มี¼ักอะไรบา้ งในแปลง¼ักไม่ใช้ดนิ ¼กั ไทยâ๕ดยชเ©นลดิ ีย่ ใชó้เวðลาวเันกบç เกี่ยว ¼ักดีต่อรา่ งกาย อย่างไรบ้างนะ ข้นึ ©า่ ย¼กั บงุ้ ¼กั âขมแดง ขอ้ ดีของ¼กั ไทย ข้ึนสงา่ภยา พเกอบ็ากไดาศ้ไวไ ดท้ดนี ต่อกวางตงุ้ ¼ักกาดขาว ¼กั สลดั ö ชนดิ ใชเ้ วลาเกçบเกย่ี ว ô๕ วนั ข้อดีของ¼กั สลัดคือ กรีนâอค เรดâอค ¼กั กาดคอส ขายได้ราคาด ี แตเ่ มลด็ ¼ักกาดหอมราคาสูง ใช้เวลากวา่ จะเกย่ี ว ได้นานกวา่ ผักไทย บัตเตอร์เÎด เรดâครอล ไอ¿ซล์เเบลิรย์ก์ เห็นมั้ยเด็กๆ ปลูกผักโดยไม่ใช้ดินท�าง่าย แถมยังได้ผักท่ีปลอดภัยได้มาตรฐาน และช่วยส่งเสริมรายไดช้ ุมชมดว้ ยศาสตร์พระราชาตามหลัก “ความพอเพียง”โครงการปลูกพชื โดยไมใ ชดิน มูลนธิ ิชัยพัฒนา ๔๙การเดินทาง หม ู่ 1๔ ต.บา้ นพระ อ.เมือง จ.ปราจนี บรุ ี ๐ ๓7๔7 1๖๐๖ โครงการปลกู พืชไรด้ นิ มูลนธิ ชิ ัยพฒั นาฯ
เทขี่ยอวงอพ่ารงะเรกาçบชนา �้า อันเนâคือ่ รง¨งม.กปาา¨รราาห¨ก้วีนพยบรâะรุสรี มางชดา� ริ พระราชาปราชÞแ์ หง่ นา�้ แตเ่ ดมิ จงั หวดั ปราจนี บรุ เี ปน็ จงั หวดั เดยี วในเขตภาคตะวนั ออกท่ีไม่มีเข่ือนหรืออ่างเก็บน้�าประจ�าจังหวัด ท�าให้มีปัญหาอุทกภัย ชาวบา้ นตอ้ งเจอกับปัญหาตา่ งๆ ทั้งน�้าท่วม นา�้ แล้ง น้�าเค็มรกุ ล้า� และน�้าเน่าเสีย พระราชาทรงเห็นความส�าคัญของการพัฒนาน�้า เพราะน้�าคือปัจจัยส�าคัญในการด�ารงชีวิต จึงให้เดกç æ รมู้ ้ยั พฒั นาเขตพนื้ ทรี่ าบเชงิ เขา ต.แก่งดินสอ อ.นาด ีที่นม่ี ออี ะีกไรช่ือวา่ จ.ปราจีนบุรี จัดท�าอ่างเก็บน�้าห้วยโสมงฯ เป็น โครงการเอนกประสงคข์ นาดใหญ ่ เพอ่ื แกไ้ ขปญั หา น�้าให้ชาวบ้านเพาะปลูกได้ และมีน้�ากิน อ่างเก็บน�้านฤบดินทรจินดา น�า้ ใช้ได้ตลอดปแปลว่า อ่างเก็บน�้าที่สร้างขึ้นด้วยตามพระราชด�าริในพระบาท๕๐ สมเดจ็ พระเจ้าอยู่หวั
“อคา่อื งอเะกไบçรนนะ้า� ” อ่างเก็บน้�า คือทะเลสาบที่ มนุษย์สร้างขึ้น เพื่อเก็บน้�าไว้ใช้ ประโยชนต์ า่ งๆ สรา้ งจากคอนกรตี ด นิ หิน ให้เป็นเขื่อนที่แขง็ แรง ๕1
