ม.3 หน้าที่พลเมือง หน่วยที่ 1

มธั ยมศกึ ษา ที่ 3 ห าทพี่ ลเมอื ง อาจาร จฑุ ามาศ พทุ ธาผา (อ.บวิ ) ก มสาระการเรยี น สงั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม ้นู้รุ่ล ์ย ีป

ห วยที่ 1 กฎหมายแ งและอาญา พ่น ่

กฎหมายแ ง ความ เบอ้ื ง นเกีย่ วกบั กฎหมาย ลกั ษณะการกระทำความผิดทางแ ง ความผดิ ทางแ ง กระบวนการยตุ ธิ รรมทางแ ง กฎหมายใก ตัว กฎหมายอาญา ลักษณะการกระทำความผิดทางทางอาญาและความรับผดิ ทางอาญา โทษทางอาญา กระบวนการยุติธรรมทางอาญา ่พ่พ่พ่พ้ล ้ตู้ร

กฏหมายแพง่ และพาณชิ ย์ เ นกฎหมายท่บี ังคบั ความสัมพัน ระห างเอกชน วยกัน เกีย่ ว องกับชวี ิตประจำวนั เ นอ างมาก นบั ตง้ั แ เกิดจนถึงตาย ลกั ษณะการกระทำความผิดทางแ ง บคุ คล เอกเทศ ทรพั ยส์ นิ ครอบครัว มรดก สัญญา ่พ่ต่ย็ป้ข้ด่ว์ธ็ป

กฏหมายแพ่งและพาณชิ ย์ กฎหมายทว่ี างระเบียบความเกย่ี วพันระห างบคุ คลเก่ยี วกับสถานภาพ สิทธแิ ละห าทีข่ องบุคคลตามกฎหมาย กฎหมายแ งและพาณชิ ถกู บัญญตั ริ วมเ นกฎหมายฉบับเดียวกนั เรียก า ประมวลกฎหมายแ งและพาณิช (ถูกประกาศใ ครั้งแรกใน พ.ศ. 2468) แ งเ น 6 บรรพ บรรพ 1 หลกั ทั่วไป หลกั ทวั่ ไปในการบงั คับใ กฎหมาย บรรพ 2 หนี้ กระบวนการและเงื่อนไขเกยี่ วกับหนี้ บรรพ 3 กระบวนการและเงือ่ นไขเกี่ยวกับสัญญาเฉพาะประเภท าง ๆ บรรพ 4 เอกเทศสัญญา กระบวนการและเง่อื นไขเก่ยี วกับทรัพ สิน ทรัพ สิน บรรพ 5 กระบวนการและเงอ่ื นเกย่ี วกบั ความสัมพนั ทางครอบครวั บรรพ 6 ครอบครวั กระบวนการและเงือ่ นไขเกี่ยวกับมรดก มรดก ์ธ์ย์ย่ต้ช็ป่บีป้ช์ย่พ่ว็ป ์ย่พ้น่ว

ความผดิ ทางแพ่ง 1. เ นเรื่องระห างเอกชน อเอกชน 2. เ นการ วงละเมิด และทำใ เกิดความเสียหายแ วยกนั   ไ มผี ลเสียหาย อสงั คม ชีวติ างกาย จติ ใจ เสรภี าพ ทรพั สนิ ชือ่ เสียง ไ าการกระทำน้นั จะโดยเจตนาหรือประมาท กระทำก็ องรบั ผิด ซง่ึ การลงโทษ กระทำผิดโดยการชดใ าสินไหมทดแทนความเสยี หายซึง่ เ นเร่ืองเก่ยี วกับทรพั สนิ ของบคุ คล ์ย่ร ่ก้ห่ล็ป์ย็ป่ค้ชู้ผ ้ตู้ผ่ว่ม่ต่ม้ด่ต่ว็ป

นติ กิ รรม สญั ญา การทบ่ี คุ คลแสดงเจตนากระทำไปโดยประสงคจ์ ะให้ นิตกิ รรมประเภทหนง่ึ ที่เกิดจากการตกลงก่อความ มผี ลผกู พนั ใชบ้ ังคับไดต้ ามกฎหมาย ผูกพันในทางกฎหมายระหวา่ งบคุ คลตง้ั แตส่ องฝ่าย ข้นึ ไป

