อาณาจักรมอเนอรา

ชดุ การสอนเร่อื ง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 1 ชดุ กจิ กรรมการเรยี นรู้ รายวิชาชีววิทยาเพ่ิมเติม รหสั วิชา ว 33242 ชนั้ มธั ยมศึกษาปี ท่ี 6 โดย นางสาววาสนา ดวงใจ,นางสาวเกษณี พนั ธจ์ นั ทร์ โรงเรยี นศีขรภมู ิพิสยั สานกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษามธั ยมศึกษา เขต 33

ชุดการสอนเรื่อง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 2 มาตรฐานการเรียนรู้ มาตรฐาน ว1.2 เข้าใจกระบวนการและความสาคัญของการถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม วิวฒั นาการของส่ิงมชี ีวติ ความหลากหลายทางชีวภาพ การใช้เทคโนโลยีชีวภาพที่มี ผลกระทบต่อมนุษย์ และส่ิงแวดล้อม มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์ สื่อสาร สิ่งที่เรียนรู้ และนา ความรู้ไปใชป้ ระโยชน์ มาตรฐาน ว8.1 ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสืบ เสาะหาความรู้การแกป้ ญั หาร้วู า่ ปรากฏการณ์ทางธรรมชาตทิ ี่เกดิ ขนึ้ สว่ นใหญม่ ีรปู แบบทีแ่ น่นอนสามารถ อธิบายและตรวจสอบไดภ้ ายใตข้ อ้ มลู และเคร่ืองมือทม่ี อี ยใู่ นช่วงเวลานน้ั ๆเขา้ ใจว่าวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดลอ้ มมีความเก่ยี วข้องสัมพันธ์กนั ผลการเรียนรู้ 1. สืบค้นข้อมูล ทดลอง อภิปราย อธิบายและสรุปเกณฑ์ท่ีใช้ในการจัดจาแนกสิ่งมีชีวิต ออกเป็นโดเมนและอาณาจักร ลักษณะท่ีเหมือนและแตกต่างกันของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอเนอรา อาณาจักรโพรทิสตา อาณาจกั รพชื อาณาจกั รฟังไจ และอาณาจกั รสตั ว์ 2. สืบค้นข้อมูล อภิปราย อธิบาย และนาเสนอคุณค่าของความหลากหลายทางชีวภาพกับ การใชป้ ระโยชนข์ องมนษุ ยท์ ่มี ีผลต่อสังคมและส่ิงแวดล้อมในชุมชนท้องถิ่น จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. อธิบายลักษณะสาคัญและการจดั หมวดหมู่ของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอเนอรา 2. นาเสนอคุณค่าของความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอเนอรากับการใช้ประโยชน์ ของมนุษย์ทีม่ ผี ลต่อสงั คมและสง่ิ แวดล้อม 3. ตระหนกั ถึงคุณค่าของความหลากหลายทางชวี ภาพท่ีมผี ลตอ่ สงั คมและส่งิ แวดลอ้ มในทอ้ งถ่ิน

ชดุ การสอนเร่ือง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 3 สาระสาคัญ อาณาจักรมอเนอรา เป็นสิ่งมีชีวิตที่นวิ เคลียสไม่มเี ย่อื หมุ้ ไม่มีออร์เนลที่มีเย่ือหุ้ม มีลกั ษณะ เป็นเซลล์เด่ียวหรือรวมกันเป็นกลุ่ม แต่ไม่เป็นเนื้อเย่ือ ได้แก่แบคทีเรียชนิดต่างๆซ่ึงมีทั้งประโยชน์ และโทษตอ่ คน สตั วแ์ ละพชื สาระการเรียนรู้ 1. ดา้ นความรู้ 1.1 อาณาจกั รเมอนอรา 2. ดา้ นกระบวนการ 2.1 สืบค้นข้อมูล ทดลอง อภิปราย อธิบายและสรุปเกณฑ์ที่ใช้ในการจัดจาแนก ส่ิงมีชีวิตออกเป็นโดเมนและอาณาจักร ลักษณะที่เหมือนและแตกต่างกันของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอ เนอรา อาณาจกั รโพรทิสตา อาณาจกั รพืช อาณาจักรฟงั ไจ และอาณาจกั รสตั ว์ 3. คุณลกั ษณะท่ีพงึ ประสงค์ 3.1 มีวนิ ยั 3.2 ใฝ่เรยี นรู้ 3.3 มงุ่ มน่ั ในการทางาน 3.4 มีจติ สาธารณะ 4. สมรรถนะท่สี าคญั ของผเู้ รียน 4.1 ความสามารถในการสือ่ สาร 4.2 ความสามารถในการใชเ้ ทคโนโลยี