เชมาวือ่ บแา้กนป้ แ˜Þลหะเากนษา้� ตไดร้ กรกçยิ้มได้ ชว่ งเดอื นธนั วาคม-เดอื นเมษายน เกษตรทา� นาไมไ่ ดเ้ พราะฝนทงิ้ ชว่ ง แหง้ แลง้ ชาวบ้านก็ปลูกพืชผักสวนครัวไว้กินเองไมไ่ ด้ นา�้ กินน้า� ใชก้ ข็ าดแคลน เมอ่ื มแี หล่งเกบ็ กกั น้า� ขนาดใหญ ่ ปัญหาขาดแคลนน้า� กห็ มดไปขมอีอปงะอรไา่ะรงâบยเกา้ ชงçบนนน์ ะ�้า เพื่อการชลประทานพ้ืนที่เกษตรกรรม จ�านวน 111,๓๐๐ ไร่ ในเขตอ�าเภอนาด ี อา� เภอกบินทร์บุรี เปนแนวปองกันการบุกรุกทําลายพ้ืนปาไม อ่างเก็บน้�าเป็นแนวกันชนหรือแนวปองกันการ บุกรุกท�าลายพื้นป่าไม้ ในเขตอุทยานแห่งชาติ ทบั ลานและอทุ ยานแห่งชาติปางสดี า รักษาระบบนิเวศผลักดันนํ้าเค็มและน้ําเนาเสียในแมน า้ํ ปราจนี บรุ แี ละแมน าํ้ บางปะกง ซง่ึ เปน็ แหลง่นา้� สนบั สนนุ การพฒั นาอตุ สาหกรรมในบรเิ วณพนื้ ที่ชายฝังทะเลตะวันออกและพนื้ ท่ีใกล้เคียง ปลูกป่าเพ่ิมเติมกวา่ ๑ หมื่นไร่ เจ้าหญิงนักพัฒนา มีพระราชด�าริ ให้ฟนฟูสภาพป่าและ พัฒนาอาชีพ ในพนื้ ที่การกอ่ สรา้ งโครงการท่ีอยใู่ นเขตพ้นื ท่ปี ่า โดย กรมชลประทานได้มีการปลกู ปา่ เพ่ิมเตมิ กว่า 1 หมื่นไร่๕2
เพ่ือบรรเทาอุทกภัย เพม่ิ ความชมุ ชน้ื ในพน้ื ทป่ี า ในพ้ืนทีล่ มุ่ น�า้ ปราจนี บุรี ท�าให้โอกาสการเกิดไฟไหม้ป่า เปนสถานท่ีทองเท่ียวแหงใหม ลดลงดว้ ยเปน็ พนื้ ทเี่ ชงิ เขาสวยงาม มองเหน็ววิ ภูเขา ในป พ.ศ. 2๕๖1 จะกลายเป็นสถานที่ท่องเท่ียวแห่งใหม่ของจังหวัดปราจีนบรุ ี โครงการห้วยโสมงจึงถือก�าเนิดขึ้น เพ่ือจัดเก็บน�้าท่ีมีอย่มู าใชใ้ ห้เกดิ ประโยชนไ์ ด้สงู สุด ใหป้ ระชาชนไดม้ ีนา�้ ไวใ้ ช ้เป็นการพฒั นาและอนรุ ักษค์ วบคู่กนั ไปอยา่ งสมดลุโครงการหวยโสมง อนั เนือ่ งมาจากพระราชดาํ ริ การเดินทาง 177 ม.8 บ.แก่งยาว ต.แก่งดนิ สอ อ.นาดี จ.ปราจนี บรุ ี ๐ ๓7๖2 ๙281, ๐8 828๙ 12๙๙, ๐ ๓72๔ ๔๙๕7 ๕๓ huaisamong
âรสงอเรนีวยิ¶น¨ีช.ีสกวิรตาะคสแนรกกว้กบั สควิวาิทยย์ คนกบั ควายเปนš เพอื่ นกัน สมัยก่อนคนไทยเล้ียงควาย ใช้ควายช่วย กาสรกสวิ ิทย์ ท�านา แต่เมื่อยุคสมัยผ่านไปการท�านาโดยใช้ แปลว่าอะไรนะ ควายลดนอ้ ยลง และคอ่ ยๆ หายไป กาสร = ควาย เจ้าฟาหญิงนักพัฒนา จึงมีพระราชด�าริ กสิวิทย์ = ศาสตรแ์ หง่ การ ให้อนุรักษ์ควายไทยและภูมิปัญญาน้ีไว้ โดย ทา� กสิกรรม ให้มูลนิธิชัยพัฒนาสร้างโรงเรียนกาสรกสิวิทย์ กาสรกสิวิทย ์ = ศาสตร์การเรียน ขึ้นเพอื่ เป็นโรงเรยี