ลักษณะของสญั ญา ลกั ษณะของสัญญา ซอื้ ขาย เ นสญั ญาท่ี ขายโอนกรรมสทิ ธใ์ิ กับ ซือ้ โดย ซือ้ ไ ใ ราคาทรัพ สนิ นน้ั กบั ขายเพอ่ื เ นการตอบแทน เป็นสญั ญาที่ผู้ขายโอนกรรมสิทธิใ์ ห้กบั ผซู้ ้ือ โดยผซู้ อื้ ได้ใชร้ าคาทรพั ย์สนิ น้ันกบั ผู้ขายเพ่อื เปน็ การตอบแทน สัญญา ผ้ซู อื้ ผขู้ าย ขายบ้านพร้อมทีด่ ิน ็ปู้ผ์ย้ช้ดู้ผู้ผ้หู้ผ็ป

อสงั หารมิ ทรพั ทรพั สนิ ที่ซอ้ื ขายกนั ไ สงั หารมิ ทรัพ ทรพั ทเ่ี คลื่อนทีไ่ ไ ไ แ ทีด่ ินและทรัพ ทีอ่ ตดิ กบั ทด่ี ิน ทรพั ที่เคลอ่ื นที่ไ รวมถึงสทิ ธิอนั เก่ียวกับทรพั สินนั้น มลี ักษณะเ นการถาวร รวมถงึ สิทธิจำนองที่ดนิ เ น าง า  โ ะ เ าอี้ เ น น ้ต็ป้ก๊ต้ม้ช่ช ์ย้ด์ย็ป ู่ย์ย่ก้ด้ด่ม์ย์ย์ย้ด์ย

ทรัพ สนิ ท่ซี อื้ ขายกันไ ไ • สาธารณสมบัตขิ องแผน่ ดิน • ทรพั ยส์ นิ ทีก่ ฎหมายหา้ มมไี ว้ • สทิ ธิทีซ่ ึง่ กฎหมายหา้ มโอน ในครอบครอง • ที่วดั และท่ีธรณสี งฆ์ • สทิ ธทิ ีจ่ ะได้รบั บำเหน็จ บำนาญ จากทางราชการ • ทรัพย์สนิ ที่ได้มาโดยข้อกำหนด ห้ามโอน ย้ด่ม์

องทำเ นหนงั สอื และจดทะเบยี น อพนกั งานเ าห าท่ี แบบของสัญญาซื้อขาย อสงั หาริมทรพั ย์ • ทด่ี ิน อาคาร บา้ นเรือน • จะตอ้ งทำสญั ญาเป็นหนงั สอื ลง ลายมือชื่อ ผูท้ ีช่ ำระหนีไ้ ว้ มิฉะนัน้ จะฟอ้ งร้องบังคับคดไี ม่ได้ สงั หารมิ ทรัพย์ • เรือ แพทอี่ ยู่อาศยั และสัตวพ์ าหนะ • มีราคาซอื้ ขายต้งั แต่ สองหมื่นบาทขึ้นไป มหี ลักฐานการซ้ือขายเป็นอยา่ งใดอยา่ ง หน่ึง และลงลายมอื ฝ่ายที่ต้องชำระหนี้ไว้ เป็นลายลักษณอ์ กั ษร ้น้จ่ต็ป้ต

ห าทแี่ ละความรับผดิ ชอบของ ขาย ห าท่ีและความรบั ผิดชอบของ ซ้อื • อง งมอบทรพั สนิ ใ แ ซื้อตาม อตกลง • องรับมอบทรัพ สินท่ีซ้อื ไ และ ายเงนิ ตามสัญญา • หากทรัพ สนิ เสื่อมราคาหรือเสอ่ื มประโยช ในการ • หากพบเห็นความชำรดุ ในทรพั สินท่ีไ ซือ้ ซ้อื มีสทิ ธทิ จี่ ะ ใ สอยโดยท่ี ซ้อื ไ มา อน ขายจะ องรับผิดชอบ ยังไ ชำระราคา เ นแ ขายจะหาประกนั ทสี่ มควรมาใ ้หู้ผ่ต้ว่ม ู้ผ้ด์ย่จ้ว์ย้ตู้ผ้นู้ผ้น้ตู้ผ่กู้ร่มู้ผ้ช ์น์ย้ขู้ผ่ก้ห์ย่ส้ต

