4 ภาษาไทย ม.ต้น บทที่ 3 การอ่าน

17 บทที่ 3 การอาน สาระสําคัญ การอานเปนทักษะทางภาษาที่สําคัญ และจําเปนอยางยิ่งในสังคมที่มีการเปลี่ยนแปลง อยางรวดเร็วเชนปจจุบัน เพราะชวยใหสามารถรับรูขาวสารและเหตุการณตาง ๆ ของสังคม ชวยให ปรับตวั ไดทนั กบั ความเจรญิ กา วหนา ทางวทิ ยาการทุกสาขา เปนเคร่ืองมือสําคัญในการแสวงหาความรู ที่แปลกใหม การอานยังชวยใหเกดิ ความเพลดิ เพลนิ การอา นจะประสบผลสาํ เรจ็ ตอ งสามารถจบั ใจความ สําคญั วิเคราะห วิจารณ และมีมารยาทในการอาน ผลการเรยี นรูท ีค่ าดหวัง ผเู รยี นสามารถ 1. อานในใจไดค ลองและเร็ว 2. อานออกเสยี งและอานทาํ นองเสนาะไดอยางถกู ตอ งตามลกั ษณะคําประพนั ธ 3. วิเคราะหแยกแยะขอ เทจ็ จริง ขอคดิ เหน็ และจุดมงุ หมายของเรอ่ื งทอี่ า น 4. เลือกอา นหนังสอื และสือ่ สารสนเทศ เพอ่ื พฒั นาตนเอง 5. ปฏิบัติตนเปน ผูม มี ารยาทในการอา น และมีนิสยั รักการอา น ขอบขายเนอื้ หา เรอ่ื งท่ี 1 การอานในใจ เรื่องท่ี 2 การอา นออกเสียง เร่อื งที่ 3 การอา นจบั ใจความสาํ คญั เร่อื งที่ 4 มารยาทในการอา น และนิสัยรักการอาน

18 เร่อื งที่ 1 การอา นในใจ การอานในใจ หมายถึง การแปลตัวอักษรออกมาเปนความรู ความเขาใจ และความคิด แลว นาํ ไปใชอีกทอดอยา งไมผ ดิ พลาด โดยทว่ั ไป จะเปนการอานเพอ่ื ความรู และความบนั เทิง จดุ ประสงคข องการอา นในใจ 1. เพื่อจับใจความไดถกู ตอ งและรวดเรว็ 2. เพอ่ื ใหเ กิดความรู ความเขา ใจ และความคิดอยางกวา งขวางและลึกซ้งึ 3. เพอ่ื ใหเกิดความเพลดิ เพลินและเปน การใชเวลาวางใหเ กิดประโยชน 4. เพ่อื ใหถ า ยทอดสิง่ ทอี่ า นใหผูอ ืน่ รับรูโดยไมผิดพลาด หลักการอา นในใจ 1. ต้งั จุดมงุ หมาย วาจะตอ งอา นเพอ่ื อะไร อานเพอ่ื ความรู หรอื จะอานเพื่อความเพลดิ เพลนิ 2. ตั้งสมาธิในการอา น ใหจดจอ อยูก บั หนังสอื ทอ่ี าน จิตใจไมว อกแวกไปทีอ่ ่ืนซึง่ จะทาํ ใหอาน ไดเรว็ และเขา ใจไดดี 3. ตั้งเปาการอานโดยกําหนดปรมิ าณที่จะอานไวลวงหนา แลว จับเวลาในการอานเพ่ือท่ีจะ พัฒนาการอา นครง้ั ตอไปใหเ รว็ ขึน้ 4. ไมอานหนังสือทีละคํา การอานกวาดสายตาใหกวางขึ้นอานใหครอบคลุมขอความที่อยู ตอหนาอยา งเร็วไปเร่อื ย ๆ 5. ลองถามตนเองวาเปน เรือ่ งเก่ียวกบั อะไร เกิดกับใคร ท่ีไหน อยา งไร ถา ตอบไดแปลวา เขาใจ แตถ าตอบไมไ ดกต็ อ งกลบั ไปอา นใหม 6. จับใจความสาํ คัญใหได และบันทึกเปนความรูความเขาใจ และความคิดไวเพราะจะทําให จดจําเรอ่ื งที่อา นไดอยา งแมน ยาํ และสามารถนาํ ไปใชป ระโยชนไ ดท ันที เรอ่ื งท่ี 2 การอา นออกเสยี ง การอานออกเสียง หมายถึง การอานท่ีผูอ่ืนสามารถไดยินเสียงอานดวยการออกเสียง มักไมนิยมอานเพื่อการรับสารโดยตรงเพียงคนเดียว เวนแตในบางคร้ังเราอานบทประพันธเปน ทวงทํานองเพื่อความไพเราะเพลิดเพลนิ สวนตวั แตสว นใหญแ ลวการอานออกเสียงมกั เปน การอา นให ผูอ นื่ ฟง การอานประเภทนม้ี หี ลายโอกาส คือ

19 1. การอา นออกเสียงเพ่อื บคุ คลในครอบครัวหรอื ผูที่คุนเคย เปน การอา นท่ีไมเปน ทางการ การอา นเพื่อบคุ คลในครอบครัว เชน อา นนิทาน หนังสือพิมพ ขาว จดหมาย ใบปลวิ คําโฆษณา ใบประกาศ หนังสือวรรณคดีตาง ๆ เปนการเลาสูกันฟง อานเพ่ือให เพื่อนฟง อานใหคนบางคนทอ่ี า นหนังสือไมอ อกหรอื มองไมเ ห็น เปนตน 2. การอานออกเสยี งทเี่ ปน ทางการหรอื อา นในเรื่องของหนา ทกี่ ารงาน เปน การอา นท่เี ปน ทางการ มีระเบียบแบบแผนในการอา นอยางรดั กมุ กวาการอานออกเสียง เพอ่ื บุคคลในครอบครัวหรืออยูท ่คี นุ เคย เชน การอานในหองเรียน อานในที่ประชุม อานในพิธีเปดงาน อา นคําปราศรยั อานสารในโอกาสทสี่ าํ คญั ตา ง ๆ การอานของสือ่ มวลชน เปน ตน การอานออกเสียงใหผฟู ง จะตองอา นใหช ดั เจนถูกตอ งไดขอความครบถวนสมบูรณ มีลีลา การอานทน่ี าสนใจและนาติดตามฟงจนจบ จดุ มงุ หมายในการอานออกเสียง 1. เพอ่ื ใหอานออกเสียงไดถ กู ตองตามอกั ขรวธิ ี 2. เพอ่ื ใหร จู ักใชน ํ้าเสียงบอกอารมณแ ละความรูสึกใหสอดคลองกบั เน้อื หาของเร่อื งที่อา น 3. เพื่อใหเ ขาใจเรื่องที่อา นไดถูกตอ ง 4. เพอื่ ใหผ ูอานมีความรแู ละเขาใจในเน้อื เรอ่ื งทอ่ี า นไดอ ยางชดั เจน 5. เพอ่ื ใหผ ูอา นและผูฟ งเกดิ ความเพลิดเพลิน 6. เพือ่ ใหเปนการรบั สารและสงสารอกี วธิ ีหน่งึ หลกั การอา นออกเสียง 1. อา นออกเสียงใหถ ูกตอ งและชดั เจน 2. อา นใหฟงพอทีผ่ ฟู ง ไดย นิ ท่วั ถึง 3. อา นใหเ ปนเสยี งพดู โดยธรรมชาติ 4. รจู กั ทอดจงั หวะและหยุดหายใจเมือ่ จบขอความตอนหนึ่ง ๆ 5. อานใหเขาลักษณะของเนื้อเร่ือง เชน บทสนทนา ตองอานใหเหมือนการสนทนากัน อา นคําบรรยาย พรรณนาความรสู ึก หรือปาฐกถากอ็ า นใหเ ขากับลักษณะของเรอ่ื งน้ัน ๆ 6. อานออกเสียงและจงั หวะใหเ ปน ตามเนือ้ เรอ่ื ง เชน ดุหรอื โกรธ กท็ ําเสียงแขง็ และเรว็ ถา เปน เรือ่ งเกี่ยวกบั ครา่ํ ครวญ ออ นวอน กท็ อดเสียงใหช าลง เปน ตน 7. ถาเปนเรือ่ งรอยกรองตองคํานงึ ถงึ ส่งิ ตอ ไปนด้ี ว ย 7.1 สัมผสั ครุ ลหุ ตองอา นใหถกู ตอง 7.2 เนนคํารบั สัมผัสและอานเอ้ือสัมผสั ใน เพื่อเพ่มิ ความไพเราะ 7.3 อา นใหถ กู ตอ งตามจงั หวะและทํานองนยิ ม ตามลักษณะของรอ ยกรองนน้ั ๆ ยังมีการอานออกเสียงอีกประการหน่ึง การอานทํานองเสนาะ เปนลักษณะการอาน ออกเสยี งท่ีมีจงั หวะทาํ นองและออกเสยี งสูงตํา่ เพ่ือใหเกิดความไพเราะ การอานทํานองเสนาะน้ีผูอาน