นฝกควาย เป็นศนู ยอ์ นรุ ักษ์ รู้ในเรื่องการท�ากสิกรรมที่ใช้ และพัฒนาควายไทย และให้ความรู้เร่ือง ควายท�าเกษตรกรรม เป็นชื่อ วิถีชีวิตแบบพื้นบ้านด้วยวิถีพอเพียงตามแนว พระราชทานจากสมเดจ็ พระเทพ- พระราชดา� ริของพระราชา รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราช- กุมารี เจ้าฟาหญิงนักพัฒนา๕๔
๕๕
ควายครูใ¨ดี มีท่ีนที่ ี่เดียว ควายครู คอื ควายท่ีสอนท้ังคนท้ังควาย ซึ่งควายทรงเลี้ยงในสมเดç¨พระเทพรัตนราชสุดาÏ มีท้ังหมด ó๑ ตวั คณุ เ¼อื กหรือคณุ ตะเภาทอง คอื ควายเ¼ือกทรงเลย้ี ง ตวั ¼ู้ กินหÞา้ เก่ง เปšนมติ ร ¨งึ เปšนควาย ท่ี¶ูกเดçกæ ขี่ มากท่ีสุด๕๖
วเสิ¶้นีคทนากงบัเรคียวนารยู้ บมนีอพะืน้ไรทใหี่ ๑้เร๑ียðนรไรูบ้ ่ ้าóง งไปานส�า๘รว๑¨กตันารเ¶างอวะาบอ่ ¨กาา กซขชี้ีวคภวาาพย¶ทไึงา� ดลไล้ มอ่ะบย้าน?น�า้ บา้ นลอยน้�า คอกควาย บา้ นของเจา้ ทยุ นา่ อยู่มาก ลองดูสิมีทงุ่ กวา้ ง บ่อน�า้ และปลักโคลนให้ลงไปนอนแช่ ไดส้ บายตามใจพี่ทยุ ๕7
ร้านกาแ¿ควายคะนองเดินกันจนเพลินแล้ว ก็มาแวะกินกาแฟที่ร้านกาแฟควายคะนอง และให้อาหารปลาได้ที่จดุ นเี้ ลย สระมะรุมล้อมรัก วา้ ว…บ่อเล้ยี งปลาใหญ่มาก รอบๆ ยงั มี แปลงผกั สมนุ ไพร และแปลงหญ้าแฝกด้วย นทิ รรÈการ เครื่องมือการท�านา ก่อนจะลงแปลงนา มารู้จักเคร่ืองมือ และอปุ กรณใ์ นการทา� นาตามภมู ปิ ญั ญา ชาวบ้านกันก่อน แปลงนา¨�าลอง มที ้ัง นาโยน นาด�า นาหว่าน เดก็ ๆ อยากลองไถนาดไู หมนา้ บา้ นดิน บา้ นดนิ จากภูมปิ ญั ญาท้องถ่นิ ที่น่ี ท�างา่ ยมากๆ มใี ห้ลองท�าจรงิ ๆ ดว้ ยนะ แทชชป่า�อไลบมกั นค¨อวังานนยะ เพราะควายมีต่อมเหง่ือตามผิวหนงั นอ้ ย จึง ข้ีร้อนมาก การแช่ปลักจะช่วยปรับอุณหภูมิ รา่ งกายให้ควายรูส้ กึ สบายและผ่อนคลาย ๕8
คณุ สมบตั ทิ ี่ควายครูต้องมี ● มสี ุขภาพแข็งแรง คลอ่ งแคล่ว ● เรยี นรไู้ ด้เร็ว เข้าใจค�าสัง่ ไดเ้ ปน็ อย่างด ี ● มีบคุ ลิกของความเป็นหัวหนา้ ฝงู ● นสิ ัยเปน็ มิตร เปน็ แบบอยา่ ง ให้นกั เรยี นควายได้ เคลçดลับ½ƒกควายใหเ้ ก่ง ● ตอ้ งมอี าย ุ 2 ปข น้ึ ไป เปน็ ชว่ งอายุ ท่ีฝก ง่าย เชื่อฟังค�าสัง่ ไดด้ ี ไม่ด้ือ ● ชาวนาต้องมีทักษะการใช้เชือก เชือกเป็นตัวบังคับทิศทางการเดินของ ควาย ซ่ึงขน้ึ อยกู่ ับการฝก และความคุ้น เคยของคนฝก กบั ควาย ●อายกุ ารทา� งานของควายคอื 1๕ ป ควายมอี ายุขัยเฉล่ยี ประมาณ 2๕ ป แต่ ถ้าควายที่แข็งแรง มีสุขภาพท่ีดี อาจ อายยุ นื ได้ถงึ ๔๐ ป๕๙
