2 ภาษาไทย ม.ต้น บทที่ 1 การฟัง

1 บทท่ี 1 การฟง การดู สาระสําคญั การฟง การดู เปนทักษะสําคัญประการหนึ่งของการสื่อสารท่ีเราใชมากท่ีสุดทั้งเร่ืองของ การศึกษาเลา เรียน การประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตประจําวัน จึงจําเปนจะตองเขาใจหลักการ เบ้ืองตน เพื่อเปนพื้นฐานในการประยุกตใชในข้ันสูงขึ้นไป นอกจากน้ีตองพัฒนาทักษะเหลานี้ใหมี ประสิทธิภาพโดยคาํ นงึ ถงึ มารยาทในการฟง และการดดู วย ผลการเรยี นรทู คี่ าดหวงั ผูเรยี นสามารถ 1. สรุปความจบั ประเด็นสาํ คัญของเรื่องทฟี่ งและดู 2. วิเคราะหความนาเชอ่ื ถือ จากการฟง และดูสอ่ื โฆษณา และขา วสารประจําวนั อยา งมีเหตผุ ล 3. วเิ คราะหการใชน ํา้ เสียง กิรยิ า ทา ทาง ถอยคาํ ของผูพดู อยา งมเี หตผุ ล 4. ปฏบิ ตั ติ นเปนผูมีมารยาทในการฟงและดู ขอบขา ยเนอื้ หา เรื่องที่ 1 หลักเบื้องตน ของการฟง และการดู เร่อื งที่ 2 หลักการฟงเพอ่ื จับใจความสําคญั เรื่องท่ี 3 หลกั การฟง การดู และการพูดอยา งมีวิจารณญาณ เรื่องที่ 4 การมีมารยาทในการฟง และการดู

2 เรื่องที่ 1 หลกั เบอ้ื งตน ของการฟง และการดู หลกั เบือ้ งตนของการฟง และการดู ความหมายของการฟงและการดู การฟงและการดูหมายถึง การรบั รเู รื่องราวตา ง ๆ จากแหลงของเสยี งหรอื ภาพ หรือเหตุการณ ซง่ึ เปน การฟงจากผูพดู โดยตรง หรอื ฟงและดูผานอุปกรณ หรือส่ิงตาง ๆ แลวเกิดการรับรูและนําไปใช ประโยชน โดยตอ งศกึ ษาจนเกิดความถูกตอ ง วอ งไว ไดป ระสิทธิภาพ หลักการฟง และการดูทดี่ ี 1. ตอ งรูจุดมุง หมายของการฟง และดู และตอ งจดบันทึกเพ่ือเตอื นความจาํ 2. ตอ งฟง และดูโดยปราศจากอคติ เพอื่ การวเิ คราะหวจิ ารณท ีต่ รงประเด็น 3. ใหความรวมมอื ในการฟง และดูดวยการรว มกจิ กรรม จุดมุงหมายของการฟง และการดู การฟง มจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี 1. ฟงเพอื่ จบั ใจความสําคัญไดวาเรือ่ งท่ีฟง น้ันเปนเร่ืองเก่ียวกบั อะไร เกิดขน้ึ ท่ไี หน เมอ่ื ไร หรือ ใครทาํ อะไร ที่ไหน เมอ่ื ไร 2. ฟงเพ่ือจับใจความโดยละเอียด ผูฟงตองมีสมาธิในการฟง และอาจตองมีการบันทึกยอ เพอื่ ชว ยความจํา 3. ฟงเพื่อหาเหตุผลมาโตแยงหรือคลอยตาม ผูฟงตองตั้งใจฟงเปนพิเศษ และตองใช