12 Üretim Planlaması ve Aşamaları

Üretim Planlama Nedir ? Full Automation Magazine Co-MERCX broadcast 1. Üretim Planlaması: İşletmeler hedeflerini gerçekleştirebilmek için üretecekleri mal veya hizmetlerin miktar ve türünü belirlemeli, talep öngörülerini planlamalı ve üretilecek ürünlerin ne miktarda ne zaman üretilmesi gerektiğini analiz ederek, işletme verimliliklerini artırabilirler. Üretim Planlama, üretim yapan işletmeler için çok önemli bir departmandır. Mal veya hizmet üreten işletmeler için üretim planlama departmanları siparişten sevkiyata kadar bütün aşamaları analiz edip, planlama ve yönlendirme yaparak tüm birimler ile koordinasyonlu ilerlerler. 1

Üretim Planlama Nedir ? Full Automation Magazine Co-MERCX broadcast Üretim planlamasıyla; sistemlerinin faaliyet yoğunluğu ve karmaşıklığını gidermek, işletme içi faaliyetlerin koordinasyonunu sağlamak, işletmeler arasındaki bağlılık ve ilişkilerin gelişmesini sağlamak, tüketici talebinin artması ve talepleri doğru analiz etmek, tedarik ve dağıtım süreçlerinin kontrollerini yapmak, hizmet, kalite ve fiyat rekabetinin artmasıyla işletmelerin ekonomik düzeyde çalışmasını ve malzeme, makine, zaman ve insan gücü kayıplarının en az düzeye indirilmesini sağlar. Bu da işletmeler için üretim planlamanın önemini arttırmaktadır. Üretim Planlama Nasıl Yapılır? ✓ Mevcut siparişler ve gelecek sipariş tahminleri, ✓ Mevcut makina ve işgücü kapasiteleri, ✓ Mevcut stok durumu ve kritik stok sınırları göz önünde bulundurularak, ✓ Hangi ürünün ne zaman üretileceği vb üretim faaliyetlerinin organize edilmesidir. Yıllar içinde üretim planlama görevlerinde şunu gördüm. Üretim bir süreçtir ve her makinenin üretim süreci diğerinden farklılıkta gösterse, sonuçta benzer maddeler ile planladığımız ve günümüzde bilgisayar programlarına kadar hepsinde ortak noktalar aynıdır. Bunları sırayla sıralamak istersek, ürün ağacına göre üretim reçetesinin oluşturulması ile başlar, satış ve iş emirleri ile şekillenir ve yöneticilerin takip ve yönetimi ile biçimlenir. Üretim Planlamayı basitçe şöyle sıralayabiliriz; 2