คสนนกุกเับรคียวนารยรู้ ่วมกัน ทุกวนั ที่ 1-1๐ ของทุกเดือน เกษตรกรจะพาควายของตวั เอง มาเขา้ เรยี นหลกั สูตรฝกควายไถนา มอี ะไรใหเ้ รยี นรู้บ้างนะ๑.เทคนคิ สรา้ งความคนุ้ เคยกบั ควายผ่านการดมกล่ิน พาไปกนิ หญา้ ฝก ใชภ้ าษา บงั คบั เชอื ก เดกç æ ร้ไู หม อาบน้�าใหบ้ อ่ ยๆ ออกคา� สงั่ เจ้าทุย ใช้ควายไ¶นา ò.ลงแปลง½ƒก มแี ปลงฝก ไถดะ ไถแปร ดียงั ไง ไถคราด ตีลกู ทบุ และหมกั ดนิ • ทนแดด ทนฝนเป็นท่ีสุด • แข็งแรง คล่องตัว เพราะขา ó.เรียนรู้ภูมิป˜ÞÞาไทย ได้ลองใช้ ทง้ั ส่ีขา้ งรับน้า� หนกั ไดด้ ี เดินได้ดี อปุ กรณ์ในการทา� นาแบบดงั้ เดิม ในโคลนและนาที่ขรขุ ระ • ข้ีควายท�าเป็นปุยมาใช้ใน ô.ทา� บอ่ กา ซชีวภาพ¨ากขี้ควาย สา� หรบั การเกษตรไดต้ อ่ • ประหยัดตน้ ทุนระยะยาว๖๐ใชใ้ นครวั เรอื นเพอื่ ลดการใชไ้ ฟฟา และนา�้ มนั
รู¨้ ักปราชÞ์ ให้มากขึ้น ๖1 ปราชญ ์ คอื คนท่มี ีความรู้ความเชี่ยวชาญ ซึ่งมาจากการสอบคัดเลอื กชาวนาผชู้ า� นาญทวั่ ประเทศ เกษตรกรท่ีมาเรียน จะต้องเป็นสมาชิกธนาคารโค-กระบอื อยู่แล้ว เมื่อจบหลกั สูตรเรียน 1๐ วนั แล้ว ก็จะมีควายเปน็ ของตวั เอง
เดçกæ ร้¨ู ัก พ่ีควายปลกั ดีแคไ่ หนนะ ? เดçกæ ช่วยเตมิ บา้ นและสภาพแวดลอ้ ม ที่ควายปลักชอบหน่อย๖2
ชอบทน�าอไนม©แชัน่ป¶ลงึ กั ? ชาวนาเล้ียง©นั ไว้ ทา� อะไรไดบ้ า้ งนะ ? …..............… …............….©ทันี่ ไชหอนบอ?ยู่ ©อนัะไชรอนบะก?ิน เพอื่ นซข้ี อง©นั คอื ใคร ?…............…. …............…. .............…. ควายปลกั (Swamp buffalo)โรงเรยี นกาสรกสิวิทย การเดนิ ทาง ๙๙๙ ต.ศาลาล�าดวน อ.เมือง จ.สระแกว้ ผู้สนใจเขา้ เทีย่ วชมสอบถามขอ้ มูลเพิ่มเตมิ ไดท้ ี่ ๖๓ ๐8 828๙ 12๙๙, ๐ ๓72๔ ๔๙๕7 www.kasorn.com
