time and period in history

1

คาศัพท์ท่เี ก่ียวข้องกับการเวลา • วนั เดือน ปี ช่ัวโมง • ยุค : ระยะเวลายาวนานนับหม่ืนปี แสนปี เช่น Prehistoric Age, Stone Age • สมัย : ระยะเวลาสัน้ กว่ายุคแต่กินเวลานับร้อยปี เช่น สมัยพุทธกาล (The early life of Buddha) • รัชสมัย : ช่วงเวลาการครองราชย์ของกษัตริย์พระองค์ /ราชวงศ์ • ศตวรรษ : ช่วงเวลาร้อยปี (1-100) เช่น พุทธศตวรรษท่ี 20 = พ.ศ.1901- 2000 • ทศวรรษ: ช่วงเวลาสบิ ปี (0-9) เช่น ทศวรรษท่ี 1960 = ค.ศ.1960-1969 2

ศาสนศกั ราช (ศกั ราชทางศาสนา) • 1) พุทธศักราช (พ.ศ.) : เร่ิมใช้ในปี ท่พี ระพทุ ธเจ้าปรินิพพาน เป็ น พ.ศ.1 (ไทยนับ พ.ศ.1 เม่ือพระพุทธเจ้าปรินิพพานไปแล้ว 1 ปี ) เร่ิมใช้อย่างเป็ นทางการในสมัย ร.6 3

• 2) คริสต์ศกั ราช (ค.ศ.) : เร่ิมใช้ในปี ท่พี ระเยซปู ระสูตเิ ป็ น ค.ศ.1 (A.D.= ANNO DOMINI) เลขสาคญั 543 • 3) ฮจิ เราะห์ศักราช (ฮ.ศ.) : Hegira แปลว่าอพยพเร่ิมใช้ในปี ท่ี พระนบีมูฮัมหมัดอพยพออกจากเมืองเมกะไปท่เี มืองเมดนิ า (ยัท ริบ) เลขสาคัญ 1122 4

เพ่มิ เตมิ • การนับ ค.ศ. มีความสมั พนั ธ์ กบั ศกั ราชโรมนั (AUC : AB URBIS CONDITA) แปลว่า นับตงั้ แต่การตงั้ กรุงโรม – รอบปี ของโรม เร่ิมวนั ท่ี 1 มกราคม – รอบปี ของ คริสต์ เร่ิมวนั ท่ี 25 ธันวาคม (คริสต์มาส) 5

รัชศกั ราช • 1) มหาศักราช (ม.ศ.) : ศักราชของพระเจ้ากนิษกะ กษัตริย์แห่ง กุษาณะ( คนั ธาระ แคชเมียร์ สนิ ธุ และมธั ยประเทศ ปัจจบุ นั คือ อิหร่าน ปากีสถาน เตริ ์กเมนิสถาน บางสว่ นของอนิ เดยี ) แพร่หลายมายงั เอเชีย ตะวนั ออกเฉียงใต้ เลขสาคัญ 621 6

• 2.จุลศกั ราช (จ.ศ.) : เป็นศกั ราชของพระเจ้าสรุ ิยวิกรมแหง่ ศรี เกษตร(พระเจ้าอนรุ ุทธ/พระเจ้าอโนรธา แหง่ พกุ าม) (ไทยนิยม ใช้ตงั้ แตส่ มยั อยธุ ยา-รัตนโกสนิ ทร์ตอนต้น สมยั ร.5) เลข สาคญั 1181 Shwezigon Pagoda 7

• ปี จลุ ศกั ราชที่ลงท้ายเลข 1 เรียก \"เอกศก\" • ปี จลุ ศกั ราชที่ลงท้ายเลข 2 เรียก \"โทศก\" • ปี จลุ ศกั ราชที่ลงท้ายเลข 3 เรียก \"ตรีศก\" • ปี จลุ ศกั ราชที่ลงท้ายเลข 4 เรียก \"จตั วาศก\" • ปี จลุ ศกั ราชท่ีลงท้ายเลข 5 เรียก \"เบญจศก\" • ปี จลุ ศกั ราชที่ลงท้ายเลข 6 เรียก \"ฉศก\" • ปี จลุ ศกั ราชที่ลงท้ายเลข 7 เรียก \"สปั ตศก\" • ปี จลุ ศกั ราชท่ีลงท้ายเลข 8 เรียก \"อฐั ศก\" • ปี จลุ ศกั ราชท่ีลงท้ายเลข 9 เรียก \"นพศก\" • ปี จลุ ศกั ราชท่ีลงท้ายเลข 0 เรียก \"สมั ฤทธิศก\" 8

• นอกจากนัน้ การใช้จุลศักราชยังนิยมระบุปี นักษัตรกับกับ จุลศกั ราชและการเรียกศกไว้ด้วย เช่น หนังสือสัญญาท่ี สยามทากบั องั กฤษ สมัยรัชกาลท่ี 5 ระบุ วันพุธเดอื นย่ี แรม 12 คา่ ปี ระกา เบญจศก จ.ศ. 1235 9

• 3. รัตนโกสนิ ทรศก (ร.ศ.) : เป็นศกั ราชท่ี ร.5 โปรดเกล้าฯ ให้ ใช้แทน จ.ศ. โดยเริ่มนบั จากการตงั้ กรุงรัตนโกสินทร เลข สาคัญ 2324 10

