หน่วยที่ 1 วิชาการตรวจสอบภายใน

วชิ าการตรวจสอบภายใน (3201 - 2008)

จุดประสงคร์ ายวชิ า เพื่อให้ 1. มีความร้แู ละความเขา้ ใจเก่ียวกับแนวคดิ พ้ืนฐานของการตรวจสอบภายใน การควบคมุ ภายในและมาตรฐานวิชาชพี ตรวจสอบภายใน 2. มีความร้คู วามเขา้ ใจในกระบวนการและเทคนิคการตรวจสอบภายใน 3. มีคุณลกั ษณะนิสัยทเ่ี หมาะสมกบั การประกอบอาชีพ มาตรฐานรายวิชา 1. รแู้ นวคิดพื้นฐานของการตรวจสอบภายใน การควบคมุ ภายในและมาตรฐานวชิ าชีพตรวจสอบภายใน 2. รู้กระบวนการและเทคนิคการตรวจสอบภายใน 3. ปฏิบัติงานโดยรหู้ ลักเกณฑ์ มีการตรวจสอบเป็นระบบ อยา่ งสม่าเสมอ

หนว่ ยที่ 1 แนวคดิ พนื้ ฐานของการตรวจสอบภายใน สาระการเรียนรู้ (Chapter Objective) 1.1 ววิ ัฒนาการของการตรวจสอบภายในในต่างประเทศ 1.2 ววิ ัฒนาการของการตรวจสอบภายในในประเทศไทย 1.3 ความสา่ คญั ของตรวจสอบภายใน 1.4 ความแตกต่างระหว่างการสอบบัญชีกับการตรวจสอบภายใน 1.5 ประเภทของการตรวจสอบภายในแบ่งตามกลมุ่ ผู้ตรวจสอบ 1.6 ประเภทการตรวจสอบภายในแบ่งตามวัตถปุ ระสงค์ 1.7 เสน้ ทางความก้าวหน้าในการประกอบอาชพี การตรวจสอบภายใน

ผลการเรยี นรู้ทีค่ าดหวัง (Learning Objective) 1. สามารถอธบิ ายถึงววิ ฒั นาการของการตรวจสอบภายในได้ 2. สามารถอธิบายถงึ ความส่าคญั ของการตรวจสอบภายในได้ 3. สามารถอธบิ ายถงึ ความแตกต่างระหว่างการสอบบัญชกี ับการตรวจสอบ ภายในได้ 4. สามารถแบ่งกล่มุ การตรวจสอบภายในในแต่ละประเภทได้ 5. เพือ่ เป็นแนวทางในการประกอบอาชีพ

1.1 ววิ ัฒนาการการตรวจสอบภายในในตา่ งประเทศ ค.ศ. 1941-1970 ในชว่ งนัน้ การตรวจสอบภายในเนน้ การตรวจสอบด้าน บญั ชแี ละการเงิน ค.ศ. 1992 เริ่มมีกรอบงานตามหลกั ของ Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission หรอื “COSO” ค.ศ. 2002 ถึงต้นปี ค.ศ. 2004 การตรวจสอบจะเน้นการใหค้ า่ ปรึกษาต่อ ผบู้ ริหารองคก์ ร และผู้มีสว่ นได้เสียเพอื่ เพมิ่ คณุ ค่าใหก้ ับองค์กรเกย่ี วกบั 1) การบริหารความเสย่ี ง 2) การควบคุม และ 3) การก่ากบั ดูแล กลางปี ค.ศ. 2004 “COSO” ไดจ้ ัดท่าเอกสารเกยี่ วกับการพฒั นา แนวคดิ /กรอบการบรหิ ารความเส่ยี ง (COSO Enterprise Risk Management Framework)

