การจัดนิทรรศการ

การจดั นิทรรศการ การจดั นทิ รรศการ มีความสาคัญในการใหค้ วามรู้ การเผยแพรข่ ่าวสาร กาประชาสมั พันธ์ การให้ การศกึ ษา ตลอดจนธรุ กจิ การคา้ อย่างมผี ลสัมฤทธ์ิมากม่ีสุด การจัดนิทรรศการเป็นกระบวนการ ติดต่อสือ่ สารอยา่ งหน่ึง ในการจะสื่อสิง่ ตา่ ง ๆ ใหส้ าธารณชนไดร้ บั รู้ พบเห็นหรอื สมั ผัสได้ ซึ่งตอ้ งอาศยั ทั้ง รูปแบบทเี่ ป็นสง่ิ ของต่างๆ และวิธกี ารหลากหลาย ดังนนั้ การจดั นิทรรศการจึงเป็นส่วนสาคัญอีกส่วนหนง่ึ ของงานตา่ ง ๆ ท่ีจะขาดไม่ได้ เพราะสามารถทา ใหผ้ ชู้ มหรอื ผู้ทไ่ี ดเ้ ข้าร่วมกิจกรรมได้ทั้งคณุ คา่ สาระแหง่ ความรู้ และความบันเทิงไปพร้อมกนั การจัดนทิ รรศการเปน็ การเผยแพร่ข่าวสาร การประชาสัมพนั ธ์ การให้การศึกษาแก่ผู้ชมหรอื ผทู้ เี่ ข้าร่วมกิจกรรมได้คุณค่า สาระแห่งความรู้ ความหมาย และจุดประสงคก์ ารจดั นิทรรศการ 1.1 ความหมายของนิทรรศการ หมายถึงการแสดงเพ่ือใหป้ ระโยชน์ทางการศึกษาด้วยการ นาเอาวสั ดุ อุปกรณ์หรอื ผลงานต่างๆ ซ่ึงประกอบด้วยของจริง สงิ่ จาลอง ภาพถ่าย และแผนภมู ิตา่ ง ๆ นามาจดั แสดงเพือ่ เปน็ การส่อื สารทางความคิด และความรู้ให้กบั บคุ คลในระดับตา่ งๆ ในการจัดเตรยี มจะต้องจัดเตรยี ม ใหเ้ ป็นหมวดหมู่ มรี ะเบียบเรยี บรอ้ ย ดงู ่าย และคานึงถึงความแจ่มชัด เพอื่ ให้ได้ความร้อู ยา่ งแท้จริง ช่วยให้ผชู้ ม มคี วามเข้าใจในข้อมูลโดยใช้ขอ้ ความสัน้ ๆ อธิบายประกอบ นิทรรศการจดั เป็นลักษณะของทศั นศกึ ษาอยา่ ง หน่ึง เพราะเป็นการให้การศกึ ษาทางตาทางหแู ละทางเสยี ง

1.2 จดุ ประสงค์การจดั นทิ รรศการ แบ่งตามจดุ ประสงค์การจัด มี 6 ประเภท คือ 1. นทิ รรศการทางการศกึ ษา เปน็ นิทรรศการทีม่ งุ่ จดั เพอื่ การศกึ ษา และใหข้ ้อมูลความรู้ทาง วชิ าการแกผ่ ชู้ มโดยเฉพาะ เช่น นิทรรศการวิทยาศาสตร์การพิมพ์ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย เพอ่ื เผยแพร่ วชิ าการการถ่ายภาพเพื่อการพิมพ์ และแสดงความกา้ วหน้าของการถ่ายภาพและการพมิ พ์ นทิ รรศการ การศึกษาจัดได้ทกุ สาขาวิชา ไม่วา่ จะเปน็ วทิ ยาการทางด้านวิทยาศาสตร์ มษุ นยศาสตร์ สังคมศาสตร์ และศิลป ศาสตร์ ตลอดจนวิทยาศาสตรป์ ระยุกตส์ าขาวิชาตา่ ง ๆ 2. นทิ รรศการทางการตลาด เป็นนทิ รรศการอกี แบบหน่ึงทีจ่ ดั การแพรห่ ลาย จุดประสงค์เพ่ือ การซือ้ ขายสนิ ค้า และการพาณชิ ย์ นทิ รรศการทางการตลาดทใี่ หญ่ที่สดุ คอื งานมหกรรมการแสดงสนิ ค้า นานาชาติ ซ่งึ หมนุ เวยี นจัดในประเทศต่าง ๆ นิทรรศการขนาดใหญ่ม่งุ ขายสินค้าใหญ่ ๆ เชน่ เคร่ืองเรือน บ้าน รถยนต์ ส่วนนทิ รรศการขนาดเล็ก บริษัทผ้ผู ลิตเป็นเจ้าของนิทรรศการเอง 3. นิทรรศการทางการเมอื ง ในหลาย ๆ ประเทศทางด้านการเมอื งและรัฐศาสตร์ โดยเฉพาะ ประเทศกลุ่มสงั คมนิยาจะใชพ้ ิพิธภณั ฑ์เป็นเครือ่ งมือปลุกระดม สานกึ ทางการเมอื งของประชาชนอยา่ งมาก เชน่ พิพธิ ภณั ฑแ์ สดงร่องรอยการฆ่าลา้ งเผา่ พันธ์ทุ ่กี ระทาโดยฝา่ ยสาธารณรฐั ประชาชนกัมพชู า หรอื ทีเ่ รียกวา่ \"กลมุ่ เขมรแดง\" 4. นิทรรศการทางศลิ ปะ วัฒนธรรม และส่ิงแวดลอ้ ม นทิ รรศการทางศิลปะ นอกจากวจิ ติ รศลิ ป์ และประยุกตศ์ ิลป์แลว้ ยงั รวมถงึ ศิลปะแขนงอ่ืน ๆ ดว้ ย เชน่ อญั มณี เคร่ืองแก้ว งานศิลปหตั ถกรรมต่าง ๆ นทิ รรศการวฒั นธรรม เก่ียวกบั การสง่ เสรมิ วฒั นธรรมและอนุรกั ษว์ ฒั นธรรมต่าง ๆ 5. นิทรรศการทางการทหาร นิทรรศการทางการทหารโดยทวั่ ๆ ไปนยิ มจดั แบบถาวร คือ เป็น พิพธิ ภัณฑ์ทางการทหารน่ันเอง การจัดแสดงเพ่อื เป็นอนุสรณ์สถานและเกยี รติประวัติการสรู้ บ แสดง ความกา้ วหน้าทางเทคโนโลยีทหารและสร้างความภาคภมู ใิ จให้กบั นานาชาติ 6. นทิ รรศการเพ่ือการประชาสัมพนั ธ์องคก์ ร นิทรรศการผลงานของนกั ศกึ ษาหลกั สตู ร เทคโนโลยีบัณฑิต แสดงเกี่ยวกับผลงานของนักศกึ ษา เพ่อื ประชาสมั พันธใ์ หป้ ระชาชนท่ัวไปไดท้ ราบถึงบทบาท ภาระหน้าที่ของหลกั สตู รดังกล่าว การจัดประเภทของนทิ รรศการนนั้ จดั ได้หลายแบบตามแต่ผูใ้ ช้พึงประสงค์ ดาเนนิ งานจนกระทงั้ ส้นั สุดการจดั แสดง และผชู้ ม ไดแ้ ก่ บุคคลทั่วไป และกล่มุ เปา้ หมาย ดงั น้นั การจัด นิทรรศการทีด่ ีจงึ จาเป็นต้องคานงึ ถงึ ทัง้ ผู้จดั และผ้ชู มควบคกู่ นั ไป