Üretim Planlama Nedir ? Full Automation Magazine Co-MERCX broadcast Üretim Planlama Aşamaları Nelerdir? ❖ Zaman Aralığı Belirleme: Üretimin yapılmasının planladığı zaman aralığının belirlenmesi, ❖ Stok Politikalarını Belirleme: Stok düzeylerinin hesaplanması, ❖ Talep Tahmininde Bulunma: Tüketici talep tahminleri yapılması, ❖ Dönem Başı ve Sonu Stok Miktarı Belirleme: Üretim planlaması döneminde başındaki ve sonundaki stok düzeylerinin belirlenmesi, ❖ Üretim Miktarı Belirleme: Planlama dönemi içinde üretilmesi gereken miktar bulunması, ❖ Üretim Zamanlaması Belirleme: Üretilmesi gereken miktarın planlanan döneme dağıtılması vb. 2. Üretim Planlama Görevleri: a. Üretim Reçetesi Oluşturma: Ürün Ağacı, bir ürünün üretimi için gerekli olan tüm bileşenleri ve alt bileşenleri gösteren belgedir. Üretim Reçetesi ise, –bazen ürün ağacı ile eş anlamlı olarak kullanılsa da- genellikle ürün ağacına ek olarak işçilik, zaman, oran vb. ek bilgilerin yer aldığı daha detaylı bir şemadır. Böylece bir birim mamül üretilmesi için, hangi hammaddeden ne kadar miktarda ihtiyaç olduğu görülür. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda malzeme ihtiyaç planlaması yapılır. Üretim takibi yapmak isteyen bir şirket, üretim reçetelerini hazırlayarak süreci başlatmalıdır. Üretim takibi yapılacak olan tüm mamuller için; ➢ Kullanılacak olan hammaddelerin, miktar veya oran olarak tespit edilmesi, ➢ Hammaddelerin hangi operasyonlardan geçeceği, ➢ Operasyonlara ait makinaların tespiti ve ilişkilendirilmesi, ➢ Bir operasyonda kaç personelin çalışacağı, ➢ Ortalama işçilik-saat maliyetinin belirlenmesi, ➢ Ana mamül ile üretilecek olan yan mamüllerin veya hurda miktarının belirlenmesi gerekmektedir. Ürün ağacı ilk etapta görsel olarak tasarlanabilir ve çizilebilir. Hammadde ve İşçilik maliyetleri anında ürün ağacına üretim reçetesi ile eklenebilir. Üretim reçetesi, üretilecek mamulün hangi operasyonlardan geçerek ve hangi hammaddenin, ne kadar miktarda kullanılarak yapılacağını görsel şekillerle kolayca tasarlanabilir. Ürün ağacı tasarlarken her bir operasyon maliyeti ve üreteceğiniz ürünün birim maliyeti otomatik olarak tablolar ile hesaplanabilir. Hazırlanacak Excel çizelgeleri ile üretimde kullanılan hammaddelerin alış fiyatlarını (min., maks., ortalama), fiyat listesindeki fiyatını, önceki operasyonlardaki fiyatlarını, son alış fiyatını görebilir, en uygun fiyatlandırmayı yapabiliriz. Reçeteye ait mamul ve hammadde miktarlarını bir katsayı ile çarparak hızlıca değişiklik yapabilirsiniz. Maliyetler yeni duruma göre otomatik olarak hesaplanır. 3

Üretim Planlama Nedir ? Full Automation Magazine Co-MERCX broadcast b. İş Emri Oluşturma: Üretim iş emirleri oluşturarak, haftalık veya aylık planlamalar yapın, operasyonları aşama aşama takip edin. İş emirleri ile siparişleri birbiriyle ilişkilendirerek siparişin tamamlanması için ne kadar üretim yapılması gerektiği kolayca görebiliriz. Ayrıca mamule ait üretim maliyetini ve satış fiyatını kıyaslamalar yaparak, reçetede planlanan maliyet ile, üretim faaliyeti sonucu oluşan gerçek maliyeti kıyaslayabiliriz. Üretimin hangi operasyonda ne kadar daha üretim yapması gerektiğini kolayca takip edin. c. Stok Miktar Takibi (Otomatik): Üretimde kullanılan hammadde miktarı otomatik olarak azalır ve üretilen ürün miktarı otomatik olarak artar. Takibini başlangıçta Excel tabloları ile yazın. d. Ürün Maliyet Hesaplama: Hammadde, İşçilik ve Fason Hizmet maliyetlerini aşama aşama toplayarak, ürüne ait birim maliyetleri hesaplayın. e. Sipariş kaydı ile iş emrini ilişkilendirme: Sipariş kaydı ile iş emrini ilişkilendirerek, kolay erişim sağlayın. Ayrıca Üretim maliyeti ve satış fiyatını kolayca kıyaslayın. f. Planlanan ve Gerçekleşen Verileri Kıyaslama: Hem planlama aşamasında hem de gerçekleşen üretim faaliyeti sonucu oluşan maliyetleri takip edin ve kıyaslayın. Gerçekleşen üretimde, hangi operasyonda ne kadar hammadde kullanıldığı, kaç birim mamul üretildiği ve kaç personelin çalıştığı gibi bilgilerin girişini basit çizelgelerle takip edebiliriz. İş emrini parçalayarak bir kısmını farklı tarihlerde üretilmesini sağlayarak planlamayı basitleştirin. g. Anlık Üretim Takibi: Üretim sürecini aşama aşama takip edin ve bir ürüne ait üretim sürecinin, hangi aşamada olduğunu kolayca görün. Hangi ürünün hangi aşamada ne kadar ve nasıl üretildiğini takip edebiliriz. Bunu Reçetede belirtilen miktar ve sürelerle gerçekleşen miktar ve süreleri kıyaslayın. Farklı renklendirmeler ile tahmin edilen ile gerçekleşen üretim verileri arasındaki farkları kolayca takip edebiliriz. Performans ve verimliliği her gün kontrol ederek, kıyaslamalar yapabiliriz. 4