20 จะตองเขาใจลักษณะบังคับของคําประพันธแตละชนิดและรูวิธีอานออกเสียงสูงตํ่า การทอดเสียง การเอื้อนเสียง ซ่ึงเปนลักษณะเฉพาะของคําประพันธชนิดตาง ๆ ดวย การอานทํานองเสนาะน้ี เปนมรดกทางวัฒนธรรมท่ีสืบทอดกันมาชานาน ซึ่งเปนส่ิงที่คนไทยทุกคนควรภูมิใจและรักษา วัฒนธรรมล้ําคานไ้ี วเ พื่อถายทอดสืบตอ กนั ไปช่วั ลกู ชว่ั หลาน การอานเร็ว คนที่มีนิสัยรักการอาน ยอมเปนผูที่มีความรอบรู มีความนึกคิดลึกซึ้งและกวางขวาง ทั้งยังไดรับความบันเทงิ ในชวี ิตมากขนึ้ อีกดวย การอา นที่ใชม ากในชวี ติ ประจาํ วัน คือ การอานในใจ เพราะสามารถอา นไดรวดเร็ว ไมต องกังวล กับการเปลงเสียงกับตัวหนังสือ การอานในใจที่ดี ผูอานจะตองรูจักใชสายตา กิริยาทาทาง มีสมาธิ ความต้งั ใจและกระบวนการอา นในใจ เชน การเขาใจความหมายของคํา รูจักคนหาความหมายของคํา หรือเดาความหมายได รูจกั จับใจความแลวรจู กั พิจารณาตาม รวมทงั้ ตองเปนผูที่สามารถอานไดรวดเร็ว อกี ดว ย เพื่อเปน การทดสอบตนเองวา สามารถอานหนังสือไดเ ร็วหรอื ไม ใหผ เู รียนอานขอความตอ ไปนี้ แลวจับใจความของเร่อื งโดยใชเ วลา 8 นาที ลมเหนือ ลมทงุ นาหอมกลน่ิ ฟางขาวพดั รวยรินอยรู อบตวั นุชลูกสาวครปู รชี าวง่ิ มาบอกพอวา “พอคะ นชุ ขอไปดเู ขาแลกขา วทบี่ านจําเนียรนะคะ” “บานจาํ เนยี รไหน” “บา นจาํ เนียรทมี่ ีตนมะขามโนนไงคะ มีคนเขาเอาของเยอะแยะมาแลกขาว นุชไปนะพอ” “เด๋ยี วกอน” “โธ พอ นชุ ชา ไมได นุชจะไปชวยจาํ เนยี รเขาแลกเส้อื ประเด๋ียวจาํ เนียรกอ็ ดไดเ สอ้ื สวยๆ หรอก” ผมชะเงอ ดทู ี่บานหลงั หนึ่ง อยเู กอื บกลางทุงนา บรเิ วณบา นลอมดว ยกอไผ ผมเห็นคนเปนกลุมๆ ยนื อยกู ลางบานน้นั นชุ เห็นผมมองอยางอยากรูอ ยากเหน็ จึงเอยวา “พี่โชคไปกับหนไู หมละ” “เออ โชคไปเปน เพ่อื นนองก็ดีนะ แดดรอนอยางน้ีหาหมวกใสสักใบเถอะ ประเด๋ียวจะเปนไข” ครปู รชี าพูด “นุชไมม ีหมวก” “เออ ...เอาผาขาวมาของพอ ไป” ครปู รีชาสง ผาขาวมาใหลูกสาว นุชไดผาก็เอามาเคียนหัวแลว ออกว่งิ นาํ หนาผมไป ผมเห็นคน ๆ หนึ่งแตงตัวแปลกไปกวาชาวนา ที่วาแปลกก็คือเขาใสเสื้อนุงกางเกงเหมือนคน ในจังหวดั อยตู รงกลาง ขา งหนา มหี าบใสสิง่ ของเครอื่ งใช เชน เสื้อผา หมออะลูมเิ นียม เปน ตน

21 วันน้ีผมเห็นพอของจําเนยี รยอมแลกขา วเปลือกสองถงั กับเสื้อผาดอกสีสดใสใหจําเนียรตัวหนึ่ง ปา แมนยอมเสยี ขาวเปลอื กถงั หน่ึงแลกกับแกว น้ํา 3 ใบ ผมกลบั มาเลา ใหครูปรีชาฟง ครูปรชี ากถ็ อนหายใจยาวพูดวา “คนพวกนี้แหละเปน เหลือบคอยดูดเลือดชาวนา” “เขาเหน็ จําเนียรอยากไดเสื้อผา เลยจะเอาขาวเปลือกต้ัง 2 ถังแลกกับเสื้อตัวเดียว ผมวาเสื้อ ตวั นัน้ ราคาไมกบ่ี าทหรอกครบั ” “โธค รถู งึ วาพวกน้ีเปน เหลือบไงละ เอาเปรียบกันเกนิ ไป” “แตพวกน้ันไปยอมแลกกับเขาเอง” ผมพูดเสียงออ น “ก็เพราะง้ันนะซิ ครูถึงหนักใจแทน โชคคิดดูสิวากวาจะทํานาไดขาวถังหนึ่งนะ หมดแรงไป เทา ไรมันคมุ กันไหมละ” “ทาํ ไมชาวนาถงึ โง...” “ไมใช” ครปู รชี าขดั ข้ึน “ไมไดโ ง แตไ มทันเลหเหล่ียมพอคา ตา งหากละ” “ครูบอกแลว บอกอีก บอกจนไมร ูจะบอกยังไงแลว ” “ไมเชอ่ื ครหู รอื ครบั ” “พูดไมถูก อยางพอจําเนียรน่ันแกรูดีวาอะไรเปนอะไร หากแลกขาวนะยังดีกวาพวกอื่นนะ น่นั ไงละมากันเปนแถว” ครูปรีชาช้ีใหผมดู คนข่ีจักรยานตามกันเปนแถว แทบทุกคนสวมหมวกกะโล มีไมกลม ๆ ขนาดแขนผูกตดิ รถจักรยานมาดวย “ใครครับ” ผมสงสัย “พวกพอ คาคนกลางตัวจริง” ครปู รีชาตอบเสียงตํ่า “เปน พวกนายหนารับซ้ือขาวใหโรงสี อีกที หนึง่ เธอเห็นไมท อ นกลมนัน่ ไหมละ” “ครบั ” “ไมนน้ั แหละเขาเอาไวร ดี ขาวเปลือกดเู มล็ดกอ นตรี าคา” “ทําไมตอ งตีราคาดว ยเลา” “เพราะวาขาวท่ชี าวนาทาํ ไดมคี ณุ ภาพตา ง ๆ กนั นะสิโชค น่แี หละเปนโอกาสใหพอคา มีชองทาง กดราคาขาวละ” “เขาทํายังไงครับ” “เขาจะรีดขาวดู ถา ไดข าวเมล็ดงามไมลีบเลก็ ก็ตรี าคาเอาตามใจ ถา ชาวนาพอใจราคาท่ีเขาให เกดิ ตกลงขาย เขาก็จะจา ยเงนิ ใหล วงหนาจาํ นวนหนงึ่ แลว ก็มาขนขาวไปโรงสี สว นมากคนท่ีรับซ้ือถึงที่ มักจะกดราคาขาวจนต่าํ มาก” “ราคาตา่ํ เราก็ไมขาย” ผมบอก “แตชาวนาตอ งการเงนิ ” “งั้นเอาไปขายเองก็ไดน่คี รับ” “นนั้ ยงิ่ แลว ใหญเลย ถาหากเธอขนขาวไปโรงสจี ะถกู กดราคามาก เพราะเขาถอื วา เธอไปงอเขา”

22 “อา ว ทําไมถึงเปน อยางนั้นเลา” ครูปรชี าหวั เราะหึ ๆ แตแ ววตาหมอง “ทาํ ไมถงึ เปน เชนนน้ั นะ หรอื ครตู อบเธอเดยี๋ วน้ี เธอกค็ ง ไมเขา ใจหรอก...โชคด”ี ผเู รียนอา นจบภายในเวลา 8 นาทหี รือไม อา นจบแลว ลองตอบคําถามดู เพราะการอา นหนงั สอื ไดเ รว็ นน้ั ตอ งจับใจความไดดวย 1. ผทู ใี่ ชสรรพนามวา ผมในเร่อื งน้ีชอื่ อะไร 2. พอของจาํ เนียรมีอาชีพอะไร 3. ทาํ ไมครูปรชี าจงึ เรยี กพวกทเ่ี อาของมาแลกขาววา ตัวเหลือบ 4. จากเร่ืองน้ี ใครเปนผูทเ่ี อาเปรียบชาวนามากทส่ี ดุ 5. ผเู รียนอา นเรอื่ งนแ้ี ลวไดข อคิดอะไรบา ง การอานหนังสือใหเร็ว นอกจากใชเวลาชวงสั้น ๆ อานหนังสือใหไดมากที่สุดแลว จะตองจับ ใจความเปนหนังสอื ใหไ ดครบถวน อานแลวเขาใจเร่อื งตลอดดว ย ลองคิดดซู วิ า เหตทุ อี่ านไมท นั หรือจับใจความไมไดตลอดเพราะเหตุใด ถาเราลองคิดหาเหตุผล โดยเอาตัวเองเปนหลัก อาจไดคําตอบหลายอยาง เชน ไมมีสมาธิ อานกลบั ไปกลับมา สบั สนจึงทําใหอานชา หรอื ไมเ ขาใจคาํ ศัพทบ างคาํ เปนตน หลกั การอา นเร็ว ในการฝกตนเองใหเปน คนอา นเร็ว ควรไดเ ร่ิมตน ฝก สมาํ่ เสมอทีละเลก็ ละนอ ย โดยฝกอานในใจ ท่ถี กู วิธีและจะตองฝกฝนในสิง่ ตอ ไปนี้ 1. มีสมาธิในการอาน ในขณะท่ีอาน จะตองสนใจและเอาใจจดจอตอส่ิงท่ีอาน ไมปลอยใจ วอกแวกคิดเร่ืองอื่น จะทาํ ใหจบั ใจความของเร่อื งไมไ ดต ลอดและความสามารถในการอานชา ลงไป 2. จับตาที่ตัวหนังสือ โดยใชสายตาจับอยูในชวงเวลาเล็กนอยแลวเคลื่อนสายตาตอไปอยาง รวดเรว็ การฝก จับตาเชน นี้ตอ งกระทาํ บอย ๆ และจับเวลาทดสอบความสามารถในการจับสายตา และ เคลื่อนสายตาใหไดร วดเร็วเพ่อื ทดสอบความกา วหนา 3. ขยายชวงสายตาใหก วาง ชวงสายตาหมายถึง ระยะจากจุดท่ีสายตาจับจุดหนึ่งไปยังจุดท่ี สายตาจบั ในคราวตอไป การรจู กั ขยายสายตาใหก วา งจะชวยใหอา นหนงั สอื ไดเร็ว 4. ไมอ านยอนกลับไปกลบั มา หมายถึง การทวนสายตายอนกลับไปกลับมายังคําที่ไมเขาใจ ซึง่ ทาํ ใหเสยี เวลา 5. เปลี่ยนบรรทดั ใหแมน ยํา โดยกวาดสายตากลับมาทางซายเพ่ือข้ึนบรรทัดใหม เมื่ออานจบ แตละบรรทัดและตองกําหนดบรรทัดใหแมนยําไมอานขามบรรทัด หรืออานซ้ําบรรทัดเดิม ซ่ึงทําให ความคิดสับสนการฝก ในระยะแรกเริ่มอาจใชไมบรรทดั หรอื กระดาษปด ขอ ความบรรทัดลา งไว แลว เลอ่ื น ลงเร่อื ย ๆ คอ ย ๆ เพมิ่ ความเรว็ ข้นึ จนชาํ นาญจงึ อานโดยไมต อ งใชส ่ิงอนื่ มาปด

