ชุดความรู้การจัดการทรัพยากรเชิงสร้างสรรค์

คำนำ ม นุ ษ ย์ ส ร้ า ง วั ฒ น ธ ร ร ม ข้ึ น ม า ใ ช้ เ พื่ อ ค ว บ คุ ม สภาพแวดล้อมทั้งสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติและ สภาพแวดล้อมทางสังคมเพื่อก่อให้เกิดผลดีต่อการ ดารงชีวิตและวัฒนธรรม ท่ีมนุษย์สร้างข้ึนมาน้ันย่อมมา จากความคิดและสร้างสรรค์อันเกิดจากประสบการณ์ และปญั ญา ความรู้ ทรัพยากรวัฒนธรรม ถือเป็นมรดกทาง วัฒนธรรมท่ีเป็นเอกลักษณ์ และมีคุณค่าในฐานะที่เป็น เคร่ืองแสดงออกถึงรากฐาน และความเป็นมาของชาติ บ้านเมืองซ่ึงสมควรที่จะช่วยกันดูแลรักษาไว้ ให้เป็น มรดกของคนในชาติเพื่อนามาใช้ประโยชน์ และใหค้ นใน โลกได้ช่ืนชม ดังนั้นคุณค่าของมรดกทางวัฒนธรรมจึง ไม่ได้อยู่ท่ีลักษณะทางกายภาพเท่าน้ัน แต่อยู่ที่ความรู้ที่ เก่ียวข้องกับมรดกทางวัฒนธรรมนั้นด้วย โดยเฉพาะ ความสมั พนั ธก์ ับชมุ ชนในแงข่ องจิตใจและจิตวญิ ญาณ ชดุ ความรู้ กำรจดั กำรทรัพยำกรวัฒนธรรมเชิง สร้ำงสรรค์ โดยกำรมีส่วนร่วมของวัดและชุมชน เป็น ส่วนหนึ่งของผลงานวิจัยเร่ืองการจัดการทรัพยากร วัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์ในกลุ่มจังหวัดล้านนา ภายใต้ 1

แผนบูรณาการการพัฒนาเมืองศิลปะเชิงสร้างสรรค์ใน ล้าน นา ได้รับ การสนั บสนุนทุนใ นก ารวิจัย จาก สถาบันวิจัยพุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ ราชวิทยาลัยในปีงบประมาณ 2563 ชุดความรู้น้ี ได้จัดทาขึ้นเพื่อเป็นวิธีการและ เคร่ืองมือในการจัดการทรัพยากรวัฒนธรรมของชุมชน เชิงสร้างสรรค์ โดยการมีส่วนร่วมของวัดและชุมชน ซ่ึง จะนาไปสู่การพัฒนาด้านการท่องเท่ียวเชิงวัฒนธรรม การพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน การเสริมสร้างพลังชุมชน และกาหนดทิศทางการจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม ชุมชนเชงิ สร้างสรรค์ ค ณ ะ ผู้ จั ด ท า ห วั ง ว่ า ห นั ง สื อ เ ล่ ม น้ี จ ะ เ ป็ น ชุ ด ความรู้ให้กับผู้ท่ีสนใจ และหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องกับการ จัดการทรัพยากรวัฒนธรรมได้นาไปเป็นแนวทางในการ ดาเนินงานจัดการและพัฒนาทรัพยากรวัฒนธรรมให้เป็น มรดกของชาติท่ีมีศักยภาพ และเพ่ือความยั่งยืนและ ความเข้มแข็งของชมุ ชนต่อไป 2

สารบัญ 5 เกริ่นนำ ควำมหมำยของทรัพยำกรวัฒนธรรม 6 คณุ ค่ำของทรัพยำกรวฒั นธรรม 7 กระบวนกำรจดั กำรทรัพยำกรวัฒนธรรมเชิงสรำ้ งสรรค์โดยกำร มสี ่วนร่วมของวดั และชมุ ชน (PAR E 3 Model 11 ขัน้ ตอน) 11 นำนำทศั นะวำ่ ดว้ ยกำรจดั กำรทรพั ยำกรวัฒนธรรม 22 เชงิ สรำ้ งสรรคใ์ นล้ำนนำ เอกสำรอ้ำงอิง 30 3

สารบัญตาราง 9 ตำรำงท่ี 1 คุณค่ำของทรัพยำกรวฒั นธรรม ตำรำงท่ี 2 แบบแผนกำรจัดกำรทรัพยำกรวัฒนธรรม 15 เชิงสรำ้ งสรรค์ 4

เอกสารชุดความรู้ : การจดั การทรัพยากรวฒั นธรรมเชงิ สร้างสรรค์ เกริน่ นำ การจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม เป็นวิธีการบริหาร จัดการดูแลรักษาทรัพยากรหรือวัตถุทางวัฒนธรรมท่ีเปน็ มรดก ตกทอดมายาวนานของมนุษย์ เช่น ศิลปกรรม ประติมากรรม สถาปัตยกรรม โบราณสถาน รวมถึงวัฒนธรรมท่ีจับต้องไม่ได้ เช่น คติชน ปัจจุบันยังครอบคลุมถึงวัฒนธรรมร่วมสมัยท่ีเป็น ผลงานสร้างสรรค์ใหม่ โดยการบริหารจัดการ หมายถึง การ วางแผนงาน และการส่งเสริมสนับสนุนให้มีการอนุรักษ์ดูแล รักษา หรือการจัดการข้อมูล สถานท่ี พื้นท่ี และการตรวจสอบ เร่ืองราวในอดตี ของชาติ พนั ธ์ุต่างๆ รปู แบบของการจัดการอาจ ปรากฏอย่ใู นงานพิพิธภณั ฑ์ ศูนยก์ ารเรยี นรู้ นิทรรศการ เปน็ ต้น ปัจจุบัน การจัดการทรัพยากรวัฒนธรรมในล้านนา หรือภาคเหนือตอนบน ๘ จังหวัด คือ จังหวัดเชียงใหม่ จังหวัด เชียงราย จงั หวดั ลาพูน จังหวัดแม่ฮ่องสอน จังหวดั น่าน จงั หวัด พะเยา จังหวัดแพร่ และจังหวัดลาปาง จะมีการจัดการโดย หน่วยงานท้ังภาครัฐ ภาคเอกชนและชุมชน โดยหน่วยงาน ภาครัฐได้แก่ กระทรวงวัฒนธรรม มีหน่วยงานระดับกรมได้แก่ กรมศลิ ปากร กรมสง่ เสริมวฒั นธรรม กรมการศาสนา การจัดการทรัพยากรวัฒนธรรมโดยบุคคล กลุ่ม เครือข่าย และองค์กรด้านศิลปะในกลุ่มจังหวัดล้านนา พบว่า เป็นการจัดการท้ังศิลปะพ้ืนบ้าน และศิลปะร่วมสมัย เช่น พิพิธภัณฑ์บา้ นดาของอาจารย์ถวัลย์ ดัชนี ศิลปนิ แห่งชาติ เฮอื น 5