Üretim Planlama Nedir ? Full Automation Magazine Co-MERCX broadcast h. Üretim Planlama ve Takip: Hangi operasyonda hangi personelin, ne kadar süre çalışacağını basit planlamalar yardımıyla yönetin. İş emirlerinin hangi tarihte, hangi operasyonda ve makinada, kaç adet üretileceğini planlayın. İş emrine ait üretim tarihini, makina tercihini kolayca planlayabiliriz. 3. Üretim Planlamada Kullanılan Temel Sistemler: a. Malzeme İhtiyaç Planlama (MRP) MRP (Malzeme Ihtiyaç Planlaması) üretim süreçlerini yönetebilmek için kullanılan üretim planlama, zamanlama, envanter kontrol tekniğidir. İşletmelerin birbirleriyle rekabet edip yenilikler üretebilmesi için kaliteli bir üretim yapma ihtiyacından doğan MRP sistemi, üretim için gerekli malzeme ihtiyaçlarını planlayarak iş süreçlerinizi ilerletirken zamandan ve paradan tasarruf etmenizi sağlar. MRP, ürün için satın alma ve gönderme zamanlarını hesaplayabilmek için entegre olarak çalıştığı farklı program ve bölümlerden gelen üretim planları, stok ve ürün ağacı gibi verileri kullanır. Şirketler, satın aldıkları malzeme türlerini ve miktarlarını stratejik olarak yönetmeli, hangi ürünlerin üretileceğini ve hangi miktarlarda üreteceklerini planlamalıdır. Mevcut ve gelecekteki müşteri taleplerini karşılayabilmeyi en düşük maliyetle mümkün kılmalıdır. Malzeme İhtiyaç Planlaması, şirketlerin üretim, satın alma ve teslimat faaliyetleri planlamalarını sağlayarak düşük stok seviyelerini korumalarına yardımcı olur. Bu alanlardan herhangi birinde kötü bir karar verilmesi şirketin para kaybetmesine neden olacaktır. Uygun envanter seviyelerini koruyarak, üretim organizasyonları, üretimlerini artan ve azalan talebe daha iyi ayarlamak için yetkilendirilir b. Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM) Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM), bir şirketin mevcut ve potansiyel müşterilerle etkileşimini yönetmek için bir yaklaşımdır. Müşteri ilişkileri yönetimi (CRM), yeni müşteriler elde etmek, mevcut müşterileri elde tutmak, mutlak müşteri memnuniyetini ve bağlılığını sağlamak adına strateji, fonksiyon, süreç ve işletme felsefelerini düzenleyen ve bu düzenlemeyi yaparken de teknolojiden yararlanan bir yaklaşımdır. CRM'in amacı işletme modelleri, süreç metodolojileri ve interaktif teknolojileri kullanarak müşteriler kazanmak ve müşteri bağlılığını yüksek seviyelere taşıyarak sürdürebilmektir. CRM'de önemli olan doğru müşteriyi hedeflemek ve o müşteriyi edinmek için stratejiler geliştirmektir. 5

Üretim Planlama Nedir ? Full Automation Magazine Co-MERCX broadcast c. Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) Kurumsal kaynak planlaması sistemi; muhasebe, finans, satış, dağıtım, üretim planlama, stok yönetimi, satın alma, üretim, pazarlama, kalite yönetimi, insan kaynakları, bakım ve onarım yönetimi gibi fonksiyonlar arasındaki iş birliği ve etkileşimi sağlamak ve geliştirme amacı üzerine geliştirilmiştir. Kurumsal kaynak planlaması sisteminin temel amacı, işletmelerin tüm faaliyetlerini birbirleri ile bağlantı içinde yönetmektir. Teknolojinin hızla gelişimi ile gelen küreselleşme, dünyanın küçülmesine ve fazlasıyla dinamik bir yapıya ulaşmasına neden olmuştur. Kurumsal Kaynak Planlama; Her sektörden işletmenin tüm verileri ve iş süreçlerini merkezi bir şekilde uçtan uca yönetmesini sağlar. Üretimden satın almaya, dış ticaretten satışa kadar tüm operasyonlarda görünürlük, etkin kontrol ve veri güvenilirliği sağlayan ERP ile daha fazla verimlilik elde edilir. Makine sektöründe karmaşık müşteri taleplerini karşılarken, karlılığı sağlamak için maliyetleri izlemek ve kontrol etmek önem kazanıyor. Maliyetleri en düşük, müşteri memnuniyetini en yüksek düzeye ulaştırmak için tasarımdan mühendisliğe, uygulamaya ve satış sonrası hizmete kadar tüm süreçlerin bir arada yürümesi gerekiyor. Uzun ve zahmetli aşamalardan biri olan teklif hazırlama sürecinde, dakikalar bile önemli oluyor. Teklif sürecinde müşteriye doğru termin süresini vermek, eldeki siparişlerde belirlenmiş teslim tarihlerindeki olası sapmaları hesaplamak makine sektöründe sürdürülebilir karlılık elde etmek için en önemli koşullar arasında yer alıyor. Operasyonel süreçleri otomatik hale getiren Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) iş yükünü de önemli ölçüde azaltarak zaman ve maliyet tasarrufu kazandırır. ERP çözümleriyle daha verimli iş süreçleri çalışan memnuniyetini, süreçlerin daha etkin yönetimi de müşteri memnuniyetini artırır. 6

Üretim Planlama Nedir ? Full Automation Magazine Co-MERCX broadcast Bir işletmenin ölçeği ne olursa olsun, çalışanların farklı görev ve sorumlulukları vardır. Bu görevlerden herhangi birinin, herhangi bir nedenle aksaması durumunda işletmenin tamamını olumsuz etkileyecek sonuçlar ortaya çıkabilir. Kurumsal Kaynak Planlama (ERP) tüm çalışanların ve tüm görevlerin merkezi bir noktadan ve otomatize edilmiş şekilde yönetilmesini sağlar. Bu sayede işletmedeki tüm kaynaklar ve süreçler etkili şekilde kontrol edilir, insan kaynaklı hatalar ortadan kalkar, zaman ve maliyet tasarrufu elde edilir. Kurumsal Kaynak Planlama (ERP); Üretimde, makinelerde kullandıkları yüzlerce yarı mamulün ne zaman, hangi operatör tarafından, hangi birimde üretildiğini, satın alınanların tedarikçiden, ne zaman ve hangi şartlarla alındığını takip edebilmelerini sağlar. Gün içinde binlerce malzeme hareketinin olduğu sektörlerde, her malzemede lot takibi yapabilmeleri sayesinde, kapsamlı izlenebilirlikle başarıya ulaşmalarını kolaylaştırır. ✓ Sektördeki ürün çeşitliliğinin getirdiği ürün ağacı oluşturmayı sağlayan ürün konfigürasyonu, ✓ Hammadde, enerji ve lojistik maliyetlerini de dikkate alarak gerçek maliyetleri hızlı ve doğru bir şekilde ortaya çıkarmayı sağlayan Maliyet Muhasebesi, ✓ Depolardaki tüm hareketlere ait işlemlerin anında canlı ve hatasız olarak sisteme girilebilmesini sağlayan Stok Yönetimi, ✓ İşgücünün doğru yönetimini sağlayan İnsan Kaynakları planlaması sağalar. Mech. Engr. Erdinc Cihan Autoweld Advisor Co-MERCX Machinery Ltd Dr.M Robotics Weldermaster Automation www.commercx.com 7