มุทิตาจิต 80 ปี พญ.สุภา หริกุล

“อาจารยเปนตัวอยางท่ียอดเย่ียมของความอดทน และ ความพยายาม” เรารูจักอาจารยสุภาเมื่อป 2527 ซึ่งเปนชวงเวลาที่อาจารยเพ่ิงมาจากอุดรธานีไมนาน อาจารยเปนตัวอยางที่ยอดเยี่ยมของความอดทน และความพยายาม เพราะตอนอยูท่ีอุดรธานีแพทยไม มากเหมือนปจจุบัน อาจารยไมเปนเพียงหมอเด็กท่ัวไป แตตองตรวจ รักษาผูใหญดวย แตเมื่อมาอยู โรงพยาบาลเดก็ อาจารยต อ งมาเริ่มใหม หมนุ เวยี นปฏิบตั ิงานในทกุ หอผปู ว ย ไมเวนแมแตหอผูปวยทารก แรกเกิด C5, C7 หอผูปวยเฉพาะทางโรคเลือด โรคไต โรคสมอง โรคหัวใจ โรคตอมไรทอที่ C8 บวกกับ งานหลักที่หอผูปว ย C3 ซึ่งในยุคนน้ั มีคนไขทองรว งมากจนสามารถต้งั แยกเปน หอผูป ว ย C3 diarrhea ได มีคนไขเ ตม็ เกือบตลอด จากกมุ ารแพทยท่วั ไปในโรงพยาบาลจังหวัดกวา 10 ป ชีวิตท่ีตองเปลี่ยนมาเปนครูแพทย สอนผเู ชยี่ วชาญโรคเดก็ เปนความยากลําบากมาก เราไดยนิ คําพูดท่ีวา “พไ่ี มร เู หมอื นกัน ขอไปอา นกอน” บอยมากในปแรกๆ แตทุกคร้ังอาจารยก็จะพยายามไปอาน ไปทําความเขาใจ ไปถามผูรูจนมาเฉลยขอ สงสัยของเราได ความขยัน ความอดทนของอาจารยเปนท่ีชื่นชมของบรรดาศิษย สงผลในเวลาตอมาไม นานท่ีอาจารยไดรับเชิญเปนที่ปรึกษากรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข อาจารยสอนจาก ประสบการณทขี่ ยนั ดูแลคนไขมามากมายทําใหแพทยประจําบานท่ีเรียนกับอาจารยไดกลเม็ดตางๆที่ไม สามารถเรียนรูไ ดจากตาํ ราไหนๆ ผลงานของอาจารยและเครอื ขา ยลกู ศิษยล ูกหาที่กระจายไปท่วั ประเทศ ทําใหอัตราเกิดโรคทองรวง และอัตราตายจากโรคทองรวงลดลงไปอยางมากจนไมมีหอผูปวย C3 diarrhea อีกตอไป สองปสดุ ทายกอ นเกษยี ณอายุ อาจารยมาเปน หัวหนากลมุ งานกมุ ารเวชกรรม แมอ าจารย จะมีประสบการณดานการบริหารนอย แตบญุ บารมีที่อาจารยส รา งสมไวทาํ ใหง านบรหิ ารราบร่นื ดี ความ ขยัน อดทน ต้ังใจดีของอาจารย อีกทั้งการท่ีอาจารยเปนท่ีรักของทุกคนรอบขางเปนสวนสําคัญท่ีทําให งานราบรื่นดดี ังกลาว 43

อาจารยไมเพียงทํางานหนักในงานบริการ และงานสอน แตอาจารยยังชวยเหลือแพทย ประจําบาน และโรงพยาบาลเด็กในสารพัดงานที่อาจารยชวยได หลายครั้งที่อาจารยใชเงินสวนตัวมา ชวยสนับสนุนการเรียนการสอนแพทยประจําบาน หรือหาผูบริจาค ตลอดจนหาเครือขายมาชวยเหลือ ดา นการเงนิ แกโ รงพยาบาลเด็กเสมอมา ไมเวน แมแ ตในชว งชวี ิตหลงั เกษยี ณอายุ ในวาระที่อาจารยจะครบรอบ 80 ปน้ี เราขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัย ตลอดจนสิ่ง ศักด์ิสิทธิ์ทั้งหลาย และคุณความดีท้ังหลายท่ีอาจารยไดทําไวแกมวลมนุษยชาติ บันดาลใหอาจารยมี ความสุข สุขภาพแข็งแรง เปน ม่ิงขวญั ของชาวโรงพยาบาลเด็กไปนานๆคะ ครบั แพทยหญิงวราภรณ แสงทวีสิน นายแพทยชยั สทิ ธ์ิ แสงทวสี ิน 44

“อาจารยใ หความสนิทสนม พูดคุยเปนกันเอง อารมณด ี มเี มตตาและปรารถนาดกี ับศษิ ยทุกคน” ขอแสดงความยินดีที่อาจารยมีอายุครบ80 ในปน้ี อาจารยเปนกุมารแพทยที่ตั้งใจ เอาใจ ใสดูแลคนไขอยางดีเยี่ยม มคี วามเมตตาตอ ศษิ ยแ พทยประจําบา น ยังประทับใจวาอาจารยใหความสนิท สนม พดู คุยเปน กนั เอง อารมณดี มีเมตตาและปรารถนาดกี ับศษิ ยท กุ คน ในวาระน้ีขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัยและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ในสากลโลก จงบันดาลให อาจารยมีสุขภาพแข็งแรง อายยุ นื และมคี วามสขุ นายแพทย จรงุ วอ งวาณชิ 2522-2525 ผศ(พเิ ศษ) แพทยหญงิ รชั นี วอ งวาณิช 2523-2526 45

“ถือเปนความโชคดี ท่ีในชีวิต ไดม โี อกาสรจู ักคนดๆี หมอทดี่ ี อยา งอาจารย” จําไดวา อาจารยกาวเขามาเปนอาจารย ในโรงพยาบาลเด็กครงั้ แรก ตอนหนกู ําลงั เปน เรสซิเดนท พอดี เลยไดรูจักอาจารยเปนคร้ังแรกเชนกัน แตเม่ือได พูดคุยกับอาจารย มีความรูสึกเหมือนรูจักอาจารยมา นานไมไดรูสึกแปลกหนา อาจเปนเพราะวา เราเปนหมอ มาจากตางจังหวัดเหมือนกัน เลยรูสึกเหมือนเปนพวกเดียวกัน เปนอะไรที่ “บานๆ”เหมือนกัน และ อาจารยเ ปน คนที่ถอ มตวั มากๆดว ย อาจารยใหความเปนกันเองกับพวกเราเรสซิเดนทมาก ชอบเลาชีวิตการทํางานที่ โรงพยาบาลในตางจงั หวดั ใหฟ ง ไดเห็นภาพความขยันขันแข็งของอาจารย ต้ังแตจบจากการเรียนแพทย แลวมาทํางานเปนหมอตางจังหวัด ซ่ึงอาจารยเลาวา พยายามไมทิ้งวิชาการ ขวนขวายหาความรูใหมๆ เสมอ เพ่อื ใหการรักษาดูแลเด็กมีคุณภาพมากที่สุด ชื่นชมอาจารยมากตอนน้ัน และคิดวาตองพยายาม ขยนั แบบอาจารย ในระยะนั้น จําไดวาเรายังไมคอยมีความรูเรื่องการเลี้ยงลูกดวยนมแมเทาไรนัก แต อาจารยไดพูดถึงบอย คอยยํ้าใหเราเห็นคุณประโยชนของนมแม โดยเฉพาะอยางยิ่งคือเร่ืองประโยชน ของคอลอสตรมั การใชค อลอสตรมั ใหเ ปน ประโยชนใ นการรักษาทองเสีย เปนสวนหนึ่งที่ทําใหเพ่ิมความ สนใจในเรอ่ื งการเล้ียงลกู ดว ยนมแม อาจารยแทบไมคอ ยพูดถึงเร่อื งครอบครัวอาจารย หนูมาทราบเองภายหลัง วาอาจารยมี สามีตําแหนงหนาทใี่ หญโ ต ทั้งสามีและตัวอาจารยเอง เปนท่ีรูจักกวางขวางในสังคม และอาจารยไดทํา คุณประโยชนใหโรงพยาบาลมากมาย จากการแนะนําใหบุคคลตางๆที่อาจารยรูจัก ใหมาชวยเหลือ โรงพยาบาล 46

เมื่อหนูจบการเทรนแลว ความที่ทํางานตางจังหวัด ไมคอยไดมีโอกาสแวะมาเย่ียม โรงพยาบาลเด็กเทาไร ไมทราบขาวอาจารยเทาไร เคยเจออาจารยคร้ังสองครั้ง อาจารยยังคงจําได ให ความเปน กันเองเหมอื นเดิม เรียกช่ือเลน “ กา” เหมือนเดมิ กอ็ ดดใี จไมไดทีอ่ าจารยยงั ไมล ืมหมอเดก็ บา น นอกคนนี้ จนอาจารยเ กษยี ณ กท็ ราบวาอาจารย ยงั คงมาเปนทปี่ รึกษาและชวยออกตรวจในคลินิก ทางเดินอาหารอยูอยา งสมา่ํ เสมอ คยุ กบั นอ งหมอท่ีทาํ งานในสถาบันฯ ทราบวาอาจารย ใจดีเปนที่สุด ใครเดือดเน้ือรอนใจ อาจารย ชวยหมด แตอาจารยไ มเคยคยุ แตคนทร่ี ู กส็ รรเสริญใหหนไู ดยินดงั ๆคะ ถอื เปน ความโชคดี ท่ีในชีวติ ไดมโี อกาสรจู กั คนดๆี หมอทด่ี ี อยา งอาจารย อาจารยเ ปนหนง่ึ ในความภาคภูมิใจของสถาบันฯ อาจารย ไดม อบสิง่ ท่ดี ีงามใหกับสถาบัน ฯและสังคมไทย เปนตัวอยาง ของ หมอเด็ก ท่ีนอบนอมถอมตน ตัวอยางของผูที่ “ให” โดยไมหวังการ ตอบแทน ในโอกาส อาจารยยางเขา สวู ัย 80 ป ขอผลแหง คุณงามความดีของอาจารย ดลบันดาลให อาจารยพบแตค วามสขุ และมีสขุ ภาพแข็งแรง ตลอดไปคะ แพทยหญงิ กรรณิการ บางสายนอ ย แพทยประจําบา นรนุ ท่ี 7 (พ.ศ. 2520-2523) 47

“พส่ี ุภาใหความรู ใหค าํ ปรกึ ษาอยางใกลชดิ ” ผมดใี จอยา งยง่ิ ทีไ่ ดท ราบขา ววา พี่สุภายังแขง็ แรงดีแมจะมอี ายุ 80 ปแลว ผมยงั จํา ภาพของ พ่สี ุภาใหความรู ใหคาํ ปรกึ ษาอยา งใกลช ดิ ในหองรักษาและหองรวมเดก็ เลก็ และไดนาํ ความรู ไปใชจนทกุ วันน้ี ดวยความเคารพอยา งสงู นายแพทยสุวฒั น กศุ ลจรยิ า 48