ไทลื้อแม่แสงดา สมฤทธิ์ เป็นปราชญ์ชาวบ้านไทลื้ออาเภอ เชียงคา จังหวัดพะเยา กลุ่มศิลปินสายน้ากก กลุ่มศิลปิน แม่น้าโขง กลมุ่ สล่าเมืองแพร่ สมาคมขัวศิลปะ จังหวัดเชียงราย โรงเรียนสืบสานภมู ิปญั ญาลา้ นนา จังหวัดเชียงใหม่ เป็นต้น การจัดการทรัพยากรวัฒนธรรมโดยวัดและชุมชน เป้าหมายเพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากรวัฒนธรรมของชุมชน สบื สานประเพณี การประชาสัมพันธ์ และส่งเสริมการท่องเท่ียว ทางวัฒนธรรม เป็นสถานท่ีท่องเท่ียวและสถานท่ีเรียนรู้ เช่น พิพธิ ภัณฑท์ ้องถิ่น ศูนย์เรียนรู้ของท้องถิ่น เปน็ ต้น มีการจดั งาน ประเพณีในวันสาคัญทางพุทธศาสนาของวัด ร่วมกับหน่วยงาน ภาครฐั ภาคเอกชน และประชาชนท่ัวไป ควำมหมำยของทรพั ยำกรวัฒนธรรม “ทรัพยากรวัฒนธรรม” (CULTURAL RESOURCE) หมายถงึ ทรัพยากรประเภทตา่ ง ๆ ท้ังท่ีเป็นวัฒนธรรมทางวัตถุ ในรูปของวัตถุ สิ่งก่อสร้าง สถานที่/แหล่ง และภูมิทัศน์ และ วฒั นธรรมท่ียังดารงอยู่ หรือวัฒนธรรมท่ีแสดงออก เช่น ดนตรี งานฝีมือ ศิลปะ วรรณคดี ประเพณีบอกเลา่ และภาษา เป็นต้น เป็นวัฒนธรรมที่มนุษย์สร้างสรรค์ข้ึนมาต้ังแต่ในอดีต และ สร้างสรรคข์ ้ึนใหม่ โดยสามารถนามาจัดการให้เกิดประโยชนต์ ่อ การดารงชีวิตของผู้คนสมัยปัจจุบัน ประกอบด้วย ทรัพยากร ทางโบราณคดี วัตถทุ างชาตพิ นั ธุ์ และภมู ิปัญญาท้องถ่นิ 6 โดย ผศ.ดร.สหัทยา วิเศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจัดการทรพั ยากรวัฒนธรรมเชงิ สรา้ งสรรค์ คณุ ค่ำของทรพั ยำกรวัฒนธรรม ในการจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม จาเป็นต้องคานึงถึง คุณค่า (Value) และความหมาย (Meaning) ของทรัพยากร วฒั นธรรม ซึ่งคณุ คา่ และความหมายเป็นส่ิงทีม่ นุษย์ใหค้ ่าแก่สง่ิ ท่ี มนษุ ยส์ ร้างขน้ึ จึงมีความแตกตา่ งกันไปในตามพ้นื ฐานทางสังคม และวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ ทรัพยากรวัฒนธรรมทุกประเภท มีคณุ ค่า มีความหมาย และมีประโยชน์สาหรบั สังคมมนษุ ย์ทัง้ ใน ปัจจุบนั และอนาคต (ธนิก ฤกษ์ชาญฤทธ,์ 2554)  คุ ณ ค่ า เ ชิ ง สั ญ ลั ก ษ ณ์ ( Symbolic Value) ทรัพยากรวัฒนธรรมเป็นเสมือนเครื่องแห่งความ ทรงจา หรือสัญลักษณ์แห่งอดีตและปัจจบุ ัน ซึ่งแต่ ละคนอาจมองต่างกัน คุณคา่ เชิงสัญลกั ษณ์หรือคุณ ค่าที่ติดมากับทรัพยากรวัฒนธรรมนั้น ยากที่จะ เลือนหายตามกาลเวลา แม้จะมีการลอกเลียนแบบ ทาปลอม หรือใช้วสั ดใุ หม่  คุณค่า เชิงวิชา กา ร ( Informational Value) ทรัพยากรวัฒนธรรมเป็นแหลง่ ข่าวสาร ขอ้ มูล และ ความรู้ท่ีมนุษย์สามารถเรียนรู้ นาไปใช้ในการ ดารงชีวิต และการศึกษาหาความรู้ด้านต่าง ๆ เช่น โบราณคดี ประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์ศิลปะ สถาปัตยกรรม ฯลฯ ผ่านการวิจัยอย่างเป็นระบบ ผ่านกระบวนการ และวธิ ีการศกึ ษาท่ีน่าเชื่อถือและ มีความเหมาะสม คุณค่าเชิงวิชาการไม่ใช่สิ่งตายตัว 7

แต่สามารถเปลี่ยนแปลงได้จากผลการศึกษาวิจัย ใหมท่ ม่ี ีหลักฐานอ้างองิ  คุ ณ ค่ า เ ชิ ง สุ น ท รี ย ะ ( aesthetic Value) คณุ ลกั ษณะบางอย่างของทรัพยากรวัฒนธรรม เช่น รูปทรง ลวดลาย เนื้อดิน วัตถุดิบ คุณภาพ ฯลฯ มี คุณคา่ เชิงความงาม หรอื ศลิ ปะทางจิตใจ ทงั้ นข้ี ึ้นอยู่ กับพ้ืนฐานทางวัฒนธรรม ความชอบ มาตรฐาน แ ล ะ จิ น ต น า ก า ร ข อ ง แ ต่ ล ะ บุ ค ค ล ห รื อ แ ต่ ล ะ วัฒนธรรม คุณค่าเชิงความงาม เป็นแรงบันดาลใจ หรือแรงกระตุ้นใหม้ ีการสร้างสรรคส์ ่ิงต่าง ๆ ที่เป็น ประโยชน์ตอ่ สงั คมตอ่ ไป  คุ ณ ค่ า เ ชิ ง เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ( Economic Value) ทรัพยากรวัฒนธรรมมีคุณค่าในการใช้สอยโดยตรง เช่น เป็นสถานท่ีทางาน ท่ีพักอาศัย ภาชนะใส่ อาหาร เครื่องมือเครอื่ งใช้ เป็นสถานทีพ่ ักผอ่ น และ เป็นแหล่งท่องเท่ียวท่ีสร้างรายได้เข้าประเทศใน หลายประเทศทวั่ โลก ธุรกิจที่เน้นการโหยหาอดีตได้ ความนิยมจนกลายเป็นกระแสการลงทุนธุรกิจใน ระดับเลก็ และระดบั กลาง เช่น การปรบั ปรุงสถานที่ เก่าแก่ให้เป็นโรงแรม การดัดแปลงสถานีรถไฟเป็น พิพิธภัณฑ์ศิลปะ การฟื้นฟูตลาดโบราณ อาหาร พนื้ บา้ น วถิ ชี วี ิตในอดีต เป็นตน้ 8 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจดั การทรพั ยากรวัฒนธรรมเชงิ สรา้ งสรรค์  คุ ณ ค่ า เ ชิ ง จิ ต วิ ญ ญ า ณ ( Spiritual Value) ทรัพยากรวัฒนธรรมถูกนามาใช้เป็นเสมือนเครื่อง แสดงอัตลักษณ์ของชุมชน เช่น สัญลักษณ์ประจา จังหวัด ตราประจาจังหวัด คาขวัญประจาจังหวัด นอกจากน้ีทรัพยากรวัฒนธรรมยังมีคุณค่าและถูก นามาใช้ในการสร้างความเป็นปึกแผ่นของกลุ่มชน ตา่ ง ๆ ท้ังระดับทอ้ งถนิ่ และระดบั ชาติ ตารางท่ี 1 คณุ ค่าของทรัพยากรวฒั นธรรม (English heritage, 1997) คุณค่า คาอธบิ าย คณุ ค่า ทรัพยากรวัฒนธรรมให้ความรู้สึกเก่ียวกับ ดา้ นวัฒนธรรม สถานท่ี ชีวิตประจาวัน และความเป็นอยู่ ของคน สะท้อนให้เห็นรากฐาน ความ เป็นมาของสังคมมนุษย์ และเป็นหลักฐาน ยืนยนั วฒั นธรรมของมนุษย์ คุณค่า ทรัพยากรวัฒนธรรมเปน็ แหลง่ ขอ้ มลู สาคัญ ดา้ นการศกึ ษา เก่ียวกับบรรพบุรุษของมนุษย์ วิวัฒนาการ ของสังคมมนุษย์ ลักษณะสภาพแวดล้อม เป็นเสมือนแหล่งความรู้ให้คนรุ่นใหม่ได้ เข้าใจอดีตและวัฒนธรรม นอกจากน้ีเรา สามารถเรียนรู้จากทรัพยากรวัฒนธรรม ผ่านการศึกษาด้านโบราณคดี ถึงผลกระทบ ระยะยาวจากกิจกรรมของมนุษย์ในอดีตที่ 9

