plamothai

การเพาะเล้ยี งปลาหมอไทย คํานํา ปลาหมอไทย (Climbing perch) มีชอื่ วทิ ยาศาสตรวา Anabas testudineus (Bloch) เปนปลาท่รี ูจกั และนยิ มบรโิ ภคกันอยา งแพร หลายทั่วทกุ ภาคของประเทศไทย เน่ืองจากเปน ปลาทม่ี รี สชาติดีเปน ทตี่ อ งการ ของตลาดทงั้ ภายในและตางประเทศ ในขณะทผ่ี ลผลติ ของปลาหมอไทยสวน ใหญไ ดมาจากการทาํ ประมง จากแหลงนา้ํ ธรรมชาติและผลพลอยไดจากการวิดบอจับปลาสลดิ หรอื ปลาชนิดอ่นื ๆ อยางไรกต็ าม ใน ปจ จบุ ันมีเกษตรกรเลยี้ งปลา หมอไทยเปน อาชีพกันมากข้นึ โดยเฉพาะในพ้ืนทีล่ ุมน้ําปากพนัง จงั หวดั นครศรีธรรมราช โดยเฉพาะคลองกระบอื อาํ เภอปากพนงั ในชวงทกี่ งุ กุลาดาํ ประสบ กับปญหาโรคระบาด เกษตรกรบางสวนหันมาเล้ียงปลาหมอไทยและประสบความสําเรจ็ จนกระทัง่ เกษตรกรขยายพนื้ ทกี่ ารเลยี้ ง ปลาหมอไทยท้ังในสภาพบอ ปกติและบอ นากงุ กลุ าดํากนั อยา งมากมาย แหลงทีอ่ ยูอาศัย ปลาหมอไทย อาศยั อยูในแหลง นํา้ จืดทว่ั ๆไป ในพ้นื ทล่ี ุมน้ําปากพนงั ปลาหมอไทย สามารถ ปรบั ตัวเจรญิ เติบโตเขา กับสภาพแวดลอมที่เปน นํา้ กรอ ย ที่มีความเค็มไมเกนิ 7 สวนในพันได เปน ปลาท่มี ี ความทนทานตอ สภาพแวดลอ ม เน่ืองจากมอี วยั วะพเิ ศษชว ยในการหายใจ ปลาหมอไทยมชี ือ่ เรยี กแตก ตางกนั ไปในแตล ะทอ งถิ่นเชน ภาคตะวันออกเฉยี งเหนือเรยี กวา ปลาสะเดด็ ภาคเหนือ เรยี กวา ปลาแข็ง และ ภาคใต เรยี กชอื่ เปนภาษายาวีวา อแี กปยู ู ชาวบาน ทั่วไปเรยี กวา ปลาหมอ รูปรา งลักษณะภายนอก ปลาหมอไทยมลี าํ ตัวคอ นขา งแบนลําตัวมสี นี า้ํ ตาลดํา หรอื คลํ้า สว นทองมสี ีขาวหรือเหลอื ง ออ นสว นลําตวั มีเกล็ดแข็ง กระพุง แกม มลี ักษณะ เปน หนามหยกั แหลมคม ใชใ นการปน ปา ย บริเวณโคนหาง มีจดุ กลมสีดาํ ลักษณะแตกตา งระหวางเพศ ปลาหมอไทยเพศเมยี จะมีขนาดใหญแ ละน้ําหนกั มากกวา เพศผู เพศผมู ีลกั ษณะลาํ ตวั เรียวยาว

ในระยะฤดวู างไขสว นทอ งของปลาเพศเมีย จะอมู เปง การเลอื กสถานท่ี การเลือกสถานทีเ่ ลยี้ ง เปน ปจ จยั หนึ่งท่ีสงผลใหการเลยี้ งปลาหมอไทยประสบความสาํ เรจ็ หรือไม ดังนน้ั การเลือกสถานทีเ่ ลยี้ งและการออก แบบบอ เล้ียงปลา ควรทําดวยความรอบคอบโดยคาํ นงึ ถึง ปจจัยตา งๆ ดงั นี้ 1. ลกั ษณะดิน ควรเปนดนิ เหนยี ว หรือดินเหนยี