“อาจารยเปนผใู หญใจดี มีน้ําใจ ใหกาํ ลงั ใจคนรอบขาง และ ใหความเปนกันเอง เสมอมา” ดิฉันไดรูจักอาจารยสุภา ตั้งแตยายจากรพ.เบตง มาชวยราชการท่ี รพ.เด็กต้ังแตเดือนเมษายน ๒๕๓๗ การ ทํางานสวนมากก็ดูแลผูปวยหอผูปวย ไขเลือดออก (C4) และโรคอุจจาระรวง (C3) อาจารยสภุ าเปนผเู ชย่ี วชาญดานโรคอจุ จาระรวงในเด็ก ดิฉันจึงไดมีโอกาสเรียนรูประสบการณการ ดูแลผูปวยโรคอุจจาระรวงจากอาจารยนานพอสมควร ดิฉันไดรับความกรุณาจากอาจารยสุภาที่รับรอง สถานภาพของแพทยท่ปี ฏบิ ตั ิงานท่รี พ.เด็ก ตอนที่ดิฉันสมัครสอบเพ่ือขอรับทุนของรัฐบาลเบลเย่ียม เพื่อ ไปเรยี นดา น Food science and nutrition ดิฉันตองกราบขอบพระคุณอาจารยท ่ีใหโ อกาสไดไปศึกษาตอ โดยทุนของรัฐบาลเบลเย่ียม เปนเวลา ๙ เดือน ซ่ึงนับวาเปนกาวแรกที่อาจารยสนับสนุนใหดิฉันไดเปด โลกทรรศนในการทํางานดานโภชนาการ และมีสวนผลักดันใหดิฉันทํางานดานโภชนาการเด็กในเวลา ตอมา อาจารยส ภุ าเปน ผูใหญใ จดี มนี าํ้ ใจ ใหก ําลังใจคนรอบขาง และใหค วามเปนกันเองเสมอมา ท้ังกับ พีน่ อ งๆ แพทย แพทยประจําบา น พยาบาล และเพ่ือนรวมงาน รวมทั้งผูปวยท่ีอาจารยใหความดูแลใสใจ อยา งเตม็ ท่ีเสมอ จงึ ไมแปลกทใี่ ครๆกใ็ หความเคารพรักอาจารยเสมอ ดิฉนั รําลึกถงึ โอกาสดๆี ท่ีอาจารยให เสมอมาคะ ในวาระทอ่ี าจารยมีอายคุ รบรอบวนั เกิดปท่ี ๘๐ ดิฉันขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัยและ สิ่งศกั ดส์ิ ทิ ธิ์ในสากลโลก คุมครองอาจารยสุภาใหมีอายุมั่นขวัญยืน มีความสุข และมีสุขภาพดี เปนที่รัก ของชาวสถาบันสุขภาพเดก็ แหงชาติมหาราชินีตลอดไปนะคะ ดว นความรักและระลกึ ถึงอาจารยเ สมอมาคะ แพทยห ญิงสุนทรี รัตนชเู อก 49

“ทานเปนอาจารยท่ีเกงมาก สามารถถายทอดความรูเร่ือง ตางๆที่ยากและซับซอนใหเขาใจ ไดง ายๆ” ขาพเจาไดเปนลูกศิษยของทานอาจารยสุภา หริกุลต้ังแตเม่ือเขาเปนแพทยประจําบาน ของโรงพยาบาลเด็ก ในตอนนนั้ แมว า อาจารยจะเกษียณอายุราชการแลวทานยังมีเมตตามาชวยสอนท้ัง แพทยป ระจําบา นและนักศึกษาแพทยใ นทุกๆสปั ดาหจนกระท่ังทุกวันนี้ทานก็ยังมาสอนอยูทําใหขาพเจา ไดเห็นวาทานเปนอาจารยท่ีเกงมาก สามารถถายทอดความรูเร่ืองตางๆที่ยากและซับซอนใหเขาใจได งายๆและนําความรูไปใชชวยเหลือคนไขไดในชีวิตจริงตรงตามท่ีอาจารยไดสอนมาอีกสิ่งหนึ่งที่พวกเรา ชาวแพทยประจําบานรับรูไดคือ ทานอาจารยสุภา รักและเปนหวงลูกศิษยทุกคนไมวาจะเปนเรื่องการ เรียน การสอน การทํางาน และชีวิตครอบครัว เมื่อเจอกันทานมักจะทักทายและสอบถามถึงเร่ืองชีวิต ความเปนอยตู า งๆอยูเสมอ อาจารยร ักโรงพยาบาลเด็กมากๆ ถามีงานตางๆ ของโรงพยาบาลอาจารยจะ มารว มงานดว ยแทบทกุ คร้งั บคุ ลากรทุกคนในโรงพยาบาลก็รักเคารพและนบั ถอื อาจารยเปน อยางมาก เนอ่ื งในวาระครบรอบ 80 ป ของทา นอาจารยส ภุ า ขาพเจา ขออาราธนาคณุ พระศรี รัตนตรยั และส่ิงศกั ดส์ิ ิทธทิ์ ้งั หลายในโลกน้ีจงดลบันดาลใหท านมสี ุขภาพพลานามยั ที่สมบูรณแ ละมแี ต ความสุขตลอดไปคะ แพทยห ญงิ อรวรรณ เอยี่ มโอภาส ลูกศษิ ยแ พทยป ระจาํ บานรนุ ...... 50

“อาจารยสุภาเปนตัวอยาง ท่ีดีเยี่ยมในการดูแลครอบครัว และคนรอบขา ง” ขาพเจาเปนลูกศิษยของอาจารยสุภา หริกุล ตั้งแตสมัยเปนแพทยประจําบาน และแพทย ประจาํ บานตอยอดหนว ยโรคระบบทางเดินอาหารและ ตับรุนแรกของสถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินี (โดยมีอาจารยสุภา หริกุล และผศ.พญ.นิยะดา วิทยา ศยั เปน อาจารยท่คี อยสอนและดูแลลูกศิษยก นกุฏิคนแรกของหนว ย) จนกระท่ังไดมาทํางานตอท่ีสถาบัน สุขภาพเด็กฯ ตลอดระยะเวลาท่ีผานมาขาพเจารูสึกไดวา อาจารยสุภา หริกุล เปนตัวอยางของอาจารย แพทยที่ต้ังใจถายทอดวิชาความรูใหแกลูกศิษยอยางมาก โดยเนนเร่ือง clinical ของผูปวยเปนหลัก (โดยเฉพาะเรื่องโรคอุจจาระรวง) อาจารยมีความเห็นอกเห็นใจลูกศิษยมาก กลัวลูกศิษยทั้งหลายจะ ทาํ งานหนกั จนไมไดกินขาว อาจารยจะใหปาแวนซื้ออาหารกลางวันและน้ํามาเลี้ยงทุกครั้งที่อาจารยมา สอนหนังสอื นอกจากเร่อื งวิชาการแลว อาจารยส ภุ ายังเปนตัวอยา งท่ดี เี ยี่ยมในการดูแลครอบครัวและคน รอบขาง อาจารยจะคอยไตถามทุกขสุขของขาพเจาและครอบครัวเสมอเมื่อพบหนากัน นอกจากน้ัน อาจารยย ังเปน ตัวอยางท่ดี มี ากในเรอ่ื งความผกู พนั กับสถาบนั สขุ ภาพเด็กฯ ในวาระที่อาจารยสุภา หริกุล ครบรอบ ๘๐ ป ขาพเจาขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัย และส่งิ ศกั ด์ิสิทธทิ์ ั้งหลายในสากลโลกอํานวยพรใหอาจารยสภุ า หริกลุ มคี วามสุข สุขภาพแขง็ แรง เปนรม โพธิ์รมไทรของลูกศษิ ยต ลอดไปคะ แพทยหญงิ ศริ ิลักษณ เจนนวุ ตั ร 51

“ทา นเปนตนแบบ “คร”ู ทีม่ ี ความรักในการใหความรแู ก นกั ศึกษาแพทย แพทยประจํา บาน และเพอื่ นรวมงานทกุ คน” อาจารยแพทยหญิงสุภา หริกุล ทานเปนกุมารแพทยผูท่ีมีจิตใจดีงาม มีความเมตตา กรุณาสูงมาก ทุกคนท่ีพบทานจะเห็นภาพคุณหมอหนาตาใจดี อารมณดี มีรอยยิ้มใหกับทุกคน ทาน ตรวจรักษาผปู ว ยเด็กดวยความรกั ดแู ลเอาใจใสในทุกมิติทั้งกายใจ จนหายเจ็บปวย นอกจากนี้ทานเปน ตนแบบ “ครู” ท่มี ีความรักในการใหความรูแกนกั ศกึ ษาแพทย แพทยป ระจาํ บา น และเพื่อนรวมงานทุกคน ในดานธรรมาภิบาลทานเปนหัวหนากลุมงานอายุรกรรม ซึ่งเปนท่ีรักและเคารพของลูกนอง มีความรัก ความปรารถนาดี ความเปนกันเองใหเสมอ และเอาใจใสผูใตบังคับบัญชาดวยความเมตตากรุณา ทาน เปนบุคคลตัวอยางเรื่องความรัก และความผูกพันท่ีมีตอองคกร โดยมีความเสียสละ และชวยเหลือ สถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินีเสมอ ตั้งแตยังอยูในราชการจนถึงทุกวันน้ี เชนงานวันเด็กทุกๆป นอกจากจะบรจิ าคเปนคาอาหารเล้ียงผูป ว ยเด็ก ยังเปน ธุระเร่ืองการติดตอเชิญดารานักแสดงมารวมงาน เพ่ือใหค วามบันเทงิ เสมอๆ ในปจจุบันทานยังคงเปนอาจารยและเปนกรรมการมูลนิธิสถาบันสุขภาพเด็ก แหงชาติมหาราชนิ ี ถอื วา ทานอาจารยแ พทยห ญิงสุภา หริกลุ เปน “ผูให” โดยแทจ ริง ในวาระครบ80ป ของอาจารย ขอใหอาจารยมีสุขภาพกายและใจท่ีดี ทุกสิ่งที่ดีงามท่ี อาจารยไดใ หผอู ่ืนขอจงกลับคนื สผู ใู ห เปนรมโพธ์ิรม ไทรของทกุ คนตลอดไปคะ (ทนั ตแพทยห ญงิ สวุ อร ภมู ิรตั นประพณิ ) หวั หนากลมุ งานทันตกรรม 52

“อาจารยชวยกิจกรรมงานสังคมหลายอยางดวยกัน เปน หมอท่ีรักษาเกงเสียสละ ใจดีมีเมตตาตอผูปวยและ ผรู ว มงานเปนบคุ คลที่รกั องคกรอยางสงู สดุ ” ไดรูจักกับอาจารยสุภา หริกุลมาทราบวาอาจารยเปนหมอท่ีเชี่ยวชาญโรคระบบทางเดิน อาหารพอไดทํางานรวมกบั อาจารยจงึ ไดพบวา อาจารยย ังไปชวยงานกจิ กรรมลกู เสอื ชาวบา น ซงึ่ สามีของ อาจารยสุภาคือพลตํารวจโทสมควรหริกุล เปนผูอํานวยการศูนยปฏิบัติการลูกเสือชาวบานในขณะนั้น และไดไปรวมกิจกรรมกับอาจารยหลายครั้งจึงไดรับรูวาอาจารยชวยกิจกรรมงานสังคมหลายอยาง ดวยกันเปนหมอทร่ี กั ษาเกงเสยี สละ ใจดีมีเมตตาตอ ผูปวยและผรู วมงานเปนบคุ คลท่ีรักองคก รอยางสูงสุด อกี กิจกรรมหน่ึงท่ีไดรวมงานกับอาจารยสุภาท่ีทําใหสนิทสนมกันมาโดยตลอด คือการไป ทํางานวิจัยทางดานโรคทองเดินที่อําเภอกุมภวาปจังหวัดอุดรธานีเปนเวลา 1 ป ซ่ึงตองไปพักที่อําเภอ เมอื งจงั หวัดอดุ รธานีซ่งึ เปนบานเดิมของอาจารยสุภากอนยายมาอยูโรงพยาบาลเด็กอาจารยดูแลทุกคน เปนอยางดีหวงใยไปเยย่ี มพวกเราบอยมากพาไปเท่ียว ไปวดั ที่สาํ คัญท่จี ะไมพูดถึงไมไดเลยคือพาไปทาน อาหารท่ีอรอ ยๆของอดุ รธานี ขอใหอาจารยม สี ขุ ภาพแขง็ แรงเปนที่พ่งึ ของผปู วยและนองนองไปนานนานนะคะ ดว ยความเคารพรกั จรรยา พรหมมาลี 53

