ละครไทย

ละครไทย ครูผูส้ อน : นายธนากร กลิน่ มาลยั กลมุ่ สาระการเรียนร้ศู ิลปะ โรงเรียนเบญจมราชทู ิศ

ละคร การแสดงที่ดาเนินเรื่องราว เป็ นศิลปะที่อาจเกิดจากการนาภาพจาก จินตนาการ ประสบการณห์ รือเรื่องราวต่าง ๆ มาผูกเป็ นเรื่อง มีเหตุการณเ์ ชื่อมโยง กันเป็ นตอนๆ ตามลาดับ โดยดาเนินเร่ืองราวจากผู้แสดงเป็ นผู้สื่อความหมายต่อ ผู้ชม ละครไทยเป็ นละครทม่ี รี ูปแบบการแสดงหลายลักษณะววิ ัฒนาการตามยุค สมัยจัดประเภทละครไทยได้ ดังนี้ ๑. ละครรา เป็ นละครประเภททใ่ี ช้ศลิ ปะการร่ายราดาเนินเรื่อง มกี ารขับร้องและ เจรจา เป็ นกลอนบทละคร แบง่ ออกเป็ น ๔ ประเภท คอื

๑.๑ ละครราแบบดงั้ เดมิ ๑.๑.๑ ละครชาตรี ละครชาตรี เป็ นรูปแบบละครราที่เก่าแก่ของไทยท่ีได้รับการฟื้ นฟูจนถึงทุกวันนี้ การ แสดงโนราเป็ นทน่ี ิยมอยู่ทางภาคใต้ ส่วนละครชาตรีมีความนิยมทางภาคกลาง ซึ่งมักหาดูได้ใน งานแก้บน ละครชาตรี แต่เดิมผู้แสดงเป็ นชายล้วนมีเพยี ง 3 คนเท่านั้น ได้แก่ นายโรง ซึ่งแสดง เป็ นตัวพระ อีก2 คน คือ ตัวนาง และตัวจาอวด ซึ่งแสดงตลก และเป็ นตัวเบ็ดเตล็ดต่าง ๆ เช่น ฤาษี พราน สัตว์ แต่เดมิ นิยมแสดงเพียงไม่ก่ีเร่ือง เช่น เร่ือมโนราห์ นายโรงจะแสดงเป็ นตัว พระสุธน ตัวนางเป็ นมโนราห์ และตัวจาอวดเป็ นพรานบุญ และอีกเร่ืองหน่ึงทนี่ ิยมแสดงไม่แพ้ กัน คอื เร่ืองพระรถเสน นายโรงเป็ นตัวพระรถ ตัวนางเป็ น เมรี และตัวจาอวดเป็ น ม้าพระรถ เสน ในสมัยหลังละครชาตรี เพมิ่ ผู้แสดงให้มากขนึ้ และใช้ผู้หญงิ ร่วมแสดงด้วย

ละครชาตรี พระรถเสน ตอน เมรีขีเ้ มา

๑.๑.๒ ละครนอก มกี ารดาเนินท้องเรื่องที่รวดเร็ว กระชับ สนุก การแสดงมีชีวิตชีวา ส่วนมาก ใช้ผู้ชายแสดง และมีมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา เข้าใจว่าละครนอกมีวิวัฒนาการมา จากละครชาตรี เพราะมุ่งทจ่ี ะใหค้ นดเู กดิ ความขบขัน ผู้แสดงละครนอกแตเ่ ดมิ มผี ู้แสดง อยู่เพียง 2-3 คน เช่นเดียวกับละครชาตรี ละครนอกไม่คานึงถึงขนบธรรมเนียม ประเพณีเกี่ยวกับยศศักดแิ์ ละฐานะของตัวละครแต่อย่างใด ตัวละครท่ีเป็ นท้าวพระยาม หากษัตริยก์ ็สามารถโต้ตอบตลกกับเสนากานัลหรือไพร่พลได้ ละครนอกท่ีนิยมเล่น ไดแ้ ก่เร่ือง สังขท์ อง ไกรทอง สุวรรณหงส์ พระอภยั มณี เป็ นตน้