วปนทราย นา้ํ ไมร ่ัวซมึ สามารถเกบ็ กักนา้ํ ได 4-6 เดอื น ไมค วรเลอื กพนื้ ท่ีทีเ่ ปน ดินทราย หรอื ดนิ ปนกรวด 2. ลักษณะนา้ํ พน้ื ทเี่ ลยี้ งควรอยูใ กลแ หลง นาํ้ ธรรมชาติ เชน แมน ํา้ ลําคลอง ทม่ี นี ํา้ ตลอดป หรือ อยูในเขตชลประทาน หากเปน พ้นื ทท่ี ่ีอาศัย น้ําฝนเพยี งอยา งเดยี ว ควรพจิ ารณาปรมิ าณนา้ํ ฝนที่ตกในรอบป ดว ย 3. แหลงพันธุป ลา เพื่อความสะดวกในการลําเลียงปลามาเลยี้ ง พนื้ ทีเ่ ล้ียงไมควรอยหู างไกลจาก แหลงพันธปุ ลา 4. ตลาด แมวาหลังจากจับปลาขายจะมพี อ คามารับซอื้ ถึงปากบอ แตหากพนื้ ที่เล้ียงอยใู กลต ลาด จะทาํ ใหไ ดเ ปรียบในการขนสงผลผลิต เพื่อการจําหนา ย อยางไรก็ตาม บอเลี้ยงกุง กุลาดาํ ที่อยูในเขตพื้นท่นี ํ้า จดื สามารถนํามาใชเปนบอ เลย้ี งปลาหมอไทยได การเตรียมบอ เล้ียง การเตรียมบอ เลย้ี งเปนข้ันตอนท่ีสําคญั ซึ่งจะสงผลตอ ผลิตทจี่ ะไดรับ ขนั้ ตอนการเตรยี มบอ กอน ปลอ ยปลาลงเล้ยี งสามารถทําได ดังนี้ สูบนาํ้ ออกจากบอใหแ หง การสูบนาํ้ จากบอ ใหแ หง จะชว ยกาํ จัดศตั รปู ลาท่มี อี ยใู นบอหลังจาก การสบู บอ แหง แลว หวา นปนู ขาวในขณะ ท่ีดินยงั เปย ก ในอตั รา 60-100 กิโลกรัมตอ ไรเ พอื่ ปรบั สภาพความ เปน กรด-ดา งของดิน กาํ จัดวชั พชื และพนั ธุไมน าํ้ วัชพชื และพนั ธไุ มน ํ้าท่ีมอี ยูใ นบอ จะเปนแหลง หลบซอ นตัวของ ศัตรปู ลาหมอไทยเชน ปลาชอ น กบ และงู เปนตน และทําใหปรมิ าณออกซเิ จนทล่ี ะลายน้ําลดลง เนอ่ื งจาก วัชพืชนาํ้ ใชออกซิเจนในการหายใจเชนเดยี วกบั ปลา นอกจากนี้ การทมี่ พี ชื อยูใ นบอมาก จะเปน อปุ สรรคตอ การใหอาหาร และการวิดจบั ปลา การตากบอ การตากบอจะทาํ ใหแ กส พษิ ในดนิ บางชนดิ สลายตัวไป เมอ่ื ถกู ความรอ นและ แสงแดด ท้งั ยงั เปน การฆาเชอ้ื โรค และศตั รู ปลาทฝี่ ง ตวั อยใู นดิน ใชเ วลาในการตากบอ 2-3 สปั ดาห สูบนํ้าเขา บอ สบู นํ้าใสบอ ใหไ ดร ะดบั 60-100 เซนตเิ มตร ทงิ้ ไว 2-3 วนั กอ นปลอ ยปลาลงเล้ียง แตกอนทีเ่ ราจะปลอ ยปลาลงเล้ยี ง ตอง ใชอวนไนลอ นสีฟา ก้นั รอบบอใหส งู จากพนื้ ประมาณ 90 เซนตเิ มตร