1.2 ววิ ัฒนาการการตรวจสอบภายในในประเทศไทย พ.ศ. 2472 เริ่มมกี ารตรวจสอบบญั ชี ตามประมวลกฎหมายแพ่งและ พาณิชย์ พ.ศ. 2491 จัดตั้งสมาคมนักบญั ชีและผูส้ อบบญั ชรี บั อนญุ าตแห่งประเทศ ไทย และการกา่ หนดพระราชบญั ญัติผสู้ อบบญั ชีในปี พ.ศ.2505 พ.ศ. 2532 จัดตง้ั สมาคมผตู้ รวจสอบภายในแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2535 ประกาศของตลาดหลักทรัพย์แหง่ ประเทศไทย พ.ศ. 2535 กา่ หนดคุณสมบตั ิของบรษิ ัททีย่ น่ื ขอจดทะเบยี นต่อตลาดหลกั ทรัพยแ์ ห่งประเทศ ไทยตอ้ งจดั ใหม้ รี ะบบการตรวจสอบภายในและการควบคุมภายในทเ่ี หมาะสม

1.2 ววิ ัฒนาการการตรวจสอบภายในในประเทศไทย (ต่อ) พ.ศ. 2539 ตลาดหลกั ทรัพยแ์ ห่งประเทศไทยไดจ้ ดั ท่าคู่มอื การตรวจสอบ ภายในโดยอิงคู่มือของ Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission หรือ “COSO” มาใชเ้ ปน็ คร้งั แรกในประเทศไทย พ.ศ. 2545 สมาคมผู้ตรวจสอบภายในแหง่ ประเทศไทย ประกาศใช้ มาตรฐานการปฏบิ ตั ิงานวิชาชพี การตรวจสอบภายในและจรรยาบรรณวิชาชีพ ใหม่ ปจั จุบัน สมาคมผตู้ รวจสอบภายในไดน้ า่ หลักการตรวจสอบภายในของ “COSO” เกี่ยวกบั การพฒั นาแนวคิด/กรอบการบริหารความเส่ยี ง (COSO Enterprise Risk Management Framework) ออกมา เผยแพร่ โดยแนวการตรวจสอบสมยั ใหมจ่ ะเน้นการบริหารความ เสยี่ งขององคก์ รเปน็ ส่าคัญ

1.3 ความส่าคัญของการตรวจสอบภายใน การตรวจสอบภายใน คือ กิจกรรมเกีย่ วกบั การแสดงความเหน็ เพอ่ื ให้ความ เชอื่ มัน่ อยา่ งอิสระและเท่ยี งธรรม เพอื่ การเพมิ่ พนู คณุ ค่าขององค์กร 1.4 ความแตกต่างระหว่างการสอบบญั ชกี ับการตรวจสอบภายใน การสอบบญั ชี การสอบบัญชี เปน็ กจิ กรรมของผูส้ อบบญั ชรี บั อนญุ าต ซง่ึ กฎหมาย ก่าหนดใหน้ ติ ิบุคคลต่าง ๆ ต้องมกี ารสอบบัญชีประจ่าปี การสอบบัญชีจะเนน้ ถงึ สิง่ ท่ีผบู้ รหิ ารใหก้ ารรับรองไวเ้ กี่ยวกับความถูกตอ้ งและความเชอ่ื ถือได้ของงบ การเงินว่าเป็นไปตามหลกั การบัญชที ี่รบั รองท่วั ไปหรอื ไม่ โดยผูส้ อบบัญชีจะ แสดงความเหน็ ในรปู แบบของรายงานการสอบบญั ชี

ส่งิ ทีผ่ ูบ้ ริหารไดร้ บั รองไว้มดี งั ตอ่ ไปนี้ 1) ความมอี ยู่จริง หมายถงึ สินทรพั ย์ หรอื หนี้สิน มอี ยจู่ รงิ ณ วนั ท่ใี นงบ การเงิน 2) เกิดข้นึ จริง หมายถึง รายการบัญชแี ละเหตุการณ์ท่สี ะท้อนอยูใ่ นงบ การเงินเกดิ ข้ึนจรงิ และเกย่ี วขอ้ งกับกจิ การ 3) สิทธแิ ละภาระผูกพัน หมายถงึ สินทรพั ย์ หรือหนส้ี นิ เปน็ ของกจิ การ ณ วันทใี่ นงบการเงิน 4) ความครบถ้วน หมายถึง ไมม่ ีรายการ สนิ ทรัพย์ หนส้ี นิ และรายการ หรอื เหตกุ ารณ์ใด ๆ ทไี่ ด้เกดิ ข้ึนและเกยี่ วข้องกบั กจิ การ แต่มไิ ด้บันทกึ ไวห้ รือ มิได้เปิดเผยไว้