“ทานท่ีมจี ิตวิญญาณของความเปนผูใ หอ ยา งแทจริง” นั บ ว า เ ป น ค ว า ม โ ช ค ดี ข อ ง ช า ว ส ถ า บั น สุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินีเปนอยางยิ่งที่มีปูชนียบุคคลท่ี ทรงคุณคาย่ิงอยางทานอาจารยแพทยหญิงสุภา หริกุล ทาน เปนแมพระโดยแท ไมว า บุคลากรในสถาบันทกุ ระดับหรือแมแต บุคคลภายนอกท่ีไดมีโอกาสไดพบ ไดรูจัก หรือไดรวมงานกับ ทานจะตองประทับใจในบุคลิกที่เรียบงาย สงางาม ยิ้มแยม แจมใส และเปรย่ี มดว ยเมตตาของทานอยางไมรลู มื ในหนาท่ีของกุมารแพทย ผูเช่ียวชาญดานโรค ระบบทางเดนิ อาหาร ทานไดทุมแรงกายแรงใจ ใหการวินิจฉัย และรักษาผูปวยอยางเต็มกําลังความสามารถ เห็นประโยชน ของผปู ว ยมากอนความสุขสวนตัวเสมอ นอกจากจะบําบัดรักษาจนผูปวยหายแลว ทานยังดูแลทางดาน จติ ใจและครอบครวั ของเขาเหลา นัน้ อีกดวย ทาํ ใหผ ูปว ยและครอบครวั รักและเคารพทานเปน อยางย่ิง นอกจากการท่ีทานไดใหการวินิจฉัยและรักษาผูปวยแลว ทานยังไดรวบรวมองคความรู จากประสบการณแ ละจากการศึกษาวจิ ยั ทา นมผี ลงานวชิ าการมากมายและไดถายทอดองคความรูใหแ ก เพ่ือนแพทย แพทยประจําบาน นักศึกษาแพทย นักศึกษาพยาบาลและเจาหนาที่อ่ืนๆเสมอมา อยางมิรู เหน็ดเหนือ่ ย ทา นท่มี ีจติ วญิ ญาณของความเปน ผใู หอ ยา งแทจ ริง ในฐานะของบุคลากรในสถาบนั ทา นมีสวนรวมในทกุ กจิ กรรมที่สถาบันไดจัดขึ้นไมวางาน วันเดก็ งานเปด อาคารตา งๆและงานอนื่ ๆ ทีจ่ ะตอ งประสานงานกับบคุ คลระดบั สงู หรือหนวยงานภายนอก ทา นรับเปน ธรุ ะดําเนนิ การใหจ นสาํ เรจ็ ลุลวงมาดว ยดมี าโดยตลอด ทําหนา ทป่ี ด ทองหลงั พระโดยแทจ ริง ทานเกษยี ณอายรุ าชการมานานมากแลว แตทานกย็ งั รกั และหวงใยสถาบันมาตลอด เนอื่ ง ในวาระครบ ๘๐ ปของทาน ดิฉันขออาราธนาคุณพระศรีรัตนตรัยและส่ิงศักด์ิสิทธิทั้งหลายไดโปรดดล บันดาลใหทานอาจารยแพทยหญิงสุภา หริกุล อันเปนท่ีรักยิ่งของพวกเรา ไดมีความสุขและสุขภาพ แขง็ แรง อยเู ปน ขวัญและกาํ ลงั ใจพวกเราตราบนานเทานาน วารุณี วัชรเสวี พยาบาลวิชาชพี เชี่ยวชาญ อดตี รองผอู ํานวยการกลมุ ภารกจิ บริการวชิ าการ 54

“ทานคอื ปชู นียบุคคลที่เปนแบบอยา งทงี่ ดงามทานหนึ่ง” 30 กวา ปของชีวิตการทํางานในสถาบนั สุขภาพเด็กแหง ชาติมหาราชินี ขาพเจาไดรูจัก ได พบ ไดเรียนรูสงิ่ ดๆี ที่มีคณุ คา ทง้ั วิธีการทํางาน การปฏิบตั ิตนตอ เพือ่ นรว มงาน ผูใ ตบ งั คับบัญชา ลูกศิษย รวมถงึ ผูปว ยและครอบครวั จากอาจารยแ พทยห ลายทาน ซึง่ หน่งึ ในอาจารยแพทยทีย่ งั อยูในความทรงจาํ ของขาพเจาท่ีไมเคยลืมมาจนถึงวันน้ี ยังจําภาพตางๆ เหลาน้ันไดอยางชัดเจน ถึงความใจดี ความมี เมตตา มีความเอื้ออาทรตอทุกๆ คน แมยามท่ีดูเหมือนทานจะรูสึกไมพึงพอใจตอสิ่งที่เกิดข้ึน ซ่ึงก็เปน เรื่องทไ่ี มค วรเกดิ ไมว าจะเปนเรือ่ งการดแู ลคนไขห รือเรื่องใดๆ ก็ตาม แตท า นกย็ ังมีทาทที ่ีน่งิ พดู ดว ยคาํ พูด ทส่ี ภุ าพ สอนดวยความเมตตา ไมเคยแสดงทาทีใดๆ ที่ทําใหคนรอบขางไมสบายใจ ทุกครั้งท่ีขาพเจาได เจอทาน ทา นจะทกั ทายดวยสีหนาและคําพดู ทม่ี ีเมตตาทกุ ครัง้ แมท า นจะเกษียณอายุราชการไปนานแลว ก็ตาม แตทานยังมีเมตตาใหการชวยเหลือ สนับสนุนสถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินีของเรามา จนถึงทุกวันน้ี ขาพเจารูสึกยินดีทุกคร้ังท่ีไดพบทาน และระลึกเสมอวาทานคือปูชนียบุคคลท่ีเปน แบบอยางท่ีงดงามทานหนึ่ง ของสถาบันสุขภาพเด็กแหงชาติมหาราชินีของเราแหงน้ี ขาพเจาขอกราบ คารวะทานอาจารยแพทยหญิงสุภา หริกุล ดวยความเคารพรักอยางสูง จากใจท่ีเคารพรักทานเสมอมา และตลอดไป ดว ยความเคารพรักอยา งสูง สุเนตรา แกว วเิ ชียร กลมุ ภารกจิ ดานการพยาบาล 55

“ตนแบบของครทู ีเ่ สยี สละ อทุ ิศตนเพ่ือผูปวยเด็กๆ อาจารยมีความเปนกนั เอง และมีความรกั ในหัวใจทจี่ ะมอบ ใหกับทุกคนทีเ่ ขาไปใกลๆอาจารยแ บบไมมีวันหมดอาจารย” ระลึกยอนไปเมื่อกวา 30 กวาปท่ีแลวคร้ันเมื่อเรายังเปนนักเรียนพยาบาลตองข้ึนไปไป ฝก งานที่ward diarrhea จะเหน็ อาจารยเดินตรวจเด็กเตียงโนน เตยี งนีอ้ ยางมีความสุขแลวยังสอนแพทย เปน กลุม ๆในทุกวัน ดวยใบหนา ยิ้มแบบผใู หญใจดีและยังแบงปน ความรสู กึ ดมี าใหก บั พวกเราอกี เม่ือไมนานท่ีผานมารูสึกประทับใจอาจารยที่มีตอปาแวน เจาหนาที่คนสนิทที่คอยดูแล อาจารย มอี าการตาอักเสบ อาจารยเปนหวงมาก โทรศัพทนัดคุณหมอใหแลวพาไปตรวจท่ีคลินิกตา ชั้น 12A เสรจ็ แลว พามารับยาที่ชั้น 2 อาคารสยามฯ และพาไปสงท่ีบา นพรอมทั้งกาํ ชับใหด แู ลตวั เองดีๆนะ แมวาอาจารยจะเกษียณมาเกือบ 20ปแลวแตยังมาชวยสอน ชวยงานและยังมอบเงิน ทําบุญใหโรงพยาบาลทุกเดือนนับเปนอาจารยอีกหน่ึงทานซึ่งเปนตนแบบของครูที่เสียสละ อุทิศตนเพื่อ ผูปวยเด็กๆ อาจารยมีความเปนกันเอง และมีความรักในหัวใจที่จะมอบใหกับทุกคนที่เขาไปใกลๆ อาจารยแ บบไมมีวันหมด ในสวนตัวนับเปนความโชคดีที่สุดที่ไดชวยและไดอยูใกลๆอาจารย อยากบอก อาจารยวา รักและเคารพอาจารยสภุ า หรกิ ลุ ซง่ึ เปน ทีร่ ักและเคารพของพวกเรามากๆคะ ทรงศริ ิ นิลจลุ กะ 56

“การเอาใจใสเ ร่ืองตา งๆทไี่ ดร บั มอบหมาย การเหน็ คุณคา และตนแบบการเปนผูใหแ กผูอนื่ ทีส่ ําคัญคอื การไดเรยี นรู บุคลิกภาพของการถอมตนการยกยอ งผูอ่ืน ทําใหข า พเจา รสู กึ ซาบซงึ้ และไดร ับสง่ิ ดๆี จากทานอาจารยเสมอมา” ดิฉันไดรับความเมตตาจากอาจารย สุภา หริกุล มีหลาย เร่ืองราวทป่ี ระทับใจไมลืม ต้งั แตเ รมิ่ ตน ทํางานท่สี ถาบันแหงน้ีป 2543 ตอน ลูกชายอายุ 7เดือนเปนคนไขของทานอาจารย เนื่องจากทองเสียเร้ือรัง นํ้าหนักลด หาสาเหตุไมเจอ แตอาจารยเปนผูท่ีหาสาเหตุเจอวาไมใช อุจจาระรวง แตแพนมวัว เพราะลูกกินนมแมแตเริ่มใหนมผสม (ยังไมมี การรณรงคการเล้ียงลูกดวยนมแมในบุคลากรอยางจริงจัง) คร้ังน้ัน อาจารยดูแลใสใ จเหมอื นลูกชายเปนลกู เปนหลานจริงๆ น้ันคือโอกาสแรก ทีไดรับความกรุณาจากอาจารยในบทบาทของกุมารแพทย และบทบาท ของคณุ ปาหมอผูใจดี อีกโอกาสที่ไดรับจากทานอาจารยคือการจัดงานวันเด็กของสถาบันฯ ซ่ึงดิฉันได รับผิดชอบเปนเลขานุการคณะกรรมการจัดงานวันเด็กแหงชาติ ทานอาจารยไดโทรมาหาและแจงวา อาจารยขอใหการสนับสนุนจัดงานวันเด็ก วันนั้นรีบไปพบอาจารย และจําไดไมเคยลืมวาไดคุยกับทาน ผูใหญท ี่ทานใจดีมาก มีคําพูดที่ไดยินจากทานและนํามาใชเตือนตัวเองในการจัดงานวันเด็กเสมอๆ คือ เด็กปกตเิ ขาไดไ ปเทย่ี วงานวันเด็กกนั แตเ ด็กที่เจบ็ ปว ยไปเท่ียวไหนไมได เรานาจะทําใหเด็กๆสนุกและมี ความสขุ ได โดยเฉพาะในวนั เด็ก การจัดงานวนั เด็กในสมยั กอ นจะมเี อกลักษณคือตองมีดารามารวมงาน ซ่ึงเบื้องหลัง อาจารยชวยติดตอทีมดารา ทีมนางสาวไทย สมัยนั้นการไดพบหรือถายรูปกับนางสาวไทย เปนอะไรทนี่ า ตื่นเตนมาก นางสาวไทยมารวมงานเจาหนาที่ก็มีความสุขไปดวย หรือ ทีมโบโซมาชวยบิด ลูกโปงใหก ิจกรรมวันเดก็ ทกุ ป ในการจัดงานทกุ คร้ังอาจารยม ารว มงานและใหกําลังใจทีมจัดงานเสมอ 57