23 การอานเพือ่ เขา ใจความหมายของสาํ นวน การอา นเพือ่ ทาํ ความเขาใจ ความหมายของสาํ นวน ตองอาศัยถอยคําส่ิงแวดลอ ม บริบท เพื่อสรุปสาระสาํ คญั 1. ความหมายของสาํ นวน สาํ นวน คอื ถอยคําทีม่ คี วามหมายไมตรงตามความหมายปกติของ คาํ นนั้ ๆ 2. หลักการอาน เพื่อเขาใจความหมายของสํานวน 2.1 อา นขอความอยา งละเอียด เพื่อจับใจความสําคญั เขาใจเนอื้ เรอ่ื งและเขา ใจ ความหมายของสาํ นวน 2.2 สงั เกตเนือ้ ความตามบรบิ ท ทําใหตีความหมายของสํานวนไดถ ูกตอ ง 2.3 ตคี วามหมายของสํานวน ตองตรงประเด็นตามบริบท ตวั อยา ง การอา นเพ่อื เขา ใจความหมายของสาํ นวน ออยเขา ปากชาง หมายถงึ ของตกไปอยูใ นมอื ผูอนื่ แลว ไมม ที างไดคืน ไกแกแ มป ลาชอน หมายถึง ผทู ่ีมคี วามจัดจาน เจนสงั เวียน วัวหายลอ มคอก หมายถงึ เม่ือเกดิ ความเสียหายแลว จึงหาทางปองกนั กินขาวตมกระโจมกลาง หมายถึง การกระทําทไ่ี มร อบคอบ ผลีผลาม ชน้ี กบนปลายไม หมายถงึ การพดู ถงึ สิ่งสุดวสิ ยั ทจ่ี ะทําได สาํ นวนตา ง ๆ ทน่ี าํ ไปกลา วเปรยี บเทียบใหเขา กบั สถานการณ เรียกวา คําพังเพย เชน เมื่อของ หายแลวจงึ คดิ หาทางปองกนั ก็เปรยี บวา ววั หายลอ มคอก เปน ตน ความหมายของสาํ นวนมีลกั ษณะเหมอื นความหมายโดยนยั คอื ตอ งตคี วาม หรอื แปลความตาม นยั ยะของคําหรอื ขอ ความน้นั ๆ การอา นเพอื่ เขา ใจโวหารตาง ๆ ผเู ขียนตองใชโวหารประกอบการเขียน เชน พรรณนาโวหาร อุปมาโวหาร สาธกโวหาร ฯลฯ เพอ่ื ใหง านเขียนมีคณุ คา 1. ความหมายของโวหาร โวหาร คือ ทวงทํานองในการเรียบเรียงถอยคําทั้งในวรรณกรรมรอยแกวและรอยกรอง โวหารทีใ่ ชกนั ทว่ั ไปมี 5 โวหาร ดงั น้ี 1.1 บรรยายโวหาร คือ การเลาเร่ืองไปตามเหตุการณ เชน การเขยี นบทความ การเลา นิทาน เลา ประวตั บิ ุคคล ตํานาน ตอ งอธิบายใหเปนไปตามลาํ ดับ ตัวอยา ง บรรยายโวหาร มนษุ ยม คี วามเชื่ออยูอยา งหนึง่ ซ่งึ สืบมาแตโ บราณนานไกล วาคนท่เี กิดมาทัง้ เดก็ และผูใ หญไมว า จะเปน หญิง หรือชาย ยอมมอี ะไรอยอู ยางหนึ่งสงิ อยภู ายในรางกายมาแตกําเนิดสง่ิ ท่ีวาน้ถี าอยูกบั เนือ้ กับ

24 ตัวของผใู ดผนู น้ั ก็จะมีความสขุ ความสบาย ไมปวยไขไดท กุ ขถาสงิ่ นั้นหนหี ายไปจากตัวก็จะทาํ ใหผ นู ้นั เปน ไขไ ดท ุกขแ ละอาจถงึ แกค วามตายได ถาส่งิ นัน้ ไมก ลบั คืน อยใู นรางกาย ส่ิงที่กลาวน้ภี าษาไทยเรียกวา ขวัญ อันเปนคํามคี วามหมายในภาษาท่ีเขาใจกันอยางเลา ๆ แลวก็ยุงดวย ท่ีวายุงเพราะเปนส่ิงมองไม เหน็ ตัววา มรี ปู รา งเปน อยา งไร (ขวญั และประเพณีทําขวญั ของ เสฐยี รโกเศศ) 1.2 พรรณนาโวหาร คือ การเขียนเลนเรอื่ งอยางประณีตมักแทรกความรูสึกของผูเขียน ดวยทาํ ใหผ อู า นเกดิ ความรูและอารมณค ลอ ยตาม เชน การพรรณนาความสวยงามคุณความดีตลอดจน พรรณนาอารมณและความรสู ึกในใจ ฯลฯ ตัวอยา ง พรรณนาโวหาร ไมผ ล เชน ละมดุ มะมวง ขนุน พอ ปลกู ไวขา งสนามและบรเิ วณมุมขา ง สว นทเ่ี ลื้อยรอบบา น ก็มเี ถาวัลยและสายหยุดขึ้นอยูคนละมุม ราตรีอยูตรงบันไดขึ้นหอหนาบาน ซ่ึงเปนทางไปหองรับแขก ชะลดู ปลกู อยทู ีส่ ะพานขา มทองรองเลก็ ๆ อยกู ง่ึ กลางระยะจากตัวบา นไปยังประตรู วั้ บา น คนละดา นกบั เถาพวงครามดอกสีมว ง ใบแข็งดว ย ถาไปถกู มันจะคนั แตดอกเปนสีครามเปน ชอ ยาวมองดูสวยและบาน อยูไดห ลายวัน ถาดอกรวงจะหมุนเพราะกลีบของมนั เปนเฟองมี 5 - 6 กลีบ คลายใบพัด มันหมุนตัวลง มากวา จะถึงพน้ื เหมอื นกังหันตอ งลม ดูสวยงามเพลินตาดี ผมชอบเก็บดอกมันข้ึนไปปลอยบนหนาตาง สงู ๆ ใหมันหมนุ จล๋ี งมาสูพ้ืนดนิ เปน ของเลน สนกุ เมอ่ื สมัยเด็กกอ นเขา โรงเรียน (เดก็ บา นสวน ของ พ.เนตรรงั สี) 1.3 เทศนาโวหาร คือ กระบวนความอบรมสั่งสอน อธิบายในเหตุผล หรือช้ีแจงใหเห็น คณุ และโทษ เพอื่ ใหผ ูอ า นเชื่อถือตาม ตวั อยาง เทศนาโวหาร บรรดาของมคี า ทัง้ หลายจะหาส่งิ ไรมีคาเกินวิชาดีกับจรรยาดีไมไดเลย ทรัพยอื่น ๆ อาจจะถูก ขโมยลกั หรอื ลดนอยลงดว ยการจับจายใชส อย แตว ิชากบั จรรยาดนี ี้เปน อมตะไมรจู กั ตายย่ิงจา ยมากก็ยิ่ง เพม่ิ ทวีคณู ขนึ้ และเราจะแยกแบงใครก็ไมได แมขโมยจะลักเอาไปก็ไมได แตจงทราบดวยวาโดยเฉพาะ วิชาดีท่ีแหลมคมนั้นถาไมมีสติคอยควบคุม ปลอยเพงมองแสหาความสุขในทางที่ผิดแลว ก็จะเปนตัว มหาอุบาทว มหาพินาศ มหาจัญไร ดูเถอะ มนุษยบางเหลาถือตัววาฉลาดแตขาดสติ ประพฤติตัว เลวทราม กอกวนหมูคณะใหยุงเหยิงเดือดรอนอยูทุกวันน้ีก็เพราะเขามีวิชาดีที่แหลมคมและใชวิชาดี ทีแ่ หลมคมไปในทางที่ผิด ซ่ึงไมมีสติควบคมุ นั้นเอง (โลกานศุ าลนี ของ สมเดจ็ พระมหาวรี วงศ (พมิ พ ธมมฺ ธโร)) 1.4 สาธกโวหาร คือ การเขยี น โดยยกตวั อยางประกอบเพื่อใหผอู า นเขาใจเรอื่ งไดชัดเจน ยิง่ ขึ้นนยิ มใชในการบรรยายโวหาร และเทศนาโวหาร ตัวอยา ง สาธกโวหาร ในที่น้ีจะชักนิยายมาเปนอุทาหรณใหเห็นวา ผูที่ต้ังความเพียรไดรับรางวัลของธรรมดาโลก อยางไร

25 ชายชาวนาผูหนึ่ง เม่ือปวยจนจะสิ้นใจอยูแลว จึงเรียกบุตรชาย 3 คน เขามาบอกวาบิดาจะ สิ้นชีพไปในคร้ังน้ีก็หามีสิ่งใดที่จะหยิบยื่นใหเปนมรดกแกเจาไม แตบิดาจะบอกความลับใหเจาวา ในพื้นทนี่ าของเรามขี ุมทรัพยใหญซอ นอยู เจาจะตองขดุ ขึน้ ดู พอพดู เทาน้ันแลว กข็ าดใจยังหาทันจะบอก วาขุมทรัพยนั้นอยูตรงไหน ๆ ไม ฝายบุตรท้ัง 3 ตั้งแตบิดาตายแลวก็ชวยกันตั้งหนาขุดพื้นที่ดินขึ้น จนทัว่ คน หาจนส้ินเชิง กห็ าพบขุมทรัพยไมแตไดรับผลที่ขุดได คือ เมื่อขุดพรวนดินขึ้นดีแลว จึงหวาน เพาะพืชไดผลเปนรางวัลของธรรมดาโลกและอีกนัยหน่ึงเปนขุมทรัพยท่ีบิดาไดบอกไววาอยูในพ้ืนที่นา นั้นเอง (ความเพยี ร ธรรมจริยา ของ เจาพระยาธรรมศักดิ์มนตรี) 1.5 อุปมาโวหาร คอื การเขยี น โดยยกขอความเปรยี บเทยี บเพ่ือใหผูอานเขาใจเร่ืองราว ตาง ๆ ไดด ยี ่งิ ขนึ้ ใชแทรกในโวหารตาง ๆ ตวั อยาง อุปมาโวหาร ขณะน้ันโจโฉจึงวาแกทหารท้ังปวงวา เลาปครั้งนี้อุปมาเหมือนปลาขังอยูในถังเสือตกอยู ในหลุม ถาแกจะละเสียใหเ ลด็ ลอดหนไี ปได บัดนกี้ ็เหมอื นปลอ ยเสอื เขาปา ปลอ ยปลาลงในสมุทร ทหาร ท้ังปวงจงชว ยกนั ขะมักเขมนจับตัวเลาปใหจงได ทหารท้งั ปวงตางคนตา งรีบขน้ึ หนา ขบั กนั ตามไป (สามกก ตอนจลู งฝาทพั รบั อาเตา ) การอานออกเสยี งรอยกรอง การอานบทรอ ยกรองตา ง ๆ ใหเ ปน ไปตามทาํ นองลีลาและจังหวะอันถูกตองจะทําใหเกิดความ ไพเราะเสนาะหู และทาํ ใหผฟู งไดร บั อรรถรสทางภาษาดว ย หลักการอานออกเสียงรอยกรอง 1. อานออกเสยี งใหด ังพอเหมาะ กับสถานที่และจาํ นวนผูฟ ง 2. อา นใหค ลอง ร่นื หู ออกเสียง ใหชัดเจนโดยเฉพาะตวั ร ล ตวั ควบกล้าํ 3. อา นใหถูกฉนั ทลักษณข องคาํ ประพนั ธ เชน จํานวนคํา จํานวนวรรค สัมผัส ครุ ลหุ คําเปน คาํ ตาย 4. อานใสอารมณ ตามลีลาของบทรอยกรองดวยความรูสึกซาบซ้ึงชื่นชมในคุณคาของ บทรอ ยกรองนน้ั ๆ โดยใหมีทว งทาํ นอง สูง ต่ํา หนกั เบา เพอื่ ใหไดรสถอย รสเสียง รสความ รสภาพ การอานกลอนสุภาพ 1. จาํ นวนคาํ ในกลอนสุภาพ ooo oo ooo ooo oo ooo ooo oo ooo ooo oo ooo 2. คณะ กลอนสภุ าพ บทหนึ่งมี 2 บาท บาทที่ 1 เรียกวา บาทเอก มี 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ บาทท่ี 2 เรยี กวาบาทโท มี 2 วรรค คือ วรรครอง และวรรคสง พยางคในกลอนวรรคหนึ่ง ๆ จะบรรจุคําประมาณ 6 - 9 คาํ กลอนแปด มวี รรคละ 5 คาํ รวม 4 วรรค เปน 32 คํา