ชดุ การสอนเรือ่ ง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) แบบทดสอบก่อนเรยี น Page | 4 คาช้แี จง 1. แบบทดสอบแบบปรนยั 4 ตัวเลอื ก มีจานวนทั้งหมด 5 ขอ้ คะแนนเต็ม 5 คะแนน 2. ใหน้ ักเรียนทาเคร่อื งหมายกากบาท (X) ลงในช่องตัวเลอื กทถ่ี ูกต้องท่ีสุด 1. แบคทเี รียที่ทาใหเ้ กดิ โรคติดตอ่ ทางเพศสัมพันธ์จดั ในกลุ่มของแบคทีเรียกลุม่ ใด ก. โพรทีโอแบคทเี รยี ข. คลาไมเดีย ค. สไปโรคีท ง. ไซยาโนแบคทเี รีย 2. ลกั ษณะโครงสร้างพน้ื ฐานของเซลลใ์ นสิ่งมีชีวิต กล่มุ ใดทีถ่ อื วา่ แตกต่างไปจากกลมุ่ อ่นื ๆ ก. สาหรา่ ยสีเขยี วแกมน้าเงิน ข. สาหรา่ ยสีแดง ค. เห็ด รา ง. สาหรา่ ยสีเขียว 3. ขอ้ ใดไม่ถกู ต้อง ก. แบคทเี รียแกรมบวก แยกชนิดไดโ้ ดยการย้อมสีแกรมผนังเซลลจ์ ะติดสีม่วงของคริสตัลไวโอเลต ข. Lactobacillus sp. Bacillus sp. Staphyrococos sp.เปน็ แบคทีเรยี ทรงกลมทงั้ หมด ค. โรคฉีห่ นู โรคซฟิ ลิ ิส มสี าเหตุจากเชอ้ื แบคทีเรยี แกรมลบทม่ี ีรปู ทรงเกลียว ง. Escherichia coli เปน็ สาเหตทุ ่ีทาให้เกิดอาการท้องรว่ ง 4. ออสซลิ ลาทอเรยี (Oscillatoria sp.) บางชนดิ ซงึ่ มีสีแดงแตจ่ ัดอยใู่ นกลุ่มสาหรา่ ยสีเขียว แกมน้าเงนิ เพราะเหตุใด ก. ประกอบดว้ ยเซลลห์ ลายเซลลม์ าตอ่ กนั เป็นสาย ข. ในคลอโรพลาสตม์ ีรงควัตถุ ไฟโคไซยานิน ค. แหลง่ อาศัย (habitat) คือ บึง คู ท่มี ีน้าขัง ง. นวิ เคลยี สไม่มีเย่อื หมุ้ 5. ผลติ ภณั ฑจ์ ากอุตสาหกรรมใดท่เี กยี่ วขอ้ งกับการใช้ประโยชนจ์ ากแบคทเี รยี ก. การทาขนมปงั ปลารา้ ข. ผลติ ยาปฏิชวี นะเพนซิ ลิ ลิน ค. การทาเบยี ร์ ไวน์ น้าส้มสายชู ง. การทานมเปรี้ยว โยเกิร์ต เนยแข็ง กระดาษคาตอบ ข้อ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 คะแนนท่ีได้ ลงชือ่ ผู้ตรวจ

ชุดการสอนเรื่อง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) บัตรกิจกรรมที่ 1 Page | 5 คาชแี้ จง ให้นักเรยี นแตล่ ะกลุ่มปฎิบตั ิกิจกรรมดงั ตอ่ ไปนี้ กล่มุ ท่ี………………………. ช้นั …………………………... สมาชิกกลุ่ม 1……………………………….……. 2……………………………….……. 3……………………………….……. 4……………………………….……. . 5……………………………….……. 6……………………………….……. เกมรบั ระเบดิ กติกา/วิธกี ารเลน่ 1. นกั เรียนตงั้ คาถามเกี่ยวกบั หวั ข้อดงั ตอ่ ไปน้ี คนละ 1 คาถามตามทีน่ ักเรียนสนใจ โดยไม่ ซา้ กัน ตวั อยา่ งเช่น 1) ลกั ษะเด่น/เฉพาะของสิ่งมีชวี ิตในอาณาจักรมอเนอรา 2) ตวั อย่างของส่ิงมชี วี ติ ในอาณาจกั รมอเนอรา 3) หมวดหมู่ของส่ิงมชี ีวิตในอาณาจักรมอเนอรา 4) บทบาทประโยชน์/โทษของส่งิ มีชวี ิตในอาณาจักรมอเนอรา 5) การนาสง่ิ มีชีวิตในอาณาจกั รมอเนอรามาใช้ประโยชน์ในชีวติ ประจาวันหรือมาใช้ประโยชน์ ในชุมชนท้องถน่ิ 2. นากระดาษคาถามท่ไี ดใ้ สล่ งในกล่องท่คี รูเตรียมไวใ้ ห้ 3. นักเรียนนัง่ ลอ้ มเปน็ วง 1 วง รับลกู บอล (บางคนไดร้ บั ) แล้วอธิบายคาสงั่ ว่าให้ นกั เรียนท่ีไดร้ บั ลูกบอล มอบลกู บอลใหแ้ กเ่ พ่ือนทอี่ ยู่ดา้ นขวามือ ไปเร่ือยๆ ครูเริ่มเกมโดยการเปดิ เพลงบรรเลงให้ นักเรียนรอ้ งตามและปรบมอื ประกอบ จนครสู ่งสัญญาณให้เพลงหยุด 4. นักเรียนคนใดทีไ่ ด้รับลกู บอลใหน้ กั เรียนหยบิ คาถามจากกลอ่ งทีเ่ พ่ือนเขยี นไว้ตอบคาถามท่ี ได้รับ (เปน็ การแสดงความคิดเห็นแนวโนม้ คาตอบท่ีนักเรยี นคิดว่าถกู ตอ้ ง ) 5. กลับเข้าสู่กลุ่มย่อย 6 คน วิเคราะห์เลือกคาถามและคาตอบท่ีน่าสนใจ นกั เรยี นจงเลือกคาถามและแนวคาตอบทีน่ า่ สนใจที่สดุ ของกลุ่ม โดยไม่ให้ซากับกลุ่มอื่น คาถาม. คาตอบ