ยืม • สัญญาซึ่งบุคคลหนึ่งเรียกว่าผู้กู้ ได้ขอยืมเงินจำนวนหนึ่งตามที่ได้กำหนดไว้จากบุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้ให้กู้ และผู้กู้ ตกลงคืนเงนิ จำนวนดงั กลา่ วแก่ผู้ใหก้ ู้ตามเวลาที่กำหนด ผใู้ หก้ ู้ ผู้กู้ กู้

หลกั ฐานในการ ยมื • องลงลายมือชื่อ เ นลายลกั ษ อักษร หากมีการ ยมื เงนิ เกิน  2,000 บาท • หากไ มหี ลักฐานการ ยืมเงิน จะ อง อง บังคับคดีไ ไ • กรณที ี่ ไ สามารถเขยี นหนังสอื ไ จะ องมลี ายพมิ น้ิวมอื ของ ประทับตราในหนงั สอื ดงั ก าว วย โดยทม่ี พี ยานลงลายมอื ชื่อรับรอง ลายนิ้วมอื อ าง อย 2 คน ้น่ย ้ด่ล ู้กู้ผ์พ้ต้ด่มู้กู้ผ้ด่ม ้ร้ฟู้ก่มู้ก์ณ็ปู้กู้ผ้ตู้ก

การชำระหนี้ ยืมเงิน หลกั ฐานเ นหนังสือทม่ี ี อความแสดง า มีการเวนคนื เอกสารอันเ นหลกั ฐานแ ง มกี ารเพิกถอนในเอกสาร ก าวคอื มีการ ใ ไ รบั ขำระหน้เี งิน จำนวนน้นั แ ว การ ยืมเงนิ ก าวคอื ใ จะ อง งมอบ บันทกึ อความลงในหนังสือสญั ญา หรือ สญั ญา หรือหลักฐานการ ยมื เงนิ แ ใ บนั ทกึ ลงในหลักฐานการ ยมื เงนิ นัน้ พ อมทง้ั ลายมือชอื่ ใ าไ เลกิ สญั ญานั้นแ ว ู้ก้หู้ผ้ร ้ลู้ก้ดู้ก้หู้ผ ่ว้ข็ป้ล้ด่ว ู้กู้ก้หู้ผ ู้ก้ข ่ลู้กู้ผ่กู้กู้ก ่ส้ตู้ก้หู้ผ่ลู้ก ่ห็ปู้ก

การคดิ ดอกเบยี้ การใ ยืมเงนิ • กฎหมายกำหนดใ คิดดอกเบีย้ สูงสดุ ไ ไ เกนิ อยละสบิ า อ เ นแ    ใน วนของธนาคาร สถาบันการเงนิ กฎหมายกำหนดใ คดิ ดอกเบีย้ มากก านน้ั • หาก ใ คิดดอกเบ้ียเกินก าอตั ราทกี่ ฎหมายกำหนด จะมีผลใ ดอกเบี้ย เ นโมฆะท้ังหมด คือ ไ มสี ิทธิไ ดอกเบ้ียเลย • กรณีที่เขยี นอตั ราดอกเบยี้ ในสญั ญา ยืมเงินไ าใ ดอกเบี้ยตามกฎหมาย ใ มสี ิทธเิ รยี กดอกเบี้ยไ ในอัตรา อยละเจด็ ครง่ึ อ ีป่ต้ร้ดู้ก้หู้ผ ้ห่ว้วู้ก้ด่ม็ป ้ห่วู้ก้หู้ผ่ว้ห่ส ่ต้วีป่ต้ห้ร่ม้ดู้กู้ผ้หู้ก้ห