26 3. วธิ ีอานกลอนสุภาพ กลอนมีหลายชนิด ไดแก กลอนหก กลอนแปด กลอนดอกสรอย กลอนสักวา กลอนบท ละคร การอานคลา ยคลึงกนั จะแตกตางกันบา งเพียงเลก็ นอ ย ดังน้ี 1. อานทํานองชาวบาน คือ เสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงตํ่า ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง 2. อา นทาํ นองอาลักษณ คือ อานเสียงสูง 2 วรรค คือ วรรคสดับ วรรครับ และอานเสียงต่ํา ในวรรครอง และลดตํ่าลงไปอีกในวรรคสง การแบง จํานวนคํา วรรคหนึง่ จะมี 8 - 9 คาํ ดังน้ี 3 2 3 เขาคลอขลุย ครวญเสยี ง เพียงแผวผิว ชะลอนิ้ว พล้วิ ผา น จนมานหมอง ถา มี 9 คําจะแบง วรรคเปน 3 3 3 สรวงสวรรค ชนั้ กวี รุจรี ตั น ผอ งประภสั สร พลอยหาว พราวเวหา การอานกาพยยานี 1. จาํ นวนคาํ ในกาพยย านี oo ooo ooo ooo oo ooo ooo ooo 2. วิธีอาน วรรคที่ 1 และ 2 ในบาทเอกจะออกเสียงตา่ํ วรรคที่ 1 ในบาทโท จะอานออกเสยี งสงู ข้ึน หรือ อา นออกเสียงเหมือนวรรคท่ี 1 ก็ไดต ามความเหมาะสม วรรคที่ 2 ในบาทโท อา นออกเสียงตํา่ กาพยยานมี จี งั หวะการอาน ดังน้ี มัสหมั่น แกงแกวตา หอมยี่หรา รสรอ นแรง ชายใด ไดกลนื แกง แรงอยากให ใฝฝนหา การอา นโคลงส่สี ุภาพ 1. จํานวนคาํ ในโคลงสี่สุภาพ oo ooo oo oo oo ooo oo oo ooo oo oo oo ooo oooo 2. คณะโคลงบทหนง่ึ มี 4 บท บทที่ 1 2 3 4 บาทหนึง่ มี 2 วรรค คือ วรรคหนา และ วรรคหลัง มจี าํ นวนคําเทากนั คอื 5 คํา และ 2 คาํ ยกเวน วรรคหลงั ในบาทที่ 4 จะมี 4 คํา

27 3. วิธีการอาน การอานโคลงส่ีสุภาพสามารถอา นได 2 ลีลา คือ 1. อา นแบบรอยแกว 2. อานแบบทํานองเสนาะ การแบง ชวงเสยี ง วรรคแรกเปน 2 ชวง เปน 3 2 หรือ 3 2 วรรคหลัง เปน 2 การแบงชวงเสียง ตอ งพิจารณาใหคงความหมาย แทนท่จี ะแกตามปกตบิ ทรอ ยกรองที่ไพเราะ กวีจะจดั กลมุ คําไวด แี ลว การเอ้ือนเสียงทอดเสียง ตามปกติจะเอ้ือนเสียงทายวรรคแรกของแตละบาท ในบาทที่ 2 อาจเอื้อนเสยี งไดถ ึงคาํ ที่ 1 คําที่ 2 ของวรรคหลงั และบาทที่ 4 ระหวางคาํ ที่ 2 กบั คาํ ท่ี 3 ของวรรคท่ี 2 และทอดเสยี งตามตาํ แหนงสมั ผสั ตวั อยางโคลงสส่ี ุภาพ เรืองเรอื ง ไตรรตั นพน พนั แสง รนิ รส พระธรรมแสดง ค่าํ เชา เจดีย ระดงแซง เสยี ดยอด ยลย่งิ แสงแกว เกา แกนหลา หลากสวรรค (นริ าศนรนิ ทร) การอา นฉันท ฉันท มีลักษณะบังคับพิเศษแตกตางไปจากคําประพันธชนิดอ่ืนโดยบังคับ ครุ ลหุ แทนคํา ธรรมดา และบงั คบั สัมผสั เชนเดียวกับคําประพันธช นดิ อน่ื ๆ คาํ ลหุ ( , ) คอื พยางคท่มี ลี กั ษณะใดลกั ษณะหน่งึ ดังนี้ 1. การประสมสระเสยี งส้นั ในแม ก กา เชน จะ ทิ ปุ ยกเวน พยางคท่ีประสมดวย สระ อํา ใอ ไอ เอา ซง่ึ จดั เปนคําครุ เชน คํา ไกล ใจ เรา 2. คํา บ บ จดั เปน คาํ ลหุ คาํ ครุ คือ พยางคทม่ี ีลกั ษณะใดลักษณะหน่งึ ดังน้ี 1. ประสมสระเสียงยาวในแม ก กา เชน อา ดี เธอ ปู 2. ประสมสระ อํา ใอ ไอ เอา 3. มตี ัวสะกด เชน มด กดั เด็ก แผนบงั คับอินทรวเิ ชียรฉนั ท อินทรวิเชียรฉันท บทหน่ึงมี 2 บาท บาทหนึ่งมี 2 วรรค วรรคหนา 5 คํา วรรคหลัง 6 คํา มีการแบงจงั หวะการอา น ดงั นี้ สายันห ตะวนั ยาม ขณะขา ม ทฆิ ัมพร เขา ภาค นภาตอน ทิศตะตก กร็ าํ ไร

28 หนังสือและส่ือสารสนเทศ หนังสือ ปจจุบันน้ีมีหนังสือออกมาจาํ หนายหลายประเภท ท้ังตาํ ราวิชาการ วารสาร นิตยสาร หนังสือพิมพ นวนิยาย เร่ืองส้ัน สารคดี ฯลฯ การท่ีมีหนังสือออกมาจาํ หนายมากมายเชนน้ี ผูอาน จึงจําเปนที่จะตองรูวิธีการเลือกหนังสือ เพ่ือจะไดอานหนังสือที่เหมาะกับความตองการของตนเอง เหมาะกบั เวลาและโอกาส วธิ กี ารเลือกหนังสอื ประเภทตา ง ๆ ในการเลือกอานหนังสือประเภทตาง ๆ นั้น ผูอานควรพิจารณาใหรอบคอบ ละเอียดถี่ถวน เพื่อประโยชนในการพจิ ารณาคุณคา ของหนังสอื นนั้ ๆ หนังสือแตล ะประเภทควรเลือกพจิ ารณา ดงั น้ี 1. ตําราวชิ าการ เปนหนงั สอื ท่ใี หความรดู า นตา ง ๆ โดยเฉพาะอาจจะเสนอทฤษฎีหรือเนอ้ื หา สาระอยางกวาง ๆ หรือเฉพาะดานใดดานหนึ่ง โดยผูแตงมีจุดมุงหมายทางดานวิชาการโดยตรง การพจิ ารณาควรดูรายละเอยี ดในดานตา ง ๆ ดงั น้ี 1.1 พิจารณาดานเนื้อหา เน้ือหาจะตองถูกตองกับชื่อหนังสือ เชน วิชาวิทยาศาสตร กฎหมาย ภาษาศาสตร ประวัติศาสตร คณิตศาสตร ฯลฯ หนังสือวิชาการแขนงใด เน้ือหาก็ควรจะ เนนแขนงนั้นโดยเฉพาะ 1.2 พิจารณาขอมูลและภาพประกอบ ขอมูลและภาพประกอบควรถูกตองชัดเจน โดยเฉพาะภาพประกอบ ควรดูวาตรงกับคําบรรยายหรือไม และภาพน้ันนาสนใจเพียงใดเหมาะสม กบั วชิ าน้ันหรอื ไม 1.3 การใชภ าษา ภาษาทีใ่ ชค วรเปน ภาษาทเี่ หมาะสมกบั แขนงวชิ านัน้ ๆ และดูการสะกด คาํ ดว ยถาหากมคี ําผดิ ก็ควรจะเลอื กดูหนังสอื ทม่ี ีคําผดิ นอยทีส่ ุด นอกจากนกี้ ารพิจารณาตาํ ราวชิ าการควรดสู ว นประกอบอน่ื ๆ ดว ย เชน รปู เลม ควรมีคาํ นํา สารบัญ ฯลฯ 2. สารคดี เปนหนงั สอื ท่ีมีสาระในดานใหความรู ความคิด พรอมท้ังใหความเพลิดเพลินดวย หนังสือประเภทน้ีมีหลายชนิด เชน วิทยาศาสตร ประวัติศาสตร ประวัติบุคคลสําคัญ ฯลฯ หนังสือ สารคดีท่มี ีคณุ ภาพนัน้ พจิ ารณาในรายละเอียดตา ง ๆ ดังนี้ 2.1 พจิ ารณาดา นเนอ้ื หาสาระ คณุ คาของสารคดีน้ันอยูท ่เี นอื้ หาสาระเปนประการสําคัญ เนื้อหาท่ีดีจะตองถูกตองและสมบูรณ รวมทั้งเสนอความคิดเห็นที่เปนประโยชนตอผูอานและสังคม สวนรวม เชน 2.1.1 สารคดีประเภทชีวประวัติ เน้ือหาสาระจะตองตรงตอความเปนจริง ผูเขียน จะตอ งเขียนดวยใจเปนธรรม ไมอคติตอเจาของประวัตนิ น้ั ๆ เนื้อหาจงึ ควรมที ง้ั สวนดีและสว นบกพรอ ง ของเจา ของประวัติ 2.1.2 สารคดีประเภททอ งเท่ียว ควรมเี น้อื หาท่ีใหท้ังความรแู ละความบนั เทงิ รวมท้ัง ประสบการณท ่แี ปลกใหมน าสนใจ เพ่อื ใหผูอานไดทราบขอเท็จจรงิ เก่ยี วกับสถานท่นี ้นั ๆ

29 2.1.3 สารคดปี ระเภทเชิงวชิ าการ ควรมีเน้ือหาทใี่ หค วามรูอ ยางถูกตองแมนยาํ ควรมีภาพหรอื แผนที่ประกอบใหถ กู ตองตรงกับสาระของเรื่องดว ย 2.2 พจิ ารณาวิธกี ารเขยี น วธิ ีการเขียนสารคดพี จิ ารณาไดจากหลักเกณฑตอ ไปนี้ 2.2.1 การวางโครงเรอื่ งและการดาํ เนนิ เรอ่ื ง สารคดตี องมีวิธีการดาํ เนินเรอื่ ง ตามลาํ ดับ 2.2.2 เราความสนใจ ขอเขียนทดี่ ผี เู ขียนจะมีวิธกี ารเขียนท่ีจะดึงดูดความสนใจของ ผูอานใหติดตามอานไปเรื่อย ๆ โดยไมเกิดความเบื่อหนาย เชน การสอดแทรกความคิดเห็นหรือ เหตุการณปจจุบันที่นาสนใจหรือการเลาตํานาน นิทาน เกร็ดขําขันตาง ๆ เปนตน ตอนปดเรื่องก็จบ อยางซาบซึ้งประทบั ใจหรือใหข อคดิ อยา งใดอยา งหน่งึ เพอ่ื ใหผ อู า นอยากติดตามอา นตอไป 2.2.3 สํานวนภาษา ภาษาทใ่ี ชในการเขยี นสารคดีเปนถอยคําภาษาท่ีไพเราะงดงาม มีสาํ นวนกะทดั รัด อา นเขา ใจงา ย ไมใชสาํ นวนทีไ่ มสุภาพ 2.2.4 สว นประกอบอืน่ ๆ ควรพิจารณาเก่ียวกบั ผแู ตงและสว นประกอบรปู เลมของ หนังสือถาสารคดีนั้นเปนหนังสือเลม ซ่ึงจะมีคาํ วา สารบัญ เน้ือเรื่อง บรรณานุกรม ฯลฯ ตามรูปแบบของหนังสือ 3. บันเทิงคดี เปนหนังสือทแ่ี ตง เพอื่ มงุ ใหผูอ า นเกดิ ความสนุกสนานเพลดิ เพลิน อาจจะแทรก วรรณคดี บทรอยกรอง บทละคร ซ่ึงสามารถแตงเปนรอยแกวหรือรอยกรองก็ไดตามความเหมาะสม ในการพิจารณาเร่อื ง บันเทงิ คดี ควรพิจารณาในดานตาง ๆ ดังนี้ 3.1 โครงเรื่องและเนือ้ เรือ่ งสวนสําคัญของนวนิยายและเรื่องส้นั คือ การเลา เรอ่ื ง โดยเลาวาเปนเรื่องของใคร เกิดขึ้นที่ไหน เมื่อไร มีความสมั พันธระหวางเหตุการณตาง ๆ ในเร่ืองและ ระหวา งบคุ คลในเรื่องเกยี่ วเนอื่ งกันไปโดยตลอด มีการสรา งความสนใจใหผ ูอานอยากตดิ ตาม นอกจากน้ี เหตุการณท ่เี กิดขึ้นในเรื่องควรสมจรงิ และเปนไปอยา งสมเหตุสมผล และมีสวนประกอบปลีกยอ ยอ่ืน ๆ เพ่ือใหนา ติดตาม 3.2 การดําเนินเรอ่ื ง สว นสําคญั ทช่ี วยใหเ รอ่ื งนา สนใจชวนตดิ ตามขน้ึ อยูกับการดําเนินเร่ือง การดําเนินเร่ืองมีอยูหลายวิธี เชน ดําเนินเร่ืองตามลําดับวัย คือ เร่ิมต้ังแตตัวละครเกิดจนกระท่ัง ถึงแกกรรมดําเนินเร่ืองยอนตน คือ เลาเหตุการณในตอนทายเสียกอน แลวยอนกลับไปเลาต้ังแตตน จนกระทง่ั จบ เปนตน ฉากที่ดตี อ งมีสภาพความเปนจริงท้ังสภาพภูมิศาสตรและประวัติศาสตร นอกจากนี้ ยังตองสอดคลองกับเรื่องดว ย 3.3 ตัวละคร ผูเขียนมีวิธีการแนะนําตัวละครไดหลายวิธี เชน ดวยการบรรยายรูปราง ลกั ษณะของตวั ละครเอง ดวยการบรรยายพฤติกรรมของตัวละคร หรือดวยการใหตัวละครสนทนากัน เปนตน การบรรยายลักษณะนิสยั ของตวั ละครทด่ี นี น้ั ควรบรรยายอยางสมจรงิ ตัวละครตัวหน่ึง ๆ จะมี ลักษณะนิสยั หลาย ๆ อยาง ไมใชด ีจนหาท่ีติมิได หรอื เลวจนไมมีความดีท่จี ะใหช มเชย ความตองการของ ตัวละครทีด่ ีควรจะเหมอื นคนธรรมดาทว่ั ๆ ไป เชน มีความรัก ความโกรธ เกลียด หรือตองการความสนใจ จากผอู ื่น เปนตน

30 3.4 แนวคิดของเรื่อง แนวคิดของเร่ืองสวนมากผูเขียนจะไมบอกตรง ๆ ผูอานจะตอง คนหาเองวาไดแนวคิดอยางไร ตัวอยางเชน เร่ืองลูกชายของศรีบูรพา ตองการแสดงวา “ลูกผูชายนั้น มีความหมายอยางไร” จดหมายจากเมืองไทยของโบตั๋นตองการใหเห็นขอดีขอเสียของคนไทย โดยเฉพาะ “นาํ้ ใจ” ซงึ่ ไมเหมอื นกนั กบั ชาตอิ ่นื เปนตน นวนิยายหรือเร่ืองส้ันที่ดีน้ัน ผูอานตองพิจารณาคุณคาที่จะไดจากเรื่องนั้น ๆ ไมทางใด ก็ทางหนึง่ ดวย 3.5 สาํ นวนภาษา เปนส่ิงสําคัญมากอยางหนึ่ง ในการพิจารณาเลือกอานนวนิยายและ เร่ืองส้ันผูอานมักจะรูสึกวาตนเองชอบหรือไมชอบสาํ นวนของนักเขียนคนนั้นคนน้ี แตบางคนก็ไม สามารถบอกวาเพราะเหตุใด สิ่งที่ควรพิจารณาเก่ียวกับสํานวนภาษาคือสาํ นวนภาษาของตัวละคร ในบทสนทนา ตอ งสมจริงและเหมาะสมกับตวั ละคร ประโยคท่แี ตกตา งควรกะทดั รัด สละสลวย เขาใจงา ย หากเปน ประโยคยาวกค็ วรเปน สาํ นวนทส่ี ามารถสรา งอารมณ และความรสู ึกไดด ี 4. วารสารและหนงั สอื พิมพ หนังสือประเภทนี้คนทว่ั ไปไดอ า นบอยกวาหนงั สอื ประเภทอ่ืน ๆ ในการผลติ หนงั สอื ประเภทนต้ี องแขงกับเวลา ดังน้ัน โดยการพิจารณาหนังสือประเภทนี้ควรพิจารณา ดงั น้ี หนังสือพิมพ หนังสือพิมพเปนเครื่องมือสื่อสารท่ีจะกระจายขาวคราวเหตุการณตาง ๆ ไปทั่วประเทศหรืออาจทว่ั โลก โดยเฉพาะหนังสือพมิ พร ายวนั เปน เครื่องมือส่อื สารทีเ่ สนอขาวท่ีนา สนใจ ท่ีเกดิ ข้นึ ในแตล ะวนั ดงั นน้ั หัวใจของหนังสอื พิมพรายวันก็คือ “ขาว” การพิจารณาหนังสือพิมพรายวัน จึงควรพจิ ารณาเกยี่ วกบั ขา ววามสี ว นในการชว ยยกระดับสงั คมใหสงู ขึน้ หรือมีประโยชนตอชนหมูมาก หรอื ไม หากขา วนัน้ ไมเ กยี่ วกับความเปน อยูข องคนหมมู าก หรอื กระทบกระเทอื นตอประชาชนสวนใหญ เหตุการณเหลาน้ันก็ไมควรนํามาเสนอในหนาหนังสือพิมพ ขาวที่ควรนําเสนอควรเปนขาวที่เกี่ยวกับ การปกครอง การเมือง เศรษฐกิจ สังคม การศกึ ษา การอนามยั การประกอบอาชีพ ฯลฯ เหตุการณที่ไมสมควรนํามาเสนอเปนขาวอีกอยางหน่ึงก็คือ เหตุการณที่อาจจะสงผลทําลาย ความมน่ั คงของชาติ หรอื ทําลายวัฒนธรรม และประเพณีอนั ดงี าม บทวจิ ารณ ในหนังสอื พิมพร ายวันทุกฉบับจะมบี ทวจิ ารณ หรือบทวิเคราะหขา ว ซงึ่ เปน ลักษณะ บทความ แสดงความคิดเห็นของผูเขียนเอง ประกอบกับขาวที่ตองการวิจารณ หรือวิเคราะหนั้น การพจิ ารณาบทวิจารณในหนังสอื พิมพ ควรพจิ ารณาถงึ ลกั ษณะตอ ไปนี้ 1. พจิ ารณาขอ มลู ทผ่ี ูเ ขยี นอางองิ วาถูกตอ งและมีขอเท็จจริงเพียงใด 2. พิจารณาวาผเู ขยี นบทความน้นั ชใ้ี หเหน็ ปญหาและวธิ แี กป ญ หาอยางไร 3. พจิ ารณาวา ผูเขียนบทวจิ ารณใชอารมณ และนําความรสู กึ สว นตวั เขาไปเก่ียวขอ งหรอื ไม 4. พิจารณาภาษาทใี่ ชวา มคี วามประณีตและถูกตอ งตามหลกั ภาษาเพียงใด วารสาร เปนหนังสือพิมพจําหนายตามกําหนดระยะเวลา เชน 7 วัน 10 วัน รายเดือน ราย 3 เดือน หรือรายป เปนตน หนังสือวารสารจึงมีเนื้อหาเนนทั้งสารคดี และบันเทิงคดี ขาวสารท่ี