คุณค่า คาอธบิ าย อาจเป็นบทเรียนและเป็นประโยชน์ในการ วางแผนต่าง ๆ ในอนาคต คุณค่า ทรัพยากรวัฒนธรรมเอ้ือประโยชน์ในเชิง ด้านเศรษฐกจิ เศรษฐกิจ-พานิชย์ ช่วยพัฒนาเศรษฐกิจ ของชาติได้ เช่น ส่งเสริมการท่องเท่ียว รวมถึงเป็นแรงหนุนให้สังคมมีความสุข ผู้คนอยู่ดีกินดใี นสภาพแวดล้อมทดี่ ดี ว้ ย คณุ ค่าด้าน ทรัพยากรวัฒนธรรมบางอย่างมีประโยชน์ ความเป็นทรัพยากร ในแง่การใช้สอย เช่น สง่ิ ก่อสร้างท่ีมีอายยุ ืน ยาว แสดงว่าใช้วัสดุอย่างดีมีคุณภาพ เป็น การใช้พลังงานอย่างคุ้มค่าและไม่ควรร้ือ ทาลาย คุณค่า ทรัพยากรวัฒนธรรม เป็นแหล่งพักผ่อน ดา้ นการพักผ่อน หย่อนใจและให้ความสุขแก่มนุษย์ ย่ิงใน หย่อนใจ ปัจจบุ นั แหลง่ ทรัพยากรวัฒนธรรมนับวันจะ ก ลายเ ป็น ส่ว น หนึ่ง ข อ ง วิ ถีชี วิ ตแล ะ ประสบการณข์ องผคู้ นมากยง่ิ ข้ึน คณุ ค่าด้านความงาม ทรัพยากรวัฒนธรรม เช่น แหล่งโบราณคดี และสิ่งก่อสร้างโบราณ อาทิ ปราสาท ราช วัง เป็นส่วนหนึ่งของภูมิทัศน์ที่สวยงามของ สังคม บ้านเมือง ช่วยเติมเต็มบรรยากาศ และภูมทิ ัศนข์ องเมอื งให้งดงามยง่ิ ข้ึน 10 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจดั การทรัพยากรวฒั นธรรมเชิงสร้างสรรค์ กระบวนกำรจั ดกำรทรัพยำกรวั ฒนธรรมเชิ ง สร้ำงสรรค์โดยกำรมีส่วนร่วมของวัดและชมุ ชน (PAR E 3 Model 11 ขั้นตอน) จากการที่ทรพั ยากรวัฒนธรรมมีคุณคา่ และความหมาย หลายประการ และมีความสาคัญในหลายระดับทั้งระดับโลก ระดับชาติ ระดบั สังคม ระดับทอ้ งถิ่น ระดับกลมุ่ คน และระดับ ปัจเจก ข้ึนอยู่กับมุมมองการนาไปใช้ และท่ีสาคัญคือ การมี พลวัตของทรัพยากรวัฒนธรรมที่มีการเปลี่ยนแปลงไปตาม บริบทของสังคมและวัฒนธรรมของมนุษย์ รวมไปถึงการมีส่วน ร่วมของวัด ชุมชนและองค์กรที่เก่ียวข้องในท้องถิ่น เพ่ือให้เกิด การจัดการทรัพยากรวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์ อันจะส่งผลต่อ การอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น การส่งเสริมการ ทอ่ งเทย่ี วและการพัฒนาเศรษฐกิจของชมุ ชน E1 (Education) ศึกษาข้อมูลทรัพยากรวัฒนธรรม ของชุมชนจากเอกสาร และงานวิจยั การสารวจบริบทพนื้ ท่ี และ ประเมินคณุ คา่ และศกั ยภาพของทรัพยากรวัฒนธรรม โดยการ  สืบค้นข้อมูลจากเอกสารและงานวิจัยที่เก่ียวขอ้ ง เพื่อให้ได้ข้อมูลองค์ความรู้ท่ีมีการศึกษามาก่อน ในเชิงกายภาพและคุณลักษณะทางนามธรรม ของพนื้ ที่  สารวจบริบท สภาพแวดล้อมและทรัพยากร วัฒนธรรมในชุมชน ด้วยการเดินสารวจร่วมกับ ผู้นาชุมชน วาดแผนท่ีเดินดิน และถ่ายภาพ 11