เ าทรัพ : หลักเกณ การเ า การเ าสังหาริมทรัพ ไ จำเ น องมหี ลกั ฐานเ นหนังสือ แ จะเ นการ เ าสังหารมิ ทรัพ ชนดิ พเิ ศษ ก็ไ องมีหลกั ฐานการเ าเ นหนงั สือ การเ าอสังหาริมทรพั จะ องมหี ลกั ฐานเ นหนงั สอื        ลงลายมือชื่อ รับผดิ มิฉะนัน้ จะ อง องกันไ ไ • สัญญาซึ่งบุคคลหนึ่งเรียกว่าผู้กู้ ได้ขอยืมเงินจำนวนหนึ่งตามที่ได้กำหนดไว้จากบุคคลอีกคนหนึ่งเรียกว่าผู้ให้กู้ และผู้กู้ ตกลงคืนเงนิ จำนวนดงั กล่าวแก่ผ้ใู หก้ ้ตู ามเวลาที่กำหนด ผู้ใหก้ ู้ ผู้กู้ หากการเ ามรี ะยะเวลาเกินก าสาม หรอื ตลอดอายุของ   เ าหรือ ใ เ า องจดทะเบียน อเ าพนกั งานเ าห าที่ ้น้จ้จ่ต้ต่ช้หู้ผ่ชู้ผ ีป่ว่ช้ด่ม้ร้ฟู้ผ ็ป้ต์ย่ช็ป่ช้ต่ม์ย่ช ็ป้ม็ป้ต็ป่ม์ย่ช์ย่ช่ช์ฑ

ห าที่ของ เ าและ ใ เ า ห าทแ่ี ละความรับผิดชอบของ ใ เ า ห าทแ่ี ละความรับผดิ ชอบของ เ า • อง งมอบทรพั สนิ ในสภาพที่ อมแซมดแี วใ แ เ า • อง าย าเ าตามทตี่ กลงกบั ใ เ า • หาก งมอบในสภาพท่ีไ เหมาะสมแ การใ งาน เ ามีสิทธิ • จะใ ทรัพ สนิ ท่เี าใ ในกจิ การทไี่ ไ กำหนดในสญั ญาไ ไ ยกเลกิ สัญญาไ • องรับผดิ ชอบ อมแ•ซมใสตนัญกลสญง่ิงาคซจืนึ่งเำบงนิเุคจคำลนนหวนนึ่งดเรังียกกลว่า่าวผแู้กกู้ผ่ ไ้ใูดห้ขก้ อตู้ ยาืมมเเงวินลจาำทนี่กวำนหหนนดึ่งตามที่ได•้กำหนอดงไวส้จงากวบนุคทคลรอพั ีกคนสหินนึ่งทเรีย่เี กวา่าใผู้ใหเ้กหู้ แมลือะผนู้กกู้ บั ทรัพ สนิ ของตน • หาก เ าไ ชำระ าเ า ใ เ าสามารถบอกยกเลิกสญั ญาไ • องยอมใ ใ เ าตรวจดทู รัพ สินท่ีเ าเ นครั้งคราว ผูใ้ ห้กู้ ผกู้ ู้ ่ชู้ผ้น่ช้หู้ผ้น็ป่ช์ย่ช้หู้ผ้ห้ต์ย้ห่ช์ย้ต ้ด่ม้ด่ม้ช่ช์ย้ช่ช้หู้ผ่ช่ค่จ้ต้ด่ช้หู้ผ่ช่ค่ม่ชู้ผ็ป่ซ้ต้ด ่ชู้ผ้ช่ก่ม่ส่ชู้ผ่ก้ห้ล่ซ์ย่ส้ต่ช้หู้ผ่ชู้ผ้น