ในดา นวชิ าการ ไดรับมอบหมายจาก ทานอดตี ผอู ํานวยการ พญ.ศริ าภรณ สวัสดิวร ใหเปน ผูรวบรวมจัดทําหนังสือ “ความรูคูประสบการณ ของ อาจารยแพทย” ในวาระครบรอบ 60 ป ของ โร ง พ ย า บ า ลเ ด็ ก ได ทํ า ห นั ง สื อ เ รื่ อ ง Human Capillaries และ เร่ืองอุจจาระรวง โดย อาจารยสุภา หริกลุ เปน ผนู ิพนธ ในระหวางการดําเนินงาน อาจารย ทบทวนประวัติคนไขทั้งหมด และรวบรวมเอกสาร วิชาการอยางตั้งใจไดเห็นถึงความต้ังใจการทํางาน เพ่ือใหหนังสือออกมาเปนประโยชนแกผูอาน เมื่อ เน้ือหาเสร็จก็ใหเกียรติ์แกแพทยทานอื่นๆ ที่ไดดูแล รักษาคนไขร วมกันมาเปนทมี เขียน และอาจารยจะให ก า ร ย ก ย อ ง อ า จ า ร ย แ พ ท ย ที่ อ า วุ โ ส ก ว า เ ส ม อ โดยเฉพาะอาจารยแพทยหญิง เพทาย แมนสุวรรณ และอาจารยแ พทยหญงิ ประมวล สุนากร แมนวาไมไดมีโอกาสเปนลูกศิษยอาจารยแพทยหญิง สุภา หริกุล แตไดมีโอกาสซึมซับ ประสบการณก ารทาํ งานจากทานอาจารย การเอาใจใสเร่ืองตางๆท่ีไดรับมอบหมาย การเห็นคุณคาและ ตนแบบการเปน ผใู หแกผ ูอื่น ที่สําคญั คือ การไดเรียนรูบุคลิกภาพของการถอมตน การยกยองผูอ่ืน ทําให ขา พเจารูสกึ ซาบซ้งึ และไดรบั สิ่งดๆี จากทา นอาจารยเสมอมา ในวาระครบรอบอายุ 80 ปของทานอาจารย ขออํานาจคุณพระศรีรัตนตรัย และสิ่ง ศกั ดสิ์ ทิ ธ์ิ ทงั้ หลาย ดลบันดาลใหทา นอาจารยแพทยหญิงสุภา หริกุล มีสุขภาพรางกายท่ีแข็งแรง ใหทาน อาจารยเปน รมโพธร์ิ มไทร ของพวกเราชาวสถาบนั สขุ ภาพเด็กฯ ตลอดไป ดว ยความเคารพรกั จากหนูออ คะ นงรัตน จนั ที นักวชิ าการสาธารณสุขชาํ นาญการ 58

“อยูใกลอ าจารยมีแตพลังบวก และกําลงั ใจใหเดก็ รนุ ใหมท่ี ไดรว มงานดว ย” หนูรูสึกดีใจมาก ท่ีนอกจากไดรวมมี สวนในการรวมจัดทําหนังสือที่ระลึกครบ 80 ป อาจายส ุภา หริกุล แลว ยงั ไดรับโอกาสได เขียนความประทับใจถึงทานอีกดวย ครั้ง แรกท่ีพบอาจารย คือเมื่อครั้งมีการประชุม คณะกรรมการกองทุนอาคาร 80พรรษามหา ราชินี ครั้งแรกๆ เกิดความคิดในใจวาคุณ หมอที่รพ.เด็ก แมเวลาจะผานลวงเลย และ เกษียณไปแลว แตทานยังใหเวลาลงแรงมา ชว ยกนั เพอ่ื สถาบันฯและคนรุนหลัง และก็มา ประชมุ ทกุ ครั้งไมเคยขาด จนถงึ ปจ จบุ นั น้ี มีอยูค รัง้ ตอนเตรียมงานจัดงานวางศิลาฤกษอาคารเฉลมิ พระ เกียรติ80พรรษามหาราชินี(ป 2555) อาจารยนําทีมผูปฏิบัติงานเขาวังสวนจิตรเพื่อติดตองานกับทาน ผูหญิง เปนชวงท่ีตองเขาใกลอาจารยมากขึ้น แรกๆหนูก็เกร็งวาจะทําตัวอยางถาอยูใกลอาจารย อาจารยเปน ผใู หญ ทรงคณุ วฒุ ิ แตต อนน้เี ขา ใจแลววา ไมใชแคหนู แตม่ันใจวาทุกคนเม่ือทํางานและอยู ใกลอาจารย จะมีแตความอบอุน และพลังบวก กําลังใจ ในการทํางาน คนรุนหลังเม่ือไดทํางานกับ อาจารยแลว จะไมมีผิด มแี ตดี จะนอ ยหรือมากก็ดเี ทา นัน้ ความประทบั ใจแบบอยา งของการทํางานของผูใ หญอนั ทรงคณุ วฒุ ิ ทม่ี แี ตม ากดว ยความ เมตตา ความรกั ใหก บั คนรอบขา ง มันติดเปน ภาพของอาจารยส ุภา หริกุล อยูใกลอาจารยม แี ตพ ลงั บวก และกาํ ลงั ใจใหเดก็ รุน ใหมท ี่ไดร ว มงานดว ยคะ ดว ยความเคารพรกั ณัฎฐวนัน ฐานสิ โร (นิดหนอ ย) 59

“อาจารยเปรียบเสมือนมารดา คนที่ 2 ทีด่ ฉิ นั รกั และ เคารพยง่ิ ชวี ิต เกินท่ีจะบรรยายได” ความประทบั ใจ ตอ อจ.สุภา ผซู ง้ึ อยใู นใจตลอดมา และตลอดไป ในป พ.ศ. 2520 (3 ม.ค.) อจ.สุภา ไดเขามาทํางานท่ี รพ.เด็ก และมาปฏิบัติงานที่หอผูปวย Diarrhea ในขณะนั้น ดฉิ ัน (มาล)ี ปฏบิ ตั ิงานในตาํ แหนง ผูชวยเหลอื คนไข ตึกเด็ก 3 ซึ่งเปนหอผูปวยติกัน ไดพบเจอกับ อาจารยทุกวัน สบตากันทุกครงั้ ไป จึงเกดิ เปน ความรักและผูกพนั และทําใหดิฉนั ยายมาอยู หอผูปวย Diarrhea และไดรจู ักกบั อาจารยม ากขึน้ ในฐานะอาจารยเปนผูบังคับบญั ชาสายแพทยโดยตรง ขณะน้นั อาจารยดํารงตําแหนงหวั หนา หนวยโรคอุจจาระรวง จากนน้ั เปนตน มา กไ็ ดรับใชชวยเหลือ อาจารยท ุกอยา ง ตามที่ไดรับมอบหมาย ดวยความยินดี และเต็มใจเปนอยางย่ิง เกือบระยะเวลา 20 ป จนกระทั่ง อาจารยเกษียณอายุราชการในป 2540 หลังเกษียณ อาจารยก็ยังมาสอนแพทยประจําบาน ตอนน้ันดิฉันก็ยังปฏิบัติงานในหอผูปวย และยังชวยดูแลอาจารยตลอดมา จนกระทั่งดิฉันเกษียณอายุราชการในป 2557 ก็ยังมารับใชดูแล อาจารยเหมือนเดิมจนกระท่ังปจจุบนั นี้ ซึ่งมีความประทับใจในตัวอาจารยมาก และอาจารยเปนผูใหมาตลอด ไมวากับผูปวย ญาติ ผปู ว ย เจาหนาท่ี บคุ ลากรภายในสถาบันฯ ในขณะที่ อาจารยมาสอนแพทยประจําบาน อาจารยจะคอย สอบถามสารทกุ ขสกุ ดบิ อยูเ ปนประจํา อาจารยจะเปนกนั เองทกุ ครั้งท่ีพบเจอ สําหรับดิฉัน (มาลี) ทานมีความเมตตากรุณามากที่สุด คอยสั่งสอนใหเปนคนดี ซ่ือสัตยสุจริต ตอหนาทก่ี ารงานและครอบครัว “อาจารยเปรยี บเสมอื นมารดา คนที่ 2 ทีด่ ฉิ นั รักและเคารพยงิ่ ชีวิต เกินที่จะบรรยายได” รักและเคารพอยางสูง มาลี บรรลือศักดิ์ (ปา แวน ) 60

“อาจารยส ภุ าจงึ เปรียบเหมือนผูให .....มากกวาคาํ วา แพทย” อาจารยสุภาเปนเหมือนแมผูให....ใหความรัก ความเมตตา ความกรุณา ตอคนรอบขาง ท้ังแพทย พยาบาล และคนไข โดยเฉพาะคนไขอ าจารยท า นเปน แพทยทเี่ มตตาพรอ มจะใหก ารรักษา และชวยเหลือ โดยไมเ ลือกวูป ว ยเปน ใคร จะยากดีมีจน อาจารยม ีความมุงมัน่ ท่ีจะรักษาใหเด็กๆหายปวยจากโรคที่เปน พรอมท้งั ดแู ลจติ ใจของญาตคิ วบคูไปดว ย จากการทํางานรวมกับอาจารยจะเห็นเสมอวา อาจารย อธิบาย เรอื่ งโรค และการรักษาอยางใจเย็น จนญาติมั่นใจและคลายกังวล ความรูความเช่ียวชาญ ท่ีทานมีเรื่อง โรคอุจาระรว ง ทานไดถ ายทอดใหแ พทยเ สมอมา แมแ ตพยาบาลอยา งเราก็ไดร บั ความรจู ากอาจารยเ สมอ มา ซ่งึ อาจารยกเ็ มตตาทกุ ครัง้ ทกุ คนทไี่ ดทํางานรว มกบั อาจารย จะรบั รไู ดวา ทานมเี มตตา งดงามท้ังกาย และใจ ถือความสัตยและประโยชนสวนรวมตองมากอนประโยชนสวนตัวเสมอ อาจารยสุภาจึงเปรียบ เหมือนผใู ห .....มากกวาคาํ วา แพทย นอกจากความเมตตาแลว อาจารยเนนความซ่ือสัตยเสียสละตอสวนรวมไมวาจะเปน ประเทศ สถาบันฯ อาจารยยังสานตอเรื่องการอุปถัมภ ชวยเหลืองานลูกเสือชาวบาน จากทานรองผู บัญชาการตาํ รวจตะเวนชายแดน (สามี อาจารย) ทถ่ี ึงแกกรรมไปหลายปแ ลว ชาว ม 7 ก 61

“ถึงแมจะไมม โี อกาสไดเปน ลูกนองสายตรงของอาจารย แต ก็สามารถสัมผสั ความดคี วามมีน้าํ ใจของอาจารย” ในชีวิตของการรับราชการมากวา 30 ป ไมมี โอกาสที่จะไดทํางานรวมกับอาจารยสุภา อยางเปนเร่ืองเปน ราว แมกระท่ังกีฬาสีก็ไมเคยไดอยูทีมเดียวกัน จะมีก็แตเพียง สมัยที่เพ่ิงจบแลว ก็มาอยูที่โรงพยาบาลเด็กใหมๆ ไดมีโอกาสไป Portable X-ray ท่ีตึกเด็ก Diarrhea ถึงไดมีโอกาสพบกับ อาจารย รูสึกประทับใจในความเปนกันเองของ อาจารยมากๆ เพราะทุกครัง้ ท่พี บกับอาจารยไมว า จะที่ไหนกแ็ ลวแต อาจารยก็ จะยิม้ ใหและเปนฝายทักทายผมกอนทุกครัง้ โดยจะเรียกช่ือผม และใชคําวาคุณนําหนาตลอด จนผมอดแปลกใจไมไดวา อาจารยรูจักช่ือของพนักงานตัวเล็กๆอยางผมในขณะน้ันไดอยางไร แตท่ีผมสัมผัสไดแนๆคืออาจารยจะ เปน คนทใี่ หเกยี รตกิ บั คนทุกคน ไมไ ดเลือกวา คนคนนัน้ จะมีตาํ แหนงหรอื มีคุณวุฒิสูงตํ่าแคไหน และไมได ผิดจากคาํ พูดของบคุ คลใกลเ คียงและผูรวมงานทบ่ี อกวาอาจารยเ ปน คนใจดแี ละจะเออ้ื อาทรกบั บคุ ลรอบ ขางเสมอ ซ่ึงครั้งหน่ึงอาจารยเคยพาหลานมาเอกซเรยตอนท่ีผมอยูเวรนอกเวลาพอดี สิ่งที่ไดเห็นใน ขณะนั้นก็คืออาจารยเปนเชนน้ันจริงๆ คือจะใสใจกับคนรอบขางและแสดงความเปนหวงอาการของ ลูกหลานอยางจริงใจ มีการสอบถามผลฟลมจากผมโดยไมไดมองวาผมเปนแคเพียงนักรังสีที่มีความรู เพียงเล็กนอยคนหน่ึงเทานั้น ดีใจที่ไดมีโอกาสบอกความรูสึกที่มีตออาจารย ถึงแมจะไมมีโอกาสไดเปน ลูกนอ งสายตรงของอาจารย แตก ส็ ามารถสัมผัสความดีความมีน้ําใจของอาจารยจากความรูสึกท่ีรับรูได ตลอดจากการเปนลกู หมอตั้งแตส มยั ยงั ใชชอ่ื โรงพยาบาลเดก็ จนถงึ ปจจบุ ัน คิดถงึ อาจารยสภุ า หรกิ ลุ สมพนั กล่ันดีมา จากลกู หมอ โรงพยาบาลเดก็ 62