ชุดการสอนเร่อื ง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) บัตรเนือ้ หา Page | 6 อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) ส่ิงมีชีวิตกลุ่มแรกท่ีมีคุณสมบัติตามทฤษฎีเซลล์ (Cell theory) ของเทโอดอร์ ชวานน์ (Theodor Schwann) กับ มาเทียส ชไลเดน (Matthias Schleiden) ท่ีปรากฏบนโลกใบน้ีน่าจะเป็น สิ่งมีชีวิตเล็ก ๆ ในกลุ่มของ แบคทีเรีย ซึ่งทิ้งร่องรอยไว้ในรูปของฟอสซิลที่มีอายุราว 3,800 ล้านปี ดังเช่นการค้นพบร่องรอยของ Isosphaera โดย Hans Pflug และ H. Jaeschke-Boyer ในปี 1979 จากช้ันหินใน Greenland นอกจากนั้นยังมีการค้นพบ ร่องรอยของ Eobacterium isolatum (ซึ่งหมายถึง solitary dawn bacterium) ของ E.S. Barghoorn และ J.W. Schopf จาก Gunflint chert ทางตอนเหนือของ Minnesota ในปี 1965 (ตีพิมพ์ใน Science. (1965). Microorganisms from the Gunflint Chert. vol. 147, p. 563-577.) การค้นพบร่องรอยของ Microfossil อีกชนิด หนึ่งคือ Archaeospheroides barbertonensis ซ่ึงพบในแถบ เทือกเขา Barberton ประเทศ Swaziland ซึ่งพบในชัน้ หนิ ท่ีมีอายุราว 3,200 ล้านปี 1. สายวิวฒั นาการของสิง่ มชี ีวิต จากสายวิวัฒนาการของส่ิงมีชีวิตจากที่แบ่งสิ่งมีชีวิตออกเป็น 3 โดเมน คือโดเมนแบคทีเรีย โดเมนอารเ์ คียและโดเมนยูคาเรีย ดังภาพประกอบที่ 1.1 ภาพประกอบท่ี 1.1 สายววิ ัฒนาการของสิ่งมชี วี ิต ท่ีมา : หน้า 21 จากหนังสือ สสวท, 2546. ปัจจุบันได้จัดหมวดหมู่ของส่ิงมีชีวิตโดยอาศัยเกณฑ์ในจาแนกสิ่งมีชีวิตพิจารณาจากหลักฐาน ซากดึกดาบรรพ์ ลักษณะสัณฐานวิทยา ความคล้ายคลึงกันของโครงสร้างการทางาน การ เปรียบเทียบสารชวี โมเลกลุ ทาใหส้ ามารถแบ่งสิง่ มีชีวิตได้เปน็ 5 อาณาจักร ดงั ภาพประกอบที่ 1.2

ชดุ การสอนเร่อื ง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 7 ภาพประกอบท่ี 1.2 ตารางธรณกี าลในยุคต่างๆและสายวิวัฒนาการของส่ิงมชี วี ิต ทีม่ า : หนา้ 22 จากหนงั สือ สสวท, 2546. ตารางท่ี 1.1 ตารางเปรียบเทยี บลกั ษณะสาคญั ของสง่ิ มชี ีวติ ทง้ั 5 อาณาจักร อาณาจักร มอเนอรา โพรทสิ ตา ฟงั ไจ พืช สตั ว์ (Animal) สง่ิ เปรยี บเทยี บ ยูแบคทเี รยี อ าเคี ย ร์ (Protista) (Fungi) (Plantae) แบคทเี รยี 1. ประเภทโครง Prokaryotic cell Eukaryotic cell สรา้ งเซลล์ (ไมม่ ีเยือ่ หุ้มนิวเคลียส) (มเี ยือ่ หุ้มนิวเคลียส) 2. ออรแ์ กเนลล์ ไมม่ ี มี ทม่ี ีเยื่อหมุ้ มี 3. ไรโบโซม มากกว่า 1 เซล ล์ ท า 4. จานวนเซลล์ และเนื้อเยื่อ 1 เซลลห์ รอื มากกวา่ แต่ไม่ทาหนา้ ท่รี ว่ มกนั เปน็ เนอ้ื เยื่อ หน้าทร่ี ว่ มกันเปเ็ นอ้ื เย่ือ 5. ผ นั ง เซ ล ล์ มแี ต่ไม่ใช่ Cellulose มีในสาหร่ายเป็น มี มี เป็นสาร ไมม่ ี (cell wall) สารCellulose เป็ น ส า ร Cellulose ไคตนิ 6. ประเภท การ ผผู้ ลติ (ไม่มีคลอ ผู้ผลิต (มีคลอ ผูย้ ่อย ผผู้ ลติ ผบู้ รโิ ภค ดารงชีวิต โรพลาสต์) หรือผู้ย่อย โ ร พ ล า ส ต์ ) อนิ ทรีย์ (มีคลอ (ไม่ มี ค ล อ อนิ ทรยี ส์ าร หรอื ผบู้ รโิ ภค สาร โรพลาสต์) โรพลาสต)์ จากการศึกษาเปรียบเทียบลาดับเบสของ DNA RNA องค์ประกอบของผนังเซลล์และเย่ือหุ้ม เซลล์ สามารถจาแนกออกเป็น 2 อาณาจักรย่อยหรือซับคิงดอม คืออาร์เคียแบคทเี รีย (Subkingdom Archaebacteria) และยูแบคทีเรีย (Subkingdom Eubacteria) ในแต่ละซับคิงดอมสามารถจัดจาแนก แบคทเี รียออกเปน็ กลมุ่ ตามสายวิวฒั นาการ ดังภาพประกอบที่ 1.4

ชดุ การสอนเรือ่ ง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 8 ภาพประกอบท่ี 1.4 สายวิวัฒนาการของแบคทีเรยี ทมี่ า : http : www.fatespace.com 2. ลกั ษณะรูปรา่ งและการดารงชีวติ ของแบคทีเรีย สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) หรือเรียกว่าแบคทีเรีย แบคทีเรียที่รู้จัก และสามารถจาแนกได้มปี ระมาณ 5,000 สปีชสี ์ นักวิทยาศาสตรไ์ ด้ประมาณว่าน่าจะมีจานวนมากถงึ 4 ล้านสปีชีส์ แบคทีเรียเป็นส่ิงมีชีวิตเซลล์เดียวที่มีขนาดเล็กประมาณ 1-5 ไมโครเมตร การจะมองเห็น ตวั แบคทีเรียน้ัน ต้องใช้กล้องจุลทรรศน์ที่มีกาลังขยายสูงอย่างน้อย 400 ถึง 1,000 เท่า ผนังเซลล์ เป็นสารประกอบเพปทิโดไกลแคน ภายในเซลล์ไม่มีเย่ือหุ้มสารพันธุกรรมและไม่มีโครงสร้างอ่ืนอีก หลายชนิด แบคทีเรียส่วนใหญ่มีเซลล์เดียวหรืออาจอยู่รวมกันเปน็ กลุ่มหรือเป็นสายมีหลายรูปแบบ เช่น แบคทีเรียทรงกลมหรือค็อคคัส (coccos) หรือแบคทีเรียทรงเกลียว หรือสไปริลลัม หรือแบคทีเรีย ทรงแท่ง หรือบาซิลลัส (bacillus) ได้ทั้งเป็นแท่งสั้นและเป็นแท่งยาว อยู่รวมเป็นกลุ่ม อยู่เด่ียวๆ หรือเรียงตัวต่อกันเป็นสายคล้ายสายสร้อย เป็นต้น ซึ่งรูปร่างของแบคทีเรียเหล่านี้ เป็นสิ่งท่ีใช้บอก ชนิดของแบคทเี รยี เบื้องตน้ ได้ ดงั ภาพประกอบท่ี 1.3 ก. นอกจากนั้น การท่ีจะมอง เห็นตัวเชื้อแบคทีเรียได้ ยังจาเป็นต้องย้อมสีแบคทีเรียเสียก่อน วธิ ยี ้อมสีแบคทีเรยี ทางการแพทย์ เรียกวา่ การย้อมสีแกรม (Gram stain) ซ่ึงเชอ้ื แบคทเี รียแต่ละชนิดจะ ติดสีแกรมแตกต่างกันไป ถ้าติดสีน้าเงิน เรียกว่าติดสีแกรมบวก (Gram positive) ถ้าย้อมแล้ว แบคทีเรียติดสีแดง เรียกว่าติดสีแกรมลบ (Gram negative) การติดสีแกรมที่แตกต่างกันนี้ สามารถนามาใช้บอกชนิดของแบคทีเรียเบื้องตน้ ได้เช่นกัน ดังภาพประกอบท่ี 1.3 ข.