เพ่ือปองกนั ปลาหลบหนีออกจากบอ เน่อื งจากปลาหมอไทยมีนิสยั ชอบปนปาย โดยเฉพาะ ในชว งทฝี่ นตก การปลอ ยปลาลงเลีย้ ง การปลอยปลาปลาหมอไทยลงเลีย้ งทําได 2 วธิ ี คอื - การปลอยปลานิว้ ปลอ ยปลาขนาด 2-3 เซนตเิ มตร ในอตั ราความหนาแนน 50 ตัวตอ ตาราง เมตร ควรปลอยลูกปลาลงบอ ในชวงเชา หรอื เยน็ ระดับนํ้าในบอไมค วรตาํ่ กวา 60 เซนติเมตร โดยกอ นปลอ ย ลกู ปลาออกจากถุงทีบ่ รรจุ ควรปรบั อุณหภมู ิของนํา้ ในถุงใหใกลเ คยี งกบั นา้ํ ในบอ เพอ่ื ปอ งกนั ปลาตาย เน่ืองจากการเปลยี่ นแปลงอณุ หภูมกิ ะทันหนั ทาํ ไดโดยการแชถ งุ ปลาไวใ นบอประมาณ 20 นาที แลวเปดปาก ถงุ วกั น้าํ ในบอเลย้ี งผสมกบั นาํ้ ในถุง แลว คอ ยๆ เทลกู ปลาออกจากถุงหลงั จากปลอยลูกปลาลงเลีย้ งประมาณ 1 เดือน จงึ เพ่มิ นํา้ ในบอใหไดระดบั 1-1.50 เมตร - การปลอ ยพอ แมพันธุใหว างไขใ นบอ วิธีนี้จะชว ยลดปญ หาเรือ่ งลูกปลาตายในระหวา งการ ลําเลยี งไดทาํ โดย การคัดเลอื กพอ แม พันธทุ ี่มไี ขและนํา้ เชือ้ สมบรู ณ พรอ มที่จะผสมพนั ธุวางไข คอื ตวั เมียจะ มีสว นทองทีอ่ มู เมื่อใชม ือบีบเบาๆ จะมีไขสเี หลืองออกมา สว นตวั ผเู ม่อื ใชมือบบี ท่ีทอ ง จะมนี ํา้ เช้ือสขี าว คลา ยน้ํานมออกมา เม่ือคดั พอ แมพ นั ธุปลาไดแ ลว จะฉีดฮอรโ มนเรง การวางไขใ หก ับตวั เมยี ในอัตราความ เขม ขน ฮอรโมนสงั เคราะห 10 ไมโครกรมั และยาเสริมฤทธิ์ 5 มิลลิกรัม ตอ ปลา 1 กิโลกรัม จาํ นวน 1ครั้ง แลว จึงปลอยใหผ สมพันธวุ างไขใ นกระชงั ตาหา งซึ่งแขวนอยใู นบอ ทร่ี ะดบั นา้ํ ไม นอ ยกวา 50 เซนตเิ มตร ใน อัตราปลาเพศเมียตอปลาเพศผเุ ทากับ 1:1 ปริมาณนา้ํ หนกั พอ แมป ลา 8-10 กิโลกรัม/ไร หรอื ประมาณ 40-75 คู/ไรว นั รงุ ขน้ึ เม่อื ปลาวางไขห มดแลว จงึ นํากระชังพอแมพ นั ธุข ้ึนปลอ ยใหไขฟ ก เปน ตวั หลงั จากลกู ปลาฟก ออกเปน ตวั ประมาณ 4 วนั จงึ เริม่ ใหอ าหารสาํ เร็จรูปชนิดผงหรอื อาหารพวกรําละเอยี ดผสมปลาปน อตั รา1:1 เปน ระยะเวลา 3-4 สัปดาหหลงั จากนน้ั จงึ ใหอ าหารเม็ดปลาดุกใหญเ ม่ือปลามีขนาดใหญจ นไดข นาดตลาด อยา งไรก็ตาม สามารถปลอ ยพอแมพันธปุ ลาทมี่ นี า้ํ เชื้อและไขส มบรู ณล งในบอท่ีเตรียมไวแลว ไดเชน กัน โดยใหม ีระดับนํา้ ในบอ 30-50 เซนติเมตร พรอมท้ังใชท างมะพราวปก คลุมทาํ เปนท่หี ลบซอ นและ อนบุ าลลกู ปลาวัยออย อาหารและการใหอาหาร ปลาหมอไทยเปน ปลาท่ีกนิ อาหารจําพวกเนือ้ สตั ว ในการเลี้ยงจงึ ใหอ าหารเมด็ ปลาดุก ในอัตรา 