ทรัพยากรวัฒนธรรมในชุมชนเพื่อให้เห็นบริบท สภาพแวดลอ้ มและทรพั ยากรวฒั นธรรม  ประเมินคุณค่าและศักยภาพของทรัพยากร วัฒนธรรม โดยการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน เพ่ือใหท้ ราบว่าทรัพยากรวฒั นธรรมนั้น มีคุณค่า ท่ีเป็นจุดเด่นทางอัตลักษณ์ชุมชน มีศักยภาพใน การสร้างสรรค์เป็นศิลปะชุมชน มีคุณสมบัติใน การพัฒนา และสามารถท่ีจะยกระดับเป็นศูนย์ การเรียนรู้ E2 (Engineering) การสร้างสรรค์ และพัฒนาศิลปะ ชุมชนตามอัตลกั ษณท์ างวัฒนธรรมชมุ ชน โดยการ  สงวน รักษาและอนุรักษ์ทรัพยากรวัฒนธรรม เพ่ือคงไว้ซ่ึงลักษณะทางกายภาพและด้านคุณค่า ของทรัพยากรวัฒนธรรม อนั จะเป็นประโยชน์ใน การสรา้ งความเขม้ แขง็ ให้กับชมุ ชนในด้านต่าง ๆ  พัฒนาพ้ืนที่สาธารณะศิลปะชุมชนสร้างสรรค์ ทาให้เป็นแลนด์มาร์ก ในวัดหรือพ้ืนที่สาธารณะ ในชุมชน เพ่ือให้เป็นสถานท่ีในการทากิจกรรม รว่ มกัน เป็นพื้นท่ใี นการท่องเที่ยวทีแ่ สดงใหเ้ ห็น ถึงอัตลักษณ์ความเป็นชุมชนท้องถิ่นผ่านงาน ศิลปะที่จดั แสดง 12 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วิเศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจดั การทรัพยากรวัฒนธรรมเชิงสร้างสรรค์  ก า ร เ ผ ยแ พ ร่ แ ละ ส่ื อส าร ส าธ าร ณ ะ เ พื่ อ ประชาสัมพันธ์ให้คนทั้งในชุมชน นอกชุมชน และสาธารณะ ได้รับรู้ และมีความเข้าใจใน อัตลกั ษณ์ความเปน็ ชุมชนท้องถิ่นผ่านงานศิลปะ ชุมชนท่ีมีความสร้างสรรค์ โดยการจัดทาส่ือ ประชาสัมพนั ธแ์ ละส่ือออนไลน์  การฟื้นฟู ผลิตซ้าและสร้างใหม่เป็นการสร้าง ความหมาย คุณค่า และกาหนดบทบาทหน้าท่ี ใหม่ให้กับทรัพยากรวัฒนธรรมเพื่อใช้ในการ พฒั นาชมุ ชน หรือแกไ้ ขปัญหาในชมุ ชน หรือการ ระดมพลังในการพัฒนาชุมชน รวมท้ังการฟื้นฟู พลงั และศรทั ธาในการพฒั นาชุมชน  การถ่ายทอดความรู้เชิงปฏิบัติการสู่เด็กเยาวชน เป็นการถ่ายทอดความรู้ด้วยการลงมือปฏิบัติใน การสร้างสรรค์ศิลปะให้กับเด็กและเยาวชนและ ชาวบ้านท่ีอาศัยอยู่ในพื้นท่ี เพ่ือให้เด็กเยาวชน เกิดจิตสานึกในการดูแลรักษาพื้นที่สาธารณะ ศิลปะสร้างสรรค์ และพัฒนาเป็นศิลปินจิตอาสา คนรุน่ ใหมต่ ่อไปในอนาคต 13

E 3 (Engagement) การสร้างสานึกร่วมในการ จัดการทรพั ยากรวฒั นธรรม โดยการ  การวางแนวปฏิบัติ เพื่อให้เป็นข้อตกลงหรือ กฎระเบียบของชุมชนในการจัดการทรัพยากร วัฒนธรรมของชุมชนโดยการมีส่วนร่วมของคน ในชุมชน  พัฒนากลไกคณะกรรมการในการจัดการ ทรัพยากรวัฒนธรรม โดยกลไกและข้อตกลงนั้น จะต้องเอ้ืออานวยต่อการจัดการทรัพยากร วัฒนธรรม  ร่วมกันกาหนดแนวทางในการจัดการทรัพยากร วัฒนธรรมของชุมชน ซงึ่ จะมีคุณค่าตอ่ ทรัพยากร วัฒนธรรม และเกิดประโยชน์ต่อชุมชน และ สงั คมในระยะยาว 14 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชดุ ความรู้ : การจดั การทรัพยากรวฒั นธรรมเชงิ สร้างสรรค์ ตารางที่ 2 แบบแผนการจดั การทรัพยากรวัฒนธรรม เชิงสรา้ งสรรค์ กระบวนการ ขนั้ ตอน เนอื้ หา E1 (Education) 1. ศึกษา/สืบค้น ข้อมูลทว่ั ไป ทรัพยากรทาง แลกเปล่ียน เรียนรู้ ข้อมูลทรัพยากร วั ฒ น ธ ร ร ม ท้ั ง ใ น เ ชิ ง และปลกู จิตสานึก วั ฒ น ธ ร ร มขอ ง กายภาพและคุณลักษณะ ชุมชนจากเอกสาร ท า ง น า ม ธ ร ร ม และงานวิจยั ประวัติศาสตร์ ประโยชน์ ใช้สอยในอดีต ศักยภาพ คุณค่า และข้อจากัดของ ทรพั ยากรทางวัฒนธรรม 2 . ก า ร ส า ร ว จ ก า ร ล ง พ้ื น ท่ี ส าร ว จ ใ น บ ริ บ ท แ ล ะ ชุมชน ด้วยการเดินสารวจ สภาพแวดล้อม ร่วมกับผู้นาชุมชน วาด ของพืน้ ที่ แ ผ น ท่ี เ ดิ น ดิ น แ ล ะ ถ่ า ย ภ า พ ท รั พ ย า ก ร วัฒนธรรมในชุมชนเพ่ือให้ เห็นบริบท สภาพแวดล้อม และทรัพยากรวัฒนธรรม ด้านต่าง ๆ ของชุมชน โ ด ย เ ฉ พ า ะ ทุ น ท า ง วัฒนธรรมท่ีเป็นอัตลักษณ์ ที่สาคัญของชุมชนท่ียังคง ดารงอยู่ในชุมชน และ 15