ส่งิ ท่ีผู้บริหารได้รับรองไวม้ ดี งั ตอ่ ไปน้ี (ต่อ) 5) การตรี าคา หมายถงึ กจิ การบนั ทกึ สนิ ทรัพย์ หรือหนี้สนิ ในราคาที่ เหมาะสมตามขอ้ ก่าหนดของมาตรฐานการบญั ชีทีเ่ กี่ยวข้อง 6) การวดั มูลค่า หมายถงึ กจิ การบนั ทกึ รายการหรือเหตุการณ์ในจ่านวน เงินทถ่ี ูกต้องรายได้ และคา่ ใช้จ่ายได้รบั การบันทกึ ในงวดบญั ชที ถ่ี กู ต้อง 7) การแสดงรายการและการเปิดเผยข้อมูลในงบการเงิน หมายถึง รายการ ในงบการเงินได้เปดิ เผย จัดประเภท และบรรยายลักษณะตามข้อก่าหนดของ มาตรฐานการบญั ชที ร่ี บั รองโดยทว่ั ไป

การตรวจสอบภายใน การตรวจสอบภายใน เปน็ กจิ กรรมของผ้ตู รวจสอบภายใน ซ่ึงอาจเปน็ หนว่ ยงานภายนอกองค์กร หรือหนว่ ยงานภายในองค์กร ทา่ หน้าทีใ่ นการสอบ ทาน และตดิ ตามดูแลการปฏิบัตงิ านตา่ ง ๆ แทนฝา่ ยบริหารเพอ่ื ให้บรรลใุ น วตั ถุประสงคด์ งั ต่อไปนี้ 1) ความมีประสทิ ธิผลและประสิทธภิ าพของการด่าเนินงาน 2) ความเช่ือถอื ได้ของรายงานทางการเงนิ 3) การปฏิบตั ติ ามกฎ ระเบียบ และนโยบายท่ีใชบ้ งั คบั องค์กรนน้ั ๆ

1.5 ประเภทของการตรวจสอบภายในแบง่ ตามกลมุ่ ผตู้ รวจสอบ 1) ผตู้ รวจสอบภายในภาครัฐ 2) ผูต้ รวจสอบภายในองคก์ รรัฐวสิ าหกิจ 3) ผตู้ รวจสอบภายในสถาบนั การศึกษา 4) ผตู้ รวจสอบภายในองคก์ รธุรกจิ ภาคเอกชน

1.6 ประเภทการตรวจสอบภายในแบง่ ตามวตั ถุประสงค์ 1) การตรวจสอบการเงนิ และการบญั ชี 2) การตรวจสอบการปฏิบัตติ ามกฎหมาย 3) การตรวจสอบการทจุ ริต 4) การตรวจสอบการดา่ เนินงาน 5) การตรวจสอบการบริหาร 6) การตรวจสอบเทคโนโลยีสารสนเทศ

1.7 เสน้ ทางความกา้ วหนา้ ในการประกอบอาชีพการตรวจสอบภายใน หนว่ ยงานตรวจสอบในปัจจุบันนิยมใหเ้ ปน็ ฝ่ายงานอิสระซึ่งขึ้นตรงต่อ ผบู้ รหิ ารระดับสงู หรือบางหน่วยงานขึ้นตรงตอ่ คณะกรรมการบรษิ ทั โดย ผูบ้ ริหารสงู สดุ ของหน่วยงานตรวจสอบภายในมีตา่ แหน่งอย่างนอ้ ยระดบั ผอู้ า่ นวยการฝา่ ยข้ึนไป บางหน่วยงานมีต่าแหนง่ ถึงระดบั รองกรรมการผ้จู ดั การ ใหญ่