หลกั เกณ ของสญั ญาเ าซ้อื • เป็นเจา้ ของกรรมสิทธ์ิในทรัพย์ที่ให้เช่า ผใู้ ห้เชา่ ซอื้ • มอบทรัพยส์ นิ ให้ผูเ้ ช่านำไปใช้ประโยชน์ ผู้เชา่ ซ้ือ • ผู้ให้เช่าซื้อให้คำมั่นว่าจะขายทรัพย์สินหรือให้ทรัพย์สินนั้นตกเป็น กรรมสิทธ์ิของผูเ้ ชา่ • ในกรณที ผ่ี เู้ ชา่ ซือ้ ไมช่ ำระเงินงวดสองคราวติดตอ่ กนั ผู้ใหเ้ ช่ามสี ิทธิทีจ่ ะบอก เลกิ สญั ญาได้ และมีสทิ ธทิ ีจ่ ะรับเงินท่ไี ดใ้ ช้มาแลว้ พร้อมกบั มสี ิทธทิ ี่จะกลับ เขา้ ครองทรพั ยส์ นิ ทใ่ี ห้เชา่ ซ้ือนนั้ ได้ • ต้องชำระเงินตอบแทนให้แก่ผู้ให้เช่าจนครบถ้วนตามจำนวนที่ได้ตกลง กันไว้ • จะบอกเลกิ สญั ญาในเวลาใดเวลาหนึ่งก็ได้ โดยมอบทรัพยส์ ินกลับคืนใหแ้ ก่ เจ้าของตนเอง ฑ่ช์

การเร่มิ น กระบวนการยุตธิ รรมทางแ ง ของกระบวนการยตุ ิธรรมทาง ศาลพิจารณารบั คำ อง แ งในศาลช้ัน น ศาลนดั พิจารณาคดี ศาลพจิ ารณาคดี ศาลนัดสบื พยาน สืบพยาน ายโจท และมคี ำพพิ ากษา พยาน ายจำเลย โจท หรือจำเลยอาจอทุ ธร คำพิพากษาของ เ าพนักงานบงั คบั คดีทำห าที่บังคบั คดี ศาลชั้น น อศาลอทุ ธร ศาลฎกี าตามลำดับ ตามคำพพิ ากษาหรอื คำส่งั ศาล หมายเหตุ : กรณีการเสนอคดีเ นคำ อง เ น กรณี จัดการมรดก เ น น ์ณ่ต้ต ์ณ์ก้น้จ่ฝ์ก่ฝ้ฟ้ต่พ้ต้ต็ปู้ผ่ช้ร็ป่พ

กฏหมายอาญา เ นกฎหมายที่กำหนด าการกระทำใดเ นการกระทำความผดิ โดยชดั แ ง และกำหนดบทลงโทษทางอาญา สำหรับ ความผิดนั้น การลงโทษจะหนกั หรือเบา จะ องพจิ ารณาจากการกระทำของบุคคลนัน้ ๆ ลักษณะการกระทำความผิดทางทางอาญาและความรับผิดทางอาญา กระทำโดยเจตนา  กระทำ สำนกึ กระทำโดยประมาท  การกระทำโดย ในการเคลอื่ นไหว างกาย และ ประสง อผลทเี่ กิดตามท่คี ิดไ ปราศจากความระมดั ระวงั หากส าง กระทำโดยไ เจตนา  การกระทำ ความเสียหาย อ อ่นื จะ องไ รับ โดย สำนึกแ ไ ประสง อผลของ โทษตามกฎหมาย การกระทำ าจะเกดิ ขึน้ ่ว่ต์ค่ม่ตู้ร่ม ้ด้ตู้ผ่ต้ร ้ว่ต์ค่ร ู้รู้ผ้ต ้จ็ป่ว็ป

โทษทางอาญา ลักษณะ าง ๆ ของการกระทำความผดิ ทางอาญา ลักทรพั การเอาทรัพ ของ อ่นื ไปโดยท่ีเ าของไ ยนิ ยอม วิ่งราวทรัพ การฉกฉวยเอาซ่ึงห าเ นการเอาไป อห าโดยไ มี ความเกรงกลวั ชิงทรพั การลักทรัพ ของ อื่นโดยการใ กำลงั หรอื อาวธุ ทำ าย เ าของทรพั หรือ าจะใ กำลังหรืออาวุธทำ ายเ า ของทรัพ ป นทรัพ การทีค่ นตั้งแ สามคนขน้ึ ไป วมมอื กันชิงทรพั ของ อ่นื ู้ผ์ย่ร่ต์ย ้จ้ร้ช่วู่ข์ย้จ ้ร้ชู้ผ์ย ่ม้น่ต็ป้น์ย้ล์ย่ม้จู้ผ์ย์ย่ต์ย