31 ปรากฏมกั เปน ขาวสารที่มรี ะยะเวลาตอเนอื่ งกันเปนเวลานาน เชน ขา วเก่ยี วกับนโยบายโครงการตาง ๆ หรือขา วเกยี่ วกับการเมืองบางเรือ่ ง เปน ตน ดังนัน้ การอานวารสาร จงึ ควรพิจารณาเลือกอา นเร่ืองทเ่ี ราสนใจ และควรพยายามอาน อยา งสมาํ่ เสมอ นอกจากพิจารณาเก่ียวกับขาวสารดังกลาวแลว สิ่งท่ีควรพิจารณาอีกอยางหนึ่ง คือ รูปเลม ควรพิจารณาความเรยี บรอ ยและความคงทนของการจดั รูปเลม ใหเ หมาะสมกบั ราคาดวย ประโยชนข องการเลือกหนงั สือ การเลือกหนงั สอื ควรคาํ นึงถึงประโยชนที่จะไดร ับ ดงั ตอ ไปน้ี 1. เพอื่ ใหไ ดหนงั สือท่ีตรงกบั ความสนใจ และตอ งการทจี่ ะศกึ ษาคนควา 2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือทีด่ ีมีประโยชนต อ ชีวิต 3. เพือ่ เลอื กหนงั สือใหเ หมาะสมกับเวลา 1. การเลือกหนังสอื ทตี่ รงกับความสนใจ และตองการทีจ่ ะศึกษาคนควา ผูที่จะเลือกอานหนังสือประเภทน้ีก็คือ ผูที่มีความสนใจหนังสือเลมนั้นโดยตรง หรือผูที่ มีความตองการศึกษาคนควา เรื่องนั้น ๆ โดยเฉพาะ เชน ผูศึกษาคนควาตามแนวทางที่ตนไดเรียนมา ผูที่เรยี นทางดานภาษาก็จะคน ควาทางดานนี้ เพอ่ื จะไดรบั ประโยชนจากการอานอยางคุม คา 2. เพ่อื ใหไ ดอานหนงั สือทด่ี ีมปี ระโยชนตอชีวติ ผูท่ีอานหนังสือทุกคนยอมหวังท่ีจะไดรับประโยชนจากการอาน เชน ขอคิดเห็น ความรู ทางวิชาการ ขาวที่ทันเหตุการณ แนวทางดําเนินชีวิตที่ดี ฯลฯ แมวาจะไดรับประโยชนเพียงเล็กนอย ก็ตาม เพราะการทไ่ี ดรับประโยชนโดยตรงจากการอานนย้ี อมทําใหไมเสียเวลาโดยเปลา ประโยชน 3. เพอื่ เลือกหนงั สือใหเ หมาะสมกับเวลา การอานหนังสือนั้นจะเสียเวลามากหรือนอยยอมแลวแตเร่ืองที่อานวามีขนาดส้ัน ยาว แคไ หน มคี วามยากงายตอ การอา นมากนอ ยเพยี งใด ถาหากมเี วลานอ ยควรอานเรอื่ งสน้ั ทจ่ี บไดท ันเวลา ท่มี อี ยู ถามเี วลามากก็อานเรอ่ื งยาวขึน้ โดยเลอื กใหเ หมาะสมกับเวลา เพราะการอา นหนงั สือน้นั หากไม เลือกใหเหมาะสมกับเวลาอาจทาํ ใหผ ูอา นรสู ึกเบอื่ และไมอยากอา นอีกตอ ไป ประโยชนท ่ีไดร บั จากการอานหนงั สือ การอานหนังสอื ยอมไดรับประโยชนหลายประการ ซง่ึ พอจะสรุปได ดังนี้ 1. อา นหนังสอื ตรงกบั ความตอ งการของตน 2. ไดร ับความรูจากเรื่องนน้ั สมความตั้งใจ 3. ทําใหรักการอานมากยิง่ ข้ึน เพราะไดอานหนงั สอื ท่ตี นเลอื กเอง 4. ชว ยพฒั นาอาชีพใหกา วหนา 5. ชว ยใหเกดิ ความคดิ สรางสรรค 6. ทาํ ใหเ กดิ ความเพลิดเพลิน สนกุ สนาน

32 7. ทําใหท ราบความเปน ไปของบานเมือง ทนั โลก ทันเหตกุ ารณ 8. เพ่มิ พูนความรูความสามารถ เปน การพัฒนาตนเอง 9. ไดอ า นหนงั สือทีม่ คี ุณคา คุมกบั เวลาที่เสียไป สอื่ สารสนเทศ ปจจบุ ันไดมีการนาํ เทคโนโลยีสารสนเทศมาใชประโยชนทางการศึกษา ทั้งในดานการบรหิ าร การจัดการและการเรียนรูดานส่อื อิเลก็ ทรอนิกส เปนการใชประโยชนจากแหลงความรูจากส่ือตาง ๆ ทห่ี ลากหลายมากขึน้ เพื่อใหประชาชนสามารถเรยี นรูแ ละพฒั นาตนเองไดอ ยางตอ เนอ่ื ง สอื่ สารสนเทศมีทงั้ ส่ือสงิ่ พมิ พ และส่ืออิเลก็ ทรอนิกส สอ่ื ส่ิงพมิ พ ส่ิงพิมพท่ีจัดพิมพขึ้นเพื่อนําไปใชในการจัดการเรียนการสอน เชน หนังสือเรียน ตําราเรียน แบบเรียน แบบฝกหัด ใบงาน คูมือการสอนและสงเสริมการเรียนรู เชน หนังสือสงเสริมความรู สารานกุ รม พจนานกุ รม หนังสือพิมพ หนังสือบันเทิงคดี และสารคดีท่ีมีเน้ือหาเปนประโยชน สวนสื่อ สิ่งพิมพที่ใหความรูขาวสารตาง ๆ เชน หนังสือเลม หนังสือพิมพ วารสาร นิตยสาร เอกสาร จุลสาร แผนพับ แผน เปลา เปนตน สอื่ อิเล็กทรอนกิ ส สังคมยุคปจจุบัน การสื่อสารดวยเคร่ืองมืออิเล็กทรอนิกสมีใชกันอยางกวางขวางท่ัวประเทศ การใชส่ืออิเล็กทรอนิกสในสังคมยุคโลกาภิวัตนเปนเรื่องจาํ เปน เพราะชวยใหประชาชนเขาถึงขอมูล ขาวสารความรูตาง ๆ ไดอยางรวดเร็ว อันเปนการสงเสริมสรางโอกาสในการเขาถึงการศึกษาของ ประชาชน ใหส ามารถเรยี นไดอ ยา งตอเนือ่ งตลอดชวี ิต สือ่ อเิ ลก็ ทรอนิกส ไดแก วทิ ยุ โทรทัศน เทปเสียง วดี ิทัศน โปรแกรมคอมพิวเตอรซ อฟตแ วรในรปู แบบตา ง ๆ คอมพิวเตอรช วยสอน เปน ตน 1. วทิ ยุ เปน สอ่ื มวลชนท่ใี ชเสยี งเปน ส่ือ เรือ่ งราวท่สี อื่ สารมที ัง้ เรื่องทีใ่ หความบันเทงิ และเร่อื ง ทใ่ี หส าระความรู เชน ขาว บทความ รายการตอบปญ หา สัมภาษณบ คุ คลสาํ คัญ รายการวทิ ยุ เพ่อื การศึกษา เปน ตน 2. โทรทัศน เปนสื่อมวลชนท่ีใชทั้งเสียงและภาพเปนส่ือ การชมรายการทางโทรทัศน นอกจากเราจะสมั ผัสดว ยหูแลว ยังสมั ผัสไดดวยตาอกี ดว ย รายการโทรทศั นจงึ นาสนใจกวารายการวิทยุ และทําใหผูชมตื่นตวั อยูตลอดเวลา จึงประทับใจหรือจดจาํ ไดด ีกวา รายการวทิ ยุ รายการตาง ๆ ทางโทรทศั นไ มต า งกับรายการทางวิทยุ คือ มีทั้งรายการที่ใหความบันเทิงและ รายการทใ่ี หทงั้ ขอมูล ขาวสาร และความรูทท่ี นั สมยั ทนั เหตกุ ารณ รวมท้งั ใหความบันเทิง เชน รายการ ขาวทั้งในประเทศและตางประเทศ รายการโทรทัศนเพื่อการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช มหาวิทยาลัยรามคําแหง รายการสัมภาษณบุคคลสําคัญ รายการ รัฐบาลพบประชาชน รายการทดสอบเชาวน ความจาํ และอ่ืน ๆ 3. คอมพวิ เตอรช ว ยสอน เปนส่ือที่ผูเรียนสามารถนาํ ไปศึกษาดวยตนเองในเวลาและสถานท่ี ที่ผูเรียนสะดวก ทําใหมีความเปนอิสระและเปนสวนตัวในการเรียนรู สามารถโตตอบหรือให

33 ผลยอ นกลับไดท ันที ทําใหผ ูเรยี นทราบความกา วหนาในการเรียนของตนซึ่งหากไมเขาใจก็ยอนกลับไป ทบทวนไดห ลาย ๆ ดา น ทําใหผเู รยี นไดพัฒนาความรูตามความพรอ มและศักยภาพของตน 4. อนิ เตอรเ น็ต (Internet) หรือเทคโนโลยเี ครอื ขา ยเปนการเชอื่ มโยงแหลง ขอมลู จากทั่วโลก ทหี่ ลากหลายคลา ยกับ “หอ งสมดุ โลก” ใหผูเรียนไดค นควา เน้ือหาสาระทตี่ องการไดอยา งสะดวกรวดเร็ว และราคาประหยัด เรื่องที่ 3 การอา นจับใจความสําคัญ การอานจะเกิดประโยชนสงู สดุ แกผ ูอานไดนั้น ผูอานจะตองจับใจความสําคัญของเร่ืองที่อาน ใหไดแ ลวนาํ ไปปฏบิ ตั ิ ใจความสําคัญ หมายถงึ ขอ ความท่ีเปน แกนหรอื หัวใจของเรอ่ื ง การจับใจความสําคัญในการอานก็คือ กรณีเอาขอความหรือประโยคที่เปนหัวใจของเร่ืองนั้น ออกมาใหไ ด เพราะใจความสาํ คัญของเร่ืองจะเปน ใจความหลกั ของแตละบทแตละตอน หรือ แตล ะเรื่อง ใหรูวาแตละบทตอนนน้ั กลา วถึงเรอื่ งอะไรเปน สาํ คญั ดังนน้ั การจบั ใจความสาํ คัญของเรื่อง ที่อานจะทํา ใหมคี วามเขาใจในเรอื่ งนน้ั ๆ อยางแจม แจง หลักการอานจับใจความ 1. การเขา ใจความหมาย หลักเบ้ืองตนในการจับใจความของสาระท่ีอาน คือ การเขาใจความหมาย ความหมาย มีหลายระดับนับต้ังแตระดับคํา สํานวน ประโยค และขอความ คําและสํานวนเปนระดับภาษาที่ตอง ทาํ ความเขาใจเปน อนั ดบั แรก เพราะนาํ ไปสคู วามเขา ใจความหมายของประโยคและขอ ความ 1.1 ความหมายของคํา ความหมายของคําโดยทั่วไปมี 2 อยา ง คือ ความหมายโดยตรง และความหมายโดยนัย ก. ความหมายโดยตรง เปนความหมายตามรูปคําท่ีกําหนดขึ้น และรับรูไดเขาใจ ตรงกันความหมายประเภทน้ีเปน ความหมายหลกั ทใ่ี ชส อ่ื สารทาํ ความเขาใจกนั คําที่มีความหมายโดยตรงในภาษาไทยมีลักษณะอยางหน่ึงที่อาจเปนอุปสรรค ในการสื่อสารลักษณะดังกลาว คือ การพองคํา คําพองในภาษาไทยมีอยู 3 อยาง ไดแก คําพองรูป คําพอ งเสยี ง และคําพอ งรปู พอ งเสียง คําที่พอ งทัง้ 3 ลักษณะนีม้ คี วามหมายตางกัน คําพองรปู คือ คําท่ีสะกดเหมือนกัน แตออกเสียงตาง เชน เพลารถ กับ เพลาเย็น คําแรก ออกเสียง เพลา คําหลังออกเสียง เพ ลา คําพองรูปเปนอปุ สรรคตอการอานและทําความเขาใจ คําพองเสียง คือ คําท่ีออกเสียงเหมือนกัน แตสะกดตางกัน เชน การ กาน กานต กานท กาล กาฬ กาญจน ทงั้ หมดนอ้ี อกเสยี ง “กาน” เหมือนกนั การพอ งเสยี งเปนอุปสรรคตอการอาน เพ่ือความเขาใจ

