พันธข์ุ ้าวที่ปลูก ชาวนาท่ีน่ีค้นหาพันธุ์ข้าวท่ีเหมาะจะปลูกในพ้ืนท่ี พันธุ์ข้าวที่ปลูกได้ผลดีที่สุดและปลกู มากทสี่ ดุ ไดแ้ ก่ ขา้ วพนั ธป์ุ ทมุ ธานี ๑ ทน่ี ยิ มปลกู มากทสี่ ดุ เพราะชาวบา้ นนยิ มกนิ ขา้ วพันธ์นุ ี้ ข้าวน่มุ และมีกลิ่นหอม มกี ารทดลองปลูกขา้ วพันธุอ์ ่นื ๆ ด้วย แต่ไมม่ ากเชน่ ขา้ วพนั ธ์สุ ังข์หยด ข้าวพันธุ์ไรซ์เบอรร์ ี่แล้วท่ีบา้ นของเรากนิ ขา้ วพันธ์อุ ะไรนะ เมื่อมีน้�ำอุดมสมบูรณ์ ชาวนาก็ท�ำนาได้อย่างครบวงจรลูกหลานช่วยกันสืบทอดภูมิปัญญาการท�ำนา ให้อยู่คู่กับเมืองไทยไปตลอดกาลสหกรณน์ ิคมอ่าวลึก จ�ำกดั การเดนิ ทาง เลขที่ ๖๒ หมทู่ ี่ ๓ ต.ครี วี ง อ.ปลายพระยา จ.กระบี่ โทร. ๐ ๗๕๖๘ ๕๗๑๒ 49 สหกรณน์ คิ มอา่ วลกึ จำ� กดั
แหล่งน�้ำจากพระราชาโครงการฝายคลองพระแทวพรอ้ มระบบสง่ นำ้�อันเนอื่ งมาจากพระราชด�ำริ จ.ภูเก็ต ฤดูแล้งชาวบ้านแห่งบ้านป่าครองชีพ ต.เทพกระษัตรี ขาดแคลนนํ้าอุปโภค บริโภคและทําการเกษตรทุกปี จึงขอ พระราชทานแหล่งน้�ำจากพระราชา เพื่อบรรเทาความเดือดร้อน พระราชา ใ จ ดี พ ร ะ ร า ช ท า น โ ค ร ง ก า ร ขุ ด ล อ ก แหลง่ น้�ำพร้อมปรับปรุงระบบสง่ น�้ำ สรา้ ง ฝายคลองพระแทว พัฒนาแหล่งน้�ำ ทง้ั ระบบครบวงจร เพอ่ื ชว่ ยเหลอื ชาวบา้ น มนี ้�ำกนิ น้�ำใช้อย่างพอเพียง50
51
โครงการพระราชดำ�รดิ า้ นนำ้ �แหง่ เดยี วในภเู กต็ ฝายคลองพระแทว กอ่ สรา้ งแลว้ เสรจ็ ในปี พ.ศ.๒๕๓๑ ตอ่ มาในปี พ.ศ. ๒๕๕๒ กรมชลประทานดำ� เนนิ การปรบั ปรงุ ซอ่ มแซมฝาย กอ่ สรา้ งบอ่ พกั นำ�้ พรอ้ มระบบทอ่ สง่ นำ้� เพอ่ื สง่ นำ้� ใหป้ ระชาชนใชใ้ นครวั เรือน และพัฒนาแหล่งนำ�้ แห่งนใ้ี ห้สง่ น้�ำกระจายสบู่ ้านเรอื นได้ครบวงจร แนวทอสงนำ้ ความยาวรวม ๔,๙๒๐ เมตร ฝายคลองพระแทว บอ พักนำ้ ขนาด ๕50๐0๐ ลบ.ม. บริเวณโรงเรียน บานปาครองชีพ จำนวน ๒2 แแหหงง สรางบอพักนำ้ ๑,๕๐๐ ลบ.ม. จำนวน ๑ แหง บรเิ วณใกลฝาย ขดุ ลอกสระน้ำ ฝายคลองพระแทว พรอมอาคารบงั คับน้ำ บริเวณโรงเรียนบานปา ครองชีพ จำนวน ๑ แหง52
