใบหยกั เลก็ นอย ปลายใบคอ นขา งมน กานใบจะกลวง ใบคอนขางหนาเปนมนั สเี ขียวคอ นขา งเขม ใตใ บมีขนออน ๆ ชอบอากาศหนาวเยน็ ใชพืน้ ทใ่ี นการปลูกนอ ย ราคาและผลตอบแทนคอนขางสงู หากปลกู ในชวงฤดูฝน 39 กลมุ สอ่ื สง เสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพ้ืนท่ีสงู ดนิ ทเ่ี หมาะสม ควรเปน ดนิ รวนปนทราย มคี วามเปนกรดเปนดางของ ดนิ 6.0 – 6.8 มีการระบายน้ําดี พ้ืนท่ปี ลูกจะอยทู ี่ระดบั 1,000 เมตร ขึ้นไปจาก ระดบั นาํ้ ทะเล สามารถปลกู ไดต ลอดป อุณหภูมทิ ่เี หมาะสมสาํ หรบั การเจรญิ เตบิ โต อยรู ะหวา ง 18 – 20ﾟC การเตรียมดิน เนื่องจากเปน พชื ท่หี วานเมลด็ ในแปลงปลกู โดยตรง ควรเลอื กดิน ทรี่ ว นซุย มคี วามอดุ มสมบูรณส งู มีหนา ดนิ ลกึ ระบายนํา้ ไดด ี ปวยเหล็งเปนผักที่ ชอบดนิ ท่มี สี ภาพเปนกรดเปนดางระหวาง 6.0 – 6.8 ดงั นน้ั จึงควรมกี ารหวาน ปูนขาวทุกครงั้ ทเี่ ตรีมดนิ เพ่ือปลูกปวยเหล็ง แลวทําการขุดพลิกดินตากแดดไว 7 – 15 วัน แลว จงึ ยอ ยดนิ และขน้ึ แปลง รองพน้ื ดว ยปยุ คอกประมาณ 1,500 – 2,000 กิโลกรัม/ไร และปยุ เคมสี ูตร 12 – 24 – 12 อัตรา 50 กิโลกรมั /ไร คลกุ เคลาผสม ใหท ่วั แปลง แลว ทาํ การขีดรองตามขวางของแปลง แตละรอ งหา งกนั 10 – 12 เซนติเมตร 40 กลมุ สอ่ื สงเสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผักบนพ้นื ทส่ี งู การปลูก เนอื่ งจากทเี่ ปลอื กหมุ ของเมลด็ มสี ารกาํ จดั การงอกอยู ดงั นน้ั ใหใ ชผ า เปยกหมาด ๆ หุมเก็บรกั ษาในอุณหภูมิ 5ﾟC ( ตเู ย็นช้ันรองชองน้ําแขง็ ) 3 – 5 วนั หรอื แชเมล็ดในจิบเบอเรลลกิ แอซิก เขมขน 100 ppm เปนเวลา 1 ช่วั โมง จะชว ยใหอ ตั ราความงอกสงู ข้นึ ทาํ การปลกู โดยใชไมขดี บนแปลงใหเ ปน รองตามขวางแปลงลกึ 1 – 2 เซนตเิ มตร แลว หยอด เมลด็ ลงในรอ งใหแตละเมลด็ หางกนั ประมาณ 5 เซนติเมตร แลว กลบดิน หลงั จากเมล็ดงอกแลว 7 – 10 วนั ถอนแยก เน่ืองจากในการหยอดเมล็ด อาจจะหยอดถ่ีเกินไป การใหน ้ํา การใหน ้าํ ปวยเหล็งเปนส่ิงสําคญั มาก ควรมีการใหน ้าํ วนั ละ 2 คร้ัง คอื ตอนเชาและตอนเยน็ ถาปวยเหลง็ ขาดนํา้ จะทําใหต น แคระแกร็น และใบจะ เหลือง หากมีการปลกู ในชว งฤดฝู นควรทาํ โรงเรอื นพลาสติก เพ่ือปองกันนาํ้ ฝนที่ จะตกลงมาทําใหป วยเหลง็ เสยี หายได 41 กลุม