กระบวนการ ข้นั ตอน เนือ้ หา สภาพของการ เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น เพื่อ เป็ น ฐ า น ข้ อ มู ล ใ น ก า ร ป ร ะ เ มิ น คุ ณ ค่ า แ ล ะ ศักยภาพของทรัพยากร วัฒนธรรมท่ีจะนามาสู่การ สรา้ งสรรค์งานศิลปะชมุ ชน 3. การประเมิน การประเมินคุณค่าของ คุ ณ ค่ า แ ล ะ ทรัพยากรทางวัฒนธรรม ศั ก ย ภ า พ ข อ ง การประเมินศักยภาพของ ท รั พ ย า ก ร ทรัพยากรทางวัฒนธรรม วัฒนธรรม เพ่ือการตัดสินใจและวาง แผนการดาเนนิ งานจัดการ ทรัพยากรวัฒนธรรมเชิง สรา้ งสรรค์ E2) Engineering) 4.การสงวน รกั ษา การสงวนและการอนรุ ักษ์ สร้างสรรค์ และ แ ล ะ อ นุ รั ก ษ์ ทรัพยากรวัฒนธรรม เพื่อ พัฒนานวัตกรรม ท รั พ ย า ก ร ค ง ไ ว้ ซึ่ ง ลั ก ษ ณ ะ ท า ง ตามอัตลักษณ์ทาง วฒั นธรรม กายภาพและด้านคุณค่า วฒั นธรรมชมุ ชน ของทรัพยากรวัฒนธรรม อนั จะเป็นประโยชน์ในการ สร้างความเข้มแข็งให้กับ ชุมชนในด้านการพัฒนา 16 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชดุ ความรู้ : การจัดการทรพั ยากรวฒั นธรรมเชงิ สรา้ งสรรค์ กระบวนการ ข้นั ตอน เนอ้ื หา ชุมชน ด้านการพัฒนาการ ท่องเท่ียว ด้านการพัฒนา เศรษฐกิจชุมชน โดยใช้ เทคนิควิธีการในรูปแบบ ศลิ ปะชมุ ชนเชงิ สร้างสรรค์ ท่ีมีคว ามเหมาะ สมกั บ ส ภ า พ แ ว ด ล้ อ ม ข อ ง ท รั พ ย า ก ร วั ฒ น ธ ร ร ม ใ น ชุ ม ช น ท้ั ง น้ี ไ ด้ มี ก า ร คั ด เ ลื อ ก รู ป แ บ บ เ พ่ื อ ออกแบบศิลปะชุมชนเชิง สร้างสรรค์ วิธีการนาเสนอ การสรรหาและเตรียมพ้ืนท่ี ในการสร้างสรรค์ศิลปะ ชุมชนที่มีความสอดคล้อง กั บ อั ต ลั ก ษ ณ์ ท า ง ทรัพยากรวฒั นธรรม 5 . ก า ร พั ฒ น า การพัฒนาให้เกิดเป็นพ้ืนที่ พ้ืนท่ีสาธารณะ สาธารณะศิลปะชุมชนเชิง ก า ร จั ด ก า ร สร้างสรรค์ หรอื ศนู ยศ์ ิลปะ ท รั พ ย า ก ร ชุมชนเชิงสร้างสรรค์ หรือ วั ฒ น ธ ร ร ม เ ชิ ง จัดทาเป็น แลน ด์มาร์ก สร้างสรรค์ )Landmarkที่มีความเป็น ( 17

กระบวนการ ข้ันตอน เนื้อหา รู ป ธ ร ร ม ภ า ย ใ น วั ด ห รื อ พ้ืนที่สาธารณะในชุมชน เพ่ือให้เป็นสถานที่ในการ ทากิจกรรมร่วมกันของคน ในชุมชน และพื้นที่ในการ ท่องเท่ียวของชุมชน ท่ี แสดงให้เห็นถึงอัตลักษณ์ ความเป็นชุมชนท้องถิ่น ผ่านงานศิลปะที่จัดแสดง ในพืน้ ท่ีสาธารณะ 6.ก าร เผยแพ ร่ การเผยแพร่ข้อมูลความรู้สู่ และส่ือสารการ สาธารณะ โดยการสื่อสาร จัดการทรัพยากร สู่ ม ว ล ช น เ พ่ื อ วั ฒ น ธ ร ร ม เ ชิ ง ประชาสัมพันธ์ให้คนท้ังใน ส ร้ า ง ส ร ร ค์ สู่ ชุมชน นอกชุมชน และ สาธารณะ สาธารณะ ได้รับรู้ และมี ความเข้าใจในอัตลักษณ์ ความเป็นชุมชนท้องถิ่น ผ่านงานศิลปะชุมชนท่ีมี ความสร้างสรรค์ โดยการ จัดทาสื่อประชาสัมพันธ์ เ ช่ น ป้ า ย เ ส้ น ท า ง แอพพลิเคชั่นเส้นทางและ 18 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วิเศษ และคณะ

เอกสารชดุ ความรู้ : การจดั การทรัพยากรวัฒนธรรมเชิงสรา้ งสรรค์ กระบวนการ ข้ันตอน เนอ้ื หา แหล่งท่องเที่ยว การพิมพ์ หนังสือ การทาข่าวท้ัง ภาพน่ิง ภาพเคล่ือนไหว เ ผ ย แ พ ร่ ใ น สื่ อ ท า ง อิน เตอ ร์เน็ต และก าร สื่ อ ส า ร ผ่ า น ส่ื อ สั ง ค ม ออนไลน์ 7. การฟื้นฟู ผลิต ก าร ฟื้น ฟู ผลิตซ้าและ ซ้าและสร้างใหม่ สร้างใหม่เป็นการสร้าง เ ป็ น ก า ร ส ร้ า ง ความหมาย คุณค่า และ ค ว า ม ห ม า ย กาหนดบทบาทหน้าท่ีใหม่ คุ ณ ค่ า แ ล ะ ให้กับทรัพยากรวัฒนธรรม กาหนดบทบาท เพื่อใช้ในการพัฒนาชุมชน หน้าที่ใหม่ให้กับ หรือแก้ไขปัญหาในชุมชน ท รั พ ย า ก ร หรือการระดมพลังในการ วฒั นธรรม พัฒนาชุมชน รวมท้ังการ ฟื้นฟูพลัง และศรัทธาใน การพัฒนาชุมชน 8. การถ่ายทอด การถ่ายทอดความรู้เชิง ค ว า ม รู้ เ ชิ ง ปฏิบัติการสู่เด็กเยาวชน ปฏิบัติการสู่เด็ก เป็นการถ่ายทอดความรู้ เยาวชน ด้ ว ย ก า ร ล ง มื อ ป ฏิ บั ติ ใ น การสร้างสรรค์ศิลปะให้กับ 19

กระบวนการ ขัน้ ตอน เนือ้ หา เ ด็ ก แ ล ะ เ ย า ว ช น แ ล ะ ชาวบ้านที่อาศัยอยูใ่ นพ้ืนที่ เ มื่ อ ถึ ง วั น สุ ด ท้ า ย ท า ง ทีมงานต้องการเพ่ือให้เด็ก เยาวชนเกิดจิตสานึก ใน การดูแลรักษา และพัฒนา เป็นศิลปินจิตอาสาคนรุ่น ใหม่ต่อไปในอนาคต E 3 พัฒนากลไก .9 ก า ร พั ฒ น า ก ล ไ ก ห รื อ (Engagement) คณะกรรมการใน โครงสร้างในการจัดการ สร้างสานึกความ ก า ร จั ด ก า ร ทรัพยากรวฒั นธรรมชุมชน เป็นเจ้าของร่วมใน ท รั พ ย า ก ร ในรูปแบบคณะกรรมการท่ี ก า ร จั ด ก า ร วัฒนธรรม จัดต้ังขึ้น หรือกลไกที่มีอยู่ ท รั พ ย า ก ร แล้วในองค์กรในลักษณะ วฒั นธรรมชมุ ชน กึ่งทางการ รวมทั้งการ สร้ าง คว า มร่ ว ม มือ กั บ เครือข่ายท้ังภาครัฐ ภาค ธุรกิจ และภาคประชา สัง คม เพ่ือสร้างคว าม ร่ ว ม มื อ ใ น ก า ร จั ด ก า ร ทรัพยากรวัฒนธรรมเชิง สร้างสรรค์ 20 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจดั การทรพั ยากรวัฒนธรรมเชงิ สรา้ งสรรค์ กระบวนการ ข้นั ตอน เนอ้ื หา 1 0 . ว า ง แ น ว ก าร ว า ง แ น ว ป ฏิบั ติใ น ปฏิบตั ิ เพื่อให้เป็น รู ป แ บ บ ข อ ง ข้ อ ต ก ล ง ข้ อ ต ก ล ง ห รื อ (Engagement) ของชุมชน กฎระเบียบของ ในการจัดการทรัพยากร ชุ ม ช น ใ น ก า ร วัฒนธรรมของชุมชนโดย จัดการทรัพยากร การมีส่วนร่วมของคนใน วฒั นธรรม ชุมชน กลุ่ม องค์กร โดย กลไก และ ข้อตก ลง นั้น จะต้องเอ้ืออานวยต่อการ จั ด ก า ร ท รั พ ย า ก ร วัฒนธรรม ซึ่งจะมีคุณค่า ต่อทรัพยากรวัฒนธรรม แล ะ เกิ ด ป ร ะ โ ยช น์ ต่ อ ชมุ ชน และสังคมในอนาคต 1 1 . ก า ห น ด การวางแผนในการจัดการ แนวทางในการ ทรัพยากรวัฒนธรรมเชิง จัดการทรัพยากร ส ร้ า ง ส ร ร ค์ เ พื่ อ ใ ห้ วั ฒ น ธ ร ร มขอ ง สอดคล้องกับอัตลักษณ์ ชุมชน ของวัฒนธรรมชุมชน และ ต อ บ ส น อ ง ต่ อ ก า ร พัฒนาการท่องเท่ียว การ พั ฒ น า เ ศ ร ษ ฐ กิ จ ชุ ม ช น และการเรียนรู้ร่วมกันของ 21

กระบวนการ ขนั้ ตอน เน้อื หา คนในชมุ ชนท่ีจะมีสว่ นร่วม ในการจัดการทรัพยากร วัฒนธรรม นำนำทัศนะว่ำด้วยกำรจัดกำรทรัพยำกรวัฒนธรรม เชิงสร้ำงสรรค์ ในล้ำนนำ พระสุธีรัตนบัณฑิต รศ.ดร. ผอู้ านวยการสถาบันวิจัย พทุ ธศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหาจฬุ าลงกรณราชวทิ ยาลัย “.....ในนามของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราช วิทยาลัย ถือว่าเป็นพันธกิจหน่ึงที่จะช่วยทานุบารุง ศิลปวัฒนธรรม มีการส่งเสริมเปิดพ้ืนท่ีสาธารณะโดย การนาศิลปะมาเป็นฐานและหลังจากนั้นนาไปสู่การ เสวนาทางวิชาการ ทั้งน้ีการเรียนรู้จะเกิดขึ้นถ้าสังคม ยนิ ดีเปิดการเรียนรู้ ย่ิงเปิดพื้นท่ีการเรียนร้มู ากเท่าไหร่ สังคมอุดมปัญญาท่ีหลายคนปรารถนาจะเกิดขึ้นมาก เท่านน้ั .....” พระราชเขมากร .ดร.รศ ,รองอธิการบดมี หาวทิ ยาลัย มหาจุฬาลงกรณราช วิทยาลยั วิทยาเขตแพร่ “.....ถนนเส้นศิลปะถนนแห่งวฒั นธรรมแห่งชุมชนบ้าน ต้นไคร้ เม่ือทีมงานฝ่ายวิจัยมีความต้ังใจท่ีจะสร้าง งานวิจัยเป็นรูปธรรม สามารถจับต้องได้ และเกิด 22 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจดั การทรัพยากรวัฒนธรรมเชงิ สร้างสรรค์ ประโยชน์ต่อพี่น้องชาวบ้านในชุมชนต้นไคร้ จาก ภาพวาด 3 มิติที่ถูกจัดแสดงอยู่บนฝาผนังกาแพง เม่ือ มองไปท่ีกาแพงจะเห็นภาพวาดต้นไคร้เป็นอันดับแรก เปน็ การรวบรวมแนวคดิ แบบ “บวร” บ้าน วัด โรงเรยี น ในส่วนของ “บ” บ้าน เราได้เห็นลักษณะของชุมชน บา้ นต้นไครจ้ ากภาพวาดบนฝาผนงั ได้เห็นเร่ืองราววิถี การดารงชีวิตของชุมชนผ่านภาพวาด 3 มิติบนฝาผนัง กาแพงท้ังในเร่ืองของการทาข้าวปัน ข้าวควบ การปั่น ฝ้าย ทาผ้าด้นมือ ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของชุมชนบ้าน ต้นไคร้..... ” พระปัญญาชัย พทุ ธรักขิตะ ศนู ยเ์ รียนรู้ภูศิลป์ อาเภอ พาน จงั หวัดเชียงราย “.....ธรรมะหรือธรรมชาตทิ ่ีพระพุทธเจ้าตรสั รูเ้ ป็นเรื่อง ของทุกคนเป็นเรื่องของสรรพชีวิตท่ีอุบัติขึ้นมาในโลก มนุษย์ ไม่มีการจากัดว่าเปน็ ผหู้ ญิงหรือเป็นผูช้ าย ไมว่ ่า จะเป็นคนรวยหรือคนจน ตลอดจนถึงเช้ือชาติศาสนา ไม่มีการจากัดการเข้าถึงธรรมะ ลานธรรมก็เช่นกันซ่ึง ถือเปน็ ลานที่สามารถนาไปใช้ประโยชน์ได้กับทุกคนทุก สรรพชีวติ เป็นเหมอื นกับธรรมะของพระพุทธเจา้ ซงึ่ ไม่มี การกีดกันหรือการบังคับทุกคนสามารถเข้าถึงได้ ทุก คนสามารถใช้ลานธรรมได้และยังสามารถชว่ ยให้ทุกคน หลุดพ้นออกจากความทุกขท์ ่มี ีอยใู่ นขณะน้ัน โดยอาศัย ธรรมชาติ ลานกว้างเพื่อให้มานั่ง มาดูธรรมชาติ มา 23