เร่อื งภาคภูมิใจ/ประทบั ใจ

เรื่องภาคภมู ิใจ/ประทับใจ หลังจากจบการฝกอบรมแพทยประจําบาน สาขากุมารเวชกรรม (หลักสูตร 1 ป) ท่ี ภาควชิ ากมุ ารเวชศาสตร รพ.ศิริราช แลว เมื่อป พ.ศ. 2506 มีความต้ังใจจะไปรับราชการที่ รพ.อุดรธานี เพ่ือดแู ลบิดา มารดา ท่ีมีอายุมากแลว ทสี่ าํ คญั นองคนเลก็ ซ่ึงดูแลอยู จะตอ งเขา มาศกึ ษาตอทก่ี รุงเทพ จึงไดไปสอบคัดเลือก เปนขาราชการของกระทรวงสาธารณสุข ผลสอบผานแลว ตองจับ ฉลากตอ ไปรับราชการอยูจ งั หวดั ใด ผลปรากฏวา จบั ไดบ รรจุ ที่ รพ. อ.ดําเนนิ สะดวก จ.ราชบุรี และใหไป ปฏิบตั ิงานท่ี รพ.เพชรบรุ ี โรงพยาบาลเพชรบรุ ี (พ.ศ. 2506-2507) (ปจจุบนั โรงพยาบาลพระจอมเกลา ฯ) เร่ิมปฏิบัติงานท่ี รพ.เพชรบุรี ตําแหนง นายแพทยโท เมื่อวันที่ 1 เมษายน 2506 ที่ รพ. เพชรบุรีมีแพทยประจําอยูนอย (ประมาณ 10 คน) การปฏิบัติงานของ รพ. จึงตองเปนกุมารแพทยบาง และแพทยระบบอืน่ บา ง ดังนี้ ก. เวลาทาํ งานปกติ (จันทร-ศกุ ร) ดูแลตรวจรักษาปวยเด็กที่ หอผูปวยเด็ก รว มกบั แพทยเ ดก็ อีก 1 คน (คอื พญ. วารุณี อมรทัต ซึ่งขณะนั้นกําลังจะ ยายมารับราชการ ที่ รพ. เดก็ ) วันเสาร-อาทติ ย และวนั หยดุ นักขตั ฤกษ จะตรวจเยย่ี มคนไขผูป ว ยเดก็ ท่หี อผปู วยในตอนเชา ทุกวัน การออกตรวจผูปวยนอก OPD จะออกตามตารางเวรของแพทยทุกคนใน รพ. การ ทํางานจะตรวจคนไขทุกระบบ ไมเฉพาะแตผูปวยเด็ก เพราะจํานวนแพทยมีไมมาก ดังกลาวแตถามี ปญหาก็จะปรกึ ษาแพทยร ุนพี่ ที่ชาํ นาญในสาขานั้นๆ ได ข. การออกตรวจในเวลาเปนแพทยเวร เน่ืองจากตองเปนแพทยเวรคนเดียว ดูแลผูปวยท้ัง รพ. จึงตองตรวจรักษาผูปวยทุก ระบบท้ังผูปวยเด็กและผูปวยผูใหญ ในรายท่ีมีปญหา โดยเฉพาะผูปวยของหนวยศัลยกรรม, สูติกรรม 66

หรืออายุรกรรมบางราย สามารถปรึกษารุนพ่ีท่ีชํานาญในสาขานั้นๆ ได และก็ไดรับการใหคําปรึกษา แนะนําเปนอยางดี บางคร้ังมาทําผาตัดใหดวย โดยเราเปนผูชวย ทําใหการทํางานม่ันใจ และอบอุนใจ มากขึน้ โดยเฉพาะความปลอดภยั ของผูปวยเปน อยางดี การปฏิบตั ิงานทีส่ ําคญั ในขณะทีร่ ับราชการท่ี โรงพยาบาลเพชรบุรี เนื่องจากทานจาด อุรัสยนันท ทานผูวาราชการ จังหวัดเพชรบุรีปวย คณะแพทย โรงพยาบาลเพชรบุรี ไดจัดแพทยเขาเวรดูแลอาการของทานอยางใกลชิด ไดเขาเวรที่ จวนผูวาราชการ และดฉิ นั ไดม ีโอกาสเปนหนึ่งในแพทยท่ีเขาเวรดวยระหวางปฏิบัติงาน ทานผูหญิง เจือทอง คุณนายผูวา และบุตรสาว คือทานผูหญิงจรุงจิตตไดใหการตอนรับคณะแพทยทุกคนอยางเปนกันเองเปนอยางดีย่ิง และเปนทย่ี ินดีท่ที า นผูวาหายจากการเจบ็ ปว ยครงั้ น้ันและเปน ปกติในเวลาตอมา เม่ือปฏิบตั งิ านทเ่ี พชรบรุ ีครบ 1 ปแลว จากเปา หมายท่ีตองการกลับไปดูแลบิดามารดาดังกลาว ขา งตน จึงไดข อยา ยไปโรงพยาบาลอดุ รธานี (ตามระเบยี บการปฏบิ ตั ริ าชการครบ 1 ปส ามารถขอยายได) โรงพยาบาลอุดรธานี (พ.ศ. 2507-2519) (ปจ จุบนั โรงพยาบาลศูนยอุดรธานี) แมป รมิ าณผปู วย และจํานวนแพทยม ีมากกวา รพ.เพชรบุรี แตยังไมเพียงพอ และขณะน้ัน ยงั ไมม ีแพทยจ บจากการอบรมตามสาขาตางๆมาปฏิบัติงาน ซ่งึ ในการปฏิบตั ิงานทนี่ ีจ่ ึงคลาย รพ.เพชรบรุ ี กลา วคอื เปน กุมารแพทยตรวจรกั ษาผปู ว ยเดก็ ทห่ี อผปู ว ย ในเวลาปกติ ทกุ วนั จนั ทร-ศกุ ร และตรวจเยย่ี ม ไข (Word Round) ในตอนเชา ทุกวนั ของวนั หยุดราชการ (เสาร-อาทิตย วันนกั ขัตฤกษ) การตรวจผูปว ยนอก (OPD) ตามกําหนดตารางเวร หรอื การเปนแพทยเ วร ซง่ึ เปนแพทยคน เดียวทีต่ องดูแลผปู ว ย ทงั้ รพ. เชนในหอผูป ว ยท่ีมปี ญหา ท่ี OPD เม่ือมีผูปว ยมาตรวจรักษา การทํางานจงึ ตองตรวจท้ังผูปวยเด็ก และผูใหญ ในรายท่ีมีปญหาโดยเฉพาะทางศัลยกรรม, สูติกรรม หรืออายุรกรรม บางราย สามารถปรึกษาแพทยที่ประจําแผนกน้ันๆ ได และไดรับคําแนะนํา ปรึกษาเปนอยางดี ทําใหมี ความมั่นใจในการทาํ งานดีมาก โดยเฉพาะผปู ว ยไดรับบรกิ ารที่ถูกตอ งและปลอดภยั 67

มีหนว ยแพทยเ คลอื่ นที่ มาประจาํ ที่ รพ.อดุ รธานี หลงั จากปฏิบัติงานอยู รพ. อุดรธานี ประมาณ 5-6 เดือน ทาง รพ.อุดรไดมีโอกาสตอนรับ คณะคณาจารยแพทย แพทย พยาบาล จาก รพ.ศิริราช ซ่ึงมาหมุนเวียนออกหนวยแพทยเคลื่อนท่ีรักษา ผปู ว ยในชนบท ตามนโยบายของรฐั บาลท่เี รยี กวา โครงการเรง รัดพัฒนาชนบท (รพช.) ซ่ึงในขณะนั้นทาง ภาคอีสานประสบภัยคุกคามจากผูกอการราย โดยคณะแพทย รพ.ศิริราช จะมีสํานักงาน และพักอยูใน รพ.อุดรธานี ทําใหแพทย รพ.อุดรธานี ไดมีโอกาสปรึกษาผูปวยที่มีปญหาซับซอน ไดความรู จาก ผูเ ช่ยี วชาญเฉพาะทางไดรับความชว ยเหลอื จากอาจารยแ พทยบอ ยครัง้ ทําใหม ีความอบอุน และมัน่ ใจใน การปฏิบัตงิ านเปนอยางดี ในราวป พ.ศ. 2511 แผนกกุมารเวชกรรม ของ รพ. ไดรับผูปวยเด็กท่ีมีอาการ sudden acute convulsion หลายรายทีม่ ปี ระวัติ สว นใหญเด็กมีอาการสบายดี กอนมีอาการดังกลาว เชน วิ่งเลน กบั เพอ่ื น อุมนอง ดูแลนอ งตามปกติ เปนตน จากการตรวจรางกาย พบมีตับโตเล็กนอย แตไมมีอาการตัวเหลือง ตาเหลือง ตรวจเลือด พบมีภาวะ hypoglycemia ตรวจน้ําไขสันหลัง มี cell เม็ดเลือดขาว เล็กนอย ที่สําคัญหลังจากหยุดชัก (จากการใหยาแลว ) conscious ของผปู วยจะเลวลงเร่ือยๆ แมยารักษาชัก จะหมดฤทธิ์แลวก็ตาม ผูปวย จะซึม จากDrowsiness → Stupor →Decerebrate → Coma และเสียชีวิตภายใน 48-72 ชม. ดิฉัน จึงไดนําเร่ืองปรึกษา ศาสตราจารยเกียติคุณ นายแพทย ประสงค ตูจินดา และ ศาสตราจารยเ กียตคิ ณุ แพทยห ญิง คุณหญิง สุดสาคร ตูจินดา (ซึ่งขณะน้ันเปนชวงท่ี อาจารยมา ปฏิบัติงานออกหนว ยแพทยเ คล่ือนท่ี ดังกลา วขางตน ) ศ.นพ.ประสงค ไดตรวจผปู ว ย ตลอดจนดผู ลการตรวจทางหอ งปฏิบัติการ อาจารยสงสัยวา เด็กอาจจะไดสารพิษอะไร? แลวทําใหเกิดอาการ มีความเห็นวา ควรใหคณะวิจัย ไดมาศึกษา วิจัย ปญ หาดังกลา ว เพ่ือคน หาสาเหตุที่แทจริง ศ.นพ. ประสงคฯ ไดกรุณาติดตอคณะแพทยและนักวิจัย ของ SEATO จากกรุงเทพฯ มาทาํ การศึกษาวจิ ยั ในเวลาตอ มาจนเจอปญหาทพี่ บเกิดจากพษิ aflatoxin จากเชอื้ รา Aspergillus flavus เรยี กภาวะดังกลา ววา Udorn Encephalopathy ทราบภายหลังตอมาวา เปน Reye’s syndrome รายแรกของประเทศไทยซ่ึงเปนกลุมอาการท่ีพบในเด็กอายุ (3-8 ป) และไดลง ตพี มิ พล งในวารสารหลายฉบับดงั แสดงในบันทึกทายเลม 68