3- 5 % ของนํา้ หนกั ตัว วนั ละ 2 คร้งั เชา-เย็น โดยในชว งแรกของการเล้ียงจะใชอาหารเมด็ ปลาดกุ ขนาดเลก็ หรอื ปาสดสบั ละเอยี ด เปนเวลา 2 เดอื น และถดั มาเปลี่ยนเปนอาหารเม็ดปลาดกุ ขนาดใหญ เม่อื ปลามขี นาดใหญ ขนึ้ การใหอ าหารตองหวา นใหท่วั บอ และตอ งสงั เกตการกนิ อาหารของปลาดว ย ถา มอี าหารเหลอื มากเกินไป ควรลดอาหารในม้ือถดั ไปให นอ ยลง เพราะอาจทําใหนา้ํ ในบอเนาเสยี อีกดวย การเปลย่ี นถายน้ํา ถึงแมวา ปลาหมอเปนปลาทมี่ คี วามอดทนทนทาน และสามารถอาศยั อยูไ ดในนา้ํ ที่มคี ณุ ภาพตํ่า

กวาปกติก็ตาม แตก ็จาํ เปน ตอ งมกี ารเปลยี่ นถายน้าํ เพราะการเปล่ียนถา ยนํ้าใหมจ ะทาํ ใหปลามกี ารกนิ อาหาร ดขี ้ึนสง ผลใหป ลาเจริญเติบโตดี ทัง้ น้ีกอนเปลีย่ นถา ยน้าํ ทุกครัง้ ตองแนใ จวา คุณภาพนํา้ ทีส่ ูบเขามาใหม ไม แตกตา งจากคณุ ภาพนาํ้ ในบอ มากนัก และสะอาดเพยี งพอท่ีจะไมทําใหป ลาในบอเปน โรคได ในชว งเดือน แรกไมจ าํ เปนตอ งมีการเปล่ยี นถา ยนํ้า แตจ ะใชว ิธเี พมิ่ ระดบั น้าํ ทกุ สปั ดาห หลงั จากเดอื นแรกแลว จึงเปล่ียน ถายนา้ํ เดอื นละ 2-3 ครงั้ โดยเปลยี่ นถา ยนํา้ ครง้ั ละ 1ใน3 ของนา้ํ ในบอหรือข้ึนอยูก บั สภาพคุณภาพนา้ํ ในบอ ดวย ระยะเวลาการเลย้ี งและการจับ ระยะเวลาการเล้ยี งขึน้ อยูกับขนาดปลาของปลาทีต่ ลาดตอ งการ แตโ ดยทวั่ ไป จะใชเ วลาเลย้ี ง ประมาณ 4-5 เดือน การจบั ปลาหมอไทย โดย ท่วั ไปจะใชว ิธีการจบั แบบวดิ บอแหง โดยกอ นจับปลาจะตอ ง สูบนา้ํ ออกจากบอ ใหเ หลอื นอ ยแลว จงึ ตีอวนจับปลา โดยลากอวนจากขอบบอดา นหนึ่งไปยงั อกี ดา น หนง่ึ แลวจงึ ยกอวนขน้ึ ใชส วิงจบั ใสตะกรา เพ่ือคดั ขนาด จนกระท่ังเหลือปลาจํานวนนอยจึงสูบนา้ํ ออกจากบอให หมด หลงั จากนน้ั จึงตากบอใหแ หง เพ่อื เตรยี ม บอ ใชเ ล้ยี งปลาในรุนตอไป ท้ังนี้ การเลีย้ งปลาหมอไทยใน พน้ื ทลี่ มุ นาํ้ ปากพนัง มีการเจรญิ เติบโตและผลผลิต ดงั นี้ ตารางที่ 1 การเจริญเตบิ โตและผลผลิตการเล้ยี งปลาหมอไทยในบอดินของเกษตรกร อาํ เภอปากพนัง และอําเภอเชยี รใหญ จังหวัดนครศรีธรรมราช - จาํ นวนพอแมพ นั ธุที่ปลอ ย (คู/ไร) 40 - ปรมิ าณลกู ปลาขนาด 1 นิ้ว(ตัว/ไร) 40,000 - ระยะเวลาเล้ยี ง (วัน) 130 - อตั ราการเจรญิ เติบโตจําเพาะ(%กรัม/วนั ) 