ประโยชน์ของการจัดนิทรรศการ การจัดนิทรรศการ นับวา่ มีประโยชนม์ าก เพราะเปน็ การศึกษาอยา่ งหน่ึง คือ เป็นการใหก้ ารศกึ ษา ทาง ตา ทางหู และทางการสัมผัสแก่ผู้ชมโดยไม่ตอ้ งมผี ูร้ หู้ รอื ครูมายนื บรรยายใหฟ้ ังเพราะมีตัวอักษรบรรยายมี ภาพประกอบ มีของจริงหรอื ของจาลองให้เป็นชัดเจนจึงเปน็ การใหค้ วามรู้ท่ีเกิดคณุ คา่ เปน็ การย่ัวยใุ ห้เกิด แรงจงู ใจในการอยากรอู้ ยากเหน็ อยากศกึ ษา ในขณะเดียวกันทาให้ผู้ชมเกิดความคดิ สร้างสรรค์ จงึ พอสรุปได้ ดังน้ี 1. นทิ รรศการช่วยรวบรวมสง่ิ แสดงต่าง ๆ มาไวใ้ นที่แห่งเดยี วกนั เชน่ รปู ภาพของจรงิ ตัวอย่าง ห่นุ จาลองการสาธิตจะทาให้สะดวกตอ่ การศกึ ษาหาความรูข้ องผทู้ ่ีสนใจซ่ึงหาจากทอ่ี ืน่ ได้ยาก 2. นทิ รรศการช่วยนาความคิดและข้อมลู ที่กระจดั กระจายอย่ใู นท่ตี ่าง ๆ มารวมเขา้ ดว้ ยกนั โดยเฉพาะ มกี ารร่วมกันจดั จากหลายๆ หน่วยงานก็ยิ่งจะมีความสมบูรณ์มากย่งิ ข้นึ ผ้ดู ูสามารถเลือกหาขอ้ มลู ทต่ี นต้องการ ไดง้ ่าย 3. นทิ รรศการสามารถแสดงความคดิ ทีอ่ ยใู่ นลกั ษณะนามธรรม (Abstract) ซ่งึ เขา้ ใจไดย้ ากให้ออกมาใน ลกั ษณะของรูปธรรมที่ผดู้ ูสามารถเข้าใจได้ เชน่ ข้อมลู ท่ีเป็นตวั เลขก็นามาแปลงให้เป็นลกั ษณะกราฟ แผนภูมิ หรือนาของจรงิ มาให้ดูด้วยตาฟังด้วยหขู องตนเองจะทาให้ผู้ดูเกดิ ความประทับใจและจดจาไดน้ าน 4.นิทรรศการช่วยกระตุ้นความสนใจในสงิ่ ทแี่ ปลก ๆ ใหม่ ๆ ซึ่งจะนาไปสู่การค้นควา้ หาความรจู้ าก แหลง่ วิทยาการอนื่ ๆทดลองนาไปปฏบิ ัติต่อไป 5.นทิ รรศการช่วยส่งเสริมการแสดงออกในลกั ษณะของการร่วมมอื กนั จัดแสดงระหวา่ งบุคลากร หน่วยงานตา่ ง ๆ ตลอดจนการให้ผ้ชู มได้มสี ว่ นรว่ มในกจิ กรรมบางอย่าง อาทิ ให้ทดลองใชส้ งิ่ ของที่นามาแสดง ในงาน

ประโยชนข์ องการจดั นิทรรศการเปน็ การส่งเสรมิ ใหเ้ กิดการแลกเปล่ยี นประสบการณ์ ระหวา่ งผู้สรา้ งสรรค์งาน และผูช้ ม 3. ประเภทของการจัดนิทรรศการ การจัดนิทรรศการโดยทวั่ ไปแบง่ ตามลกั ษณะของวิธีการจดั แบง่ ออกได้เปน็ 3 ประเภทคือ 1. นิทรรศการถาวร หมายถงึ นิทรรศการท่ีจดั แสดงเรือ่ งราวเดิม ๆ ไม่เปล่ียนแปลง เปน็ ที่ รวบรวมสิ่งแสดง ของทใ่ี ช้จดั อาจจะเป็นของจริง หนุ่ จาลอง รูปภาพ ฯลฯ ท่ีนามาแสดงน้นั ไม่มกี าร เปล่ยี นแปลงรูปแบบ และวิธกี ารจดั อย่ใู นอาคารหรือสถานทีเ่ ดิม ไมเ่ ปล่ียนแปลง เปิดโอกาสให้ผชู้ มเขา้ มาชมได้ ตลอดเวลาเพอ่ื ศึกษาหรอื หาความเพลิดเพลนิ ได้ทกุ ฤดู นอกจากจัดในสถานทหี่ รอื ในร่มแลว้ ยงั มนี ิทรรศการ ถาวรกลางแจง้ อกี นทิ รรศการถาวรมกี ารจดั กนั หลายรปู แบบ ส่วนใหญ่ทร่ี จู้ ักกันดีกค็ อื พิพิธภณั ฑ์ต่าง ๆ เช่น พิพธิ ภัณฑ์วิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี พพิ ธิ ภณั ฑส์ ถานแห่งชาติ