ชุดการสอนเรือ่ ง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 9 ก. ข. ภาพประกอบที่ 1.3 ก. ภาพวาดลกั ษณะรูปรา่ งของแบคทีเรียแบบต่างๆ ทีม่ า : หนา้ 24 จากหนงั สือ สสวท, 2546. ข. ภาพถา่ ยแบคทีเรียรูปร่างเปน็ แท่ง เรียกวา่ บาซิลลสั (Bacillus) ทีม่ า : http://hongyok222426.blogspot.com/p/blog-page_3255.html 3. ลักษณะสาคญั ของสงิ่ มีชวี ติ ในอาณาจักรมอเนอรา 1) โครงเซลลเ์ ป็นแบบ Prokayotic cell 2) มี Ribosome ขนาดเล็ก 70 s 3) ประกอบดว้ ยเซลล์เดย่ี วหรือหลายเซลลแ์ ต่ไม่ทางานร่วมกันเปน็ เนื้อเยื่อ 4) ไมม่ รี ะยะเอมบริโอ กอ่ นทจี่ ะพฒั นาเป็นตัวเตม็ วยั 5) Cell wall ประกอบดว้ ย Peptidoglycan ไม่มีเซลลโู ลส 6) ไมม่ กี ารแบ่งเซลลแ์ บบไมโอซสิ (Meiosis) 7) ไม่มีไซโทสเกเลตนั และไมม่ ีเซนทรโิ อล 8) โครโมโซมมีลักษณะเป็นวง Circular DNA ไม่มฮี สิ โตน 4. การจดั หมวดหม่ขู องสิง่ มีชีวติ ในอาณาจักรมอเนอรา ตามสายวิวฒั นาการ อาณาจักรมอเนอรา แบ่งเป็นออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คืออาณาจักรย่อยอาร์เคียแบคทีเรีย (Subkingdom Archaebacteria) และอาณาจักรย่อยยแู บคทีเรีย (Subkingdom Eubacteria) 4.1 อาณาจักรยอ่ ยอารเ์ คยี แบคทเี รีย (Subkingdom Archaebacteria) เป็นแบคทีเรียท่ีผนังเซลล์ไม่มีสารเพปทิโดไกลแคน สามารถดารงชีวิตในสภาพแวดล้อมที่มี สิ่งมีชีวิตกลุ่มอื่นอาจไม่สามารถดารงอยู่ได้ เช่น ในแหล่งน้าพุร้อน ทะเลท่ีมีน้าเค็มจัด ในบริเวณที่มี ความเปน็ กรดสูงและบรเิ วณทะเลลึก เปน็ ต้น ดงั ภาพประกอบท่ี 1.5 แบง่ ไดอ้ อกเปน็ 2 กลุม่ คือ 1) กลมุ่ ยูริอารเ์ คียโอตา ซ่ึงสร้างมีเทนและชอบความเคม็ จดั 2) กลุ่มครนี ารเ์ คยี โอตา ซึง่ ชอบอุณหภูมิสูงและกรดจดั

ชุดการสอนเรือ่ ง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 10 ภาพประกอบท่ี 1.5 อาเคยี แบคทเี รีย ทมี่ า : หน้า 26 จากหนังสอื สสวท, 2546. ก. อารเ์ คียแบคทีเรยี ท่อี าศยั ในบรเิ วณทีม่ ีอุณภูมสิ ูง ข. อารเ์ คียแบคทีเรียทอ่ี าศัยในทะเลท่มี ความเค็มจดั ค. อารเ์ คียแบคทีเรียที่สรา้ งแกส๊ มีเทน 4.2 อาณาจกั รย่อยยแู บคทเี รยี (Subkingdom Eubacteria) ยูแบคทีเรียเป็นแบคทีเรียท่ีสามารถพบได้ทั้งในดิน น้า อากาศ อาหาร นม และในร่างกาย ของส่ิงมีชีวิตอื่น สามารถพบได้ทั้ง ในน้าเค็ม น้าจืด น้ากร่อย ในธารน้าแข็ง หรือแม้กระท่ังแหล่ง นา้ พุร้อน เป็นต้น นอกจากนี้ยูแบคทีเรียมีกระบวนการเมแทบอลิซีมในการดารงชีวิตที่หลากหลาย จึง อาจกล่าวไดว้ ่าเปน็ สิ่งมีชีวติ ทม่ี บี ทบาทสาคัญต่อระบบนเิ วศ ยูแบคทีเรียแบ่งเปน็ กลมุ่ ใหญๆ่ ดังน้ี 1) กลุ่มโพรทีโอแบคทเี รยี (Proteobacteria) เป็นยูแบคทีเรียแกรมลบที่พบมากท่ีสุดและมีกระบวนการเมแทบอลิซึมที่หลากหลายบางกลุ่ม สามารถสังเคราะห์ด้วยแสงได้คล้ายพืช บางกลุ่มสามารถดารงชีวิตโดยใช้ไฮโดรเจนซัลไฟด์ และให้ ซัลเฟอร์ในกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง เช่น เพอเพิลซัลเฟอร์แบคทีเรีย (purple sulfur bacteria) บางกลุ่มมีบทบาทช่วยตรึงแก๊สไนโตรเจนในอากาศมาสร้างเป็นสารประกอบไนโตรเจนใน ดิน ซ่ึงเป็นประโยชน์ต่อการเจริญเติบโตของพืช เช่น Rhizobium sp. ในปมรากของพืชตระกูลถั่ว เปน็ ต้น ดงั ภาพประกอบท่ี 1.6 ภาพประกอบที่ 1.6 Rhizobium sp. ในปมรากของพชื ตระกูลถว่ั ที่มา : หนา้ 27 จากหนงั สือ สสวท, 2546. 2) กลุ่มคลาไมเดยี (Chlamydias) เป็นยูแบคทีเรียแกรมลบท่ีเป็นปรสิตในเซลล์และ ทาให้เกิดโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ เช่น โรคโกโนเรยี หรอื หนองใน เปน็ ตน้ ดังภาพประกอบที่ 1.7