การออกหนวย พอ.สว. (แพทยอาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี) รพ.อุดรธานี ไดปฏิบัติต้ังแตเริ่มมีแพทย พอ.สว. ใหมๆ เร่ิมตนครั้งแรกท่ีภาคเหนือ (ดิฉัน เปน พอ.สว. ลําดับท่ี 35) ไดไปตรวจผูปวยในถิ่นทุรกันดารของจังหวัดอุดรธานี การเดินทางไปโดยเฮลิคอปเตอร ซ่ึง ไดรับการสนับสนุนของจังหวัด และกองกํากับการตํารวจตระเวนชายแดนเขต 4 คายเสนียรณยุทธ (ปจ จุบันคอื กองกํากับการตาํ รวจตระเวนชายแดน 24) คร้ังแรกที่ออกปฏิบัติงาน ของดิฉัน พบคนไขมาหาหมอ โดยนอนมาในเกวียน และ ดิฉัน ไดข ึ้นไปตรวจผปู วยบนเกวยี น รสู กึ ผปู ว ยดใี จมาก เขาบอกวา เกิดมาไมเ คยพบหมอ ไมรูวาหมอ หนา ตาเปน อยางไร การตรวจรกั ษาของ พอ.สว. ถาผูปวยมีอาการไมมากจะจัดยาใหไปรับประทาน ถา มอี าการมากจะมีบริการนําสง รพ. ซึ่งเปน ผลดกี บั คนไขย ่ิงนัก การออก พอ.สว. เม่ือคร้ังท่ีอําเภอศรีธาตุ จ.อุดรธานี ไดพบวา มีผูปวยคอพอกหลายราย ดิฉนั ไดน าํ ปญหามาปรึกษา อาจารยแพทยจ ากศิรริ าช คอื ศ.นพ.รมไทร สุวรรณนิก อาจารยไดแนะนําวา ผปู ว ยคงไมไ ดรบั ประทานอาหารทะเล จึงขาดไอโอดีน และใหนําเอา Iodine ใสในน้ําปลาใหรับประทาน ทําใหภ าวะคอพอกลดลงจนเห็นไดช ัดในเวลาตอมา หนวยแพทยทางวิทยุ : ความภูมใิ จทไ่ี ดเ ปนสว นหนง่ึ ของพระมหากรุณาธิคุณแกปวง ชนชาวไทยผูยากไร หลงั จากทีห่ นว ยแพทยอาสาฯ ไดดําเนินงานมาประมาณ 3 ปเศษ และมีความเจริญม่ันคงเปน ปก แผนพอสมควรแลว ในเดอื นพฤศจกิ ายน พ.ศ. 2515 สมเด็จพระศรนี ครินทราบรมราชชนนีไดทรงริเร่ิม ทดลองงานใหมอีกอยางหนึ่ง คือการทดลองใชวิทยุเปนเคร่ืองมือสื่อสารในการรักษาพยาบาลตาม แบบอยางของออสเตรเลยี นับเปนโครงการใหมท ่เี ร่ิมขึ้นเปนครง้ั แรกในประเทศไทยเพื่อประชาชนผูย ากไร ในถ่ินทุรกันดาร สาเหตุของการจัดตั้งหนวยแพทยทางวิทยุน้ัน ตํารวจตระเวนชายแดนมีสวนรวมอยูดวยอยาง มากอนั เน่ืองจากกรณผี ปู ว ยที่อาํ เภอน้ําโสม จังหวดั อดุ รธานี ซงึ่ มีรายละเอียดดังน้ี กองกํากับการตํารวจตระเวนชายแดนเขต 4 มีความประสงคจะจัดต้ังโรงเรียนตํารวจตระเสน ชายแดนข้ึนที่อําเภอนํ้าโสม จังหวัดอุดรธานี เพราะในขณะน้ันมีชางปาอาละวาดและมีการเคลื่อนไหว ของผูกอการรายจึงสงชุดปฏิบัติการขาวไปประจําและปฏิบัติภารกิจในพื้นท่ี เชาวันหนึ่ง พันตํารวจเอก สมควร หรกิ ลุ ผูก ํากับการตํารวจตระเวนชายแดนเขต 4 ในขณะนั้น ซ่งึ พกั อยูทบ่ี า นพกั ผูก ํากับการตํารวจ ตระเวนชายแดน เขต 4 คา ยเสนียร ณยุทธ ไดร บั รายงานทางวิทยจุ ากตาํ รวจตระเวนชายแดนในพ้ืนทว่ี า มี 69

คนไขเปนหญิงคลอดบุตร เกิดอาการตกเลือด หญิงคนนี้อยูในครอบครัวซึ่งใหความชวยเหลือในการ ปฏบิ ตั งิ านตํารวจตระเวรชายแดนมาโดยตลอด ชุดปฏบิ ัติการขาวไดข อเฮลคิ อปเตอรไปรับคนไขมารักษา แตวันน้ันเฮลิคอปเตอรท่ีมีอยูเสีย กําลังอยูในระหวางการซอม พันตํารวจเอก สมควร หริกุล จึงปรึกษา ดิฉัน (พญ.สุภา หริกุล) ซ่ึงขณะน้ันปฏิบัติราชการเปนแพทยประจําโรงพยาบาลอุดรธานีวาควรจะทํา อยา งไร ดฉิ นั อธบิ ายวา สาเหตุของการตกเลือดมี 2 ประการ คือ ประการแรก มีเศษรกตกคางในมดลูก คนไขจะมเี ลือดออกมากและมอี าการที่แสดงใหเห็นอยางชัดเจนคือ ออนเพลียมาก หนามืด และวิงเวียน ถามีอาการเชนนี้ตอ งรีบนาํ สง โรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด ประการท่ีสอง เกิดจากการอักเสบของมดลูกหรือ อวัยวะขา งเคยี งซึ่งเลือดจะออกไมม ากและอาจไข กรณีนี้สามารถใชยาปฏชิ ีวนะรกั ษาได ในชวงเวลาน้ัน สมเด็จพระศรีนครินินทราบรมราชชนนีไดเสด็จพระราชดําเนินไปทรงเย่ียมรา ษฏรในทองท่ีอีสานเหนือ โดยประทับแรม ณ จวนผูวาราชการจังหวัดอุดรธานี (ปจจุบันเปนพระตําหนัก หนองประจักษ) พันตํารวจเอก สมควร หริกุล ไดเขาเฝาฯ และกราบทูลเร่ืองการรักษาคนไขทางวิทยุ ส่ือสารใหทรงทราบ สมเด็จพระศรีนครินครินทราบรมราชชนนีทรงมีรับสั่ง “ฉันเคยไดยินเขาเรียกวา Flying Doctor ท่ีออสเตรเลีย” จากน้ัน โปรดใหนายแพทยมณเฑียร บุนนาค ไปศึกษาความเปนไปได โดยนายแพทยม ณเฑียร บุนนาค ไดข อพระราชทานพระราชานญุ าตไปศึกษาดูงานท่ีประเทศออสเตรเลีย เพ่ือนํามาปรบั ใชใ นประเทศไทย การตรวจรักษาทางวิทยุจะประกอบดวยสถาบันแพทยทางอากาศ 2 ระดับ คือ สถานี โรงพยาบาลและสถานีรักษา สวนใหญใชสถานีอนามัยชั้น 2 ท่ีอยูหางไกลจากโรงพยาบาลในเขต ทรุ กนั ดารทกี่ ารคมนาคมไมส ะดวก สถานโี รงพยาบาลและสถานรี ักษาจะตดิ ตอสื่อสารกันทางวิทยุ สถานี โรงพยาบาลแตละสถานจี ะรบั ผิดชอบใหคําปรึกษาในดานการรักษาพยาบาลคนไขแกสถานีรักษาหลาย สถานแี มวา จะตง้ั อยคู นละเขตจังหวดั กต็ าม สถานีโรงพยาบาลในจังหวัดชายแดนจะมีแพทยปริญญาเปนอาสาสมัครรับฟงปญหาและให คําปรึกษาวินิจฉัยโรคทางวิทยุ สวนท่ีสถานีรักษาจะมีเจาหนาที่พยาบาลประจําสถานีที่เต็มใจเปน อาสาสมัครในโครงการนี้เปนผูรับผิดชอบการปฏิบัติงาน บางพ้ืนที่ก็จะเปนพยาบาลสนามของตํารวจ ตระเวนชายแดนทีผ่ า นการอบรมดา นพยาบาลมาแลว 70

สมเดจ็ พระศรนี ครนิ ทราบรมราชชะนีไดพระราชทานพระราชทรัพยติดต้ังวิทยุรับ-สงตามสถานี ตางๆอีกท้ังยังไดพระราชทานอุปกรณการแพทยและยาตางๆไวที่สถานีรักษา เพ่ือใชในการรักษาผู เจ็บปวยโดยไมคิดมูลคา ไมเลือกชาติ ศาสนา และไมมีจุดมุงหมายเพื่อการตอตานและหาผลประโยชน อน่ื ใด นอกจากเพอื่ ชว ยเหลอื เพ่อื นมนษุ ยที่อยหู างไกลในยามเจ็บไขไ ดป ว ยเทาน้นั ยาที่พระราชทานไวตามสถานีรักษาตางๆจะมี 2 ชุด ชุดหนึ่งเปนยาที่พยาบาลประจําสถานี รกั ษาส่งั จายใหแ กค นไขโดยไมตอ งปรกึ ษาแพทย สวนอกี ชดุ หนงึ่ น้ันเปนยาสาํ หรบั ใหแพทยสั่งใชเทานั้น เพ่ือความสะดวกรวมทั้งเพื่อปองกันความผิดพลาดในการฟงชื่อยา ยาแตละชนิดทั้งชุดของเจาหนาที่ พยาบาลและชดุ ของแพทยจะมตี วั เลขเปน รหัสกาํ กบั ไว แพทยและเจา หนาท่ีพยาบาลตางมีบัญชีเลขรหัส ของยาท้งั สองชดุ เวลาสง่ั ยารกั ษาคนไขแ พทยเพยี งแตบอกรหสั เทานน้ั เจาหนาท่ีพยาบาลประจําสถานีก็ จะทราบทันทีวา เปน ยาชนิดใดนอกจากนั้นยังมีการแบง สวนภาพรา งกายคนออกเปนสวนๆ แตละสวนจะ มีตัวเลขกํากับไว เจาหนาท่ีพยาบาลเพียงแตบอกตัวเลขและอาการเจ็บปวยเทาน้ัน แพทยก็จะทราบได ทนั ทวี า คนไขม สี าเหตขุ องการเจบ็ ปวยที่สว นไหนของรางกาย ผูเจ็บปวยสามารถมาขอรับการรักษาท่ีสถานีไดทุกวันในรายที่มิไดเจ็บปวยมาก เจาหนาท่ี พยาบาลประจําสถานีจะใหการรักษาและจายยาเอง แตถาหากวินิจฉัยโรคไมได ก็จะติดตอทางวิทยุขอ การวนิ ิจฉัยจากแพทยส ถานโี รงพยาบาล ถาอาการเจ็บปว ยอยูในข้ันท่ีเจาหนาที่พยาบาลรักษาได แพทย ก็จะใหคําแนะนําในการรักษาและใหเจาหนาท่ีพยาบาลเปนผูรับผิดชอบดูแลคนไขตอไป แตถาคนไข เจ็บปวยมากแพทยก ็จะสัง่ การรกั ษาขนั้ ตนเพือ่ ชวยชวี ติ คนไขไวกอน แลวติดตอขอเฮลิคอปเตอรจากฐาน บินใกลเคียงใหช วยไปรบั คนไขเขา มารรกั ษาในโรงพยาบาลตอไป ในรายที่ตองมารักษาตอที่โรงพยาบาล แตไ มถงึ ขั้นตอ งรีบดวนก็ใหสงคนไขมาทางรถยนตหรือทางเรือตามความเหมาะสม ถาจําเปนตองอาศัย ผูเชี่ยวชาญเฉพาะโรค แพทยท่ีสถานีโรงพยาบาลอาจปรึกษาขอความเห็นจากแพทยในสวนกลางไดทุก สาขา หรือติดตอสํานักงานกลางแพทย อาสาฯ ที่กรุงเทพฯ เพื่อสงผูปวยเขารับการรักษาโดยแพทย ผูเชีย่ วชาญในสวนกลางตอ ไป หลังจากท่ีไดใหคําแนะนําการรักษาทางวิทยุส่ือสารแกคนไขหญิงตกเลือดท่ีอําเภอน้ําโสมไป แลว ดิฉันยังมีโอกาสชว ยงานของหนว ยแพทยท างวทิ ยนุ อ้ี กี จําไดวาวนั หนึ่งขณะทีด่ ฉิ ันกาํ ลงั ปฏิบัตหิ นาที่ แพทยเวรอยทู โี่ รงพยาบาลอุดรธานีในชวงหัวค่ํา เจาหนาที่หองฉุกเฉินของโรงพยาบาลไดมาตามดิฉันไป รับวิทยุสื่อสารจากตํารวจตระเวนชายแดนหนวยพยาบาลวามีคนไขในพื้นท่ีทุรกันดารคนหน่ึงมีอาการ ปวดทองมากและคลื่นไส แตไมมีอาการทองเสีย ดิฉันไดซักถามจนทราบวา คนไขปวดทองบริเวณ 71