กจิ กรรมเสนอแนะ ให้นกั ศกึ ษายกตัวอย่างเกยี่ วกับหนว่ ยงานต่าง ๆ ของรัฐบาล รฐั วสิ าหกจิ และบริษทั เอกชนที่จา่ เป็นต้องมผี ตู้ รวจสอบภายในท่าการตรวจสอบ พรอ้ มท้งั อธิบายเกย่ี วกับข้อดแี ละขอ้ เสียของการมผี ู้ตรวจสอบภายใน

ใบงาน หนว่ ยท่ี 1 แนวคดิ พ้ืนฐานของการตรวจสอบภายใน กิจกรรมการเรียนรู้ 1. ใหน้ กั ศกึ ษาแบง่ กลุ่ม ๆ ละ 5-7 คน 2. ให้หาข้อมูลหนว่ ยงานของภาครฐั บาล และบริษทั เอกชนที่ต้องมีผู้ตรวจ สอบ ภายในมาอยา่ งละ 5 หน่วยงาน และแต่ละหน่วยงานทา่ หนา้ ท่เี ก่ียวกบั อะไร พร้อมท้งั นา่ เสนอผลงานอย่างส้ัน ๆ 3. ให้นักศึกษากลมุ่ อ่ืน ๆ ประเมินผลตามแบบประเมิน

คา่ ถามท้ายหน่วยท่ี 1 ตอนท่ี 1 จงเติมคา่ หรือข้อความในชอ่ งวา่ งให้ถกู ตอ้ ง 1. ความมอี ยูจ่ ริง หมายถึงอะไร ตอบ สินทรพั ย์ หรือหน้ีสิน มีอยูจ่ รงิ ณ วนั ท่ใี นงบการเงนิ 2. เกิดข้ึนจริง หมายถงึ อะไร ตอบ รายการบัญชีและเหตกุ ารณ์ทีส่ ะทอ้ นอยใู่ นงบการเงินเกดิ ขนึ้ จริงและเก่ยี วขอ้ ง กับกจิ การ 3. สิทธิและภาระผกู พัน หมายถึงอะไร ตอบ สนิ ทรพั ย์ หรอื หนส้ี ิน เปน็ ของกจิ การ ณ วนั ทีใ่ นงบการเงนิ

ค่าถามท้ายหนว่ ยที่ 1 ตอนท่ี 1 จงเติมคา่ หรือขอ้ ความในช่องวา่ งให้ถูกตอ้ ง 4. ความครบถว้ น หมายถงึ อะไร ตอบ ไมม่ ีรายการ สินทรัพย์ หน้สี ิน และรายการหรอื เหตกุ ารณ์ใด ๆ ท่ีไดเ้ กิดขึ้น และเกี่ยวข้องกับกิจการ แต่มไิ ด้บนั ทึกไว้หรือมิได้เปดิ เผยไว้ 5. การตีราคา หมายถึงอะไร ตอบ กจิ การบันทกึ สนิ ทรัพย์ หรือหน้สี ินในราคาที่เหมาะสมตามข้อกา่ หนดของ มาตรฐานการบญั ชีทเ่ี กยี่ วข้อง 6. การวดั มูลค่า หมายถงึ อะไร ตอบ กจิ การบนั ทึก รายการหรือเหตุการณใ์ นจา่ นวนเงนิ ท่ีถูกต้อง รายได้ และ ค่าใชจ้ ่ายไดร้ ับการบนั ทกึ ในงวดบญั ชที ่ีถกู ตอ้ ง