วิจารณญาณพิจารณาวาเร่ืองที่ฟงน้ันมีอะไรเปนขอเท็จจริง อะไรเปนขอคิดเห็น และมีความถูกตอง มเี หตุผลนาเชอื่ ถือมากนอ ยเพียงใด ซ่งึ ผูฟ งควรพิจารณาเรื่องราวทฟี่ ง ดวยใจเปนธรรม 4. ฟง เพ่ือเกิดความเพลิดเพลิน และซาบซ้ึง ในคุณคาของวรรณคดี คติธรรม และดนตรี ผูฟง ตอ งมคี วามรูใ นเรอื่ งทฟี่ ง เขาใจคาํ ศัพท สญั ลักษณตา ง ๆ และมคี วามสามารถในการตีความ เพ่ือใหเกิด ความไพเราะซาบซ้ึงในรสของภาษา 5. ฟงเพ่อื สง เสริมจินตนาการ และความคิดสรางสรรค เปนความคิดที่เกิดขึ้นขณะที่ฟง หรือ หลงั จากการฟง ซึ่งอาจจะออกมาในรูปของงานประพันธ งานศลิ ปะ หรือการพูด การดูมจี ดุ มงุ หมายที่สาํ คัญ ดังน้ี 1. ดูเพื่อใหร ู เปนการดูเพอ่ื ใหเปนคนทันโลกทันเหตุการณ 2. ดูเพื่อศึกษาหาความรู เปนการดูท่ีชวยสงเสริมการอาน หรือการเรียนใหมีความรูมากข้ึน หรอื มคี วามชดั เจนลมุ ลกึ ข้นึ 3. ดูเพ่ือความเพลดิ เพลนิ เชน ละคร เกมโชว มิวสิควดิ ีโอ

3 4. ดเู พ่ือยกระดบั จิตใจ เปนการดูท่ีจะทําใหจิตใจเบิกบานและละเอียดออน เขาถึงธรรมชาติ และสจั ธรรม ไดแก การชมธรรมชาติ การชมโขน ละคร การดูรายการเก่ยี วกับธรรมะ การดูกีฬา เร่ืองท่ี 2 หลกั การฟงเพอื่ จบั ใจความสาํ คญั การฟง เพื่อจบั ใจความสาํ คัญ เปน การฟงเพอื่ ความรู ผูฟ งตองตง้ั ใจฟงและพยายามสรุป เนื้อหา โดยมหี ลกั การสําคัญ ดังนี้ 1. มีสมาธดิ ี ต้ังใจฟง ติดตามเรื่อง 2. ฟง ใหเ ขาใจและลําดบั เหตกุ ารณใ หดีวา เรอื่ งท่ฟี ง เปนเรอ่ื งของอะไร ใครทาํ อะไร ทีไ่ หน อยา งไร 3. แยกใหออกวา ตอนใดเปนใจความสาํ คญั ตอนใดเปนสว นขยาย 4. บนั ทึกขอ ความสําคัญจากเร่ืองทฟ่ี ง ตวั อยาง การฟง เพ่อื จับใจความสําคญั 1. จับใจความสาํ คัญจากบทรอยแกว รอยแกว คือ ความเรียงทส่ี ละสลวยไพเราะเหมาะเจาะดวยเสียงและความหมาย แตไม กําหนดระเบยี บบญั ญตั ิแหง ฉนั ทลกั ษณคอื ไมจ ํากดั ครุ ลหุ ไมกําหนดสัมผัส ตัวอยาง “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” สุภาษิต “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” นี้โดยมากรูจัก ความหมายกันแพรหลายอยูแลว คือวา เห็นผิดเปนชอบ เชน ตัวอยาง เห็นเพ่ือนของตนคาฝนเถื่อน หามเทาไรก็ไมฟงจนเพื่อนผูนั้นถูกจับเสียเงินเสียทองมากมาย เชนนี้มักกลาวติเตียนทานผูนั้นวา “เห็นกงจักรเปนดอกบัว” (ชมุ นมุ นพิ นธ ของ อ.