แผ่นดินไหว

แหล่งกาเนิดแผ่นดินไหว อยบู่ ริเวณขอบเปลือกโลก ประมาณ 80% เกิดขนึ ้ รอบๆมหาสมทุ รแปซฟิ ิก หรือ รู้จกั กนั ช่ือวงแหวนแห่ง ไฟ (Ring of Fire) สาเหตุการเกิดแผ่นดินไหว 1.การกระทาของมนุษย์ เชน่ การระเบดิ การทาเหมือง การสร้างเข่ือน การทางานของเคร่ืองจกั รกล 2.เกิดข้ึนโดยธรรมชาติ การยุบตวั และการยกตวั ทาให้เกิดรอยเลื่อน ลกั ษณะตา่ งๆ แผน่ เปลือกโลกก็จะเริ่มมีการเคล่ือนท่ี โดยมีความสมั พนั ธ์กบั ลกั ษณะของภมู ปิ ระเทศ รอยเลื่อนปกติ เกิดจากแรงดงึ ในชนั้ หินที่มีทศิ ทาง ตรงกนั ข้ามกนั ทาให้ชนั้ หนิ มีการเคล่ือนที่ออกจากกนั รอยเลื่อนแนวราบ เกิดจากชนั้ หินถกู แรงดนั จากด ด้านข้างทงั้ สองด้านทาให้เกิดการเคล่ือนท่ีเฉือนกนั รอยเลื่อนยอ้ น เกิดจากแรงดนั ทาให้ชนั้ หนิ ทงั้ สอง ข้างของรอยเลื่อนเคล่ือนที่เข้าหากนั ในแนวระดบั โดย แผน่ ท่ีหนกั กว่าจะมดุ ลงใต้แผ่นที่เบากว่า

ความสมั พนั ธข์ องขนาดโดยประมาณกบั การสนั่ สะเทือน ใกลจ้ ุดศนู ยก์ ลาง ริกเตอร์ สนั่ ไหวเล็กน้อย เร่ิมรู้สกึ ถึงการสน่ั ไหวบางครัง้ รู้สกึ เวียนศรีสะ 1-2.9 สน่ั ไหวเล็กน้อย คนที่อยใู่ นอาคารรู้สกึ เหมือนรถไฟว่งิ ผา่ น 3-3.9 4-4.9 สนั่ ไหวปานกลางผ้ทู ่ีอาศยั อยทู่ งั้ ภายในและภายนอกอาคารรู้สกึ ถึงการ 5-5.9 สน่ั สะเทือน วตั ถทุ ่ีห้อย หรือแขวน จะแกว่งไกว สนั่ ไหวรุนแรงเป็นบริเวณกว้าง วตั ถมุ ีการเคล่ือนที่ 6-6.9 สน่ั ไหวรุนแรงมาก อาคารพงั ทลายเสียหาย 7.0 ขนึ ้ ไป สนั่ ไหวอย่างร้ายแรง สิง่ ก่อสร้างมีความเสียหายอย่างมาก แผ่นดนิ แยกวตั ถทุ ี่อยู่ บนพนื ้ ถกู หวียงกระเด็น

ภูเขาไฟ ภเู ขาไฟ เป็ นธรณีสณั ฐานท่ีหินหนืดปะทผุ ่านข้ึนมายงั พ้ืนผิวของดาวเคราะห์ ภเู ขาไฟมกั เกิดข้ึนใกลก้ บั แนวรอยต่อ (Volcanoes) ระหวา่ งแผ่นเปลือกโลก อย่างไรก็ตาม ยงั มีภเู ขาไฟท่ีเป็ น ขอ้ ยกเวน้ เรียกว่า จุดรอ้ นภเู ขาไฟ (Volcanic Hotspot) ภเู ขาไฟมีพลงั (Active Volcanoes) หมายถึง ภเู ขาไฟท่ีเคยมีประวตั ถิ กู บนั ทกึ ว่ามีการ ระเบดิ เกิดขนึ ้ จดั ว่าเป็นภเู ขาไฟยงั มีพลงั อยู่ เชน่ ภเู ขา ไฟเอตนา ในเกาะซซิ ลิ ี ของประเทศอติ าลี ภูเขาไฟที่สงบ (Dormant Volcanoes) หมายถงึ ภเู ขาไฟที่ไมเ่ คยถกู บนั ทกึ ว่ามีการระเบดิ เกิดขนึ ้ และไมม่ ีการผพุ งั จดั วา่ เป็นภเู ขาไฟท่ีสงบมนั อาจเกิดการระเบดิ เมื่อใดก็ได้ เชน่ ภเู ขาไฟ วิสเุ วียส ใน ประเทศอติ าลี ภูเขาไฟที่ดบั แลว้ (ExtinctVolcanoes) หมายถงึ ภเู ขาไฟที่ไมเ่ คยถกู บนั ทกึ วา่ มีการระเบิด เกิดขนึ ้ เชน่ ไมม่ ีไอนา้ ร้อนขนึ ้ มา หรือไม่มีแผน่ ดินไหว เกิดขนึ ้ ในท้องถ่ินนนั้ ๆ ภเู ขาไฟประเภทนีจ้ ดั เป็น ประเภทภเู ขาไฟที่ดบั แล้ว เช่น ภเู ขาไฟหลวง จงั หวดั สโุ ขทยั