ค่าถามท้ายหน่วยที่ 1 ตอนที่ 1 จงเตมิ ค่าหรอื ขอ้ ความในช่องว่างให้ถูกตอ้ ง 7. การแสดงรายการและการเปดิ เผยขอ้ มลู ในงบการเงนิ หมายถึงอะไร ตอบ รายการในงบการเงนิ ไดเ้ ปดิ เผย จัดประเภท และบรรยายลกั ษณะตามข้อก่าหนดของ มาตรฐานการบัญชที ร่ี ับรองโดยทั่วไป 8. COSO ยอ่ มาจากอะไร ตอบ Committee of Sponsoring Organizations of the Tread way Commission 9. การตรวจสอบประเภทใดเปน็ การตรวจสอบท่ีละเอียดและซับซอ้ นมากทสี่ ุด ตอบ การตรวจสอบการบริหาร 10. กลางปี ค.ศ. 2004 COSO ได้จดั ท่าเอกสารเก่ียวกับการตรวจสอบสมัยใหม่โดยเน้น ใน เร่ืองใด ตอบ การบรหิ ารความเส่ยี ง

ตอนท่ี 2 จงท่าเครื่องหมาย (√) ลงหนา้ ข้อทถี่ ูกตอ้ ง 1. การตรวจสอบภายในเร่มิ คร้ังแรกทปี่ ระเทศอะไร ก. องั กฤษ √ข. สหรัฐอเมรกิ า ค. ออสเตรเลยี ง. ไทย 2. การตรวจสอบภายในเริ่มคร้ังแรกปี ค.ศ. อะไร ก. 1941 - 1969 √ข. 1941- 1970 ค. 1941 - 1971 ง. 1941- 1972

3. กรอบในการตรวจสอบภายในของ COSO เริ่มใน ค.ศ. อะไร ก. 1990 ข. 1991 √ค. 1992 ง. 1993 4. ในปี ค.ศ. 2002 - 2004 การตรวจสอบภายในเนน้ การใหค้ ่าปรกึ ษาตอ่ ผู้บรหิ าร เกี่ยวกับเรอ่ื งดังตอ่ ไปนี้ ยกเว้น ก. การบรหิ ารความเส่ียง ข. การควบคมุ √ค. ความโปรง่ ใส ง. การก่ากับดูแล

5. การตรวจสอบภายในในประเทศไทยเริม่ เกดิ ข้นึ ในปี พ.ศ. อะไร ก. 2470 ข. 2471 √ค. 2472 ง. 2473 6. สมาคมผู้ตรวจสอบภายในแห่งประเทศไทยกอ่ ตง้ั เมอ่ื ปี พ.ศ.อะไร ก. 2531 √ข. 2532 ค. 2533 ง. 2534

7. ขอ้ ใดตอ่ ไปนี้ไม่ใช่สง่ิ ทีผ่ บู้ รหิ ารใหก้ ารรบั รองไว้ ก. ความมีอยจู่ ริง ข. เกดิ ข้ึนจริง ค. ควบครบถว้ น √ง. การวดั ราคา 8. ข้อใดต่อไปนี้ไมถ่ ูกต้อง ก. ส่านักงานตรวจเงนิ แผ่นดนิ เปน็ ผูต้ รวจสอบภาครฐั √ข. บริษัทมหาชนที่จดทะเบยี นในตลาดหลกั ทรัพย์ไม่จ่าเป็นต้องมผี ู้ตรวจ สอบภายใน ถ้าองค์กรไม่ใหญ่มาก ค. บริษทั มหาชนที่จดทะเบียนในตลาดหลกั ทรัพยจ์ ะต้องมผี ตู้ รวจสอบ ภายใน ง. สถาบันการศึกษาขนาดใหญ่จะจัดให้มีหน่วยงานตรวจสอบภายในท่า หนา้ ท่แี ทนฝา่ ยบริหาร

9. ขอ้ ใดตอ่ ไปนี้ไม่ใช่การแบ่งประเภทการตรวจสอบภายในตามวัตถุประสงค์ ก. การตรวจสอบการเงินและการบัญชี ข. การตรวจสอบการปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย ค. การตรวจสอบการบรหิ าร √ง. การตรวจสอบภาครัฐบาล 10. การตรวจสอบประเภทใดเนน้ 3E ก. การตรวจสอบการเงนิ และการบัญชี ข. การตรวจสอบการปฏบิ ัติตามกฎหมาย ค. การตรวจสอบการบรหิ าร √ง. การตรวจสอบการด่าเนินงาน