เพลนิ เรียนรู้âครงการพั²นาอพันนื้ เนท่อื ่ีรงอมบ¨าว¨.ชดั าลÞกบพาุรณรี ะสรังาวชรดา�ารราิ มวรมหาวิหาร พระราชา เห็นว่าการจะพัฒนาให้ทุกคนได้ประโยชน์อย่างย่ังยืน เกื้อกลู กนั ได้ จะตอ้ งพฒั นาแบบองคร์ วม ยอ้ นไปเมอ่ื ป พ.ศ. 2๕2๕ พระราชาเสด็จมาที่วัดญาณสังวรารามฯ จึงมีพระราชด�าริให้มีการ พฒั นาทด่ี นิ บรเิ วณตดิ ตอ่ กบั วดั ญาณสงั วรารามฯ โดยมหี ลายหนว่ ยงาน รว่ มกนั ดแู ล เพอ่ื ใหเ้ ปน็ แหลง่ อนรุ กั ษป์ า่ ไม ้ มวี นอทุ ยาน และพฒั นาการ เกษตรท�าให้ประชาชนในพ้ืนทมี่ ีอาชีพและมีคุณภาพชีวติ ท่ีดขี ึน้ ๖๔
พนื้ ทเมกด่ีรบัีปกç อใรæบคะวรâรยดับูไ้ ชหÞา้ นงเมาก์ ณษÏตรนกกั รทว ดัปอ่ปร ง่าะสเ โนทอยับนช่ียสนรุ วกนัท์ ษนุาเท์งกปดรจิน็ า้พักทนยร่ีพการาักกมรผรทเธ่อการนษงรพหตมทุรยชกอ่ธารตศนรใิาใมหจสขม้ขนออสีางงภชปาารพวะบเปชา้ น็านชสในนวนทพ๖ป่ัวนื้ ไา่๕ทป่ี
รเพอลบินวรดั ้ทู Þี่âาคณรÏงการพั²นาพนื้ ที่ พื้นที่รอบวัดญาณสังวรารามวรมหาวิหาร ในพ้ืนท่ีประมาณ 2,๕๐๐ ไร ่ พัฒนาดว้ ยหลักบวร หรือ “บ้าน วัด และโรงเรยี น” วดัทคเใด่ีวกนัดกçลไบæป้æ้าทงเบา�คกอ้ายนั นะไนไปไรหะมท�าไมต้องรวม “บา้ น วัด âรงเรียน” ไว้ดว้ ยกนั นะ แตไ่ หนแต่ไรมา วัดเป็นศนู ย์กลางเชื่อมคนในชุมชนไว้ด้วยกัน การพัฒนา ๓ สิ่งน้ี คอื บา้ น วดั โรงเรยี น ไปพร้อมๆ กนั ก็จะทา� ให้บา้ นเมอื งที่เราอยู่มัน่ คง คนมีความสามัคค ีร่วมกนั ทา� ส่งิ ดๆี มากข้นึ๖๖
เนื้อทราย ละอง-ละมัง่ และหมีควายเปนš สตั ว์ป่าประเภทไหน ใครร้บู า้ ง ?เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาชีâอน เป็นพ้ืนท่ีฟนฟูสภาพป่า และปล่อยสัตว์ป่าคืนสู่ธรรมชาต ิ ทา� ใหม้ ีสัตวป์ ่าเพ่มิ ขึ้น หมดปัญหา ส¶านีเพาะเลี้ยงสัตว์ป่าการบุกรุกพ้ืนทีป่ ่า บางละมุง มีพื้นที่รวม ๔8๐ ไร่ เพ่ือเพาะเลี้ยงสตั ว์ปา่ ให้ความรดู้ า้ นงานแปลงสาธิตพืชเÈรษ°กิ¨ การ การขยายพนั ธุแ์ ละการอนุบาลอยใู่ นพนื้ ท่ีส่วนพระองค ์ จา� นวน ๔๕ ไร ่ ในวัดญาณสังวรารามฯ ซ่ึงมีรวบรวมพันธุ์พืช งานปÈุสัตว์ ส่งเสริมการเลี้ยงท่ีดีเพ่ือผลิตและขยายพันธุ์ไปสู่เกษตรกรใน โคเนอ้ื โดยการผสมเทียม และจัดต้ังกลุ่มบรเิ วณใกล้เคยี ง เกษตรกรเล้ยี งโคเน้ืออ�าเภอสตั หบีสตั ว์ปา่ มีกช่ี นดิ นะสตั ว์เลี้ยงลกู ด้วยนม สัตวป์ ก‚ สัตวเ์ ลื้อยคลาน ๖7