ประเภทภูเขาไฟ แบ่งตามลกั ษณะ 1. ภูเขาไฟแบบกรวยสงู (Steep cone) เกิดจากลาวาที่มีความเป็นกรด หรือ Acid lava cone รูปกรวยคว่าของภเู ขาไฟเกิดจากการทบั ถมของ ลาวาท่ีเป็นกรด เพราะประกอบด้วยธาตซุ ลิ ิกอนมากกวา่ ธาตอุ ่ืนๆ ลาวามีความเข้มข้นและเหนียว จงึ ไหลและ เคล่ือนตวั ไปอย่างช้าๆ แต่จะแขง็ ตวั เร็ว ทาให้ไหลเ่ ขาชนั มาก ภเู ขาไฟแบบนีจ้ ะเกิดจากการระเบดิ อยา่ งรุนแรง 2. ภเู ขาไฟแบบโล่ (Shield Volcano) เกิดจากลาวาทีม่ ีความเป็นเบส เพราะประกอบดว้ ยแร่เหลก็ และแมกนีเซียมลาวามลี ักษณะเหลว ไหลได้เร็วและแขง็ ตวั ช้า การระเบิดไมร่ นุ แรง จะมีเถา้ ถา่ นและเศษหินกอ้ นเล็ก และควันพน่ ออกมา บรเิ วณปากปลอ่ ง 3. กรวยกรวดภูเขาไฟ (Cinder Cone) ภเู ขาไฟชนดิ นีจ้ ะสงู ชนั มาก และเกิดจาก ลาวาท่ีพงุ่ ออกมาทบั ถมกนั ลาวาจะมีความหนืดสงู การไหลไม่ตอ่ เน่ือง และมีลกั ษณะเป็นลาวา ลกู กลมๆ ท่ีพงุ่ ออกมาจากปลอ่ งเดี่ยว และทบั ถมกนั บริเวณรอบปลอ่ ง ทาให้ภเู ขาไฟชนดิ นีไ้ ม่ คอ่ ยก่อให้เกิดความสญู เสียชีวิตมากมาย

4. กรวยภูเขาไฟสลบั ชน้ั (Composite Cone Volcano) เป็นภเู ขาไฟซงึ่ เกิด จากการสลบั หมนุ เวียนของชนั้ ลาวา และเศษหนิ ภเู ขาไฟชนิดนีอ้ าจจะดนั ลาวาไหลออกมาเป็น เวลานาน และจะเปล่ียนแปลงรูปแบบการประทอุ ยา่ งกะทนั หนั ภเู ขาไฟชนิดนีท้ ่ีมีชื่อ เช่น ภเู ขาไฟฟู จิ (ญ่ีป่ นุ ), ภเู ขาไฟมายอน (ฟิลิปปินส์) และ ภเู ขาไฟเซนต์เฮเลน (สหรัฐอเมริกา) ประโยชน์และโทษของภูเขาไฟ 1. การปะทุของภเู ขาไฟช่วยปรับระดบั เปลือกโลกใหอ้ ยใู่ นภาวะสมดุล 2. การเคลื่อนท่ีของลาวาทาใหเ้ กิดหินอคั นีและหินช้นั ที่ลาวาไหลผา่ นเกิดการแปรสภาพ ทาใหเ้ กิดแหล่ง แร่ท่ีสาคญั เช่น เพชร เหลก็ และธาตุอ่ืนๆ อีกมากมาย 3. แหล่งภเู ขาไฟเป็นแหล่งดินดีเหมาะแก่การเพาะปลกู เช่น ดินท่ีอาเภอท่าใหม่ จงั หวดั จนั ทบุรี 4. เป็นแหล่งท่องเท่ียวท่ีสาคญั เช่น อุทยานแห่งชาติฮาวายในสหรัฐอเมริกา 5. ฝ่ นุ ที่ลอยในอากาศช้นั สตาร์โตสเฟี ยร์ทาใหบ้ รรยากาศของโลกเยน็ ลง 6. โทษของภเู ขาไฟจากการเคลื่อนท่ีของลาวา มนุษยแ์ ละสตั วอ์ าจหนีไม่ทนั ทาใหเ้ กิดความสูญเสียต่อชีวติ 7. เกิดฝ่ นุ ภูขาไฟ เกิดมลพษิ ทางอากาศ 8. หลงั ภเู ขาไฟปะทุจะมีเถา้ ทบั ถมอยู่ เมื่อฝนตกอาจเกิดน้าท่วมและโคลนถล่ม