ผ่อนคลายเพ่ือเป็นการบรรเทาทุกข์ส่วนหน่ึงที่มีอยู่ ภายในจติ ใจในขณะนั้น.....” พระสมุห์สมาน กิจฺจสาโร เจ้าอาวาสวัดบุญยืน พระอารามหลวง อาเภอเวยี งสา จงั หวัดนา่ น” “..... การต่อยอดผลงานทางศิลปะเชิงสร้างสรรค์ จ า เ ป็ น ต้ อ ง ห า พ้ื น ท่ี เ พื่ อ ส ร้ า ง ส ร ร ค์ ผ ล ง า น คณะกรรมการหมู่บ้านต้องให้การสนับสนุนและจัดหา งบประมาณเพื่อมาจัดกจิ กรรมตอ่ ไป การต่อยอดใหเ้ กิด ความย่ังยืนต้องเน้นแนวคิดของชุมชนเป็นหลัก ชุมชน ตอ้ งจดั การเองเกิดจากแนวคิดของชุมชนเองเพื่อให้เกิด ความยั่งยืน เม่ือชาวบ้านได้เห็นคุณค่าของงานศิลปะ รับรู้ถึงประวัติศาสตร์ พุทธศาสนา ชาวบ้านเกิดความ ศรัทธา มีพลังศรัทธาและร่วมกันบริจาคเงินเพ่ือนาไป สมทบในการสร้างสรรค์ผลงานทางศิลปะต่อไปใน อนาคต.....” พระมหาไกรสร โชติปฺญโญ รองผู้อานวยการฝ่าย วิชาการ มหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วทิ ยาลยั สงฆ์ลาพนู “....การจัดการพ้ืนท่ีสาธารณะหรือพื้นท่ีวิทยาลัยสงฆ์ ลาพูนนั้นจึงทาให้เกิดการวาดภาพ 3 มิติในพ้ืนท่ีที่ วิทยาลัยสงฆ์ลาพูนได้จัดสัดส่วนให้เป็นพื้นท่ีท่ีบริการ ด้านประเพณีและวัฒนธรรม มีอาคารพระสัธธรรมท่ี 24 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วิเศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจดั การทรัพยากรวัฒนธรรมเชงิ สร้างสรรค์ ทางวิทยาลัยสงฆ์ลาพูนได้มอบให้เพื่อใช้เป็นพื้นที่ทาง ศิลปะและวัฒนธรรมต่างๆของจังหวัดลาพูนและยังมี พืน้ ที่สวนสาธารณะท่ีเป็นแหลง่ เรียนรู้หลังจากมาเยี่ยม ชมอีกท้ังยังเป็นแหล่งสร้างรายได้ให้แก่พ่ีน้องชาวบ้าน ในชุมชนร วมไปถึงก ารสร้างร ายได้ให้แก่นิ สิต บางส่วนของวิทยาลัยสงฆ์ลาพูนเกี่ยวกับศิลปะเชิง สร้างสรรค์ที่สามารถรังสรรค์ผลงานทางศิลปะให้แก่ นกั ท่องเท่ียว....” มานิตย์ โกวฤทธิ์ ศิลปินผู้สร้างสรรค์งานศิลปะ ชมุ ชน “......การสร้างสรรค์ผลงานศิลปะภาพวาด 3 มิติ จาเป็นต้องเน้นท่ีอัตลักษณ์ของชุมชนเป็นของดีท่ีมีอยู่ ภายในชุมชนและสามารถนาไปแสดงเป็นผลงานเพือ่ ให้ นักท่องเท่ียวได้ช่ืนชม แม้ว่าของดีที่มีอยู่ในชุมชนจะ ไม่ได้ถูกนามาใช้แล้ว แต่สามารถกลายเป็นพิพิธภัณฑ์ ขนาดใหญ่แบบเปิดโล่งและสามารถสร้างการเรียนรู้ ใ ห้ แ ก่ ผู้ อ่ื น ภ า ย น อ ก ชุ ม ช น แ ล ะ ส า ม า ร ถ ดึ ง ดู ด ใ จ นกั ท่องเท่ยี วใหเ้ ขา้ มาเย่ยี มชม.....” มานิตย์ กันทะสัก ศิลปินสร้างสรรค์ประติมากรรม “ข้าวเปน็ เจ้า” “......จากทรพั ยากรธรรมชาติ และทรพั ยากรวฒั นธรรม ของบ้านเหล่าพัฒนาท่ีมีความโดดเด่น และเชื่อมโยง 25

สัมพันธ์กัน ได้นามาสู่การสร้างสรรค์ประติมากรรม เมล็ดข้าวทุ่งโป่งในบริเวณโป่งน้าร้อนสามสี ท่ีพัฒนา มาจากจุดเด่นของทรัพยากรวัฒนธรรมและมีความ สอดคลอ้ งกับบริบทของพื้นท่ี โดยได้แรงบันดาลใจจาก บริบทของชุมชนที่เป็นเมืองอู่อารยธรรม เป็นเมืองยุค ก่อนประวตั ิศาสตร์ที่ประกอบด้วยแหล่งโบราณคดีดอย เวียง ดอยวง และตานานเมล็ดข้าวจากเกาะแม่ม่ายที่ ตั้งอยู่กลางทุ่งนาของหมู่บ้าน จากตานานแม่ม่ายทุบ ขา้ ว จึงนามาสู่การออกแบบศลิ ปะงานประตมิ ากรรมสู่ ชมุ ชน ”ข้าวเป็นเจา้ “ ชน้ิ งาน เรียกว่า 3......” อ า น า จ ขั ด วิ ชั ย อ า จ า ร ย์ ส า ข า พุ ท ธ ศิ ล ป์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขต เชียงใหม่ “.....วิถีชุมชนบ้านเวียงเหนือท่ีมีการแห่พระสิงห์ปาย ซึง่ เป็นประเพณีท่มี แี หง่ เดียวในประเทศไทย จดั ขึ้นปลี ะ คร้ัง จึงได้นามาวาดบริเวณหลังวิหารลายคา เพ่ือให้ นักท่องเทย่ี วท่ีมาเห็นถึงประเพณีแหพ่ ระสิงหป์ าย และ เปน็ แหล่งท่องเท่ยี ว ประเพณีการแห่พระสงิ ห์ และราช รถซ่ึงเป็นสิ่งท่ีสาคัญของวัดศรีดอนชัย ซึ่งเป็นวัดท่ี เก่าแก่ แต่ขาดการประชาสัมพันธ์ การเผยแพร่ผ่านสื่อ ตา่ ง ๆ ดังนั้นการวาดภาพในครั้งน้ีจะเป็นประโยชน์ต่อ ชุมชน ซึ่งจะได้มีการประชาสัมพันธ์เผยแพร่ให้ 26 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วิเศษ และคณะ

เอกสารชดุ ความรู้ : การจัดการทรพั ยากรวัฒนธรรมเชงิ สร้างสรรค์ นัก ท่อง เที่ยว ในอาเภอปายและ คน ในจัง หวั ด แมฮ่ อ่ งสอนไดท้ ราบต่อไป.....” ไพศาล พุทธเหมาะ นายกเทศมนตรีตาบลท่าข้าม อาเภอฮอด จงั หวดั เชยี งใหม่ “..... เทศบาลตาบลท่าขา้ ม เป็นหน่วยงานทด่ี าเนินงาน เร่ืององค์กรคุณธรรม เน้นเรื่องการส่งเสริมประเพณี วัฒนธรรมของชุมชน เพราะฉะน้ันเทศบาลจึงเห็น ความสาคัญของการจดั งานในคร้ังนี้ ประเพณีแห่ไม้ค้า โพธิ์ เป็นความเชอื่ ของชาวบ้านท่ีสืบต่อกันมายาวนาน เป็นการค้าชูชีวิตให้ยาวนาน การจัดกิจกรรมครั้งนี้ได้ ปรับเปลี่ยนไม้มาเป็นเหล็ก ซ่ึงไม่มีปัญหากับคนใน ชุมชนเพราะว่ามีความเข้าใจ และเห็นประโยชน์จาก การนาเหล็กมาใช้ในการทากิจกรรมอย่างอืน่ ของวัดใน อนาคต.....” อดุลย์ กันธิดา นายกเทศมนตรีตาบลลาปางหลวง อาเภอเกาะคา จังหวดั ลาปาง “......แนวนโยบายของการส่งเสริมด้านการท่องเที่ยว ของตาบลลาปางหลวงท้ัง 13 หมู่บ้าน ของตาบล ลาปางหลวง จะเน้นในจุดของแหล่งท่องเที่ยวดั้งเดิม ก่อน รักและหวงแหนศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี ดั้งเดิมมา ในส่วนของงานศิลปะน้ี ทางเทศบาลมี งบประมาณในการสนบั สนุนทางด้านวัสดอุ ปุ กรณ์ และ 27