ประโยชนข์ องฝายและระบบสง่ นำ้ �ครบวงจร • ส่งน้ำ� ช่วยเหลือชาวบา้ นหมูท่ ี่ ๙ จํานวน ๑๗๐ ครวั เรอื น ๙๐๐ คน พื้นที่ ๖๒๐ ไร่ ให้มนี ำ�้ ใชอ้ ยา่ งพอเพียง • สง่ นำ�้ ใหก้ ารประปาโรงเรยี นบา้ นปา่ ครองชพี ชว่ ยใหโ้ รงเรยี นมนี ำ้� สะอาดใชต้ ลอดทง้ั ปี • บรรเทาความเดือดร้อนจากการขาดแคลนน�้ำ ชาวบ้านมีน�้ำท�ำการเกษตร ไรน่ าอุดมสมบูรณ์ ฝาย คอื อะไร ฝายตา่ งจากอ่างเก็บนำ�้ อยา่ งไร ฝายต่างจากเข่ือนอย่างไร เขอ่ื น เดก็ ๆ ลองหาคำ� ตอบดูสิ ฝายอา งเกบ็ น้ำ แม้ในหมบู่ า้ นเล็กๆ พระราชากท็ รงมองเหน็ ความทกุ ขย์ ากของประชาชน ทรงช่วยเหลอืบรรเทาความเดือดร้อนด้วยการพัฒนาแหล่งน�้ำขนาดเล็กแห่งน้ี ให้มีน�้ำพอใช้ตลอดปี เม่ือมีนำ�้ ใชอ้ ยา่ งพอเพยี งทว่ั ถงึ ทกุ พน้ื ที่ หมบู่ า้ นแหง่ นก้ี ก็ ลบั มาเขยี วขจี ชาวบา้ นอยกู่ นั อยา่ งมคี วามสขุโครงการฝายคลองพระแทวพรอ้ มระบบส่งน้�ำ การเดินทางอนั เนอื่ งมาจากพระราชดำ� ริ บา้ นปา่ ครองชีพ หม่ทู ่ี ๙ ต�ำบลเทพกระษัตรี อ�ำเภอถลาง จงั หวดั ภเู กต็ 53 โครงการชลประทานภเู ก็ต โทร. ๐ ๗๖๓๒ ๑๔๖๑
สตนามกุ รเรอียยนพรรู้กะับราปชราาชญ์ชาวบ้านศูนยเ์ รียนรกู้ ารเพ่ิมประสิทธิภาพการผลิตสินค้าเกษตร อ.รัษฎา จ.ตรัง ผลกระทบจากวิกฤตเศรษฐกิจช่วงปี พ.ศ. ๒๕๔๐ เศรษฐกิจตกต่�ำธุรกิจล้ม อาชีพทนายความไม่รุ่งเรืองเหมือนเก่า คุณสมหมาย ธรรมกิจได้กลบั มาทบี่ ้านเกิด บา้ นกลางเหนอื เริ่มตน้ ชีวติ ใหม่ ใชแ้ นวทางปรชั ญาเศรษฐกิจพอเพียง ค่อยๆ ท�ำ ค่อยๆ เรียนรู้ การท�ำเกษตรทฤษฎีใหม่ตามรอยพระราชา สรา้ งฐานชวี ติ ใหมท่ มี่ คี วามสขุ และยง่ั ยนื เปน็ ศนู ยเ์ รยี นรู้และสรา้ งงานให้คนในชมุ ชน54
55
เรม่ิ จากศนู ย์ กา้ วเดินตามรอยพระราชา เริ่มเรียนรู้การท�ำเกษตรด้วยตนเอง โดยมีแรงบันดาลใจและได้ความรู้จากพระราชาแสวงหาความรู้เพ่ิมเติมด้วยตนเองอย่างมุ่งม่ัน จนสร้างสวนเกษตรครบวงจรแห่งนี้ส�ำเร็จกลายเปน็ แหล่งเรียนรกู้ ารเกษตรของชุมชน ทใี่ ครๆ ก็เข้ามาเรียนรู้ได้ไมส่ นิ้ สุด ๔ แปลงพืชผสมผสาน บอปลา ตามฤดูกาล ๒ ๓๕ ๖ท่ีพกั อาศัย ๑ เฐราียนนรู้56
เลีย้ งนกกระทาไว้เพ่อื อะไรนะ ลองหาคำ� ตอบดซู ิ แปลงขยายผลเกษตรผสมผสาน ๑๐ ๑๒๙๘๗ ๑๑๑ วิถีพทุ ธ ๕ เพาะชำกลา ไม ๙ การผลติ ยางแผน ดบิ คณุ ภาพ๒ สมนุ ไพรไทย ๖ ตอู บพลงั งานแสงอาทติ ย ๑๐ การเลี้ยงกบและปลาสาธิต๓ ปลกู พืชผสมผสาน ๗ พลงั งานทางเลือก ๑๑ การผลติ ปยุ อินทรยี ๔ การทำนาขา วสาธติ ๘ ศนู ยจ ดั การศตั รพู ชื ชมุ ชน ๑๒ เกษตรอินทรยี 57