น.ก.) ใจความสําคัญ เห็นกงจักรเปนดอกบัว คอื เหน็ ผดิ เปนชอบ ตวั อยาง ครอบครัวของเราคนไทยสมัยกอน ผูชายก็ตองเปนหัวหนาครอบครัว ถามาจาก ตระกลู ดีมวี ชิ าความรูกม็ ักรบั ราชการ เพราะคนไทยเรานิยมการรับราชการมีเงินเดือน มีบานเรือนของ ตนเองไดกม็ ี เชา เขาก็มี อยูกับบิดามารดาก็ไมนอย ไดเปนมรดกตกทอดกันก็มี ทรัพยสมบัติเหลาน้ีจะ งอกเงยหรอื หมดไปก็อยูท่ีภรรยาผูเปน แมบ า น (แมศรีเรอื น ของทิพยว าณี สนทิ วงศ) ใจความสําคัญ ครอบครวั ไทยสมยั กอ น ผูชายที่มคี วามรนู ยิ มรบั ราชการ ทรัพยส มบตั ทิ ีม่ จี ะ เพ่ิมขึ้นหรือหมดไปกอ็ ยทู ภี่ รรยา

4 2. จบั ใจความสาํ คญั จากบทรอยกรอง รอ ยกรอง คือ ถอ ยคาํ ทีเ่ รยี บเรยี งใหเ ปน ระเบยี บตามบัญญตั ิแหง ฉนั ทลักษณ คือ ตาํ ราวา ดวยการประพันธ เชน โคลง ฉนั ท กาพย กลอน ตวั อยาง ฟงขอความตอ ไปนี้แลวจบั ใจความสําคญั (ครูหรือนกั ศึกษาเปน ผูอา น) นางกอดจบู ลบู หลังแลว สง่ั สอน อาํ นวยพรพลายนอ ยละหอ ยไห พอไปดศี รสี วสั ดก์ิ าํ จดั ภัย จนเติบใหญย ง่ิ ยวดไดบวชเรียน ลูกผชู ายลายมอื น้นั คอื ยศ เจา จงอตสา หทาํ สมาํ่ เสมียน แลว พาลกู ออกมาขา งทาเกวียน จะจากเจยี นใจขาดอนาถใจ (กาํ เนิดพลายงาม ของ พระสนุ ทรโวหาร (ภ)ู ใจความสําคัญ การจากกนั ของแมล กู คอื นางวนั ทองกับพลายงาม นางวันทองอวยพรให โอวาทและจากกันดวยความอาลยั อาวรณอ ยา งสุดซง้ึ ตวั อยาง การฟงบทรอ ยกรองเพอ่ื จบั ใจความสาํ คัญ (ครูอานใหฟง ) ถงึ บางแสนแลน สบายจรดชายหาด เดียรดาษคนลงสรงสนาน เสยี งเจ๊ยี วจา วฉาวฉานา สําราญ ลวนเบิกบานแชม ชน่ื ร่ืนฤทยั คลืน่ ซัดสาดฟาดฝงดงั ซูซา ถึงแสงแดดแผดกลา หากลวั ไม เด็กกระโดดโลดเตน เลน น้ําไป พวกผใู หญค อยเฝา เหมือนเขา ยาม เราหยดุ พักกินกลางวันกนั ท่ีน่ี ในรานมผี คู นอยลู น หลาม มอี าหารจีนไทยรสไมท ราม คนละชามอ่ิมแปลม าแคค อ (นิราศสตั หีบ พล.ร.ต.จวบ หงสกลุ ) ฟงบทรอ ยกรองขางบนแลวตอบคาํ ถามตอ ไปน้ี 1. เรือ่ งอะไร (เท่ยี วชายทะเล) 2. เกี่ยวกับใคร (เดก็ และผใู หญ) 3. ทําอะไร (สงเสียงดงั วง่ิ เลน ตามชายหาด) 4. ทีไ่ หน (บางแสน) 5. เม่อื ไร (ตอนกลางวัน) ใจความสาํ คัญ เด็กและผใู หญไ ปเทีย่ วบางแสน รับประทานอาหารกลางวนั เดก็ เลนน้ํา ผใู หญค อยเฝาสนกุ สนานมาก 3. จับใจความสําคัญจากบทความ บทความ คือ ขอเขียนซึ่งอาจจะเปนรายงาน หรือการแสดงความคิดเห็น มักตีพิมพใน หนังสอื พิมพ วารสาร สารานกุ รม เปน ตน