สี ให้ทางชุมชนทาแผนเพื่อขอสนับสนุนงบประมาณ .....” ดร.ประพันธ์ เทียนวิหาร นายกเทศมนตรีตาบล แม่กา “......ตาบลแม่กามีสถานศึกษาระดับอุดมศึกษาคือ ม ห า วิ ท ย า ลั ย พ ะ เ ย า ซึ่ ง เ ป็ น ม ห า วิ ท ย า ลั ย ส า ห รั บ ฆราวาสท่ีให้ความรู้แก่เด็กรุ่นใหม่และมหาวิทยาลัย มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตพะเยาซ่ึงเป็น มหาวิทยาลัยสงฆ์ที่ให้คุณค่าในการดาเนินชีวิตในสาย ของธรรมะ คาสอนของพระพุทธเจ้า การจัดเวทีลาน ธรรม ลานศลิ ป์ ถิน่ เวยี งบวั ถอื ได้วา่ เปน็ การจดั เวทีลาน ปัญญาเพ่ือเรียนรู้แนวทางการใช้ชีวิตทางโลกเพื่อท่ีจะ ก้าวไปสู่โลกแห่งธรรมะต่อไปในอนาคต การสร้างหรือ การต่อยอดถิ่นเวียงบัวจาเป็นต้องอาศัยความร่วมมือ กันจากทุกภาคส่วน อาจจะมีดนตรี มีศิลปะ เทศบาล หรือทางหน่วยงานราชการอาจจะใช้สถานที่ในการจัด กจิ กรรมเพ่ือสร้างให้เป็นเวทีที่มชี ิวิดตอ่ ไปและหวังเป็น อย่างยิ่งว่าลานธรรม ลานศิลป์แห่งนี้จะเป็นพื้นที่ที่มี ประโยชน์สูงสุดในตาบลแม่กาและจงั หวดั พะเยา.....” 28 โดย ผศ.ดร.สหัทยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจัดการทรพั ยากรวฒั นธรรมเชงิ สรา้ งสรรค์ ผ่องพรรณ ศิริวัฒนาวงศา รองผู้อานวยการการ ทอ่ งเที่ยวแห่งประเทศไทย สานกั งานจงั หวดั แพร่ “.....การทอ่ งเที่ยวแห่งประเทศไทยมีหนา้ ทใี่ นสว่ นของ การประชาสมั พันธ์และการตลาดเป็นหลัก จงั หวัดแพร่ เป็นเมืองเล็กๆ แต่มีความน่ารัก คงไม่สามารถ เปรียบเทียบกับจังหวัดใหญ่ๆ ได้ แต่จังหวัดแพร่มี มุมมองเป็นของตนเองท่ีสามารถดึงเอาอัตลักษณ์ ออกมา จะตอ้ งขายความเป็นจังหวัดแพร่ นักทอ่ งเท่ยี ว จะให้ความสนใจความเปน็ จังหวัดแพร่ ความเป็นชมุ ชน บ้านต้นไคร้ ปัจจุบันต้องยอมรับว่าส่ือโซเชียลมีเดียมี ความสะดวกและรวดเร็วในการส่ือสารและการค้นหา ข้อมูลข่าวสาร ถ้านักท่องเที่ยวได้เข้ามาเยี่ยมชมและมี ความคิดเห็นว่าเป็นสิ่งท่ีดีก็จะบอกต่อกันปากต่อปาก ตอ่ ไป.....” ธัญญ์ณภัส ฐิติกิตวรธัญญ์ กรรมการหอการค้า จงั หวัดพะเยา “......การจดั กจิ กรรมลานธรรม ลานศลิ ป์ ถ่ินเวียงบัวใน ครั้งนี้ถือได้ว่าเป็นการสร้างการรับรู้ได้เป็นอย่างดีโดย ผา่ นผลงานทางศิลปะและไดร้ ับทราบความหมายต่างๆ ท่ีแฝงอยู่ในผลงานศิลปะ สามารถสร้างแรงบันดาลใจ และมีอิทธิพลต่อจิตใจของมนุษย์และคิดว่าลานธรรม แห่งน้ีจะกลายเป็น Land Mark ของจังหวัดพะเยา ตอ่ ไปในอนาคตได้....” 29

เอกสารอา้ งองิ ธนิก เลิศชาญฤทธ์. การจัดการทรัพยากรวัฒนธรรม. กรุงเทพมหานคร : ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การ มหาชน), 2554. สายันต์ ไพรชาญจิตร์. การฟื้นฟูพลังชุมชนในการจัดการ ทรัพยากรทางโบราณคดีและพิพิธภัณฑ์: แนวคิด วิ ธี ก า ร แ ล ะ ป ร ะ ส บ ก า ร ณ์ จ า ก จั ง ห วั ด น่ า น . กรุงเทพมหานคร: โครงการเสริมสร้างการเรียนรู้เพื่อ ชุมชนเปน็ สขุ (สรส.), 2557. สรุปการเสวนาการพัฒนาเมืองศิลปะเชิงสร้างสรรค์ในล้านนา และการเปิดลานธรรม ลานศิลป์ ถิ่นล้านนา. วันท่ี 7 ธันวาคม 2563 ณ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราช วทิ ยาลัย วิทยาเขตพะเยา . ม.ป.ป. (เอกสารอดั สาเนา). English heritage. Sustaining the historic environment : new perspectives on the future. London: English Heritage, 1997. 30 โดย ผศ.ดร.สหทั ยา วเิ ศษ และคณะ

เอกสารชุดความรู้ : การจัดการทรัพยากรวฒั นธรรมเชงิ สรา้ งสรรค์ “แผนงานการพฒั นาเมืองศลิ ปะเชิงสร้างสรรคใ์ นล้านนา 8 จังหวัด มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย การดาเนินงานวิจัยมีเป้าหมายเพื่อสร้าง Community Art เป็นแหล่งเรียนรู้และสถานท่ีท่องเที่ยวของชุมชน บ่งบอกถึง ศิลปะกับชุมชนท่ีสามารถอยู่ร่วมกันได้ หลักคดิ อันหน่ึงต้องการ ใหศ้ ลิ ปะที่มอี ยใู่ นตัวคนไปสู่ชุมชน วดั และพ้นื ท่ีสาธารณะ” พระสธุ รี ัตนบัณฑิต, รศ.ดร. ผอู้ านวยการสถาบันวจิ ยั พุทธศาสตร์ มหาวิทยาลยั มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลยั 31