ซอยไรนาสวนผสม ซอยน้ำพริก ซอยคาขาย ซอยมีปลา ซอยผัก ผลไมเทยี่ วบา้ นคลองขามเหนอื บ้านคลองขามเหนือ ส่วนใหญ่มีอาชีพท�ำสวนยางทุกปีจะมีเวลาว่างหยุดกรีดยางประมาณ ๕ เดือน เม่ือมีการขยายความรู้เรื่องอาชีพเกษตร ชาวบ้านใช้เวลาว่างหนั มาทำ� อาชพี เสรมิ หลายอยา่ ง เกดิ กลมุ่ อาชพี ๖๒ กลมุ่ หลกัอาทิ กลุ่มเลย้ี งผึ้ง กลุ่มเลี้ยงกุ้ง กลมุ่ ปลกู ผักไฮโดรโปนิกส์กลุ่มปลกู เมลอ่ น กลมุ่ ปลูกผักปลอดภัย กลุ่มเกษตรอินทรยี ์กลมุ่ โฮมสเตย์ ฯลฯ๑๒ ฐานเรียนรู ๑๒ เร่อื งสนกุ๑ฐานท่ี คณุ สมหมาย ธรรมกิจวิถีพุทธเริม่ จากไหว้พระใหม้ สี มาธิ ตง้ั ใจศกึ ษา 58
ปลูกพชื ผสมผสาน ๓ฐานท่ี ๒ฐานท่ีปลูกพืชผสมผสานหลายอยา่ ง สมนุ ไพรไทย พืชสมนุ ไพรมากมายดีอยา่ งไร และปลกู อะไร ภมู ปิ ญั ญาท่ีตอ้ งรักษาไว้ ไรน่ าสวนผสม ตอ้ งปลกู อะไรบา้ ง ทำ� ไมปลกู หลายอยา่ ง แล้วดีกว่า การท�ำนาขา้ วสาธติ ๔ฐานท่ี การท�ำนาข้าวปลอดสารพษิ การทำ� นาทา้ แล้ง59
๕ฐานที่ ๖ฐานท่ี ตูอ้ บพลงั งานแสงอาทติ ย์ เพาะช�ำกลา้ ไม้ ศึกษาการใช้พลังงานสะอาด เพาะกลา้ ไม้ไวแ้ จกจ่าย ขยายพันธ์ุ และปลูกในสวนพลังงานทางเลือก ๗ฐานท่ีทางเลอื กในผลติ พลงั งานเช่น ไบโอดเี ซล“เกษตรอินทรีย”์ ๘ฐานท่ีกบั “การปลูกผกั ปลอดภัย”ตา่ งกนั อย่างไรนะศนู ย์จัดการศัตรูพืชชุมชนการกำ� จัดศตั รูพืชอยา่ งปลอดภัยลดใชส้ ารเคมี นอกจากเล้ยี งกบ เลย้ี งปลา ท่ีนยี่ งั60 เล้ยี งสตั วอ์ ะไรอีกบา้ งนะ
การเลยี้ งกบและปลาสาธิต ๑๐ฐานท่ีรู้ไหม ทดลองหาวธิ ีเล้ียงกบกบกนิ อะไร เลย้ี งปลาสายพันธ์ุตา่ งๆเปน็ อาหาร ๙ฐานท่ี ๑๑ฐานที่การผลิตยางแผน่ ดบิ คุณภาพ การผลติ ปยุ๋ อินทรีย์ค้นหาวิธีการผลิตยางแผน่ ให้มีคุณภาพ ผลิตปุ๋ยคณุ ภาพจากวสั ดเุ หลือใช้ดกี ว่าเดมิ ไดร้ าคาดกี ว่าเดิม ปลอดภยั และขายได้ราคาดี ๑๒ฐานที่ เกษตรอนิ ทรีย์ ทดลองท�ำแปลงเกษตรอินทรยี ์ ไมม่ ีการใชส้ ารเคมใี ดเลย 61