ใทนอ่ วงดั Þöาâณซนสงั วรารามวรมหาวิหารวดั ÞาณÏ เปšนพระอารามหลวงชน้ั เอก ชนดิ วรมหาวิหาร มพี ้นื ที่ทั้งหมด óöö ไร่ ò งาน ๑๑ ตารางวา มาเดินเที่ยวไปดว้ ยกันเ¶อะ อริยาคาร หรือพิพิธภัณฑ์ พระอโุ บสถ หรอื วหิ ารพระศรอี รยิ เมตไตรย อรยิ สงฆ ์ เปด ใหเ้ ขา้ ชมไดท้ กุ วนั เปน็ อาคารคอนกรตี เสริมเหล็ก 2 ช้ัน ซ่ึงพระโดยไมเ่ สียค่าใช้จา่ ย ราชา (รชั กาลท ี่ ๙) ทรงเปน็ ผตู้ ดั หวายลกู นมิ ติ พระอุโบสถ และบรรจพุ ระบรมสารรี กิ ธาตุ เดกç æ ร้ไู หม วัดนส้ี า� คัÞอยา่ งไร กับพระราชา วดั ญาณสังวรารามฯ คณะผูส้ รา้ งวัดไดพ้ รอ้ มใจกันสร้าง ขึน้ เพือ่ ถวายแดพ่ ระราชา เนอ่ื งในวโรกาสพระราชพธิ ี เฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๕ รอบ เขาชี¨รรย์ พระพุทธรูปแกะสลักบนหนา้ ผาหนิ ปนู ทใี่ หญ่ทส่ี ุดใน เป็นจดุ เที่ยวชมอย่ใู กลๆ้ วัดญาณฯ น่เี อง๖8
พระบรมธาตเุ จดยี ม หาจกั รพี พิ ฒั น เปน็ พระเจดยี ์ขนาดใหญส่ ีขาวสะดุดตา ชนั้ ลา่ งเป็นห้องโถงใหญ่ ส่วนช้ันสองเป็นที่ประดิษฐานพระเจดีย์ทอง บรรจุพระบรมสารรี กิ ธาตุ พระเจดยี พทุ ธคยาจําลอง เป็น 1 อเนกกุศลศาลาหรือวิหารเซยี น เป็นใน ๔ สถานทสี่ า� คัญทางพทุ ธศาสนา สิ่งก่อสร้างที่แสดงออกซึ่งความจงรักซ่ึงเป็นเจดีย์ที่จ�าลองมาจากเจดีย์ ภักดีและความกตัญูกตเวที ของชาวพทุ ธคยา ทรี่ ฐั พิหาร ประเทศอินเดีย ไทยเชื้อสายจีนท่ีอาศัยในประเทศไทย เกือบทุกชิ้นงานที่จัดแสดงไว้ที่น่ีข้ามน�้า ขา้ มทะเลมาจากเมืองจนี ศาลานานาชาติหรือศาลา นอก¨าก¨ะชว่ ยให้รา� ลกึ ¶ึงมังกรเลนนํ้า มีรูปมังกรเล่น พระพุทธÈาสนามากขนึ้ แลว้ ยังนา�้ เปน็ สญั ลกั ษณป์ ระจา� ศาลา เปนš ส¶านที่ท่องเท่ียวเรียนรู้ศาลามงั กรเลน่ น�า้ ทง้ั หมด ๖ ชาต ิ รวม 7 ศาลา ไดพ้ ร้อมกนั ท้ังครอบครัวโครงการพัฒนาพื้นท่รี อบวดั ญาณสังวรารามวรมหาวิหาร การเดินทางอันเนอ่ื งมาจากพระราชดําริ ต.หว้ ยใหญ่ อ.บางละมงุ จ.ชลบุรี ๖๙ ๐๓8 2๓7๙12 www.watyanasangvararam.com
7๐
