งานเพิ่มคะแนน-พลเมืองดิจิทัลและความฉลาดทางดิจิทัล-พีช610-1

พลเมืองดิจทิ ลั และความฉลาดทางดจิ ิทัล จดั ทำโดย นำงสำว พชี ลุงตำ่ ชนั้ มธั ยมศกึ ษำปีท่ี 6/10 เลขท่ี 29 เสนอ ครู วชิ ยั สงิ หน์ ้อย โรงเรยี นสนั กำแพง

พลเมืองดิจิทลั และความฉลาดทางดิจิทลั \"ควำมเป็นพลเมอื งดจิ ทิ ลั \" ทท่ี ุกประเทศทวั่ โลกคำดหวงั ใหเ้ กดิ ขน้ึ ในประชำกรของตน คอื \"พลเมอื งผใู้ ชง้ ำนส่อื ดจิ ทิ ลั และส่อื สงั คม ออนไลน์อยำ่ งเขำ้ ใจบรรทดั ฐำน ของกำรปฏบิ ตั ติ วั ใหเ้ หมำะสม และมคี วำมรบั ผดิ ชอบในกำรใชเ้ ทคโนโลยี โดยเฉพำะอยำ่ งยงิ่ กำรส่อื สำรใน ยคุ ดจิ ทิ ลั เป็นกำรส่อื สำรทไ่ี รพ้ รมแดนจำเป็นตอ้ งมคี วำมฉลำดทำงดจิ ทิ ลั (DQ: Digital Intelligence) \" ควำมฉลำดทำงดจิ ทิ ลั (Digital Intelligence Quotient : DQ) คอื กลมุ่ ของควำมสำมำรถทำงสงั คม อำรมณ์ และกำรรบั รู้ ทจ่ี ะทำให้ คนคนหน่ึงสำมำรถเผชญิ กบั ควำมทำ้ ทำยบนเสน้ ทำงของชวี ติ ในยคุ ดจิ ทิ ลั และสำมำรถปรบั ตวั ใหเ้ ขำ้ กบั ชวี ติ ดจิ ทิ ลั ได้ ควำมฉลำดทำง ดจิ ทิ ลั ครอบคลุมทงั้ ควำมรู้ ทกั ษะ ทศั นคตแิ ละคำ่ นิยมทจ่ี ำเป็นต่อกำรใชช้ วี ติ ในฐำนะสมำชกิ ของโลกออนไลน์ กล่ำวอกี นยั หน่ึงคอื ทกั ษะ กำรใชส้ อ่ื และกำรเขำ้ สงั คมในโลกออนไลน์

ดงั นนั้ พลเมอื งดจิ ทิ ลั จงึ หมายถงึ สมาชกิ บนโลกออนไลน์ ทใ่ี ชเ้ครอื ข่ายอนิ เทอรเ์ น็ต ซง่ึ มคี วามหลากหลายทางเช้ือชาติ อายุ ภาษา และ วฒั นธรรม ดงั นน้ั พลเมอื งดจิ ทิ ลั ทกุ คนจงึ ตอ้ งมี ‘ความเป็นพลเมอื งดจิ ทิ ลั ’ ทม่ี คี วามฉลาดทางดจิ ทิ ลั บนพ้นื ฐานของความรบั ผดิ ชอบ การมจี รยิ ธรรม การมสี ่วนร่วม ความเหน็ อกเหน็ ใจและเคารพผูอ้ น่ื โดยม่งุ เนน้ ความเป็นธรรมในสงั คม ปฏบิ ตั แิ ละรกั ษาไวซ้ ง่ึ กฎเกณฑ์ เพ่ือสรา้ งความสมดุลของการ อยู่ร่วมกนั อย่างมคี วามสุข

การเป็นพลเมืองดิจทิ ลั น้นั มที กั ษะสาคญั 8 ประการ ท่คี วรบม่ เพาะใหเ้ กดิ ข้นึ กบั พลเมอื งดิจทิ ลั ทกุ คนในศตวรรษท่ี 21 ดงั น้ี ทกั ษะในการรักษาอตั ลกั ษณ์ทดี่ ีของตนเอง (Digital Citizen Identity) ตอ้ งมีความสามารถในการสร้างสมดุล บริหารจดั การ รักษาอตั ลกั ษณ์ที่ดีของตนเองไวใ้ หไ้ ด้ ท้งั ในส่วนของโลกออนไลน์ และโลกความจริง โดยตอนน้ีประเดน็ เร่ืองการสร้างอตั ลกั ษณ์ออนไลนถ์ ือเป็นปรากฏการณ์ใหม่ ที่ทาใหบ้ ุคคลสามารถแสดงออก ถึงความเป็นตวั ตนต่อสังคมภายนอก โดยอาศยั ช่องทางการสื่อสารผา่ นเวบ็ ไซตเ์ ครือข่ายสงั คมในการอธิบายรูปแบบใหม่ของการ สื่อสารแบบมีปฏิสมั พนั ธท์ างอินเทอร์เนต็ ซ่ึงเป็นการแสดงออกเก่ียวกบั ตวั ตนผา่ นเวบ็ ไซตเ์ ครือข่ายสงั คมต่างๆ