พิพธิ ภณั ฑ์เหรียญกษาปณานรุ ักษ์ แหลง่ เรยี นรู้ เกาะรัตนโ์ กสนิ ทร์ 2. นิทรรศการชั่วคราว เป็นการจัดนิทรรศการเป็นครั้งคราวในวาระโอกาสหรือเทศกาลพิเศษเพ่ือ แสดงความรู้ใหม่ ๆ แผนงานพเิ ศษ วาระในวนั สาคัญของชาตหิ รือหนว่ ยงาน หรือเพ่ือการโฆษณา ประชาสมั พันธ์กรณีพเิ ศษ นิทรรศการชั่วคราวอาจจดั แสดงในสถานทีเ่ ดมิ เป็นประจาแตส่ ่อื ทน่ี ามาแสดงชุดนั้น ๆ จัดอย่ไู ม่นานนักอาจเป็นสัปดาห์ หรือสองสามเดือนก็เปล่ยี นใหม่ หรอื เลกิ ไป การแสดงนิทรรศการชั่วคราว งานสัปดาหเ์ ครื่องแต่งกายไทยเป็นการจดั นทิ รรศการในวาระโอกาสเทศกาลพิเศษเพ่ือแสดง สนิ ค้าเกย่ี วกับผา้ ไทย 3. นทิ รรศการเคลื่อนที่ หมายถงึ นิทรรศการท่ีจดั ขึ้นเปน็ ชุดสาเรจ็ เพ่ือแสดงในหลาย ๆทหี่ มนุ เวียนกนั ไป รปู แบบและส่อื หลักทนี่ ามาแสดงเปน็ แบบดิม วตั ถปุ ระสงค์ในการจดั เป็นแบบเดมิ อาจมีสิ่งของหรอื การแสดง ประกอบเพม่ิ เติมในส่วนบางครัง้ นน้ั ส่วนสถานที่จดั กห็ มุนเวียนเปลยี่ นไปเรอื่ ย อาจเคลื่อนทไี่ ปตา่ งจงั หวัดหรอื

จงั หวัดเดียวกันแต่เปล่ยี นชุมชนทน่ี าไปแสดง เช่น นิทรรศการศิลปะ นิทรรศการตราไปรษณียากร เปน็ นิทรรศการเคล่อื นทจ่ี ัดโดยการส่อื สารแห่งประเทศไทย ในการเคลื่อนทีก่ ็จะรว่ มกับหน่วยงานในท้องถิ่น ซง่ึ หนว่ ยงานหลักกค็ อื หนว่ ยงานในสังกดั สานกั งานไปรษณยี ์โทรเลขจงั หวดั ท่ไี ปจัด นทิ รรศการเคลื่อนท่ี เปน็ นิทรรศการทจี่ ัดข้นึ เป็นชุดสาเรจ็ เพอ่ื แสดงในหลาย ๆ ที่หมนุ เวียนกนั ไป รปู แบบและสื่อหลกั ทีน่ ามาแสดงเป็นรูปแบบเดิม 4. สถานที่จัดนทิ รรศการ มี 3 ประเภท คอื 4.1 นิทรรศการภายนอกหรอื กลางแจ้ง การจดั นทิ รรศการภายนอกหรือกลางแจ้งเปน็ การจดั ขึน้ กลางแจง้ ภายนอกอาคาร โดยใช้บรเิ วณรอบ ๆ อาคารลานดนิ ท่ีวา่ ง บริเวณสนามหญ้า หรืออาจจะจัดใต้ร่มไม้ ในทส่ี าธารณะทไ่ี ม่กดี ขวางการจราจร สาเหตุท่ตี ้องจัดกลางแจง้ เพราะมสี ่ิงท่ีต้องแสดงมาก และมีขนาดใหญ่ ซงึ่ อาจจะมีการสาธติ ประกอบเป็นคร้ังคราว และเป็นการจดั ที่มีระยะเวลาไม่ยาวนานนัก เพราะไมส่ ะดวกใน การดูแลรกั ษา และไม่เหมาะสมท่ีจะจัดในฤดฝู น อาจทาให้ผู้มาชมไมส่ ะดวก