3.95 - ผลผลติ (กโิ ลกรัม/ไร) 1,200 - อัตรารอดรอดตาย(%) 40 - ขนาดปลาทจี่ บั ได( ตวั /กิโลกรัม) 8-14 - อตั ราการแลกเน้อื (FCR) 1.5 ตารางท่ี 2 ตนทุน รายได และผลตอบแทนการเล้ยี งปลาหมอไทยในบอ ดินขนาด 1 ไร - คา พอแมพนั ธปุ ลา (บาท) 1,000 - คา อาหารปลา(บาท) 36,000 - คาปนู ขาวและยารักษาโรค (บาท) 3,500 - คาแรงงานและอนื่ ๆ(บาท) 3,000 - ราคาขายปลา(บาท/กก.) 50 - รายไดท ั้งหมด (บาท/ไร) 60,000

- กาํ ไรเบ้อื งตน (บาท) 16,,500 ในการจําหนายปลาหมอไทยจะมีการคัดขนาดปลาหมอไทย ซึ่งแบงออกเปน 3 ขนาด มรี าคา แตกตางกนั ดังน้ี 1. ปลาขนาดใหญ ขนาด 6-10 ตวั /กก. ราคากโิ ลกรมั ละ 55-60 บาท 2. ปลาขนาดกลาง ขนาด 7-20 ตวั /กก. ราคากโิ ลกรัมละ 25-30 บาท 3. ปลาขนาดเลก็ ขนาดมากกวา 20 ตวั /กก. ราคากิโลกรัมละ 15-20 บาท การปองกันและกําจัดโรค ในการเล้ยี งสตั วน้ําไมว าจะเปนสัตวน้ําจดื หรอื สัตวน้าํ กรอ ย ปญหาที่ผูเ ลี้ยงประสบอยเู สมอ คือ ปญหาการเกดิ โรค ดังนน้ั การจัดการบอ ท่ถี กู ตองเปน วิธีท่ีดีทีส่ ุดในการปอ งกันมใิ หเ กดิ โรคกบั สัตวน า้ํ ที่ เลยี้ ง เพราะการปลอ ยสตั วนาํ้ เกดิ โรคจะเปน การเพ่ิมตนทุนการผลติ แตการตายของปลาท่ีเล้ยี งไมจํา เปน เสมอไปวา จะเกิดจากการเปน โรค เพราะบางครัง้ อาจเกดิ จากสภาพตางๆ ในบอเลี้ยงไมเหมาะสม เชน คณุ สมบตั ขิ องน้าํ ความหนาแนนของปลาที่เลีย้ ง ชนดิ และคุณภาพของอาหารทใี่ ชเลย้ี ง ฯลฯ ดงั นั้นเกษตรกร เปนผทู ีม่ ีประสบการณจ ะสามารถแยกไดว า สาเหตกุ ารตายของปลาเกดิ จากสาเหตใุ ด โดยทว่ั ไปโรคปลา หมอไทยมกั แพรร ะบาดในฤดูฝน ในทางปฏิบัติ เกษตรกรควรใชเ กลือเมด็ หวา นลงในบออตั รา 80 กิโลกรมั ตอไร รวมกับการใชปูนขาว อัตรา 20 กโิ ลกรัมตอ ไร ละลายน้ําในภาชนะแลว สาดใหท่วั บอ อยา งไรกต็ าม โรคท่ีเกิดขน้ึ ในบอเลี้ยงปลาหมอไทยมกั เกดิ จากปรสิตภายนอก เช้ือรา และแบคทเี รยี ตอ ไปน้ี โรคจุดขาว อาการ ปลาจะมีจดุ สีขาวขนุ ขนาดเทา หวั เขม็ หมดุ กระจายอยูตามลาํ ตวั และครีบ สาเหตุ เกดิ จากเชอ้ื โปรโตซัว ทีก่ นิ เซลลผ วิ หนงั เปน อาหาร การปอ งกนั และรกั ษา เนอ่ื งจากปรสติ ชนดิ นจ้ี ะฝงตัวอยใู ตผวิ หนัง การกาํ จดั ไดผ ลไมเตม็ ที่ วิธที ีด่ ี ที่สดุ คอื การทําลายตวั ออ นในนาํ้ หรอื ทําลายตัวแกขณะวา ยน้ําอิสระ โดยการใชฟ อรม าลิน 150-200 ซซี ีตอ นา้ํ 1000 ลติ ร แชไว 1 ช่วั โมง สาํ หรบั ปลาขนาดใหญ หรอื 25-50 ซีซี ตอ นา้ํ 1,000 ลติ ร แช 24 ชั่วโมงและ แยกปลาที่เปน โรคออกจากบอ โรคจากเห็บระฆงั อาการ ปลาจะเปน แผลตามผิวหนงั และเหงือก สาเหตุ เกดิ จากเหบ็ ระฆังเขา ไปเกาะตามลาํ ตัวและเหงือก การปอ งกันและรกั ษา ปรสติ ชนิดนี้จะแพรไดร วดเร็ว และทาํ ใหป ลาตายไดใ นระยะเวลาอันสนั้ และมกี ารตดิ ตอ ระหวา งบอทใ่ี ชอุปกรณ รว มกัน การกาํ จดั ทําไดโ ดยใชฟ อรมาลนิ 150-200 ซซี ี ตอนํ้า 1000 ลติ ร แชไว 1 ชั่วโมง

โรคตกเลอื ดตามซอกเกลด็ อาการ ปลาจะมีแผลสีแดงเปนจา้ํ ๆ ตามลาํ ตวั โดยเฉพาะทคี่ รบี และซอกเกลด็ ถา เปน แผลเร้ือรงั อาจมอี าการเกลด็ หลดุ บริเวณรอบๆ และดา น บนของแผลจะมสี ว นคลา ยสาํ ลสี นี ้ําตาลปนเหลืองตดิ อยู สาเหตุ เกดิ จากปรสติ เซลลเดยี วทอ่ี ยรู ว มกนั เปนกลุม หรอื กระจุก การปอ งกนั และรกั ษา 1. ใชเกลอื เม็ด 5-10 กิโลกรมั ตอ น้ํา 1000 ลิตร แชไว 48 ชั่วโมง 2. ใชฟอรมาลิน 25-40 ซีซี ตอ นํ้า 1000 ลิตร หลงั จากแชย าแลว ถาปลามีอาการไมด ีขนึ้ ควร เปลี่ยนนํ้าแลวพักไว 1 วนั จากน้นั จงึ ใสย าซา้ํ อีก 1-2 คร้ัง โรคจากเชือ้ รา อาการ ปลาจะมแี ผลเปน ปุยขาวๆ ปนเทา คลายสําลีปกคลมุ อยู สาเหตุ เกดิ จากเชอ้ื รา การปองกนั และรกั ษา 1. ใชมาลาไคทก รนี 0.1-0.15 กรัม ตอ นา้ํ 1000 ลิตร แช 24 ช่วั โมง 2. ใชป ูนขาว 20 กโิ ลกรมั ตอ ไร เพ่ือปรับคุณภาพของนาํ้ ในบอเล้ยี ง โรคแผลตามลาํ ตัว อาการ ในระยะเร่ิมแรกจะทาํ ใหเ กลด็ ปลาหลดุ และผิวหนงั เริ่มเปอยลกึ ลงไปจนถึงชนั้ กลามเนื้อ โดยแผลทีเ่ กดิ จะกระจายทั่วตัวเปน สาเหตใุ ห ปลาเกดิ โรคทีเ่ กิดจากเชือ้ ราตอ ไป สาเหตุ เกดิ จากเชอ้ื แบคทีเรยี การปองกนั และการรกั ษา 1.ใชยาปฏชิ วี นะจาํ พวก ไนโตรฟูราซาน ในอตั ราสวน 1-2 มิลลกิ รัม ตอ นา้ํ 1 ลิตร แชประมาณ 2-3 วัน 2. แชปลาเปนโรคในสารละลายออกซิเตตรา ซัยคลินในอตั ราสว น 10-20 มลิ ลิกรัม ตอนํ้า 1 ลิตร 1-2 วัน ตดิ ตอกัน 3-4 ครัง้ 3. ถา ปลาเร่ิมมีอาการของโรค อาจผสมยาปฏิชีวนะจําพวกออกซิเตตรา ซยั คลิน ในอตั ราสวน 60-70 มลิ ลกิ รมั ตอ นาํ้ หนกั ปลา 1 กโิ ลกรมั หรือ ใชยาปริมาณ 2-3 กรัม ตออาหาร 1 กิโลกรัม ใหป ลากิน ตดิ ตอ กัน 5-7 วัน วิธปี ฏิบัตแิ ละขอ ควรระวังในการใชยาและสารเคมี การใชยาและสารเคมที กุ ชนิดควรใชดว ยความระมัดระวงั และมีสิง่ ควรปฏบิ ัติ ดงั น้ี 1. กอนใชย าและสารเคมที กุ ชนิด ควรอา นวธิ ใี ชใหละเอยี ด เพ่อื ปอ งกันความผดิ พลาดทีอ่ าจ

เกดิ ข้นึ 2. เปด ภาชนะทบ่ี รรจุยาดวยความระมัดระวงั 3 . ควรสวมถุงมอื และใสห นา กากกนั ฝุน ขณะใชย า 4. เมอ่ื ใชยาและสารเคมีแลว ควรชําระรางกายใหสะอาดดว ยสบูและลางภาชนะที่ใชใ หส ะอาด 5. กรณที ีใ่ ชย าผดิ ขนากกับสัตวน้าํ โดยใชว ธิ แี ช ควรถา ยน้ําทนั ที สวนวธิ ีผสมอาหารควร ตรวจสอบใหร อบคอบกอ นใช ขอควรระวงั ในการใชย า ฟอรมาลนิ ควรใชใ นบอ นาํ้ ทไี่ มเขียวจดั และควรใสใ นตอนเชา แตถาจําเปนตอ งใชฟ อรม าลีนใน บอ นา้ํ ทมี่ ีสเี ขยี วจดั ควรถายนาํ้ ออกจากบอ ประมาณหนงึ่ ในสาม แลว เตมิ น้าํ ใหมก อ นใสยาเนื่องจาก ฟอรม าลินจะทําใหพ ืชน้ําสเี ขียวขนาดเล็กตาย และอาจทาํ ใหเกดิ ภาวะขาดออกซิเจน ทําใหปลาตาย ได เกลือ การใชเกลอื จะตอ งระวงั เก่ยี วกับความเค็มที่เพิ่มข้นึ อยา งทนั ที ปลาอาจปรับตวั ไมท ันโดย ใหแ บง เกลอื ทค่ี ํานวณไดแ ลวออกเปน 3 สวน และใสสวนแรกลงไป เพื่อรอดูอาการปลาประมาณ 1 ช่ัวโมง จึงใสส วนที่ 2 และ 3 ตอ ไป การคํานวณยาเพ่ือใสใ นบอ ปลา วัดขนาดความกวา ง ความยาวของบอ และระดบั ความลึกของนํ้าในบอ (หนว ยเปน เมตร) แลว คาํ นวณปริมาณยาทจ่ี ะใช เชน บอ มคี วามกวา ง 40 เมตร ยาว 40 เมตร ระดับนํา้ ลกึ 1.50 เมตร ปริมาตรนา้ํ = กวา ง x ยาว x ความลกึ ของนาํ้ = 40 x 40 x 1.50 เมตร = 2400 ลกู บาศกเ มตร ดงั นน้ั ถา ตอ งการใชฟ อรม าลนิ ความเขม ขน 25 พีพเี อม็ ในการรกั ษาโรคจะตองใช 25 x 2400 = 60000 ซซี ี หรือประมาณ 60 ลิตร แนวโนม การเล้ียงปลาหมอไทยในอนาคต ปลาหมอไทยในปจ จบุ นั กาํ ลังเปนท่ีนยิ มของผูบริโภคในประเทศ และสามารถสง ออกไปยงั ประเทศมาเลเซียไดอ ีกดว ย ทาํ ใหแ นวโนม ของ การ เลี้ยงปลาชนดิ น้ีในอนาคตมีลทู างแจมใส นอกจากนเี้ ปน ปลาทอ่ี ดทนสามารถเล้ียงแบบหนาแนน ทงั้ ในบอทัว่ ไปหรอื นากงุ ในพื้นทนี่ ํา้ จดื และหากมกี าร จดั การบอ ท่ี เหมาะสมถูกตอ งแลว จะมปี ญ หาเรอื่ งโรคระบาดนอ ย