1 (ตามภาพกาํ กบั ของสวนรางกาย บริเวณ 1 คือ ลิ้นป) ทําใหตัดเรื่องไสต่ิงอักเสบออกไปได และการส่ัง การรกั ษาโดยใหจา ยยาขบั ลมและยาแกป วดทอง คนไขก ็มีอาการดีข้นึ การทดลองใชวิทยุในการตรวจรักษาผูปวยเจ็บไดดําเนินงานอยูนาน 8 เดือน และประสบ ผลสาํ เร็จเปนทีน่ า พอใจ ดังน้ันในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2516 สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชะนีจึงได ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหจัดตั้ง “โครงการแพทยอาสาสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี ทางอากาศ” ขนึ้ แมวาตอมาดฉิ ันไมไ ดเ ขา รว มในโครงการนี้เพราะตองยา ยมาปฏบิ ตั ริ าชการในกรุงเทพฯ แตก็ยังภาคภูมิใจอยูเสมอท่ีตนเองมีโอกาสไดเปนจุดเล็กๆ แหงการเริ่มตนโครงการสําคัญในพระมหา กรณุ าธคิ ณุ ของสมเด็จพระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนี พระผูทรงเปน มิ่งขวัญและทรงสถติ อยูในดวงใจของ ตํารวจตระเวนชายแดนไทยเสมอมาโดยมมิ วี นั เส่ือมคลาย เอกสารอางอิง (และเพิ่มเติม จาก พญ. สภา หริกุล ผูใหคําปรึกษา) ความทรงจําเม่ือปฏิบัติงานเปน แพทยเวร จากหนังสือ ตชด. สดุดี 100 ป สมเด็จยา จัดพิมพและเผยแพรในวาระเฉลิมฉลองครบรอบ 100 ป วนั คลา ยวันพระราชสมภพ สมเดจ็ พระศรีนครนิ ทราบรมราชชนนี วนั ท่ี 21 ตลุ าคม 2543 โดยกองบัญชาการตํารวจตระเวนชายแดน หนวยแพทยว ทิ ยุ หนา 97-99 อยู รพ.อุดรธานี ถึง 13 ป ไดพบไดเห็นผูปวยและปญหาตางๆ มากมาย และดีใจที่ไดมีโอกาส ชวยเหลือผปู วย ไดร บั ความรูดีๆ จากอาจารยแพทย และจากผูปว ย จนทําใหส ามารถแกปญหาไดดีย่ิงขึ้น รสู กึ อบอุนใจ ภูมใิ จในการไดป ฏบิ ตั ิงานที่ รพ.อุดรธานี ตอ มาในเดอื น ธันวาคม พ.ศ. 2519 พล.ต.ท.สมควร หริกลุ ตองยายมารับราชการตําแหนงใหม ท่ีกรุงเทพฯ จึงตองยายครอบครัวมารับราชการที่กรุงเทพฯ และไดเขามาทํางานเปนกุมารแพทย และ ปฏบิ ัติงานท่ี รพ.เด็ก เมอื่ 3 ม.ค. 2520 พญ.สุภา จึงตองยายติดตามครอบครัวมาดวย และไดมาปฏิบัติงานที่ รพ.เด็ก และในขณะนั้น นองคนเล็กจบเปนทันตแพทยมาประจําอยู รพ.อุดรธานี ไดดูแลพอ-แมตอสักระยะ กอนยายมาอยู กรุงเทพฯ ดังในปจจบุ ันน้ี 72







โรงพยาบาลเด็ก (พ.ศ. 2520-2560) ปจจบุ ัน คือ สถาบันสขุ ภาพเดก็ แหงชาติมหาราชินี เนื่องจากยา ยติดตามครอบครวั มารับตาํ แหนงผชู วยผบู ัญชาการตาํ รวจตระเวนชายแดน ที่ กองบญั ชาการตํารวจตระเวนชายแดน กรงุ เทพฯ ดิฉันจึงมีความต้ังใจอยากปฏิบัติงานเปนกุมารแพทยที่ ถนัดจึงใครอ ยากมารับราชการที่ รพ. เดก็ (ช่ือในขณะนัน้ ) จากความกรุณาของทานอาจารยแพทยหญิงเพทาย แมนสุวรรณ อดีตผูอํานวยการ โรงพยาบาลเดก็ คนแรก (เพราะเดิม รพ. เด็ก คือแผนกเด็กของ รพ. หญิง หรือ รพ. ราชวิถี) จึงทําใหดิฉัน ไดม าปฏบิ ตั งิ านท่ี รพ. เดก็ ในวนั ท่ี 3 มกราคม 2520 ในตาํ แหนงนายแพทยระดับ 6 จากทกี่ ารทํางานของ รพ.เดก็ เปน รพ. ตตยิ ภูมิ มแี บงเปน 2 แผนกใหญค ือ กุมารเวชกรรม และกมุ ารศัลยกรรม ดฉิ นั อยกู ุมารเวชกรรม การทํางานทีน่ ่ีแบงเปน หนวยงานท่ีมีแพทยเฉพาะทางประจํา เชน งานโรคติดเชื้อ, งานโรคสมอง, งานโรคหวั ใจ, งานโลหิตวิทยา, งานโรคทางเดนิ อาหาร ฯลฯ เปนตน นอกจากการปฏบิ ัติของแพทยประจําตามกลุมงานตางๆดังกลาวยังมีการฝกอบรม แพทย ฝกหัด แพทยประจําบานผูเช่ียวชาญโรคเด็ก (หลักสูตร 3 ป) ตอนแรกบางคร้ังมีนักศึกษาแพทยจาก โรงพยาบาลรามาธิบด,ี โรงพยาบาลพระมงกฎุ เกลา มารับการเรียนการสอนขางเตียงผูปวย และปจจุบัน มีนักศึกษาแพทยจาก มหาวิทยาลัยรังสิตเปน นักศึกษาแพทยที่มารับการเรียนการสอนท่ี รพ. เมื่อเปน Extern ดงั ปจจบุ นั ดังน้ันการทํางานทนี่ ่ดี ิฉันตอ งปรับความรตู างๆเพิ่มขนึ้ มากมาย โดย 1. เรม่ิ แรกสอบอนุมตั ิบตั รผูเชย่ี วชาญโรคกมุ ารเวชกรรมใหได และสอบผานดงั ต้ังใจ 2. ปฏิบัติงานหมุนเวียนไปตามหอผูปวยตางๆ ไดแก หอผูปวยโรคติดเช้ือเด็กเล็ก (C3) และเด็กโต (C4) หอผปู ว ยเด็ก premature (C5) เด็ก New born (C7) หมายเหตุ C= Children C6 เปน ศลั ยกรรมจงึ ไมไ ดไป 3. ระหวางปฏิบัติงานตามหอผูปวยดังกลาวจะไดความรูจาก อาจารยแพทยหญิงเพทาย ที่ อาจารยมาสอนขางเตียงหมุนเวียนไปตามหอผูปวยดังกลาว ทุกเวลา 11.00 น. ดิฉันจะไปฟงท้ังที่หอ ผปู ว ยทป่ี ฏบิ ัติงานอยู และหาเวลาไปฟง ทีห่ อผูป ว ยอนื่ ตามเวลาดงั กลา วดวยถาไมติดภารกิจที่หอผูปวยท่ี กําลังปฏิบัติงานอยู จึงทําใหดิฉันมีความรูใหมที่มีประโยชนและไดใชมาทุกวันน้ีคือ การรวมปญหาของ ผูปวย (Problem list) หลังฟงประวัติและตรวจรางกาย หรือบางคร้ังการตรวจทางหองปฏิบัติการดวย 76

จากน้ันทําการวินิจฉัยแยกโรคอยางมีระบบขั้นตอน เชน Prevalence, Incidence, Age, Sex, Clinical feature, Lab investigation เปน ตน ทาํ ใหดิฉนั ไดค วามรูการรักษาผูปวยเด็กเปนอยางดี และไดนํามาใช ในการรักษาผูปวยไดผลดีย่ิง อีกท้ังความรูที่ไดนํามาใชในการเรียนการสอนแพทยประจําบาน หรือ Extern ใหเขา ใจงายขึน้ ทาํ ใหดิฉันมคี วามสุข และภูมิใจในการเปน ทง้ั แพทยรักษาผูปวยและเปนอาจารย แพทยจนทุกวนั น้ี 4. ตอมาไดเ รมิ่ ปฏิบัตงิ านท่ีหนวยอุจจาระรว งในปลายป 2520-2535 โดยตอนแรกมี หัวหนา กลมุ งานคืออาจารยแ พทยห ญิงประมวญ สุนากร ตอ มาคอื อาจารยนายแพทยอ ุดม เล็กสมบูรณ ซึ่งอาจารยท ้ัง 2 ทาน มคี วามรคู วามสามารถโรคอจุ จาระรวงเปน อยางดยี งิ่ ทําใหด ฉิ นั ไดรับความรมู า ปฏิบตั งิ านในหนว ย จนทาํ ใหอตั ราตายลดลงมากคอื นอยกวารอ ยละ 0.1 ในป 2524 ไดมีการนํา ORS สูตร WHO มาใชในประเทศไทยคร้ังแรก แตเนื่องจาก ORS เกิดข้ึนที่ Bangladesh ในขณะนั้นนํามาเพ่ือใชรักษาผูปวยอหิวาตเปนหลักจึงมี Na คอนขางสูง เราได ทําการศึกษาพบวาในเด็กจะใชการกระหายเปนหลักในการใหอยางเดียวเหมือนผูใหญไมไดเพราะ เด็ก อาจจะรับ ORS มากไป การประเมินภาวะขาดน้าํ และใหในปรมิ าณตอน้าํ หนกั ตวั ในชวงเวลากําหนด หรือ ปรมิ าณใหต ามทจ่ี าํ นวนเสยี ไป (เชน 1-2 ออนซ/ถายเปนน้ํา 1 ครั้ง เปนตน) จะปลอดภัยตอการที่เด็กจะ ไดรบั Na ไมเ กนิ ไป อาจารยเพทายไดใหโอกาสไดไปเขาอบรมหลักสูตร Control Diarrheal Disease Intercountry Tranning Course ทอ่ี ินเดียและอินโดนีเซยี และประกอบกับการเขาประชุมวิชาการอุจาระ รว งท่ปี ระเทศทุกป ทาํ ใหผ ลการดูแลผูป ว ยอจุ จาระรว ง นอกจากลดอตั ราตายแลว ยังลดความรุนแรงของ โรคและการดาํ เนนิ โรคหายไดเรว็ ไมเ รือ้ รงั จนทกุ วันน้ี ในป 2536 พญ. นยิ ะดา วิทยาศัย ไดมาปฏิบัติงานท่ีหนวยอุจจาระรวง เน่ืองจาก พญ. นิ ยะดา ผานการอบรมโรคทางเดินอาหารและโรคตับในเด็กจากโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ ดังน้ันหนวย อจุ จาระรวงจึงเปลี่ยนเปนงานโรคระบบทางเดินอาหารและโรคตับในเด็ก รับผูปวยทั้งเด็กเล็กและเด็กโต โดยยังมโี รคอุจจาระรว งอยูดว ยเชนเดิม ตอมาในป 2539 พญ. นยิ ะดา วิทยาศัย ไปศึกษาดูงานเร่อื งโรคทางเดินอาหารท่ีออสเตรีย และกลับมาปฏิบัติงานในป 2540 ซึ่งดิฉันเกษียณอายุราชการพอดี พญ. นิยะดา ไดนําความรู ความสามารถท่ีไปศึกษานาํ มารกั ษาคนไข เปนแพทยผูเชย่ี วชาญผรู ิเริม่ กอ ตง้ั การสองกลอ งตรวจทางเดิน อาหารในเด็ก (Endoscopy), การตรวจวินิจฉัยโรคกรดไหลยอน (GERD) โดยทํา 24-hr pH monitory 77