ส่อื สงเสริมการเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพื้นที่สงู การใหปุย เมื่อตน กลา อายุได 15 วันใหใ สปุย เคมสี รู 46 – 0 – 0 และ 13 – 13 – 21 อัตรา 1 : 1 ปรมิ าณ 50 กิโลกรมั /ไร ( โรยระหวางแถวและพรวนดินกลบ ) การเกบ็ เกย่ี ว อายกุ ารเก็บเกี่ยวหลังจากหยอดเมล็ด ประมาณ 30 – 45 วัน ใหท าํ การถอนหรือตัดทัง้ ลําตน ลอกใบทเี่ หลืองและเปน โรคออก ทาํ ความสะอาด และ ผึ่งกอ นทาํ การบรรจุ การเก็บเกีย่ วควรเก็บตอนเยน็ หรือตอนเชา รีบบรรจุภาชนะ โดยเรว็ คุณคา ทางโภชนาการ ปวยเหลง็ ประกอบไปดวยคุณคา ทางอาหารหลายชนิด เชน คารโ บไฮเดรต โปรตีน แคลเซยี ม ฟอสฟอรัส เหล็ก และมีสารเบตาแคโรทนี และ วิตามินซี เปนจํานวนมาก ชวยบํารงุ สายตา ผวิ พรรณ ทําใหก ระดกู แขง็ แรงและ ชว ยปองกันโรคมะเร็ง การใชประโยชน การบริโภคจะนาํ มาบริโภคท้งั ลําตน โดยจะตัดราก ทิง้ ไป และนาํ สวนทเ่ี หลือไปประกอบอาหาร ไดแ ก ผดั ไฟแดง ตม จืด สกุ ี้ หรือ ผัดใสห มู ใสไก 42 กลมุ ส่อื สงเสริมการเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพื้นทส่ี งู ผักกาดหวาน ( Cos Lettuce , Romain Lettuce ) ช่อื วทิ ยาศาสตร Lactuce sativa var. longifolla ผักกาดหวาน เปนพืชลม ลุกการปลกู ดูแลรกั ษาคลา ยผกั กาดหอมหอ ตองการสภาพอากาศเย็น อุณหภูมทิ ีเ่ หมาะสมอยรู ะหวา ง 10 – 24ﾟC ในสภาพ อุณหภูมิสงู การเจรญิ เตบิ โตทางใบจะลดลง และสรา งสารสขี าวคลา ยนาํ้ นมหรือ ยางมาก เสน ใยสูงเหนียวและมีรสขม ดินทเ่ี หมาะสมตอการปลกู ควรรวนซยุ มีความอุดมสมบูรณ และมี อินทรียวตั ถุสงู หนาดินลกึ และอมุ น้ําไดดปี านกลาง สภาพความเปน กรดเปน ดาง ของดินอยรู ะหวา ง 6 – 6.5 พืน้ ท่ีปลูกควรโลงและไดรบั แสงแดด อยางเต็มที่ เนอื่ งจากใบผักกาดหวานมีลกั ษณะบางไมท นตอฝน ดังน้ันในชวงฤดูฝนควรปลกู ใตโรงเรือน 43 กลมุ สื่อสงเสรมิ การเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพ้นื ท่สี งู การเตรียมดิน ขดุ ดนิ ตากแดดและโรยปนู ขาวหรอื โดโลไมท อตั รา 100 กรมั / ตารางเมตร ทง้ิ ไว 14 วนั ใหวชั พืชแหง ตาย ขน้ึ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสปยุ สตู ร 12 – 24 – 12 และสตู ร 15 – 0 – 0 รองพนื้ ปุยคอกอตั รา 2 – 4 ตนั /ไร การเตรยี มกลา