เกมสนกุ เกมเกษตรทฤษฎี ใหม่ เรารู้แล้วว่าศูนย์แห่งน้ีเริม่ ตน้ ด้วยแนวคดิ เกษตรทฤษฎีใหมข่ องพระราชาเดก็ ๆ มาทดสอบความรูเ้ กษตรทฤษฎีใหมก่ ันหนอ่ ย เกษตรทฤษฎีใหม่ จัดสรรที่ท�ำกินและ แปลงที่อยู่อาศัยออกเป็น ๔ ส่วนเพ่ือการอยู่อาศัยท�ำกิน และชีวิตท่ียงั่ ยืน ปลูกขาว พชื ยืนตน พืชไรส วน เดก็ ๆ ช่วยกันคิดหน่อย • ปลกู พืชผักสวนครัวและเลย้ี งสัตว์อะไรดนี ะ ชว่ ยเติมในภาพหน่อย ............................................................................................. • เกษตรทฤษฎีใหม่ ท�ำไมถึงต้องมีแปลงปลูกขา้ ว ............................................................................................. • รูไ้ หม ทำ� ไมตอ้ งขุดสระน�้ำไว้ในพ้นื ทส่ี วน .............................................................................................62
สระน้ำบา นเล้ียงสตั วศนู ยเ์ รียนรกู้ ารเพิม่ ประสิทธภิ าพการผลติ การเดนิ ทางสินคา้ เกษตร อ.รัษฎา บ้านคลองขามเหนือ หมู่ ๑๕ ต.ควนเมา อ.รษั ฎา จ.ตรงั โทร. ๐๘ ๓๑๗๓ ๑๙๐๒ 63
เลท่อ่ียงวเรนือ�ำ้ ชตมกทใะนเปลา่สตาบ้นในห�้ำญ่โครงการอา่ งเก็บน้�ำคลองท่างวิ้อนั เนื่องมาจากพระราชดำ� ริ จ.ตรัง อ่างเก็บน้�ำคลองท่าง้ิวได้ช่ือว่าเป็นทะเลสาบน�้ำจืดท่ีใหญ่ท่ีสุดใน จ.ตรัง อีกหนึ่งโครงการช่วยเหลือประชาชนของพระราชา เพื่อแก้ปัญหาขาดแคลนน�้ำ ในการท�ำเกษตร การอุปโภค บริโภค น�้ำในอ่างเก็บน�้ำยังช่วยให้ป่าไม้โดยรอบ มีความอุดมสมบูรณ์ ช่วยรักษาความชุ่มชื้นให้ป่าต้นน้�ำ ผืนน้�ำกว้างใหญ่ มีความสวยงามของธรรมชาติ ต่อยอดสู่การท่องเท่ียวล่องเรือชมทะเลสาบ ทน่ี า่ สนกุ สนาน64
65
อ่างเก็บนำ้ �พระราชทาน เพราะประสบปัญหาขาดแคลนน�้ำในหน้าแล้งเม่ือปี พ.ศ. ๒๕๓๒ ราษฎร ต.ท่าง้ิวต.หนองชา้ งแลน่ และ ต.หว้ ยนาง จงึ ไดท้ ำ� หนงั สอื ขอพระราชทานอา่ งเกบ็ นำ้� อา่ งเกบ็ นำ�้ คลองทา่ งว้ิสร้างเสรจ็ ในปี พ.ศ. ๒๕๔๓ พร้อมสร้างระบบท่อส่งน้�ำ อ่างเก็บน�ำ้ มีสนั เข่อื นกวา้ ง ๘ เมตร ยาวความยาวประมาณ ๑๓.๑๐ ๓๓๐ เมตร สงู ๔๐ เมตร สามารถเกบ็ กกั นำ้� ได้กิโลเมตร ๑๘.๕๐ ลา้ นลกู บาศก์เมตร ช่วยเหลือครวั เรอื นใหม้ ี น้�ำกนิ นำ�้ ใช้ตลอดปี ๒๐๐ ครวั เรือน พน้ื๑ท๒่ีร,บั ๗ป๐ระ๐โยไชรน ทอส และยังส่งน้�ำลงสู่คลองธรรมชาติความยาว ๒๗ กิโลเมตร กระจายเขา้สแู่ ปลงเพาะปลกู66