เกณฑ์การเทยี บศักราชจากพุทธศกั ราชเป็ นศักราชอ่นื เกณฑ์การเทยี บศกั ราช ตวั อย่าง ปี พ.ศ. – 543 = ค.ศ. ปี พ.ศ.2554 – 543 = ค.ศ.2011 ปี พ.ศ. – 621= ม.ศ. ปี พ.ศ. 2554– 621= ม.ศ. 1933 ปี พ.ศ. – 1112 = ฮ.ศ. ปี พ.ศ. 2554 – 1112 = ฮ.ศ.1432 ปี พ.ศ. – 1181 = จ.ศ. ปี พ.ศ. 2554 – 1181 = จ.ศ.1373 ปี พ.ศ. – 2324 = ร.ศ. ปี พ.ศ. 2554 – 2324 = ร.ศ.230 11

เกณฑ์การเทยี บศักราชจากศักราชอ่นื เป็ นพุทธศักราช เกณฑ์การเทยี บศักราช ตัวอย่าง ปี ค.ศ. + 543 = พ.ศ. ปี ค.ศ.2011 + 543 = พ.ศ.2554 ปี ม.ศ. + 621= พ.ศ. ปี ม.ศ. 1933+ 621= พ.ศ. 2554 ปี ฮ.ศ. + 1112 = พ.ศ. ปี ฮ.ศ. 1432 + 1112 = พ.ศ. 2554 ปี จ.ศ. + 1181 = พ.ศ. ปี จ.ศ. 1373 + 1181 = พ.ศ. 2554 ปี ร.ศ. + 2324 = พ.ศ. ปี ร.ศ. 230 + 2324 = พ.ศ. 2554 12

การแบง่ ยคุ สมยั ทางประวตั ศิ าสตร์ เกณฑ์การแบ่งยุคสมัยทางประวัตศิ าสตร์ • 1. แบ่งตามลักษณะการดารงชีวิตของมนุษย์ เป็ น 4 ยุค 1.1 ยุคก่อนเกษตรกรรม (ยุคล่าสัตว์) : 500,000-8,000ปี มาแล้ว มนุษย์ ยงั เร่ร่อน 1.2 ยุคเกษตรกรรม : มนุษย์เร่ิมตัง้ ถ่นิ สร้างบ้านเมือง 1.3 ยุคอุตสาหกรรม : พุทธศตวรรษท่ี 20-23/คริสต์ศตวรรษท่ี 14-17 (สมัย Renaissance) 1.4 ยุคข้อมูลข่าวสาร (Information Age) : /โลกาภวิ ัตน์ (Globalization)/ยุคคอมพวิ เตอร์ ดาวเทียม การส่ือสารไร้สาย 13

• 2 .แบ่งตามการส่ือสารของมนุษย์ • 2.1 สมยั ก่อนประวัตศิ าสตร์ (Prehistory) : มนุษย์มีแต่ภาษา พูด ยงั ไม่ประดษิ ฐ์ตวั อักษรขึน้ ใช้ • 2.2 สมยั ประวัตศิ าสตร์ (History) : ประดษิ ฐ์ตวั อักษรขึน้ ใช้เพ่อื ส่ือสารในสังคม 14

การแบง่ ยคุ สมยั ของประวตั ิศาสตร์ไทย • ยุคก่อนประวัตศิ าสตร์ไทย • 1.สมัยหนิ • 1.1 สมยั หนิ เก่า (500,000-10,000 ปี มาแล้ว) • 1.2 สมยั หนิ ใหม่ (6,000-4,000 ปี มาแล้ว) • 2. สมัยโลหะ • 2.1 สมัยสาริด (3,500-2,500 ปี มาแล้ว) • 2.2 สมัยเหล็ก (2,500-1,200 ปี มาแล้ว) 15

สมยั หินเก่า อาวุธโบราณ อ.ไทรโยค จ.กาญจนบรุ ี โลงศพ ถา้ ผีแมน จ.แม่ฮ่องสอน 16

สมยั หินใหม่ ภพู ระบาท อ.บ้านผือ จ.อุดรธานี ผาแต้ม อ.โขลงเจยี ม จ.อุบลราชธานี 17

สมยั โลหะ บ้านดอนตาเพชร อ.พนมทวน จ.กาญจนบุรี บ้านเชียง อ.หนองหาน จ.อุดรธานี 18

• ยุคประวัตศิ าสตร์ ไทย • 1.แบ่งตามเกณฑ์ของโลกตะวันออก(อาณาจักร/ราชธานีเป็ น ศูนย์กลาง): สมัยก่อนสุโขทยั สมยั สุโขทยั สมัยอยุธยา สมยั ธนบุรี สมัยรัตนโกสินทร์ หรือแบ่งตามราชวงศ์หรือรัชกาล • 2.แบ่งตามเกณฑ์ของโลกตะวันตก(สภาพทางการเมือง/เศรษฐกจิ / สังคม) • 2.1 สมยั โบราณ (ก่อนสุโขทยั ถงึ รัตนโกสินทรตอนต้น) • 2.2 สมยั ใหม่ หรือ สมัยปรับปรุงประเทศ (ร.4-ร.7/2475) • 2.3 สมัยปัจจุบนั • จบ 19

บรรณานุกรม • กระทรวงศกึ ษาธิการ. 2553. หนังสือเรียนรายวชิ าพนื้ ฐาน ประวัตศิ าสตร์ เล่ม 1 (ประวัตศิ าสตร์ไทย ชัน้ มัธยมศกึ ษา 4-6) . กรุงเทพฯ : สกสค. ลาดพร้ าว • ศริ ิพร ดาบเพชรและคณะ. ม.ป.ป. ประวัตศิ าสตร์ ม.4-6. กรุงเทพฯ: อกั ษรเจริญ ทศั น์ อจท.จากดั . 20