เพาะกลา ในถาดหลมุ แบบประณีต วสั ดเุ พาะควรมรี ะบบนาํ้ ดี การปลูก นาํ ตน กลา ทเี่ พาะไว อายปุ ระมาณ 3 – 4 สปั ดาห มาปลกู โดยใชร ะยะ ปลูก 30 x 30 เซนตเิ มตร ในฤดูรอน และ 40 x 40 เซนติเมตร ในฤดูฝนเพอ่ื ปอ งกันการระบาดของโรค 44 กลมุ ส่อื สง เสรมิ การเกษตร สํานักพัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพนื้ ที่สงู การใหน ้าํ ควรใหนาํ้ อยา งสม่ําเสมอและเพียงพอตอ การเจรญิ เติบโต การให ไมค วรมากเกินไป อาจทําใหเ กิดโรคโคนเนา การใหป ยุ หลงั ปลกู 7 วัน ใสป ุย สูตร 46 – 0 – 0 ผสมสตู ร 15 – 15 – 15 อัตราสว น 1 : 1 ปรมิ าณ 50 กโิ ลกรมั /ไร พรอ มกาํ จดั วชั พชื หลงั ปลกู 20 – 25 วนั ใสป ยุ สูตร 13 – 13 – 21 โดยขุดรอ งลกึ 2 – 3 เซนติเมตร รอบโคนตน รัศมีจาก ตน 10 เซนตเิ มตร โรยปยุ ½ ชอ นโตะ กลบดินแลว รดน้าํ พรอ มกําจัดวชั พชื ขอ ควรระวัง 1. ควรฉีดพน แคลเซียม และโบรอน สัปดาหละ 1 คร้ัง เพื่อปอ งกนั อาการปลายใบไหม (Tipburn) ในบางพนื้ ทซ่ี ึง่ มีปญหาขาดธาตุรอง 2. การพรวนดิน ระวังอยากระทบกระเทอื นรากหรอื ตน เพราะจะมีผล ตอการเขา ปลีทีไ่ มส มบูรณ 3. ไมค วรปลูกซํ้าทเี่ ดมิ 45 กลุมสอื่ สงเสรมิ การเกษตร สํานกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลกู ผกั บนพืน้ ทส่ี งู การเก็บเก่ียว เมอื่ ผักกาดหวานมอี ายุไดป ระมาณ 40 – 60 วัน หลังจากยายปลกู ใชหลงั มือกดดูถาแนนก็เก็บได ( กดยบุ แลวกลบั คืนเหมือนเดมิ ) ใชม ีดตดั และ เหลือใบนอก 3ใบ เพือ่ ปองกนั ความเสยี หาย ในการขนสง หลีกเลย่ี งการเก็บเกี่ยวตอน เปย ก ควรเกบ็ เกยี่ วตอนบายหรอื ค่ําแลว ผึ่งลมในท่ีรมและคดั เกรด ปา ยปนู แดงที่ รอยตดั เพ่ือปองกันการแพรเ ชื้อโรคเขาสูหัว แลว บรรจุลงในพลาสติกเพือ่ รอขนสงตอ ไป ขอ ควรระวงั 1. ในฤดูฝน เก็บเกีย่ วกอนผักโตเตม็ ท่ี 2 – 3 วัน เพราะถา ปลอยให ผกั โตเตม็ ที่ผักจะเนางา ย 2. เก็บซากตนนําไปเผา หรอื ฝง ลกึ ประมาณ 1 ฟตุ ปอ งกันการระบาด และสะสมโรคในแปลงปลูก คณุ คาทางโภชนาการ ผักกาดหวานมนี ้ําเปนองคประกอบ และมี วติ ามนิ ซีสูง นอกจากนี้ยงั มีฮีโมโกลบิน ( hemoglobin ) ชว ยปอ งกันโรคโลหติ จาง บรรเทาอาการทอ งผูกเหมาะ สาํ หรบั ผทู ่ีปว ยเปน โรคเบาหวาน การใชประโยชน ผักกาดหวานเปน พชื ทนี่ ยิ มบริโภคสดโดยเฉพาะใน สลัดหรอื กินกบั ยาํ แตสามารถประกอบอาหารไดใ นบางชนิด เชน นําไปผดั กับน้าํ มนั โดยใชไฟแรงอยางรวดเรว็ 46 กลุมสื่อสงเสรมิ การเกษตร สาํ นักพฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสริมการเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผักบนพน้ื ทส่ี งู กะหลํ่าปม ( Kohlrabi ) ชือ่ วทิ ยาศาสตร Brassica caulorapa พนั ธุทีน่ ยิ มปลูก Early White Vienna Early Purple Vienna กะหลา่ํ ปม จดั อยใู นวงศ Brassicaceae ( Cruciferae ) เปน พชื ลม ลุก ทใ่ี ชบ ริโภคสวนของลาํ ตน ทส่ี ะสมอาหาร ลักษณะท่วั ไปของลาํ ตนสว น เหนอื ดินจะเปนปมพองออก ลกั ษณะกลมหรอื กลมแปน เสน ผาศนู ยกลาง 5 – 10 เซนติเมตร มี 2 สี คือ เขยี วและมวง ใบเปน ใบเดีย่ วรูปรหี รอื รปู ไขแกมรี ปลาย แหลมถึงปาน ขอบใบหยกั โดยเฉพาะสว นใกลโคน และเวา ลึกถึงเสน กลางใบ กา นใบเล็ก ยาว แผน ใบมนี วล สามารถเจริญเติบโตไดดใี นสภาพอากาศเย็น อุณหภูมทิ ี่เหมาะสมอยูร ะหวา ง 15 – 22ﾟC และควรไดรบั แสง อยา งพอเพยี ง ดนิ ท่ีใชป ลูกควรรว นซยุ มีความอดุ มสมบรู ณส งู การระบายนา้ํ และอากาศดี ดนิ ควรมีสภาพความเปนกรดเปนดา ง 47 กลุม ส่ือสงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]

การปลูกผกั บนพนื้ ทสี่ งู 6 – 6.5 และมีความชืน้ สูง ควรใหนาํ้ อยา งสมํา่ เสมอ หากขาดน้ําจะทาํ ใหชะงัก การเจริญเตบิ โต คุณภาพปมไมดี มีเสนใยมากรปู รางปมไมสวย การเตรยี มกลา เพาะกลาแบบประณีต ในถาดหลุม อายุกลา ประมาณ 20 วนั ไมควร เกิน 25 วนั แลว ยา ยปลูก หากตน กลาอายุมากจะทําใหตนชะงกั การเจริญเติบโต การเตรยี มดิน ไถดนิ ลึกประมาณ 15 – 20 เซนติเมตร ขดุ ดินตากแดดอยางนอ ย 14 วนั เกบ็ หญา และวัชพืชออกจากแปลงข้นึ แปลงกวา ง 1 เมตร ใสป ยุ 15 –15 –15 ปูนขาว ปุยคอก อตั รา 1 กโิ ลกรัม/ตารางเมตร และโบแรกซ อตั รา 1 กรมั /ตารางเมตร ผสมคลุกเคลา ในดินใหทวั่ ปรับหนา แปลงใหเ รยี บ การปลูก ทําหลมุ ลกึ 6 – 8 เซนตเิ มตร ระยะหา งระหวา งตน และแถว 20 x 25 เซนตเิ มตร การใหน ้าํ ควรใหส มา่ํ เสมอ 1 – 2 วนั /คร้งั 48 กลุมสอ่ื สงเสริมการเกษตร สํานกั พัฒนาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสง เสรมิ การเกษตร E-mail : [email protected]