34 คําพองรูปพองเสียง คอื คําทส่ี ะกดเหมอื นกันและออกเสยี งอยางเดยี วกัน โดยรูปคํา จะเหน็ วา เปน คาํ เดียวกัน แตมคี วามหมายแตกตางกนั ดงั ตวั อยา งตอไปน้ี ขนั หมายถงึ การทําใหแนน ขัน หมายถงึ ภาชนะตกั นา้ํ ขนั หมายถงึ ความรูส ึกชอบใจ ขัน หมายถงึ การสงเสียงรองของไกตัวผู ขัน หมายถงึ การรับ ฯลฯ คาํ พองรูป พองเสียงเปนอุปสรรคตอการฟงและอานเพื่อความเขาใจ วิธีท่ีจะชวยใหเขาใจ ความหมายของคาํ พอง จะตองดูคําขางเคียงหรือคาํ ท่ีประกอบกันในประโยค หรือขอความน้ัน ทเ่ี รยี กวา บรบิ ท ดงั ตวั อยา งตอไปน้ี ขนั ชะเนาะใหแ นน หยบิ ขันใหท ีซิ เขารูสกึ ขัน ไกข ันแตเ ชามดื เขาขันอาสาจะไปตดิ ตอ ให นอกจากดูคาํ ขางเคยี ง หรอื คําประกอบในประโยคแลว บางทีต่ องอาศยั สถานการณ เชน ประโยคท่วี า “ทําไมตอ งดกู ัน” คาํ วา “ดู” ในสถานการณท ว่ั ไป หมายถึง การมอง แตในสถานการณเ ฉพาะ เชน การสอบ ดจู ะมีความหมายวา ลอกกัน เอาอยา งกัน ในบทรอยกรอง ตองอาศัยฉันทลกั ษณ เชน สัมผัส เปนตน ตวั อยางเชน อยา หวงแหนจอกแหนใหแ กเรา แหน แ หน พอลมเพลาก็เพลาสายณั ห เพลา เพ ลา คําท่ีมีความหมายโดยตรงไดแก คําศัพท คําศัพท คือ คําที่ตองแปลความ เปนคําไทยที่มาจาก ภาษาอื่น สันสกฤต เขมร เปนตน เชน สมโภช รโหฐาน สุคติ โสดาบัน บุคคล จตุราบาย เปนตน รวมทั้งศัพทบัญญัติทั้งหลายท่ีใชในวงวิชาการหรือกิจบางอยาง เชน มโนทัศน เจตคติ กรมธรรม เปน ตน คําศัพทดังกลาวน้ีจําเปนตองศึกษาวามีมูลมาอยางไร ประกอบข้ึนอยางไร และมีความหมาย อยา งไร ข. ความหมายโดยนัย เปนความหมายท่ีสื่อหรือนําความคิดใหเกี่ยวโยงถึงบางส่ิง บางอยา งท่มี ลี ักษณะหรือคุณสมบัติเหมือนกับคําที่มีความหมายโดยตรง บางทานเรียกวา ความหมาย รอง หรือความหมายแฝง ความหมายโดยนัย มหี ลายลกั ษณะ กลาวคอื มคี วามหมายเปนเชิงเปรยี บเทียบ เชน เปรยี บเทียบโดยอาศยั นยั ของความหมายของคําเดิม ตัวอยางเชน

35 เธอมใี บหนา ยมิ้ แยมแจม ใส เขาทาํ งานเอาหนา หมายถงึ ทาํ งานเพ่อื ผลประโยชนของตน เด็กสาดโคลนกันเลอะเทอะ เขาสาดโคลนคณุ พอ หมายถึง ใสร าย ตน ไมต นนเ้ี ปลอื กสวย หลอนรวยแตเปลอื ก หมายถึง ไมรา่ํ รวยจริง มกี ารเปรียบเทยี บกบั คุณสมบตั ขิ องสิง่ ท่ีนํามากลา ว เชน เขาเปน สิงหส นาม หมายถึง เปนคนเลนกฬี าเกง 1.2 ความหมายของสํานวน สาํ นวนเปนขอความที่มีความหมายพิเศษไปจากคําที่ประกอบอยูในขอความนั้น ไมไดมีความหมายตามรูปคาํ ความหมายของสาํ นวนมีลักษณะเปนเชิงเปรียบเทียบโดยอาศัยนัยของ ความหมายตามลกั ษณะหรือคุณสมบตั ิของขอ ความน้นั เชน ออยเขาปากชา ง หมายถงึ ของตกไปอยูในมอื ผอู น่ื แลวไมม ที างไดคืน ไกแ กแมปลาชอ น หมายถึง ผูทมี่ คี วามจัดจานเจนสงั เวยี น วัวหายลอมคอก หมายถึง เม่อื เกดิ ความเสยี หายแลวจึงหาทางปองกนั กนิ ขา วตมกระโจมกลาง หมายถึง การพดู ถงึ ส่งิ สุดวิสัยทจ่ี ะทาํ ได สว นตาง ๆ ที่นาํ ไปกลาวเปรยี บเทยี บใหเ ขากบั สถานการณ เรียกวา คาํ พังเพย เชน เมอ่ื ของ หายแลวจงึ คิดหาทางปองกัน ก็เปรียบวา วัวหายลอมคอก เปนตน ความหมายของสํานวนมีลักษณะเหมือนความหมายโดยนัย คือ ตองตีความ หรือ แปล ความหมายตามนัยของคําหรือขอความนั้น ๆ 2. การเขา ใจลักษณะของขอ ความ ขอ ความแตล ะขอ ความตอ งมีใจความอนั เปน จดุ สําคัญของเร่ือง ใจความของเรื่องจะปรากฏ ท่ีประโยคสําคัญ เรียกวาประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอยูในตอนใดของขอความก็ได โดยปกติจะปรากฏในตอนตาง ๆ ดงั น้ี ปรากฏอยูในตอนตนของขอ ความ ตวั อยางเชน “ภัยอันตรายทีจ่ ะเปนเครอื่ งทาํ ลายชาติอาจเกดิ ข้ึนและมีมาไดต้ังแตภายนอก ทั้งที่ภายใน อนั ตรายทีจ่ ะมมี าต้ังแตภ ายนอกนั้นก็คือ ขา ศึกศตั รูยกมาย่าํ ยีตบี า นตีเมืองเรา การที่ขาศึกศัตรูจะมาตีนั้น เขายอมจะเลือกหาเวลาใดเวลาหน่ึงซ่ึงชาติกําลังออนแอและมิไดเตรียมตัวไวพรอม เพ่ือตอสูปองกันตน เพราะฉะน้ันในบทที่ 2 ขาพเจาจึงไดเตือนทานทั้งหลายอยาไดเผลอตัว แตขอสําคัญที่สุดเปนเครื่องทอน กําลังและเสยี หลักความมนั่ คงของชาติ คือ ความไมส งบภายในชาตนิ ั้นเอง จงึ ควรอธบิ ายความขอ นส้ี ักหนอ ย (พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจาอยูหัว ปลกุ ใจเสือปา)