ภาคเหนือตอนบน ภาคเหนอื ตอนลาง ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือตอนบนสรา งสรรคโดย สนบั สนุนโดย สรา งสรรคโดย สนับสนุนโดย สรางสรรคโดย สนับสนนุ โดย มูลนธิ ิชยั พฒั นา มูลนิธิชยั พฒั นา มูลนธิ ชิ ัยพัฒนา ภาคตะวนั ตก ภาคกลาง ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือตอนลา งสรางสรรคโดย สนับสนุนโดย สรางสรรคโดย สนับสนุนโดย สรา งสรรคโดย สนบั สนุนโดย มลู นธิ ชิ ยั พฒั นา มลู นิธิชัยพัฒนา มูลนธิ ชิ ยั พฒั นา ทอง ๙ แหลงเรียนรู พิพธิ ภณั ฑท่ีมีชีวติ เสนทางเรยี นรู “ตามรอยพระราชา” ทอง ๙ แหลง เรยี นรู พพิ ธิ ภัณฑทมี่ ีชวี ติ เสนทางเรียนรู “ตามรอยพระราชา” ภาคใตฝง ตะวันตก ภาคใตฝ งตะวนั ออก ภาคตะวนั ออกสรา งสรรคโดย สนบั สนุนโดย สรา งสรรคโดย สนบั สนนุ โดย สรา งสรรคโดย สนบั สนนุ โดย มลู นิธชิ ยั พฒั นา มูลนิธิชยั พัฒนา มลู นธิ ิชยั พฒั นา ทอง ๙ แหลงเรยี นรู พพิ ิธภณั ฑท่มี ีชวี ติ เสน ทางเรยี นรู “ตามรอยพระราชา” ทอง ๙ แหลงเรียนรู พพิ ิธภัณฑท ม่ี ีชีวติ เสน ทางเรยี นรู “ตามรอยพระราชา” ทอง ๙ แหลง เรียนรู พพิ ธิ ภณั ฑท ม่ี ชี ีวติ เสนทางเรียนรู “ตามรอยพระราชา” 71
พระราชา ไมไดม แี ตในนทิ าน ห“TนhงัeสKือiเnดgิน’sทJาoงตurาnมeใรyนอ”ยเดLพตeนิรaระrแnรยีขาinดอชมgานงตPพaแัวsรsหเpดะoง รrินกtาทาชราาเงรไยีปนรู สนุกรูสํานกั งานสง เสรมิ สงั คมแหง การเรียนรูและพฒั นาคณุ ภาพเยาวชน ๓88 อาคารเอส.พี. (อาคารเอ) ชั้น 1๓ ถนนพหลโยธิน สร้างสรรคโ์ ดย H(สสeค.a) rt สนกุ คิดแโทขรวศงพัสาทม ์ เ๐ส น2ใH๖น1 ๙eเข ต1a8พd1ญ1าไท กรงุ เทพฯ 1๐๔๐๐ สนุกทำเว็บไซต ์ www.qlf.or.th วเิ คราะห์เนื้อหา Hand นายเฉลมิ พร พงศธรี ะวรรณ ครูรเาตงวลัรสียมเมด็จตเจา้ัวฟไา ปมหเารจียักรนี ปรระู ใจหา� ปเ ต2๕็ม๕8อ่ิม ผศ.ดร.ธนั ยวชิ วเิ ชยี รพนั ธ หทกวัั หษนะค้าเโวคตารมงรคกิดายี รสวมริจ้าัยงใสจพรัฒไรคปน์แาสลเคะรนกอ่ื างกุรมคใือดิ หสวง่เิ เคเสตรรามิ ะ็มแหลท์ ะป่ี ระเมนิ ผบเลรตษิิตทังรานรียักโดลมยกู กถรุปามจําไกดดั ทกุ คำถามทส่ี งสยั เตรกยี ล่มุมบบริษนั ัท ทอาึกร์แทอลุกจี ค(รกั วลากู มเลปิร์นรนงิ่ะ ทกรุปบั ) ใจไวก นั ลมื พิมพ์ครัง้ ท ี่ 1 ธันวาคม 2๕๖๐ ณจ�านวแน พหิมลพ์ ง 1๐เร,๐๐ีย๐น เลรม่ ู พิพิธภัณฑท ่มี ีชวี ติ จากโครงการอันเนือ่ งมาจากพระราชดำริ พระราชา รัชกาลที่ ๙72
7๓
จัดพมิ พโดย สรา งสรรคโดย สนบั สนนุ โดย7๔ มูลนธิ ิชัยพฒั นา
Search