นิทรรศการภายนอกหรือกลางแจ้ง 4.2 นิทรรศการภายในหรือในร่ม การจัดนทิ รรศการภายใน เป็นการจัดข้นึ ภายในอาคารท่ีเป็นหอ้ ง ๆ หรือสถานที่ที่จัดเตรยี มไว้สาหรบั การแสดงผลงานโดยเฉพาะ ซึง่ สะดวกทั้งในการจัดและการดูแลรกั ษา สามารถจดั ได้ทกุ ฤดูกาล ถ้าไม่มสี ถานทเ่ี ฉพาะอาจจะใชส้ ถานท่ีอ่นื ทม่ี ีพืน้ ที่มากพอทจี่ ะดดั แปลงใช้จัด นทิ รรศการเปน็ คร้งั คราวก็ได้ นทิ รรศการภายใน เปน็ การจดั ขนึ้ ภายในอาคารท่ีเป็นห้อง ๆ 4.3 นทิ รรศการลอยฟ้า เป็นการจัดกลางอากาศ เป็นการแสดงสงิ่ ประดษิ ฐ์ เพอ่ื การคา้ หรอื ประกอบการ พาณชิ ย์ เช่น นิทรรศการบอลลูนนานาชาติ การแสดงบอลลูนแบบแปลกๆ เป็นตน้ ดังนั้นการเลือกสถานที่จดั นิทรรศการจะเป็นภายนอกหรอื ภายในน้ัน ควรคานึงถึงความเหมาะสมด้านต่าง ๆ เช่น มบี ริเวณกว้างขวางพอ มีแสงสว่างสอ่ งได้ทว่ั ถงึ มีทางเข้าออกสะดวก มอี ุณหภมู ิพอเหมาะไมร่ อ้ นหรอื เยน็ เกนิ ไป มีความสงบปราศจาก เสยี งรบกวน เปน็ ตน้

5. หลักการชมนิทรรศการ หลกั การชมนทิ รรศการ การชมนิทรรศการโดยทั่วไป ควรปฏิบตั ิตนดงั ตอ่ ไปน้ี 1 เมือ่ ไปถงึ สถานท่ีแสดงขอรับเอกสาร ส่ิงพิมพ์ สจู ิบัตรประกอบนทิ รรศการ (ถ้าม)ี เพ่ือจะได้ทราบหรอื หาความรู้กอ่ นทจี่ ะได้เข้าชมจรงิ 2 สารวจดูว่างานแสดงนิทรรศการ ได้ใหค้ วามรหู้ รือให้ประโยชน์แก่ตวั เรา 3 ควรจดบันทึกข้อความ หรอื เนื้อหาสาคัญทีพ่ ิจารณาเห็นว่าเป็นประโยชนแ์ ก่ตวั เรา 4 รกั ษามารยาท มีความสารวม และประพฤตติ นเปน็ สภุ าพชน ไม่ส่งเสยี งดงั หรอื รบกวนระหว่างเดนิ ชม และไม่ขดี เขียนข้อความใด ๆ หรือไม่ทาลายสิง่ ของภายในบริเวณงานและสถานทีใ่ กล้เคียง 5 ข้อควรรวงั อย่างยงิ่ คอื ระหว่างท่ชี มไมค่ วรใชม้ อื จับตอ้ งผลงานใด ๆ โดยไม่จาเปน็ อาจทาให้ผลงาน ชารดุ เสยี หายได้ หากมขี ้อสงสยั ควรสอบถามเจ้าหน้าท่หี รือผดู้ แู ลโดยตรง หลักการชมนทิ รรศการระหว่างทีช่ มไม่ควรใชม้ ือจบั ตอ้ งผลงานใด ๆ โดยไมจ่ าเปน็ อาจทาให้ผลงานชารุด เสยี หายได้