การปลูกพืชอายุสั้นในสภาวะแห้งแล้ง

กรมสงเสริมการเกษตร

หนา 1 การปลูกพชื อายุสน้ั ในสภาวะแหงแลง สภาวะแหง แลง หรือภยั แลง หมายถึง สภาวะที่ขาดแคลน ปรมิ าณน้ําฝน อยางผิดปกติ จนไมเ พยี งพอตอ ความตอ งการ นานเกินกวา 2 สัปดาหขน้ึ ไป และเกิดครอบคลมุ พืน้ ทเี่ ปน บรเิ วณกวางเปนผลสบื เนอื่ ง มาจากปรมิ าณฝนตกในชวงตน ปท่ผี านมานอ ยกวาปกติทําใหเกิดปญหา ขาดแคลนน้ําสาํ หรับทําการเกษตรในชว งฤดูแลง คอื ชว ง ธนั วาคม-เมษายน อยางรนุ แรงซึ่งมีผลตอการประกอบอาชพี ของเกษตรกรโดยตรง เม่อื หมดฤดนู าปแ ลวจําเปน ตอ งใหเกษตรกรปลูกพืชเศรษฐกจิ อายสุ ้ันท่ใี ชน้าํ นอ ยแทนการทํานาปรังในสวนทท่ี าํ ได ซง่ึ พชื ท่แี นะนําไดแ ก ถวั่ เขียว ถว่ั เหลือง ขาวโพด ทานตะวนั และพชื ผักตา งๆ ซึ่งพืชไรอ ายุส้ัน เหลา นใ้ี ชน้าํ นอ ยเพยี ง 300 – 400 ลกู บาศกเ มตรตอไร แตถา ทาํ นาขาวจะใชน าํ้ ถึง 5 เทา คือ 1,500 – 2,000 ลูกบาศกเมตรตอ ไร แตการปลูกพืชอายสุ ้นั นน้ั การเตรยี มดนิ จะยงุ ยาก เนือ่ งจากดนิ นา สวนใหญเปนดนิ เหนียว การระบายนา้ํ คอ นขางเลว จึงตองเตรียมดนิ ใหรวนแลว ทาํ รองชวยระบายน้ําและเปนการเพิ่มความลึกของหนา ดนิ หากระบายน้าํ ออก ไมไ ดหรอื นํ้ายังทว มขงั ไมควรปลูกพชื อายสุ ้นั ใด ๆ การปลูกพชื อายุสัน้ ในสภาวะแหง แลง กลมุ สื่อสง เสริมการเกษตร [email protected]

Paหgนeา 22 การปลกู พืชอายสุ น้ั ทดแทนนาปรงั ควรปฏบิ ตั ิดงั นี้ 1. ระยะเวลาปลูก ถั่วเหลือง ถัว่ ลิสง ขาวโพดหวาน ขาวโพดเลีย้ งสัตว ควร ปลกู ในชวง 15 ธันวาคม -15 มกราคม เพราะชว งนี้ดินมคี วามช้นื สูง และพชื เหลานย้ี ังทนตออุณหภูมิตํ่าไดดี ขา วโพดฝกออน สามารถปลกู ไดถ งึ เดอื น กุมภาพนั ธ แตถ ัว่ เขียวควรปลกู ในเดอื นกุมภาพนั ธ 2. ยกรองแปลงปลูก ยกรองกวา ง 1.5 เมตร ทาํ คลองสงน้ําและคูระบายนํ้าให เหมาะสมกับความยาวของรอ งปลกู เพือ่ สามารถใหน า้ํ อยา งมีประสทิ ธภิ าพโดย ใหน ํ้าทว มถึงบรเิ วณสันรองปลกู แลวปลอยนาํ้ คอ ย ๆ ซึมเขาไปในแปลงปลูก Document Title การปลูกพืชอายสุ นั้ ในสภาวะแหงแลง กลมุ สอ่ื สงเสรมิ การเกษตร [email protected]