2.ทกั ษะในการรักษาข้อมูลส่วนตัว (Privacy Management) ดุลพนิ ิจในการบริหารจดั การขอ้ มูลส่วนตวั โดยเฉพาะการแชร์ขอ้ มูลออนไลนเ์ พ่ือป้องกนั ความเป็นส่วนตวั ท้งั ของตนเองและผอู้ ื่นเป็นส่ิง สาคญั ที่ตอ้ งประกอบอยใู่ นพลเมืองดิจิทลั ทุกคน และพวกเขาจะตอ้ งมีความตระหนกั ในความเท่าเทียมกนั ทางดิจิทลั เคารพในสิทธิของคนทุก คน รวมถึงตอ้ งมีวจิ ารณญาณในการรักษาความปลอดภยั ของขอ้ มูลตนเองในสังคมดิจิทลั รู้วา่ ขอ้ มูลใดควรเผยแพร่ ขอ้ มูลใดไม่ควรเผยแพร่ และตอ้ งจดั การความเสี่ยงของขอ้ มูลของตนในสื่อสงั คมดิจิทลั ไดด้ ว้ ย

3.ทกั ษะในการคดิ วเิ คราะห์มวี จิ ารณญาณทด่ี ี (Critical Thinking) ความสามารถในการวเิ คราะหแ์ ยกแยะระหวา่ งขอ้ มูลที่ถูกตอ้ งและขอ้ มูลท่ีผดิ ขอ้ มูลที่มีเน้ือหาดีและขอ้ มูลที่เขา้ ข่ายอนั ตราย รู้วา่ ขอ้ มูลลกั ษณะใดท่ี ถูกส่งผา่ นมาทางออนไลนแ์ ลว้ ควรต้งั ขอ้ สงสยั หาคาตอบใหช้ ดั เจนก่อนเชื่อและนาไปแชร์ ดว้ ยเหตุน้ี พลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งมีความรู้ความสามารถ ในการเขา้ ถึง ใช้ สร้างสรรค์ ประเมิน สังเคราะห์ และส่ือสารขอ้ มูลข่าวสารผา่ นเคร่ืองมือดิจิทลั ซ่ึงจาเป็นตอ้ งมีความรู้ดา้ นเทคนิคเพ่ือใชเ้ ครื่องมือ ดิจิทลั เช่น คอมพิวเตอร์ สมาร์ตโฟน แทบ็ เลต็ ไดอ้ ยา่ งเชี่ยวชาญ รวมถึงมีทกั ษะในการรู้คิดข้นั สูง เช่น ทกั ษะการคิดอยา่ งมีวจิ ารณญาณ ท่ีจาเป็นต่อ การเลือก จดั ประเภท วเิ คราะห์ ตีความ และเขา้ ใจขอ้ มูลข่าวสาร มีความรู้และทกั ษะในสภาพแวดลอ้ มดิจิทลั การรู้ดิจิทลั โดยมุ่งใหเ้ ป็นผใู้ ชท้ ่ีดี เป็น ผเู้ ขา้ ใจบริบทที่ดี และเป็นผสู้ ร้างเน้ือหาทางดิจิทลั ที่ดี ในสภาพแวดลอ้ มสังคมดิจิทลั

4..ทกั ษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ (Screen Time Management) ทกั ษะในการบริหารเวลากบั การใชอ้ ุปกรณ์ยคุ ดิจิทลั รวมไปถึงการควบคุมเพอ่ื ใหเ้ กิดสมดุลระหวา่ งโลกออนไลนแ์ ละโลกภายนอก นบั เป็นอีกหน่ึง ความสามารถท่ีบ่งบอกถึง ความเป็นพลเมืองดิจิทลั ไดเ้ ป็นอยา่ งดี เพราะเป็นที่รู้กนั อยแู่ ลว้ วา่ การใชเ้ ทคโนโลยสี ารสนเทศท่ีขาดความเหมาะสมยอ่ ม ส่งผลเสียต่อสุขภาพโดยรวม ท้งั ความเครียดต่อสุขภาพจิตและเป็นสาเหตุก่อใหเ้ กิดความเจบ็ ป่ วยทางกาย ซ่ึงนาไปสู่การสูญเสียทรัพยส์ ินเพ่อื ใช้ รักษา และเสียสุขภาพในระยะยาวโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์