36 ปรากฏอยใู นตอนกลางของขอความ ตัวอยา งเชน “อันความรัก ความชงั ความโกรธ ความกลวั ความขบขนั เหลานีเ้ ปนสามัญ ลกั ษณะของปถุ ุชน ใครหวั เราะไมเ ปน ย้ิมไมอ อก กอ็ อกจะพกิ ลอยู คนสละความรักความชังไดก็มีแตพระอรหันต อารมณ ความรสู กึ ดงั น้ี เปนธรรมชาตขิ องมนษุ ย กวีและนักประพันธยอมจะแตงเรอ่ื งยัว่ เยา อารมณ ความรูสกึ เหลาน้ี และถาเขาแตงเปน แตงดี ก็จะปลุกอารมณของผูอานผูฟงใหเกิดข้ึน ทานคงจะเคยเห็นคน อานเร่อื งโศกจบั ใจจนนํา้ ตาไหล สงสารตวั นางเอก พระเอก อา นเร่ืองขบขันจนหัวเราะทองคัดทองแข็ง ทั้ง ๆ ที่รูวามันเปนเร่ืองอานเลน และคนที่อานก็ไมไดมีสวนเสียอะไรกับตัวนาง ก็พลอยโศกเศราไป ดว ยได อยางไรกด็ ีความเศรา ของอารมณอ นั เกดิ จากความยว่ั เยา ของศลิ ปะวรรณคดี ตลอดจนนาฏกรรม ตาง ๆ น้นั เปน ความสขุ ชนดิ หนึง่ มิฉะนน้ั เรอื่ งทาํ นองโศกนาฏกรรมคงจะไมมีใครดูเลย” (นายตํารา ณ เมืองใต ภาษาและวรรณคดี) ปรากฏใจความอยทู า ยยอ หนา ตัวอยา งเชน “ทานกลาววา คนเปนสัตวท่ีเรียนรู คือ รูดู เห็นอะไรแลวเม่ือเห็นวาดีก็เอาไว ถาเห็นวาไมดี กไ็ มเอาและหลีกเลยี่ ง เด็กรูรสหวาน ก็อยากไดอ ีก ถารรู สขมของบอระเพด็ หรอื เมื่อถูกไฟก็รูสึกรอนจะ ไมตองการกินบอระเพ็ดหรือเขาใกลไฟอีก นี่เปนเร่ืองของการผานพบเคยรูเคยเห็นเรื่องน้ี ตอ ๆ มา หลาย ๆ ครั้ง เกดิ ความชาํ นาญชัดเจนขนึ้ โลกมีความเจริญกาวหนา เร่อื งวัฒนธรรมก็เพราะการผานพบ และการจดั เจนของมนษุ ย (เสถียรโกเศศ ชวี ิตชาวไทยสมัยกอ นและการศกึ ษาเรื่องประเพณีไทย) ประโยคใจความอยูตอนตน และตอนทา ยของขอความ ตวั อยา งเชน “คนไทยน้นั ถือวา บา นเปนส่ิงจําเปนตอชีวิตตั้งแตเกิดไปจนตาย เพราะคนไทยโบราณนั้นใช บานเปน ทีเ่ กดิ การคลอดลูกจะกระทํากันท่ีบานโดยมีหมอพื้นบาน เรียกวา หมอตําแย เปนผูทําคลอด มไิ ดใชโรงพยาบาลหรือสถานผดุงครรภอ ยา งในปจ จบุ นั นี้ และทส่ี ุดของชวี ติ เมื่อมกี ารตายเกิดขนึ้ คนไทย กจ็ ะเกบ็ ศพของผูตายท่ีเปนสมาชิกของบานไวในบานกอนที่จะทําพิธีเผา เพื่อทําบุญสวดและเปนการ ใกลช ิดกับผูตายเปนครัง้ สดุ ทาย ดงั น้นั บา นจึงเปน ที่ท่ีคนไทยใชช วี ิตอยูเกือบตลอดเวลาต้ังแตเกิดจนตาย” (วบิ ลู ย ล้สี ุวรรณ “บานไทย” ศิลปะชาวบา น) การเขา ใจถึงการปรากฏของประโยคใจความในตอนตาง ๆ ของขอความดงั ทก่ี ลา วแลว จะชวย ใหจ บั ใจความไดดยี ่งิ ขนึ้ 3. การเขาใจลกั ษณะประโยคใจความ เม่ือเขาใจถึงลักษณะของขอความวาตองมีประโยคใจความ และปรากฎอยูในตอนตาง ๆ ของขอ ความแลว ตองเขาใจตอ ไปวาประโยคใจความเปนอยา งไร ประโยคใจความ คือ ขอ ความทเ่ี ปน ความคิดหลกั ของหวั ขอ หรือเรื่องของขอ ความน้ัน

37 ตัวอยา งเชน หวั ขอ บา น ความคิดหลัก บานเปนท่ีอยูอาศัย หวั ขอ ราชสีห ความคดิ หลัก ราชสหี ไ ดช อ่ื วาเปนเจา ปาในบรรดาสัตวท ้งั หลาย ความคิดหลกั น้ี คือ ประโยคใจความทจ่ี ะปรากฏในตอนใดตอนหนึง่ ของขอความท่ีกลา วแลว ฉะน้ันการท่ีจะทราบวา ประโยคใดเปนประโยคใจความ ตอ งพจิ ารณาจากหัวเร่ือง ประโยคใจความมักมี เน้ือหาสอดคลอ งกบั หวั เรอื่ ง ในกรณที ไี่ มท ราบหัวขอเร่ือง ตอ งเขา ใจวา สวนที่เปนประโยคใจความนั้นจะมเี น้ือความหลกั ของเนอ้ื ความอ่นื ท่ปี ระกอบกนั ข้นึ เปน หัวขอน้ัน ถาขาดสวนที่เปนใจความ เนื้อความอ่ืนก็เกิดข้ึนไมได หรอื ความหมายออนลง การอา นอยางวเิ คราะห การอานอยางวิเคราะห หมายถึง การอานท่ีมีการพิจารณาแยกรายละเอียดออกเปนสวน ๆ เพือ่ ทําความเขาใจ และใหเห็นถงึ ความสมั พันธร ะหวา งสว นตา ง ๆ เหลา นั้น การอานอยา งวิเคราะหเริ่มตนจากพ้ืนฐานขอมูลและความคิดจากการอานเองเปนอันดับแรก เพ่อื ใหเขาใจเนอื้ เรื่องโดยตลอด ตอจากนั้นจึงแยกเร่ืองในบทอานออกเปนสวน ๆ ไดรูวา ใครทําอะไร เพื่ออะไร อยางไร ในเร่ืองมีใครบาง หรือตัวละครก่ีตัว และที่มีบทบาทสําคัญมีก่ีตัว ทําไมเหตุการณ จงึ เปนอยางน้นั หรือเพราะเหตุใด ตอ ไปนาจะเปนอยา งไร ตอ ไปน้ีจะนํานทิ านเรือ่ ง “กระตายบนดวงจันทร” มาเลาใหฟง นิทานเรื่อง กระตายบนดวงจนั ทร กาลครงั้ หนง่ึ มกี ระตา ย ลงิ นกนํ้า และสนุ ขั จ้ิงจอก สาบานรวมกันวาจะไมฆาสัตวตัดชีวิต และ บาํ เพ็ญตนเปนฤๅษีอยูในปา พระอินทรขอทดสอบในศรัทธาของสัตวทั้งสี่ จึงปลอมตัวเปนพราหมณ เท่ียวขอบรจิ าคทานโดยไปขอจากลงิ เปนตัวแรก ลงิ มอบมะมว งให จากนั้นพราหมณไ ปขอทานจากนกนํ้า นกนาํ้ ถวายปลาซ่งึ มาเกยตนื้ อยูร ิมฝง แมนา้ํ สว นสุนขั จิ้งจอกก็ถวายนมหมอหนึ่งกบั ผลไมแ หง เมอ่ื พราหมณไปขอบริจาคทานจากกระตาย กระตายพูดกับพราหมณวา “ขากินแตหญาเปน อาหารหญาก็ไมมีประโยชนใด ๆ กบั ทานเลย” พราหมณจ งึ เอย ขนึ้ วา ถา กระตายบําเพ็ญพรตเปนฤๅษี ท่แี ทจ รงิ ขอใหส ละชีวติ ของตนเปน อาหารแกพราหมณ กระตายตอบตกลงทันทีและทําตามที่พราหมณ ขอรอ งวา ใหกระโดดลงกองไฟแดง พราหมณจะไมลงมอื ฆา และปรงุ กระตายเปนอาหาร กระตายปนข้ึน ยืนบนกอนหินและกระโดดลงกองไฟ ในขณะที่กระตายกําลังจะตกสูเปลวไฟน้ัน พราหมณไดควา กระตายไว แลวเปด เผยตัวตนที่แทจริงวา คอื ใคร แลวพระอินทรก ็นาํ กระตายไปไวบนดวงจนั ทร (จากนิตยสารสารคดี ฉบับท่ี 147 ปท ่ี 13 หนา 30)

38 เม่ืออานเรือ่ งนอ้ี ยางวเิ คราะหก ็จะตอ งใหค วามคดิ ติดตามประเด็นตา ง ๆ ตัวละครในนทิ านเรื่องน้ี มใี ครบา ง มลี ักษณะนิสัยอยางไร ตัวละครแตละตัวไดกระทําสิ่งใดบาง ทําอยางไร ผลของการกระทํา เปนอยางไร ทําไมสัตวทงั้ 4 จึงสาบานรว มกนั วา จะไมฆาสตั วแ ละบําเพญ็ ตนเปนฤๅษีอยูในปา เพราะเหตุใด สัตวทั้ง 4 จึงบริจาคทานไมเหมือนกัน ทําไมพราหมณจึงนํากระตายไปไวบนดวงจันทรเพียงตัวเดียว หากพระอนิ ทรน ําสัตวท้งั 4 ไปไวบนดวงจันทรเ ราจะเหน็ รปู ของสัตวทั้ง 4 บนดวงจนั ทรทั้งหมดหรือไม เรอื่ งที่ 4 มารยาทในการอาน และนสิ ัยรักการอา น การอา นอยา งมมี ารยาทเปน เรอื่ งท่ีจาํ เปนและสาํ คญั เพราะการอานอยางมีมารยาทเปน เรื่อง การประพฤติปฏบิ ตั ิอยา งมวี นิ ยั และรบั ผิดชอบ รวมทั้งการมจี ติ สาํ นึกและแสดงถึงความเจรญิ ทางดาน จติ ใจทค่ี วรยดึ ถอื ใหเ ปนนสิ ยั มารยาทในการอา น คาํ วา มารยาท หมายถงึ กิริยา วาจาทเี่ รียบรอย หรอื การกระทาํ ท่ดี ีงาม ผอู า นที่ดีตอ งมี มารยาทที่ดีในการอา น ดงั ตอ ไปนี้ 1. ไมส ง เสียงดังรบกวนผูอ ืน่ 2. ไมทาํ ลายหนงั สอื โดยการ ขดู ลบ ขีด ทับ หรือฉกี สวนทต่ี อ งการ 3. เม่อื คดั ลอกเนอื้ หาเพือ่ อา งองิ ในขอ เขียนของตน ตอ งอา งองิ แหลง ท่มี าใหถ กู ตอ ง ตามหลกั การเขียนอางองิ โดยเฉพาะงานเขยี นเชงิ วชิ าการ 4. เมือ่ อานหนงั สือเสรจ็ แลว ควรเก็บหนังสือไวท เี่ ดมิ 5. ไมควรอา นเรอ่ื งทเี่ ปน สว นตัวของผอู น่ื 6. อานอยา งต้ังใจ และมสี มาธิ รวมทัง้ ไมทาํ ลายสมาธผิ อู นื่ 7. ไมใชสถานทอี่ านหนังสือทาํ กิจกรรมอยางอื่น เชน นอนหลบั รบั ประทานอาหาร นิสยั รักการอา น การทบ่ี คุ คลใดบุคคลหนึง่ จะมีนสิ ัยรกั การอานไดจ ะตอ งไดรบั การฝก ฝนมาต้ังแตเ ดก็ ๆ แตก ม็ ใิ ช วาเม่ือโตเปนผูใหญแลวจะไมสามารถสรางนิสัยรักการอานได ท้ังน้ีเราจะตองสรางบรรยากาศ สภาพแวดลอ มทเ่ี อื้อใหเ ด็ก ๆ หนั มาสนใจการอาน ดงั น้ี 1. อา นหนงั สอื ที่ตนเองชอบ จะทําใหอานไดอ ยางตอ เน่อื ง และไมเบ่ือหนา ย 2. ทําตนใหเปนผใู ฝร ู 3. การอานจะตอ งมสี มาธเิ พอื่ จับใจความของเร่ืองท่อี านได 4. เริม่ อานหนังสอื จากระยะเวลาสั้น ๆ กอน แลวคอย ๆ กําหนดเวลาเพิ่มขึ้น 5. การอานจะตอ งมสี มาธิเพอื่ จบั ใจความของเรือ่ งท่ีอานได