ชดุ การสอนเร่ือง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 11 ภาพประกอบที่ 1.7 โรคโกโนเรีย ที่มา : หนา้ 27 จากหนังสือ สสวท, 2546. 3) กลุ่มสไปโรคีท (Spirochetes) เป็นยูแบคทีเรียแกรมลบท่ีมีรูปทรงเกลียว มีความยาวประมาณ 0.25 มิลลิเมตร ยูแบคทีเรีย ในกลุ่มน้ี มีท้ังดารงชีวิตแบบอิสระและบางสปีชีส์เป็นสาเหตุของ โรคซิฟิลิส โรคฉ่ีหนู เป็นต้น ดัง ภาพประกอบท่ี 1.8 ภาพประกอบที่ 1.8 ก. สไปโรคีท ทม่ี า : http://kmonera.blogspot.com 4) แบคทีเรียแกรมบวก (Gram-Positive Bacteria) เป็นยูแบคทีเรียท่ีพบแพร่กระจายท่ัวไปในดิน อากาศ บางสปีชีส์สามารถผลิตกรดแลกติกได้ เช่น Lactobacillus sp. จึงนามาใช้ในอุตสาหกรรมอาหารหลายชนิด เช่น การทาเนย ผักดอง และ โยเกิรต์ เป็นต้น บางสปีชสี ์ เช่น Streptomyces sp. ใชย้ าทาปฏิชีวนะ เช่น ยาสเตร็บโตมัยซิน ยา เตตราไซคลิน เปน็ ตน้ ยูแบคทีเรียกลุ่มน้ีบางสปีชีส์ เช่น Bacillus sp. สามารถสร้างเอนโดสปอร์ (endospore) ทาใหท้ นทานต่อสภาพแวดลอ้ ม ทีไ่ ม่เหมาะสมได้ดีและบางชนดิ เป็นสาเหตุทาใหเ้ กิดโรคแอนแทรกซ์ บางชนิดทาให้อาหารเป็นพิษ เช่น Staphylococcus aureus มีรูปร่างกลมมักอยู่รวมกันเป็นกลุ่มเป็น พวงองุ่น ดงั ภาพประกอบที่ 1.9

ชดุ การสอนเรื่อง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 12 ภาพประกอบที่ 1.9 ก. รปู ร่างชอง Staphylococcus aureus ทาให้อาหารเปน็ พษิ ทมี่ า : http://www.myfirstbrain.com/student_view.aspx?ID=35840 ยูแบคทีเรียแกรมบวกอีกกลุ่มหนึ่ง เป็นกลุ่มที่ไม่มีผนังเซลล์มีเพียงเย่ือหุ้มเซลล์ท่ีประกอบด้วย ชั้นของไขมัน ได้แก่ ไมโคพลาสมา (mycoplasms) เป็นเซลล์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดประมาณ 0.2-0.3 ไมโครเมตร สามารถเจริญและสืบพันธ์ุได้นอกเซลล์โฮสต์ ส่วนใหญ่ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อส่ิงมีชีวิต อน่ื แตม่ ีบางสปีชสี ท์ ีเ่ ปน็ สาเหตุใหเ้ กดิ โรคปอดบวมในคนและวัว 5) ไซยาโนแบคทเี รีย (Cyanobacteria) เป็นยูแบคทีเรียที่สามารถสังเคราะห์ด้วยแสงได้มีสารสี เช่น คลอโรฟิลล์เอ แคโรทีนอยด์ และโฟโคบิลินอยู่ภายในถุงแบนๆท่ีมีเยื่อหุ้มเซลล์ พบแพร่กระจายในสภาพแวดล้อมท่ีหลากหลายทั้งใน แหล่งน้าจืด น้าเค็ม บางสปีชีส์พบในบ่อน้าพุร้อน และภายใต้น้าแข็งของมหาสมุทร เป็นต้น จาก หลักฐานซากดึกดาบรรพ์ทาให้นักวิทยาศาสตร์คาดคะเนได้ว่าไซยาโนแบคทีเรียทาให้ออกซิเจนใน บรรยากาศเพิ่มขึ้นมากขน้ึ ในโลกยุคน้นั และกอ่ ให้เกิดวิวฒั นาการของสิง่ มีชวี ิตท่ีหายใจโดยใชอ้ อกซิเจนใน ปจั จุบัน ไซยาโนแบคทเี รยี เปน็ ผผู้ ลติ ที่สาคัญในระบบนิเวศและบางชนิดสามารถตรึงแก๊ส ไนโตรเจนในอากาศให้เป็นสารประกอบไนเตรต เช่น แอนาบีนา (Anabaena sp.) นอสตอก (Nostoc sp.) และออสซลิ ลาทอเรีย (Oscillatoria sp.) ดังภาพประกอบท่ี 1.10 ภาพประกอบท่ี 1.10 แอนาบนี า (Anabaena sp.) นอสตอก (Nostoc sp.) และออสซิลลาทอเรีย (Oscillatoria sp.) ทม่ี า : หน้า 29 จากหนังสือ สสวท, 2546. แบคทีเรยี มบี ทบาทสาคัญอย่างยิ่งในระบบนิเวศ เนื่องจากมีการดารงชีวิต แบบภาวะยอ่ ยสลาย จึงทาให้เกิดการหมุนเวียนสารในระบบนิเวศ มีการนาแบคทีเรียมาใช้กาจัดขยะท่ีมีมากในเมืองใหญ่ ใช้ สลายคราบน้ามันบริเวณชายฝั่งและบริเวณทะเล รวมทั้งกาจัดสารเคมีที่ตกค้างจากการเกษตรอีกด้วย