ประโยชน์มากมายของอา่ งเก็บนำ้ � ทา เรือลอง อางเก็บนำ้ คลองทางว้ิ เล้ียงปลาในกระชัง บรเิ วณอา่ งเกบ็ นำ�้ สรา้ งอาชพี สร้างรายได้ทอสง นำ้ สายที่ ๒ ทอสง นำ้ สายท่ี ๑ ส่งน�้ำสู่ฟาร์มเล้ียงไก่เน้ือ จ�ำนวน ๖ ฟาร์ม มีรายได้ประมาณสง น้ำสายที่ ๓ ๔.๕ ล้านบาทต่อปี พน้ื ๕ท,่ีร๒บั ป๐ร๐ะโยไรช น ทาเรอื ลอ งอางเกบ็ นำ้ คลอง สง่ นำ�้ สนบั สนนุ การทอ่ งเทย่ี ว ทำ� นำ้� ประปาสง่ นำ้� ใหป้ ระปาถ�้ำเลเขากอบในฤดูแล้งปริมาณนำ�้ น้อย ส่วนภูมิภาค สาขาห้วยยอดและท�ำให้พายเรือท่องเท่ียวในถ�้ำได้ เป็น องคก์ ารบริหารสว่ นต�ำบล นำ� น�้ำไปผลติแหลง่ ทอ่ งเทย่ี วไดต้ ลอดปี ยกเวน้ ในฤดู น�้ำประปาน�ำ้ หลาก ส่งนำ�้ เพื่อการเกษตร ครอบคลมุ ๕ ตำ� บล พนื้ ที่ ๖๐,๘๕๓ ไร่ เมอ่ื มนี ำ�้ ทำ� การเกษตร เกษตรกรไดผ้ ลผลติ เพ่ิม มีรายได้เพิ่มข้ึน 67
ทอ่ งเที่ยวลอ่ งเรือ ผจญภยั เดนิ ปา่ ชมนำ้ �ตก เด็กๆ จะไดล้ อ่ งเรอื ชมความสวยงามรอบทะเลสาบ อ่างเก็บนำ้� คลองทา่ ง้วิ สมั ผัสความอุดมสมบูรณ์ของป่าไม้รอบอ่างเก็บน�้ำ เดินเท้าเข้าป่าไปเท่ียวน�้ำตกบ่อเจ็ดลูก ไปท�ำความรู้จักปา่ ตน้ นำ�้ ท่ีเป็นต้นกำ� เนิดของแมน่ ้ำ� ลำ� คลองหลายสาย เด็กๆ คิดวา่ อ่างเก็บน�ำ้ ยังมี ประโยชน์อะไรอกี บา้ งนะ ด้วยพระเมตตาของพระราชา ชาวบ้านจึงมีน้�ำกินน�้ำใช้อย่างไม่มีวันหมด น้�ำยังช่วยหล่อเลี้ยงผืนป่าให้อุดมสมบูรณ์ ป่าจึงท�ำหน้าท่ีเป็นป่าต้นน�้ำ ให้แม่น้�ำล�ำคลองมีน้�ำอยู่เสมอเ6รา8ทกุ คนต้องชว่ ยกันรกั ษาน้ำ� รักษาป่าไวใ้ ห้คงอยู่ตลอดไป
ปา่ ตน้ น้�ำคืออะไรแลว้ ส�ำคญั อย่างไรเด็กๆ จะช่วยรักษาป่าตน้ น�้ำไวไ้ ด้อยา่ งไรกนั นะนำ้ �ตกบ่อเจ็ดลูก ต้ังอยู่บริเวณต้นน�้ำของเทือกเขาบรรทัด เรียกชื่อน้ีก็เพราะว่าหินบริเวณน้ันมีลักษณะเป็นหลุมบ่อนับได้ ๗ บ่อ ในเส้นทางเดินไปน้�ำตกน้ัน ถือเป็นเส้นทางเดินป่าศึกษาธรรมชาติป่าต้นน�้ำ เด็กๆ ลองสังเกตรอบตัว ในป่าต้นน�้ำมีต้นไม้มากมายให้เด็กๆ ได้ท�ำความรู้จักรู้ไหมว่าต้นไม้พวกน้ชี ว่ ยรกั ษาความชุ่มชนื้ ใหก้ ับผนื ปา่ และสายน�ำ้ สนใจล่องเรอื อ่างเกบ็ น้ำ� คลองทา่ ง้ิว โทร. ๐๙ ๖๙๖๗ ๖๒๔๓ ราคาเชา่ เหมาลำ� ๕๐๐ บาท เรอื บรรจไุ ด้ ๖ คนโครงการอา่ งเก็บนำ�้ คลองท่างิว้ อนั เนอ่ื งมาจากพระราชด�ำริ การเดนิ ทาง บา้ นทา่ งิว้ ต.ทา่ ง้วิ อ.ห้วยยอด จ.ตรงั โครงการชลประทานตรงั กรมชลประทาน 69 โทร. ๐ ๗๕๒๒ ๔๒๖๐, ๐ ๗๕๕๐ ๑๐๖๒, ๐ ๗๕๒๒ ๔๑๔๓