Paหgนeา 33 3. พ้นื ทท่ี ี่เปน ดนิ ทรายจัด ควรปลกู ถั่วเหลอื งโดยไมเ ตรียมดนิ การใหน าํ้ ควรปลอ ยนํ้าให ทวมแปลงแลวระบายออกเปน การใหน าํ้ ปริมาณสูงกวาการใหน ้าํ แบบยกรองปลูก แตประหยัดนาํ้ กวา การทาํ นาปรงั 4. ควรใชฟางขาวหรอื เศษวัชพืชคลุมสันรองปลูกพืชไร ( ยกเวน ถ่วั ลสิ ง ) 5. ระยะเวลาการใหนํา้ ขา วโพดหวาน ขาวโพดเลีย้ งสตั ว ขา วโพดฝกออน ถั่วเหลอื ง ถ่วั ลสิ ง ควรใหน ํ้า 14 วนั ตอคร้ัง ตั้งแตปลูกจนถงึ ระยะออกดอก จากนั้นใหน้าํ 7 วนั ตอ คร้ัง จนอกี 14 วนั กอ นจะเก็บเก่ยี วจงึ งดใหน ้ําโดยสิน้ เชิง ( ยกเวน ขาวโพดหวาน ขา วโพดฝกออ น ควรงดใหนาํ้ 7 วนั กอ นเก็บเกีย่ ว ) ถ่วั เขียว ควรใหน ํ้า 21 วัน ตอครง้ั และงดใหนา้ํ 14 วนั กอ นเกบ็ เกย่ี ว ครง้ั สดุ ทาย Document Title การปลูกพชื อายุสน้ั ในสภาวะแหง แลง กลุมสอื่ สง เสรมิ การเกษตร [email protected]

Paหgนeา 44 การจะเลอื กปลกู พชื ไรช นิดใดมขี อ เสนอแนะ ควรปฏิบัติดังน้ี 1. พืชตน ฤดู ควรเปนพชื อายุส้นั ( 70 – 80 วัน ) ทนแลง แตถา ไมสามารถปลูกไดภายในเดือนพฤษภาคม เพราะฝนมาลา ชา ไมค วรปลูก พืชอายุสัน้ เพราะเปนการเสย่ี งในชว งเก็บเกีย่ วจะเจอฝนหนกั ดังนนั้ ถาฝน มาลาชา ควรปลูกพชื ที่อายุยาวเพยี งพืชเดียว 2. พชื ท่ีสอง ควรปลูกทันทีหลงั เกบ็ เก่ียวเพราะฝนจะไมท ิง้ ชวง นานในชวงนี้ ถา ปลกู ลาชาไปจะมผี ลกระทบตอผลผลิต และถาฝนตกหนกั ตามมาจะทําใหเตรยี มพน้ื ท่ีปลกู ไดย าก พชื ท่สี องนต้ี องพิจารณาชนดิ พืชเปนสาํ คัญและระยะเวลาฤดูฝนที่ ยงั เหลอื อยวู ามกี วี่ นั โดยถอื วาฝนจะส้ินสดุ ในเดือนตุลาคม การปลกู ถัว่ เขยี ว ควรปลูกในเดอื นมกราคม – กุมภาพนั ธ หลังจากเกบ็ เกยี่ วขาวแลว ความชื้นในดิน ยงั เหลอื อยูในภาคเหนอื และอสี านควรปลูกใน เดอื นกุมภาพนั ธ เพราะเปน ชวงหมดฤดูหนาว จะทําใหถ ั่วเจริญเตบิ โตไดดี พันธุท่แี นะนาํ คือ อูทอง 1 ฝก ไมแ ตกงา ย อายุ 60 – 70 วัน Document Title การปลูกพืชอายสุ ้นั ในสภาวะแหง แลง กลมุ ส่ือสง เสรมิ การเกษตร [email protected]