5 ตัวอยาง ใครทเี่ คยกินไขเยย่ี วมาคงประหลาดใจวา ทําไมเรียกวา ไขเยยี่ วมา ทัง้ ๆ ทตี่ ามปกติ แลว ใชข ้ีเถา จากถานไมผ สมวตั ถุดบิ อื่น ๆ พอกไขจนเกิดปฏิกิริยาระหวางสารท่ีพอกกับเนื้อไขจนเกิดวุน สดี ํา ๆ เปนไขเยี่ยวมา ข้ึนมา โดยไมไ ด “เย่ียวมา ” สักกะหยดมากอนปฏิสนธิจนเปนไขกินอรอยแตก็น่ัน แหละ นา จะสนั นิษฐานกนั ไดวา ตน ตาํ รบั เดิมของการทําไขวุนดําเชนน้ี มาจากการเอาไขไปแชเย่ียวมา จริงๆ และเจา ฉม่ี า นีเ่ องทที่ าํ ปฏิกริ ยิ ากับไขจนเปนวนุ ข้ึนมา ทวา ในยุคหลัง ๆ ชะรอยจะหาฉี่มา ลาํ บากหรอื ไมส ะดวก กเ็ ลยหาสูตรทาํ ทาํ ไขป สสาวะมา ใหมใ หสะดวกและงายดายรวมทงั้ ประหยดั เพราะไมตองเลย้ี งมา เอาฉเ่ี หมือนเดิมก็เปนได สวนรสชาติจะเหมือนตํารับเดิมหรือเปล่ียนแปลงประการใด ก็ยังไมมีใครพิสูจนหรือ พยายามทาํ ออกมาเทยี บเคียงกัน ตัดตอนจากหนังสือสยามรฐั ฉบบั วันที่ 24 กมุ ภาพันธ 2530 ใจความสาํ คญั ไขเยย่ี วมาไมไ ดใ ชเ ยย่ี วมา ในการทาํ 4. จับใจความสําคญั จากขา ว ขาว คือ คาํ บอกเลา เรอื่ งราวซึ่งโดยปกตมิ กั เปนเรื่องเกิดใหมห รอื เปนทนี่ า สนใจ ตวั อยาง ทศ่ี าลจงั หวัดอบุ ลราชธานี พนักงานอัยการจังหวัดเปนโจทกฟ อ งนายวนั สนั สงู โนน อายุ 44 ป เปนจําเลย ฐานเมื่อวันที่ 30 ก.ค.30 ในเวลากลางวัน จําเลยไดบังอาจตัดฟนตนไมประดู 1 ตน ในเขตปาสงวนแหงชาติ และบังอาจแปรรูปไมประดูดังกลาว จํานวน 8 แผน ประมาณ 0.48 ลกู บาศกเมตร และมีไมดังกลาวไวครอบครอง เหตุเกิดที่ตําบลนาจะหลวย อําเภอนาจะหลวย จังหวัด อุบลราชธานี ศาลจงั หวัดอุบลราชธานี มีคาํ พพิ ากษาวา จําเลยมีความผิด พ.ร.บ.ปา สงวนแหง ชาติ พ.ร.บ. ปา ไม และประมวลกฎหมายอาญา รวมลงโทษ จําคกุ 18 เดอื น จําเลยใหการสารภาพขณะจับกุมเปน ประโยชนแ กก ารพจิ ารณาอยบู า ง จงึ มเี หตบุ รรเทาโทษ ลดโทษใหห นึ่งในส่ี คงจาํ คกุ 13 เดือน 15 วนั ของกลางรบิ ใจความสําคญั ตัดตน ประดู 1 ตน ถูกจาํ คกุ กวา 13 เดือน