ความผิดเก่ยี วกับชวี ิตและ างกาย ความผิดฐานทำใ คนตาย ไ าจะกระทำโดยวธิ กี ารใดกต็ าม อมมคี วามผิดท้งั สนิ้ ซึง่ โทษทีจ่ ะไ รบั นั้นขนึ้ อ กับ ากระทำโดยเจตนาหรือไ ความผิดฐานทำ าย างกาย การทำใ อ่ืนไ รบั อนั ตราย อ างกายหรอื จติ ใจ ถือเ นความผิดอาจไ รบั โทษแตก างกันไป แ วแ อันตรายท่ี อ่นื ไ รบั ความผิดท่ีกระทำโดยประมาท อชีวิตและ างกายไ าจะเ นการทำใ อนื่ ถึงแ ความตาย ทำใ อืน่ ไ รับอนั ตรายสาหสั หรอื ไ รับอนั ตรายแ างกาย และจติ ใจ อมมีความผิด โดยโทษข้นึ อ กับผลของการกระทำความผิด ่ม่วู่ย้ด ่ย่ว่ม้ห ู่ย่ย ่ร่ก้ด้ดู้ผ้ห่ก ู้ผ้ห็ป่ว่ม่ร่ต ้ดู้ผ่ต้ล่ต้ด็ป ่ร่ต้ดู้ผ้ห่ร้ร ่ร

การเริ่ม นของกระบวนการยุตธิ รรมทางอาญา กระบวนการยุตธิ รรมทางอาญา ในกรณี เสียหายแ งความ อตำรวจ ตำรวจสอบสวนคดี การเรมิ่ ต้น กรณผี ู้เสียหายแจง้ ความต่อตำรวจ เสนอเหน็ สมควรสง่ั ฟอ้ ง ของกระบวนการยุติธรรมทาง ส่งสำนวนไปยังอัยการ อาญาในศาลช้ันตน้ เจ้าหน้าที่ราชทัณฑ์ดำเนิน การตามคำพพิ ากษา อัยการส่ังฟ้องผู้ต้องหา อยั การกลัน่ กรองคดี สง่ ฟอ้ ง ศาลพิจารณาคดีเเละมคี ำ ศาลชัน้ ต้น พิพากษาลงโทษ ศาลรบั ฟ้องเเละดำเนินการ พิจารณาคดสี บื พยาน จำเลยสามารถมคี ำอทุ ธรณ์ไปยังศาลอุทธรณเ์ เละศาลฎีกาตามลำดบั ่ต้จู้ผ ้ต

การเริม่ ต้น กรณีผ้เู สยี หายฟอ้ งคดีต่อศาล การเรม่ิ นของกระบวนการยตุ ิธรรมทางอาญา ของกระบวนการยตุ ธิ รรมทาง ในกรณี เสียหาย องคดี อศาล อาญาในศาลชนั้ ต้น ศาลจะสัง่ ไตส่ วนมูลฟอ้ ง ศาลพจิ ารณาคดี คดมี ีมูล คดีไม่มมี ูล สืบพยานโจทก์ ศาลพพิ ากษา ยกฟ้อง ศาลพิจารณาคดี ให้ศาล สืบพยานจำเลย ประทบั ฟอ้ ง ศาลมคี ำพิพากษา ลงโทษจำเลย เจ้าหนา้ ทีร่ าชทณั ฑ์ ดำเนินการตามคำพิพากษา โจทกแ์ ละจำเลยสามารถอุทธรณ์คำพิพากษาไปยงั ศาลอทุ ธรณแ์ ละศาลฎีกา ตามลำดบั ่ต้ฟู้ผ ้ต