70
ภาคเหนือตอนบน ภาคตะวนั ออกเฉียงเหนอื ตอนบนสรางสรรคโดย สนับสนนุ โดย สรา งสรรคโดย สนับสนนุ โดย สรา งสรรคโดย สนับสนนุ โดย มลู นธิ ิชัยพัฒนา มลู นธิ ิชัยพัฒนา มูลนิธิชยั พัฒนา ทอง ๙ แหลง เรยี นรู พพิ ธิ ภณั ฑทม่ี ชี ีวติ เสนทางเรียนรู “ตามรอยพระราชา” ภาคตะวนั ตก ภาคกลาง ภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนือตอนลางสรางสรรคโดย สนบั สนุนโดย สรางสรรคโดย สนบั สนนุ โดย สรา งสรรคโดย สนบั สนนุ โดย มูลนิธิชัยพัฒนา มูลนธิ ิชยั พัฒนา มลู นธิ ิชัยพฒั นา ทอ ง ๙ แหลงเรยี นรู พิพธิ ภณั ฑท ม่ี ีชีวติ เสน ทางเรียนรู “ตามรอยพระราชา” ทอง ๙ แหลงเรยี นรู พพิ ธิ ภณั ฑที่มชี ีวิต เสน ทางเรยี นรู “ตามรอยพระราชา” ภาคใตฝ งตะวนั ตก ภาคใตฝ ง ตะวันออก ภาคตะวันออกสรางสรรคโดย สนบั สนนุ โดย สรา งสรรคโดย สนับสนุนโดย สรา งสรรคโดย สนับสนุนโดย มูลนิธิชยั พฒั นา มลู นธิ ิชยั พฒั นา มูลนธิ ิชัยพฒั นา ทอง ๙ แหลง เรยี นรู พิพธิ ภณั ฑท่มี ีชีวิต เสนทางเรียนรู “ตามรอยพระราชา” ทอง ๙ แหลง เรียนรู พพิ ิธภัณฑท มี่ ีชีวิต เสน ทางเรยี นรู “ตามรอยพระราชา” ทอง ๙ แหลง เรยี นรู พิพิธภัณฑท ่มี ีชวี ิต เสนทางเรยี นรู “ตามรอยพระราชา” 7711
หนังสือเดินทางตามรอยพระราชา “The King’s Journey” Learning Passport สรา้ งสรรค์โดย ส�ำนักงานส่งเสริมสังคมแหง่ การเรยี นรู้และพฒั นาคุณภาพเยาวชน (สสค.) ๓๘๘ อาคารเอส.พี. (อาคารเอ) ช้นั ๑๓ ถนนพหลโยธิน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรุงเทพฯ ๑๐๔๐๐ โทรศพั ท์ ๐ ๒๖๑๙ ๑๘๑๑ เวบ็ ไซต์ www.qlf.or.th วิเคราะห์เนอ้ื หา นายเฉลิมพร พงศธ์ ีระวรรณ ครรู างวลั สมเด็จเจา้ ฟา้ มหาจกั รี ประจำ� ปี ๒๕๕๘ ผศ.ดร.ธนั ยวชิ วิเชียรพนั ธ์ หัวหนา้ โครงการวจิ ัยพฒั นาเครอื่ งมือส่งเสริมและประเมนิ ทกั ษะความคิดสร้างสรรค์และการคดิ วิเคราะห์ ผลิตงานโดย บรษิ ัท รกั ลกู กร๊ปุ จ�ำกดั กลุ่มบรษิ ัท อาร์แอลจี (รักลกู เลิร์นน่งิ กรุป๊ ) พมิ พค์ ร้ังท่ี ๑ ธันวาคม ๒๕๖๐ จ�ำนวนพ มิ พ์ ๑๐,๐๐๐ เล่ม72
73
จัดพมิ พโดย สรา งสรรคโดย สนบั สนนุ โดย๔ มูลนธิ ิชัยพฒั นา
Search