ชดุ การสอนเรอ่ื ง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) นอกจากนี้อาร์เคียแบคทีเรียบางกลุ่มสามารถสลายกากของแข็งจากขยะให้เป็นปุ๋ย ซ่ึงสามารถนาไปPใชa้ge | 13 ประโยชน์ต่อไป ด้านการหมุนเวียนสารในระบบนิเวศพบว่าแบคทีเรียหลายกลุ่มที่สามารถตรึงไนโตรเจน เช่น ไรโซเบียม อะซิโตแบคเตอร์ ไซยาโนแบคทเี รยี เปน็ ต้น ด้านอุตสาหกรรมได้นาแบคทีเรียมาใช้ในการผลิตสารเคมี เช่น แอซีโตนกรดแลคติก ยาปฏิชีวนะหลายชนดิ และผลิตภัณฑอ์ าหาร เชน่ นา้ สม้ สายชู ปลารา้ ผักดอง ปลาสม้ นมเปรยี้ วและ เนยแข็ง เปน็ ต้น ดงั ภาพประกอบที่ 1.11 ภาพประกอบท่ี 1.11 ผลติ ภณั ฑอ์ าหารจากแบคทีเรีย ท่ีมา : http://www.foodnetworksolution.com/wiki/word/0316/fermentation นอกจากนั้นยแู บคทีเรยี บางชนิดเปน็ สาเหตขุ องโรคหลายชนดิ ท่พี บในคนและสิง่ มีชีวติ อื่น เช่น โรคปอดบวม วณั โรค อหิวาตกโรค โรคฉ่ีหนู และโรคแอนแทรกซ์ เป็นต้น ตารางที่ 1.2 ตารางการจัดจาแนกหมวดหมู่ของส่ิงมชี ีวิตในอาณาจักรมอเนอรา Kingdom Moneraเปน็ 2 Subkingdom ดังนี้ อารเ์ คียแบคทีเรยี (Archaebacteria) ยแู บคทีเรยี (Eubacteria) แบคทเี รียทสี่ ามารถอยู่ในสิ่งแวดลอ้ ม ทไี่ ม่ แบคทเี รียทัว่ ๆไป เหมาะสมได้ แบง่ เปน็ 2 กลุ่ม ดังน้ี แบ่งตามลักษณะเป็น 4 กลุ่ม ดังนี้ 1. ยรู ิอารเ์ คยี โอตา (Euryarchaeota) 1. โพรทโี อแบคทีเรีย (Proteobacteria) แบคทีเรียทช่ี อบสรา้ งมเี ทนและชอบ 2. คลาไมเดยี (Chlamydia) ความเค็มจัด 3. สไปโรคที (Spirochetes) 2. คีนารเ์ คียโอตา (Crenarchaeota) 4. ไซยาโนแบคทีเรีย (Cyanobacteria) แบคทีเรียทีช่ อบอุณหภูมสิ ูงและกรดจดั แบง่ ตามคณุ สมบตั กิ ารยอ้ มตดิ สี ได้เปน็ 2 กล่มุ ดงั น้ี 1. แบคทีเรยี แกรมบวก ( Gram positive eubacteria) 2. แบคทีเรยี แกรมลบ ( Gram Negative eubacteria)

ชุดการสอนเรอ่ื ง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) ตารางที่ 1.3 ตารางการจดั จาแนกสงิ่ มีชีวิตในอาณาจักรมอเนอราในแต่ละไฟลมั Page | 14 ไฟลัม ลกั ษณะสาคัญ ตวั อยา่ ง โพรทีโอแบคทีเรีย พบมากที่สุด บางพวกสังเคราะห์ Purple sulfur bacteria แสงได้หรอื ตรึงไนโตรเจนได้ ไรโซเบียม คลาไมเดยี เป็นปรสิตในเซลลส์ ตั ว์ Chlamydia กอ่ ให้เกดิ โรคติดตอ่ ทางเพศ (โรคหนองในเทียม) สไปโรคที มีรปู รา่ งเกรียว Treponema (โรคซฟิ ิลสิ ) ดารงชีวติ อิสระ ก่อใหเ้ กดิ โรคติดตอ่ บางชนดิ เชน่ โรคฉี่ หนู โรคซิฟิลสิ ไซยาโนแบคทเี รีย สามารถสงั เคราะห์แสงได้ Anabena sp. เรียกว่าสาหรา่ ยสีเขียวแกมน้าเงนิ Nostoc sp. (Blue green alage) พบไดท้ ง้ั Oscillaytoria sp. ในน้าจืด นา้ เค็ม นา้ พรุ ้อน น้า Spirulina sp. แข็งในมหาสมทุ ร ตารางท่ี 1.4 ตารางจัดจาแนกสิ่งมชี ีวติ ในอาณาจกั รมอเนอราตามคณุ สมบัติการย้อมติดสี กลุ่มแบคทีเรีย ลกั ษณะสาคัญ ตวั อยา่ ง แบคทเี รีย แกรมบวก แบคทเี รียท่ยี ้อมตดิ สีครสิ ตลั ไวโอเลต Staphylococcus sp. (สวิ ) (เพราะผนงั เซลลไ์ มม่ ีช้นั Streptococcus lactic lipopolysaccharides อยู่บน Lactobacillus sp. (นมเปรยี้ ว) peptidoglycan) Streptomyces sp. (ยา พบได้ทั่วไปในดินและอากาศ ปฏชิ วี นะ) Bacillus anthracis (โรคแอน แทรกซ์) Mycoplasma pneumoniae (โรคปอดบวม) Spiroplasma (โรคในสม้ ) แบคทเี รีย แกรมลบ แบคทีเรียทยี่ อ้ มตดิ สีซัลฟรานีนโอ Escherichia coli (E.coli) (เพราะผนังเซลล์มชี นั้ (อุจจาระ หรอื นา้ ทง้ิ ) lipopolysaccharides อยู่บน peptidoglycan) Spirochaete (นา้ โคลน)