เปน ตน และในขณะเดียวกันไดมีการฝกอบรมกุมารแพทยโรคระบบทางเดินอาหารและตับของสถาบันฯ โดยมีผูที่สําเร็จการฝก อบรมนบั แตก อ ตั้งมา 4 คน ซงึ่ เปนการเพิ่มศักยภาพของสถาบันฯ ใหเปนสถาบันฯ ทีม่ คี วามสามารถในการฝก อบรมหลกั สตู รนี้ ผูทสี่ ําเร็จการฝก อบรมลว นแลวแตป ระสบความสาํ เรจ็ ในการ ทาํ งานมคี วามสามารถในการดูแลรกั ษาคนไขไ ดอ ยางดี ปจจุบันดิฉันไดเกษียณอายุราชการแลว และไดมาเปนอาจารยสอนพิเศษ การเรียนการ สอนแพทยประจําบาน สัปดาหละ 3 คาบเปนเวลา 2 วัน (วันอังคารและพฤหัส) ในการน้ีขอขอบคุณ ผอู ํานวยการสถาบันสุขภาพเดก็ แหง ชาตมิ หาราชินเี ปน อยางย่ิงทไ่ี ดใ หโอกาส และสุดทายนี้ขอใหสถาบัน ฯ มีความเจรญิ กาวหนา เตบิ โตตามวิสัยทัศน การเปนศูนยก ลางการดแู ลรกั ษาสุขภาพเด็กในระดับสากล ตอไป การศึกษาวิจัยเปนอีกงานหนึ่งท่ีโรงพยาบาลเด็ก ถือเปนงานสําคัญท่ีจะทําใหการรักษามี ประสทิ ธภิ าพและมีประสทิ ธผิ ลดีย่งิ ข้ึน จงึ มีการทําการศึกษาวจิ ัย ท้ังแพทยท ่ปี ฏบิ ตั งิ านทุกหนวยและการ ฝกอบรมของแพทยประจําบาน ซ่ึงเปนผลดีตอการรักษายิ่งนัก และเปนอีกหนึ่งหัวใจในการปฏิบัติของ โรงพยาบาลเด็ก ท่เี ปน โรงพยาบาลตตยิ ภูมิ ดฉิ ันจงึ มคี วามรแู ละสนใจในงานวิจยั มากเพราะแกปญหาในการรกั ษาไดด ยี งิ่ นัก และยงั ได มีโอกาสเสนอผลงานวจิ ยั ทัง้ ในโรงพยาบาลและนาํ เสนอตอการประชมุ วชิ าการบอ ยๆอกี ดว ย 78









รางวัลชวี ติ



ประวตั ไิ ดรับเคร่ืองราชอิสริยาภรณ 1. ปถมาภรณ มงกุฎไทย (ปม.) 5 ธ.ค. 2535 2. ปถมาภรณ ชา งเผอื ก (ปช.) 5 ธ.ค. 2538 3. มหาวชริ มงกฎุ (มวม.) 5 ธ.ค. 2540 4. เหรียญ จกั รพรรดมิ าลา (ร.จ.ภ.) 5 ธ.ค. 2532 12 3 4 85



รวมผลงาน หนงั สือ บทความ งานวจิ ยั

การศกึ ษาวจิ ยั ทโ่ี รงพยาบาลอดุ รธานี 1. BOURGEOIS CH, KESCHAMRAS N, COMER DS, HARIKUL S, EVANS H, OLSON L, SMITH T, BECK MR: Udorn encephalopathy: fatal cerebral oedema and fatty degeneration of the viscera in Thai children. J Med Assoc Thail. 1969;52:553–565. 2. Lloyd C. Olson, Curtis H. Bourgeois Jr, Niyom Keschamras, Supha Harikul, Chaiyan K. Sanyakorn, Richard A. Grossman, Thomas J. Smith, Udorn Encephalopathy Encephalopathy and Fatty Degeneration of the Viscera in Thai Children, Amer J Dis Child Vol 120 July 1970: 1-2 3. Lloyd C.Olson, Curtis H.Bourgeois,Jr,Robert B. Cotton, Supha Harikul, Richard A.Grossman and Thomas J. Smith, Encephalopathy and fatty degeneration of the viscera in northeastern Thailand. Clinical syndrome and epidemiology. Pediatrics, Vol 47, No 4, April 1971:707-716 การศกึ ษาวจิ ยั ขณะรบั ราชการที่โรงพยาบาลเดก็ ก. เปนผวู ิจัยและคณะ (5 เรอื่ ง) 1. สุภา หรกิ ุล, ประมวญ สนุ ากร,อุดม เล็กสมบูรณ,ถนอม เดี่ยววาณิช,จิตศาสตร พ้ืนชมพู,สมยศ ศรีฉบบั ที่ 5 กันยายน-ตุลาคม;2524: 369-380 2. Harikul S, Sunakoun P,Lexomboon U,Diewvanich T Bacterial diarrhea in Young Children. Bull-Dept Med Serv 1984;9:205-211 3. Harikul S. Leupairat U. Thamveerapong V. Sunakoun P. A case Report of Fatal Rotavirus Infection. Bull Dept Med Serv. 1985;10:887-892 4. Harikul S, Eksangsri P, Sunakorn P. Clinical Comparison Between Cholera and Pseudocholera in Infancy. Bull Dept Med Serv.1992:17:317-326 5. Supar Harikul, Yupin Haruehasavasin, Wandee Varavithya and Wanpen Chaicumpa. Com Milk Protein Allergy During the First Year of Life: A 12 Year Experience at the Children’s Hospital, Bangkok. Asian Pacific Journal of Allergy and Immunology 1995;13:107-111 88

ข. การศกึ ษาวิจัย เปนคณะผูร วมวจิ ยั (8 เร่อื ง) 1. ประมวญ สนุ ากร, ไพบูลย เอกแสงศร,ี ชุมพล พัวรัตนอรุณกร,สุภา หริกุล, อุดม เล็กสมบูรณ, วารี ราชเวชชพิศาล,ถนอม เด่ียววาณิช. การใช Oral electrolyte solution ในโรคทองรวงใน เด็ก.วารสารกรมการแพทย ปที่ 4 ฉบับที่ 4 ตลุ าคม-ธนั วาคม, 2522 2. ประมวญ สุนากร, สุภา หริกุล. ผลกระทบของการใชน้ําเกลือ โออารเอส รักษาโรคทองรวงใน เด็ก.Com.D.J. Vol 11 No 4 Get-Dec1985:383-391 3. ไพบูลย เอกแสงศรี,สุภา หริกุล,ปราณี เจริญขวัญ. รายงานผูปวยอุจจาระรวงเร้ือรัง 2 ราย. วารสารกรมการแพทยป ท ่ี 10 ฉบบั ที่ 12 ธันวาคม 2528:881-885 4. Chun Jantanavivat, Pramualmal Sucharit, Supar Harikul, Saiyood Inchang. Cryptosporidium Oocysts in Stool Specimens Submitted to Routine Ova & Parasite Examination: 38 months Survey J. Med Assoc Thai July 1991; Vol 74 No 7:359-363 5. วนิ ดั ดา ปยะศิลป,สุภา หริกลุ ,อุดม เล็กสมบูรณ, ประมวญ สุนากร. Shigellosis และการชัก. วารสารกุมารเวชศาสตร ปท ่ี 30 ฉบับท่ี 2 กค.-ธค. 2534: 101-106 6. B Vivatvakin, S Jongpipatvanich, S Harikul, P Eksaengri and 0 Lortholary. Control study of oral rehydration solution (ORS)+dioctahedral smectite in hospitalized Thai infants with acute secretory diarrhea:: Southeast Asean J Trop Med Public Health Vol 23 No 3 September 1992:414-419 7. Udom Lexomboon, Supha Harikul and Oliver Lortholary. Control Randomized Study of Rehydration/Rehydration with Dioctahedral Smectite in Ambulatory Thai Infants with Acute Diarrhea; Southeast Asean J Trop Med Public Health Vol25 No 1 March 1994:157-162 8. C Sirivichayakul, W Chokejindachai,N Vithayasai, P Chanthavanich,K Pengsaa, P Wisetsing,S Harikul, H Rathvuth, A Sabchareon. Effects of rice powder salt solution and milk-rice mixture on acute watery diarrhea in young children. Southeast Asean J Trop Med Public Health Vol 31 No 2 June 2000:354-359 89

ค. การควบคุมการวิจยั ของแพทยป ระจําบา น (จํานวน 15 เร่อื ง) การศึกษาและฝก อบรมตามหลกั สตู รเพื่อวฒุ บิ ัตรแสดงความรคู วามชาํ นาญในการประกอบวิชาชีพเวช กรรม สาขากมุ ารเวชศาสตรข องแพทยสภา 2529 ผลการใช Cholestyramine รกั ษาโรคอุจจาระรว งเฉยี บพลนั ในทารก The Effect of Cholestyramine Treatment in Acute Diarrhea in infant นภาพร จิระพงษา 2530 การชักในผปู วยอจุ จาระรวงเฉียบพลนั ในเดก็ เลก็ Convolsion Associated with Acute Gastroenteritis in infants ทรงฉัตร ศิริโยธพิ นั ธุ 2530 ผลของการใชยา Erythromycin รกั ษาโรคอุจจาระรว งจากเช้อื Campylobacter jejuni The effect of erythromycin in treatment of Campylobacter jejumi diarrhea บุศยา บณั ฑติ 2531 ภาวะโทนิคชิตี้ของการขาดน้ําในโรคอุจจาระรวงอยางเฉียบพลันในเด็กเล็กท่ีไดรับสารละลาย น้าํ ตาลเกลอื แร Tonicity of Dehydration in Oral Electrolyte Therapy of Young Children with Acute Diarrhea พูนพงษ พนู ภกั ดี 2532 การศึกษาปจจัยเส่ียงในการเกิดการพบเชื้อในกระแสเลือดในผูปวยทารกอุจจาระรวงจากเช้ือ Nontyphoidal Salmonella Risk Factors For Salmonella Bacteremia in infants with Salmonella Gastroenteritis สมชาย เชอ้ื นานนท 2532 การแพนมววั ในเดก็ อายตุ ํา่ กวา 1 ป ของโรงพยาบาลเด็ก Cow’s Milk Allergy in the first year of life in Children’s Hospital ยพุ นิ หฤหรรษวาลนิ 2533 Gastroesophageal Reflux ในเด็กการศกึ ษายอ นหลงั 5 ป ในโรงพยาบาลเดก็ Gastroesophageal Reflux in Children: A Five-year Retrospective study ทรงพล ชวาลตันพพิ ัทธ 90

2533 โรคอจุ จาระรวงจาก Invasive Organisms Diarrhea from invasive organisms พจิ ัย ชณุ หเสรี 2534 ระยะเวลาการขบั ถา ยของเช้ือโรตา ไวรัสในอุจจาระในเดก็ เลก็ Shedding of Rotavirus in stool in infants ดวงกมล เจริญเกษมวิทย 2535 การใช Dioctahedral Smectite ในผูปว ยเดก็ Acute Secretory Diarrhea ในโรงพยาบาลเดก็ The use of dioctahedral smectite in treatment acute secretory diarrhea in children hospital ขวัญนชุ ลสี้ ุทธพิ รชัย 2535 การศึกษาอาการแสดงทางคลนิ กิ และผลตรวจทางหอ งปฏิบัตกิ ารของผปู วยโรคอุจจาระรวงจาก เชอื้ โรตาไวรสั ในโรงพยาบาลเด็ก Clinical Manifestation of Rotaviral Gastroenteritis in Children’s Hospital พรชัย งามสทิ ธฤิ กษ 2536 ปจจยั เสยี่ งที่ทําใหโ รคอจุ จาระรวงเฉยี บพลนั มีการดําเนินโรคนานและหายลา ชา Risk Factors For Persistent Diarrhea in the Children บญุ ลือ นนทพันธ 2535 การศกึ ษาการประเมนิ ภาวการณขาดน้ําในโรคอุจจาระรวงเฉียบพลันในเด็กอายุนอย กวา 2 ป ในหนวยโรคอุจจาระรวง โรงพยาบาลเดก็ A study of clinical evaluation of dehydration in acute watery diarrhea among children under two years in Children’s Hospital เสาวรัตน ธรรมเวช 2536 โรคอจุ จาระรวงในเด็กจาก Campylobacter Jejuni Campylobacter Jejuni Enteritis in Young Children: Clinical Features มริ า โครานา 2536 การศกึ ษาลกั ษณะอาการทางคลินกิ ของโรคอจุ จาระรวงจากเชอื้ ธลั โมเบลลาในผปู ว ยเด็ก Clinical Manifestation of Salmonella Gastroenteritis in Young Children เจียมรตั น ผลาสินธุ 91