ละครนอก เรื่องสังขท์ อง ตอนมณฑาลงกระทอ่ ม

๑.๑.๓ ละครใน เป็ นละครไทย ที่พระมหากษัตริย์ทรงดัดแปลงมาจาก ละครนอก ใช้ผู้หญิงแสดงล้วน และแสดงในพระราชฐานเท่านั้น การแสดงละครไทยในมีความประณีตวิจิตรงดงาม ท่าราต้อง พิถีพิถันให้มีความอ่อนช้อย เคร่ืองแต่งกายสวยงาม บทกลอน ไพรเราะ สานวนสละสลวยเหมาะสมกับท่ารา เพลงทใ่ี ช้ขับร้องและ บรรเลงต้องไพเราะ ช้า ไม่ลุกลน เร่ืองที่ใช้แสดงมี ๓ เร่ือง คือ อเิ หนา รามเกยี รติ์ และอุณรุท

ละครใน เรื่อง อิเหนา ตอน บุษบาชมศาล

๑.๒ ละครราแบบปรับปรุง ๑.๑.๒ ละครดกึ ดาบรรพ์ เกดิ ขนึ้ ในสมัยรัชกาลท่ี ๕ นาแบบอย่างมาจากละคร โอเปร่า (Opera) ของยุโรป โดยไดค้ ดิ การแสดงในรูปแบบ คอนเสริ ต์ โดยเนือ้ เร่ืองตดั ตอนมาจากวรรณคดไี ทย ลักษณะ การแสดงละครดกึ ดาบรรพ์ คอื ผู้แสดงร้องและราเอง ไม่มกี าร บรรยายเนือ้ ร้อง ผู้ชมตอ้ งตดิ ตามฟังจากการร้องและบทเจรจา ของผู้แสดง

ละครดึกดาบรรพ์ เรื่อง คาวี ตอน หึง

๑.๒.๒ ละครพันทาง เกดิ หลังละครดกึ ดาบรรพ์ เป็ นละครราแบบละครนอกผสมละครใน มศี ลิ ปะของชาตติ า่ ง ๆ เข้ามาปะปนตามท้องเร่ือง ทงั้ ศลิ ปะการร้อง การรา และการแต่งกาย ผสมกับศลิ ปะไทย โดยยดึ ทา่ ราไทยเป็ นหลัก นิยมแสดง เรื่องทเี่ กย่ี วกับตา่ งชาติ เช่น พระอภัยมณี ขุนช้างขุนแผน พระลอ ราชาธริ าช สามก๊ก พญาน้อย ฯลฯ จงึ มลี ลี าของต่างภาษาตามท้องเรื่อง

ละครพนั ทาง เรื่อง ราชาธิราช - ตอน สมิงพระรามรบกามณี

๑.๒.๓.ละครเสภา มลี ักษณะการแสดงคล้ายละครนอก เป็ นละครทดี่ าเนินเรอ่ื งด้วยการรา ประกอบบทร้องและบทขับเสภา มเี คร่ืองประกอบจังหวะพเิ ศษคอื “ กรับเสภา ” รวมทงั้ เพลงร้องนา ทานองดนตรี และการแตง่ กายของตวั ละครแตม่ ขี ้อบังคับ อยอู่ ยา่ งหน่ึงคอื ตอ้ งมขี ับเสภาแทรกอย่ดู ้วยจงึ จะเป็ นละครเสภา เร่ืองทน่ี ิยม แสดง มักจะนามาจากนิทานพนื้ บา้ น เช่น เร่ืองขุนช้างขุนแผน ไกรทอง หรือ เร่ืองจากบทพระราชนิพนธใ์ นรัชกาลที่ ๖ เช่น เร่ืองพญาราชวังสัน สามัคคเี สวก

การแสดงละครเสภา เรือ่ งขุนชา้ งขนุ แผน ชดุ ขนุ แผนขึน้ เรือนขนุ ชา้ ง