ชุดการสอนเรื่อง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) บัตรกจิ กรรมท่ี 2 Page | 15 ตอนที่ 1 การจัดจาแนกสิ่งมีชวี ิตในอาณาจกั รมอเนอรา คาชแ้ี จง ใหน้ ักเรยี นนาอักษรหนา้ ข้อความในกรอบด้านล่างมาเตมิ หน้าขอ้ ท่ีมีความสมั พันธ์กนั มากทีส่ ุด เพยี งตวั เลือกเดียว a พลาสมิด b แบคทีเรียแกรมบวก c โพรคารโิ อตกิ เซลล์ 1. d Lactobacillus sp. e ไมโครพลาสมา f ยูคาริโอติกเซลล์ แบค g สไปโรคที h คลนี าร์เคียโอตา i แบคทเี รียแกรมลบ ทเี รีย j ยรู อิ าร์เคยี โอตา k ไซยาโนแบคทเี รีย l คลาไมเดีย ท่ีมี m เอนโดสปอร์ o thermophile รปู รา่ n Streptococcus sp. งแทง่ 2. แบคทีเรียท่ีมรี ูปรา่ งเกลียว 3. แบคทเี รยี ท่ีไม่มีผนงั เซลล์ 4. ย้อมติดสีมว่ งของครสิ ตัลไวโอเลต 5. เซลลท์ ่ีไมม่ เี ยอื่ หุ้มนิวเคลยี ส 6. พบในทะเล Dead sea ที่มคี วามเคม็ สงู 7. มชี ้ันผนังเซลล์ท่เี ป็นสารเพปทโิ ดไกลแคนหนา 8. สงั เคราะห์ด้วยแสงชว่ ยเพิม่ ออกซิเจนในอากาศ 9. เปน็ ปรสิตในเซลลส์ ตั วท์ าให้เกิดโรคหนองใน 10. โครงสร้างท่สี รา้ งขนึ้ มาเม่ืออยใู่ นสภาพแวดล้อมทไี่ ม่เหมาะสม ตอนที่ 2 บทบาทของสงิ่ มชี ีวิตในอาณาจกั รมอเนอรา กจิ กรรม ทาไมโลกถงึ มีแบคทีเรีย คาช้ีแจง ใหน้ ักเรยี นปฏิบัตกิ จิ กรรมตามข้ันตอน ดังน้ี 1. ให้นักเรียนสบื ค้น วเิ คราะห์และสรปุ เก่ยี วกับความสาคัญของส่ิงมีชวี ติ ในอาณาจักรมอเนอ ราว่ามคี วามสาคัญตอ่ ระบบนเิ วศอย่างไรบา้ ง 2. นกั เรียนบันทึกความคิดเห็นของตนเองลงในแบบบันทึก 3. นกั เรียนจบั คู่กับเพ่ือนในกลุ่ม ผลัดกนั แลกเปลย่ี นความคดิ เห็นของตนเองให้เพื่อนฟงั และรว่ มกนั สรปุ ความคิดเห็นของคู่ตนเองลงในแบบบนั ทกึ 4. นักเรียนนาความคดิ เห็นของคตู่ นเอง แลกเปล่ยี นกบั เพอื่ นอกี คู่หน่งึ ในกลุ่มเดียวกนั และ รว่ มกนั สรุปเป็นความคิดเหน็ ของกลมุ่ ในเรื่องความสาคัญของสิ่งมชี ีวิตในอาณาจกั รมอเนอราท่ีมีตอ่ ระบบ นิเวศ 5. นักเรียนตอบคาถามทา้ ยกิจกรรม

ชดุ การสอนเรอ่ื ง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) .บ..นั...ท..กึ..ค...ว.า..ม..ค..ดิ...เ.ห..็น..........................................................................................................................P..a.ge | 16 ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... คาถามทา้ ยกิจกรรม 1. เพราะเหตุใดเกษตรกรจึงนิยมนาแหนแดงซ่ึงมแี อนาบนี าอาศยั อยู่ด้วยมาเลยี้ งในนาขา้ ว ตอบ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………..…………………………………………………… ………………………………………..…………………………………………………… 2. เซลลท์ ี่ชอื่ วา่ เฮเทอโรซิสต์ (heterocyst) พบในมอเนอราชนิดใด และมีความสาคัญอยา่ งไร ตอบ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………..…………………………………………………… ………………………………………..…………………………………………………… 3. นักเรียนคิดว่าถ้าไม่มีแบคทีเรยี จะมผี ลตอ่ การดารงชีวิตของพชื และสัตว์อย่างไร ตอบ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… ………………………………………..…………………………………………………… ………………………………………..……………………………………………………

ชุดการสอนเรือ่ ง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) บัตรกจิ กรรมท่ี 3 Page | 17 ตอนที่ 1 ลกั ษณะสาคญั ของแบคทเี รีย คาชแ้ี จง ให้นักเรียนตอบคาถามเกีย่ วกบั ลักษณะสาคัญ ของแบคทีเรียตามหัวข้อตอ่ ไปนี้ 1. โคโลนขี องแบคทีเรียแตกต่างจากของราอยา่ งไร ----------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------- 2.พิจารณาองค์ประกอบของเซลล์ในตารางตอ่ ไปนี้ เลือกเฉพาะ องค์ประกอบที่พบได้ใน เซลล์ แบคทเี รีย พลิ ไล นวิ เคลียส โครโมโซม ผนงั เซลล์ ฟิมบรี แคปซลู ร่างเอนโดพลาสมิก เย่อื หุม้ เซลล์ ไลโซโซม แฟลเจลลา แวควิ โอล ไรโบโซม องค์ประกอบที่พบไดใ้ นเซลล์แบคทีเรียคือ ----------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------------------------------------------------------------------------- 3. พจิ ารณารูปภาพของแบคทีเรยี ต่อไปน้ีพร้อมทั้งระบวุ ่า แบคทเี รียตามภาพมีรูปร่างแบบใด (ทีม่ า : http://biyolojiegitim.yyu.edu.tr/k/Cocc) (ที่มา : http://3.imimg.com/data3/DV/BP) 3.1 …………………………………… 3.2 ………………………………..… (ทมี่ า : https://neurowiki2012.wikispaces.com) 3.3 …………………………………………………………