5.ทกั ษะในการรับมือกบั การคุกคามทางโลกออนไลน์ (Cyberbullying Management) จากขอ้ มูลทางสถิติล่าสุด สถานการณ์ในเรื่อง Cyber bullying ในไทย มีค่าเฉลี่ยการกลนั่ แกลง้ บนโลกออนไลนใ์ นรูปแบบต่างๆ ที่สูงกวา่ ค่าเฉลี่ยโลก อยทู่ ี่ 47% และเกิดในรูปแบบท่ีหลากหลาย อาทิ การด่าทอกนั ดว้ ยขอ้ ความหยาบคาย การตดั ต่อภาพ สร้างขอ้ มูลเทจ็ รวมไปถึงการต้งั กลุ่มออนไลน์ กีดกนั เพือ่ นออกจากกลุ่ม ฯลฯ ดงั น้นั วา่ ที่พลเมืองดิจิทลั ทุกคน จึงควรมีความสามารถในการรับรู้และรับมือการคุกคามขม่ ขบู่ นโลกออนไลนไ์ ด้ อยา่ งชาญฉลาด เพื่อป้องกนั ตนเองและคนรอบขา้ งจากการคุกคามทางโลกออนไลนใ์ หไ้ ด้

6.ทกั ษะในการบริหารจัดการข้อมูลทผ่ี ู้ใช้งานทงิ้ ไว้บนโลกออนไลน์ (Digital Footprints) มีรายงานการศึกษาวจิ ยั ยนื ยนั วา่ คนรุ่น Baby Boomer คือ กลุ่ม Aging ที่เกิดต้งั แต่ปี พ.ศ. 2487 – 2505 มกั จะใชง้ านอุปกรณ์คอมพวิ เตอร์หรือโทรศพั ทเ์ คล่ือนที่ ของผอู้ ่ืน และเปิ ดใชง้ าน WiFi สาธารณะ เสร็จแลว้ มกั จะละเลย ไม่ลบรหสั ผา่ นหรือประวตั ิการใชง้ านถึง 47% ซ่ึงเส่ียงมากที่จะถูกผอู้ ่ืนสวมสิทธิ ขโมยตวั ตนบน โลกออนไลน์ และเขา้ ถึงขอ้ มูลส่วนบุคคลไดอ้ ยา่ งง่ายดาย ดงั น้นั ความเป็นพลเมืองดิจิทลั จึงตอ้ งมีทกั ษะความสามารถท่ีจะเขา้ ใจธรรมชาติของการใชช้ ีวติ ใน โลกดิจิทลั วา่ จะหลงเหลือร่องรอยขอ้ มูลทิง้ ไวเ้ สมอ รวมไปถึงตอ้ งเขา้ ใจผลลพั ธท์ ่ีอาจเกิดข้ึน เพอื่ การดูแลสิ่งเหล่าน้ีอยา่ งมีความรับผดิ ชอบ

7.ทกั ษะในการรักษาความปลอดภยั ของตนเองในโลกออนไลน์ (Cybersecurity Management) ความสามารถในการป้องกนั ขอ้ มูลดว้ ยการสร้างระบบความปลอดภยั ที่เขม้ แขง็ และป้องกนั การโจรกรรมขอ้ มูลไม่ใหเ้ กิดข้ึนได้ ถา้ ตอ้ งทา ธุรกรรมกบั ธนาคารหรือซ้ือสินคา้ ออนไลน์ เช่น ซ้ือเส้ือผา้ ชุดเดรส เป็นตน้ ควรเปลี่ยนรหสั บ่อยๆ และควรหลีกเลี่ยงการใชค้ อมพวิ เตอร์ สาธารณะ และหากสงสยั วา่ ขอ้ มูลถูกนาไปใชห้ รือสูญหาย ควรรีบแจง้ ความและแจง้ หน่วยงานท่ีเก่ียวขอ้ งทนั ที

8.ทกั ษะในการใช้เทคโนโลยอี ย่างมจี ริยธรรม (Digital Empathy) ความสามารถในการเห็นอกเห็นใจและสร้างความสัมพนั ธท์ ่ีดีกบั ผอู้ ื่นบนโลกออนไลน์ พลเมืองดิจิทลั ที่ดีจะตอ้ งรู้ถึงคุณค่าและจริยธรรม จากการใชเ้ ทคโนโลยี ตอ้ งตระหนกั ถึงผลพวงทางสังคม การเมือง เศรษฐกิจ และวฒั นธรรม ท่ีเกิดจากการใชอ้ ินเทอร์เนต็ การกดไลก์ กด แชร์ ขอ้ มูล ข่าวสาร ออนไลน์ รวมถึงรู้จกั สิทธิและความรับผดิ ชอบออนไลน์ อาทิ เสรีภาพในการพูด การเคารพทรัพยส์ ินทางปัญญาของ ผอู้ ่ืน และการปกป้องตนเองและชุมชนจากความเส่ียงออนไลน์ เช่น การกลนั่ แกลง้ ออนไลน์ ภาพลามกอนาจารเดก็ สแปม เป็นตน้

แหลง่ ทม่ี า https://www.ops.go.th/main/index.php/knowledge-base/article-pr/1355-goto- citizens21st.html