ตอนที่ 3 จงตอบค่าถามต่อไปนใ้ี หไ้ ด้ใจความท่สี มบูรณ์ 1. การตรวจสอบภายใน หมายถงึ อะไร ตอบ กิจกรรมเกีย่ วกับการแสดงความเห็นเพือ่ ให้ความเช่ือมน่ั อย่างอสิ ระและ เทยี่ งธรรม เพือ่ การเพ่มิ พนู คณุ ค่าขององค์กร การตรวจสอบภายในจะชว่ ยให้ บรรลุวตั ถปุ ระสงคข์ ององคก์ รและใหม้ ีการปฏบิ ัตงิ านเป็นไปอยา่ งประหยัด ประสิทธภิ าพ และประสทิ ธผิ ล

2. การสอบบญั ชี หมายถงึ อะไร ตอบ กจิ กรรมของผู้สอบบญั ชีรับอนญุ าต ซึ่งกฎหมายกา่ หนดใหน้ ติ บิ คุ คล ตา่ ง ๆ เช่น บรษิ ทั จ่ากัด บริษัทมหาชนจ่ากัด เปน็ ตน้ ตอ้ งมผี ู้สอบบัญชีรบั อนุญาตทา่ การตรวจสอบและรับรองงบการเงิน การสอบบัญชีจะเนน้ ถึงส่ิงท่ี ผบู้ รหิ ารให้การรับรองไว้ เกี่ยวกบั ความถกู ต้องและความเช่ือถือได้ของงบการเงนิ วา่ เปน็ ไปตามหลกั การบญั ชีทีร่ ับรองโดยทวั่ ไปหรือไม่

3. จงอธบิ ายขอ้ แตกต่างระหวา่ งการสอบบัญชกี ับการตรวจสอบภายใน ตอบ การสอบบญั ชี เปน็ กิจกรรมของผ้สู อบบัญชีรับอนญุ าต ซงึ่ กฎหมาย กา่ หนดใหน้ ติ ิบุคคลต่าง ๆ ตอ้ งมผี ูส้ อบบญั ชรี ับอนุญาตทา่ การตรวจสอบและ รบั รองงบการเงนิ การสอบบัญชีจะเน้นถึงสง่ิ ทผ่ี ้บู รหิ ารให้การรับรองไว้ การตรวจสอบภายใน เป็นกิจกรรมเกย่ี วกบั การแสดงความเห็นเพ่ือใหค้ วาม เชื่อมั่นอยา่ งอิสระและเทีย่ งธรรม เพือ่ การเพ่ิมพูนคณุ ค่าขององค์กร การ ตรวจสอบภายในจะชว่ ยใหบ้ รรลวุ ตั ถปุ ระสงค์ขององค์กรและให้มีการปฏิบัติงาน เป็นไปอยา่ งประหยัด ประสทิ ธิภาพ และประสทิ ธผิ ล

4. ประเภทของการตรวจสอบภายในแบ่งตามกลมุ่ ผู้ตรวจสอบ ได้แกอ่ ะไรบา้ ง ตอบ ผูต้ รวจสอบภายในภาครัฐ ประกอบด้วย 1) ผ้ตู รวจสอบส่านักงานตรวจเงินแผ่นดนิ (สตง.) 2) ผู้ตรวจสอบภายในของแต่ละกระทรวง ทบวง กรม 3) ผ้ตู รวจสอบสว่ นราชการประจา่ จังหวัด 4) ผู้ตรวจสอบภายในขององค์กรอิสระของรัฐ

5. การตรวจสอบเทคโนโลยีสารสนเทศจะตรวจสอบเกยี่ วกับอะไรบ้าง ตอบ เปน็ การตรวจสอบระบบงานและระบบการควบคุมภายในของระบบ คอมพิวเตอร์ เพอ่ื สอบทาน 3E คอื ประหยดั (Economy) ประสทิ ธภิ าพ (Efficiency) ประสิทธผิ ล (Effectiveness) และระบบการรักษาความปลอดภัย ทางด้านคอมพิวเตอร์ THE END