ชดุ การสอนเร่อื ง อาณาจกั รมอเนอรา (Kingdom Monera) 4. การเรียกช่ือตามการจับกลมุ่ ของแบคทีเรีย ในลักษณะต่อไปน้ีหมายความวา่ อย่างไร Page | 18 4.1 Diplococci…………………………………………………………………… 4.2 Streptococci………………………………………………………………… 4.3 Straphylococci…………………………..…………………………………… 4.4 Sarcina……………………………………………………………………… 5. พจิ ารณาการเรียกช่อื ตามการจบั กลมุ่ ในข้อ 4 แล้วพิจารณาภาพต่อไปน้ีว่าแบคทเี รียตามภาพมีการ จับกลุ่มแบบใด (ที่มา: http://www.suriyothai.ac.th/files/) (ท่มี า : http://enfo.agt.bme.hu/drupal/sites) 5.1 …………………………………..……. 5.2 ………………………………………… ทีม่ า : http://37.media.tumblr.com) (ทีม่ า : http://www.siamhealth.net/public) 5.3 ………………………………………. 5.4 ………………………………………….. ตอนที่ 2 และการดารงชีวิตของแบคทีเรยี คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรยี นศึกษาเก่ียวกบั การดารงชีวิตของแบคทีเรีย แล้วพจิ ารณาคาต่อไปนเ้ี ติมลงใน ชอ่ งว่างให้ถูกต้อง Chemoorganotroph Hydrogen bacteria Purple sulfur bacteria Purple non sulfur bacteria Heterotroph Sulfur Bacteria Annabaena Iron bacteria Photolitrotroph Chemolitrotroph Photoorganotroph แบคทเี รียส่วนใหญ่ที่พบได้ทัว่ ไป

ชดุ การสอนเรื่อง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 19

ชดุ การสอนเรอื่ ง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) แบบทดสอบหลังเรียน Page | 20 คาชี้แจง 1. แบบทดสอบแบบปรนยั 4 ตัวเลอื ก มจี านวนทั้งหมด 5 ข้อ คะแนนเตม็ 5 คะแนน 2. ให้นักเรียนทาเคร่ืองหมายกากบาท (X) ลงในช่องตวั เลอื กท่ถี ูกต้องท่สี ดุ 1. ลกั ษณะโครงสรา้ งพ้ืนฐานของเซลลใ์ นสง่ิ มชี ีวติ กลมุ่ ใดท่ีถือว่าแตกตา่ งไปจากกลุ่มอ่นื ๆ ก. เหด็ รา ข. สาหร่ายสเี ขียว ค. สาหรา่ ยสเี ขียวแกมน้าเงิน ง. สาหร่ายสีแดง 2. ข้อใดไม่ถูกต้อง ก. Escherichia coli เป็นสาเหตทุ ที่ าให้เกดิ อาการทอ้ งรว่ ง ข. โรคฉห่ี นู โรคซิฟิลิส มีสาเหตจุ ากเชื้อแบคทีเรีย แกรมลบทมี่ ีรูปทรงเกลียว ค. Lactobacillus sp. Bacillus sp. Staphyrococos sp.เป็นแบคทเี รยี ทรงกลมท้งั หมด ง. แบคทเี รียแกรมบวก แยกชนิดไดโ้ ดยการย้อมสีแกรมผนังเซลลจ์ ะติดสีม่วงของครสิ ตลั ไวโอเลต 3. แบคทีเรยี ทีท่ าให้เกิดโรคติดต่อทางเพศสมั พันธ์จดั ในกลุ่มของแบคทีเรียกลมุ่ ใด ก. คลาไมเดีย ข. ไซยาโนแบคทเี รีย ค. โพรทีโอแบคทีเรีย ง.สไปโรคที 4. ผลิตภัณฑจ์ ากอตุ สาหกรรมใดที่เกีย่ วขอ้ งกับการใชป้ ระโยชน์จากแบคทีเรยี ก. การทาขนมปัง ปลาร้า ข. การทาเบียร์ ไวน์ น้าส้มสายชู ค. การทานมเปรย้ี ว โยเกิร์ต เนยแขง็ ง. ผลติ ยาปฏิชีวนะเพนิซลิ ลิน 5. ออสซลิ ลาทอเรยี (Oscillatoria sp.) บางชนิดซง่ึ มสี แี ดงแต่จัดอยู่ในกลุ่มสาหร่ายสีเขียว แกมน้าเงนิ เพราะเหตุใด ก. นวิ เคลียสไม่มเี ย่ือหุ้ม ข. แหลง่ อาศัย (habitat) คือ บงึ คู ทีม่ ีนา้ ขงั ค. ในคลอโรพลาสต์มรี งควัตถุ ไฟโคไซยานิน ง. ประกอบด้วยเซลลห์ ลายเซลล์มาตอ่ กนั เป็นสาย กระดาษคาตอบ ข้อ ก ข ค ง คะแนนทไี่ ด้ ลงชอ่ื ผ้ตู รวจ 1 2 3 4 5

ชุดการสอนเร่ือง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) เอกสารอา้ งอิง Page | 21 “อาณาจักมอเนอรา”. (2561). [อนนไลน์]. เขา้ ถึงไดจ้ าก : https://biology.mwit.ac.th/.../BiodiverPDF/3_diver_monera.pdf. สืบคน้ เม่ือ 28 ตลุ าคม 2561 จิรัสย์ เจนพาณิชย์(2558).ชีววิทยาสาหรบั นักเรียนมธั ยมปลาย.กรุงเทพมหานคร: หจก.สามลดา.

ชดุ การสอนเรื่อง อาณาจักรมอเนอรา (Kingdom Monera) Page | 22