6 เรือ่ งท่ี 3 หลักการฟง การดู อยางมวี ิจารณญาณ ผทู สี่ ามารถจะฟงและดูไดอยา งมีวิจารณญาณ จะตอ งมคี วามเขา ใจและสามารถปฏิบตั ิดงั นี้ได 1. การวเิ คราะห คือ ความสามารถในการแยกขอเทจ็ จรงิ ออกจากขอคิดเห็นรูว า อะไรเปน อะไร อะไรเปน เหตอุ ะไรเปนผล ตวั อยาง ปทผ่ี านมาถึงแมก ารแขงขันธุรกิจกองทุนรวมสูง แตบริษัทวางกลยุทธดวยการแบงกลุมลูกคา อยางชัดเจน เพอ่ื คดิ คนผลิตภณั ฑ และการบริการใหทัว่ ถงึ รวมทงั้ ตอบสนองความตองการลูกคาไดตรง จดุ เพราะเชอ่ื วา ลูกคามคี วามตองการและรบั ความเสย่ี งเทา กนั ขอ คิดเหน็ คอื ผพู ดู ถอื วาลกู คา มีความตองการและรับความเสีย่ งเทากนั 2. การตีความ คอื ตองรูความหมายทแ่ี ฝงไวใ นใจเร่อื งหรือภาพนั้น ๆ ตวั อยา ง กองทนุ ไทยพาณิชยย ิ้มหนาบาน ผลงานทะลเุ ปาดนั ทรพั ยส นิ พุง ย้ิมหนา บาน หมายถึง ยม้ิ อยา งมีความสุขมีความพงึ พอใจ 3. การประเมนิ คา เปน ทกั ษะทตี่ อเนอ่ื งมาจากการวเิ คราะหก ารตีความ การประเมนิ คาสิ่งใด ๆ จะตอ งพจิ ารณาใหร อบดาน เชน จุดประสงค รูปแบบ ประเภทของสาร เชน ถาจะประเมินคุณคาของ วรรณคดตี อ งดใู นเร่อื งคณุ คาวรรณศลิ ป ดานสังคม เน้ือหาและนาํ ไปใชในชีวิตประจําวัน 4. การตัดสินใจ คอื การวินิจฉยั เพื่อประเมนิ คา อันนําไปสูการตัดสินใจที่ถกู ตอ งวา สงิ่ ใดควร เช่ือไมควรเชื่อ ซึง่ การตดั สินใจทถ่ี ูกตอ งเปนเรือ่ งสาํ คัญมากในชีวติ ประจาํ วนั 5. การนําไปประยุกตใ ชใ นชวี ติ ประจําวนั ทักษะนจ้ี ะตอ งใชศลิ ปะและประสบการณข องแตล ะ คนมาชว ยดว ย ซึ่งการฟง มาก ดมู ากกจ็ ะชวยใหต ัดสนิ ใจไมผ ดิ พลาด เร่ืองที่ 4 มารยาทในการฟง การดู มารยาทในการฟง และการดู การฟงและการดูเปนกิจกรรมในการดําเนินชีวิตท่ีทุกคนในสังคมมักจะตองเขาไปมีสวนรวม เกอื บทกุ วันการเปน ผูมีมารยาทในการฟงที่ดี นอกจากเปนการสรางบุคลิกภาพท่ีดีใหกับตนเองแลวยัง เปนส่ิงแสดงใหเห็นวาเปนผูไดรับการอบรมฝกฝนมาอยางดี เปนผูมีมารยาทในสังคม การที่ทุกคนมี มารยาทที่ดีในการฟงและการดู ยังเปนการสรางระเบียบในการอยูรวมกันในสังคม ชวยลดปญหา การขัดแยง และชวยเพ่มิ ประสทิ ธภิ าพในการฟงอีกดวย ผูม มี ารยาทในการฟงและดู ควรปฏบิ ตั ติ น ดงั น้ี 1. เม่ือฟงอยูเฉพาะหนา ผูใหญ ควรฟงโดยสํารวมกริ ยิ ามารยาท