Paหgนeา 55 กาํ แพงแสน 2 เหมาะปลูกในฤดูแลงนอกเขตชลประทาน อายุ 65 – 75 วัน ชัยนาท 72 อายุ 63 วนั การปลกู ทานตะวนั ทานตะวนั เปน พชื ท่ที นตอ สภาวะแหงแลง ไดดีกวาถวั่ เหลอื ง พันธุท่ี แนะนํา คือ พนั ธุลูกผสม เพอื่ การผลติ นา้ํ มัน พืช เพราะมีระบบรากที่ดีรากแผกวางดดู ซับ ความชืน้ ไดด ี ตอบสนองตอ ปยุ และมีแมลงศตั รูรบกวนนอย อายุเกบ็ เก่ียว 90 – 100 วัน ทานตะวันสามารถปลกู แทนขาวนาปรงั ได ในบางพ้ืนที่ทีม่ กี าร จดั การดี และสภาพพ้ืนทน่ี าทมี่ ีการระบายน้ําดไี มท วมขงั ในทน่ี าดอนกป็ ลูกได เหมอื นพชื ไรทวั่ ๆ ไป เชน ขาวโพด ถั่วตา ง ๆ การปลกู ขาวโพดเลยี้ งสตั ว พนั ธทุ ่ีแนะนาํ คือ พันธลุ ูกผสม จะ ทนแลงไดด กี วา พันธุผสมเปด ไดแก สวุ รรณ 3851 นครสวรรค 72 สุวรรณ 4452 ( ลูกผสมเดีย่ ว พันธุใหมใหผ ลผลิตสงู ) และพันธุลกู ผสมจาก บริษัทเอกชนตา ง ๆ จะทนแลง ไดดี อายุเกบ็ เก่ียว 110 -120 วนั ขอควรระวงั ในการปลูกขาวโพด คอื ชว งผสมเกสร อยาใหข าด น้าํ เพราะจะทาํ ใหติดเมล็ดไมด ี เมลด็ จะลบี และชว งเดือนกมุ ภาพนั ธข องทุกป Document Title การปลูกพืชอายสุ น้ั ในสภาวะแหง แลง กลุม สอ่ื สงเสริมการเกษตร [email protected]

Pหaนgาe 16 หนจู ะระบาดอยางรนุ แรง เพราะเปน ชว งท่ีอาหารเร่ิมขาดแคลนควรหาทาง ปอ งกนั หนไู วแ ตเนิ่น ๆ การปลกู หอม กระเทียม และพชื ผกั อื่น ๆ ใหคลมุ ดวยฟางขา ว หญา แหง เพื่อลดการระเหยของนาํ้ และ ลดความรุนแรงจากแสงแดดสองโดยตรงรวมท้ังรักษาความช้ืนในดิน และบงั แสงสวางทําใหเมล็ดวัชพชื ไมสามารถงอกได การปลูกพืชอายุสน้ั นอกจากจะแกปญ หา เรื่องขาดแคลนน้ํา โดยตรงแลว ยงั มีประโยชนอ กี มากมายที่ตามมาไดแก 1. เปน การตดั วงจรชวี ติ ของศตั รูขาว เชน เพลี้ยกระโดดสี น้าํ ตาล โรคไหมค อรวง เปนตน 2. เปนการปรับคุณสมบัติทางกายภาพของดินใหดีข้ึน 3. ลดการเสยี่ ง เน่ืองจากผลผลติ นาปรงั อาจเสียหายเมือ่ นาํ้ ไม เพียงพอ เกษตรกรจะมรี ายไดช ดเชยหรือไดมากกวา การทาํ นาปรัง เรียบเรยี ง : เกตอุ ร ทองเครอื กรมสงเสรมิ การเกษตร ประเวศ แสงเพชร กรมวชิ าการเกษตร อุทยั อารมณรตั น กรมวิชาการเกษตร ผลติ และเผยแพรโ ดย : กลุม สื่อสง เสริมการเกษตร สาํ นกั พฒั นาการถา ยทอดเทคโนโลยี กรมสงเสรมิ การเกษตร Document Title การปลูกพืชอายุสั้นในสภาวะแหง แลง กลมุ สือ่ สง เสรมิ การเกษตร [email protected]